Ma`naviy qadriyatlarning tiklanishi - Tarix - Referatlar

Ma`naviy qadriyatlarning tiklanishi

Yuklangan vaqt:

25.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

76 KB

Ko'chirib olish

Ma`naviy qadriyatlarning tiklanishi Reja: 1. Tarixiy xotiraning tiklanishi va milliy o`zlikni anglash. 2. O`zbekistonda diniy qadriyatlarning tiklanishi va bu boradagi mustaqillik yillarida olib borilgan islohotlar.

Tarixiy xotiraning tiklanishi va milliy o`zlikni anglash. Mustaqilligimizning dastlabki kunlaridanoq ajdodlarimiz tomonidan ko`p asrlar mobaynida yaratib kelingan g`oyat ulkan, bebaho ma`naviy va madaniy merosni tiklash davlat siyosati darajasiga ko`tarilgan nihoyatda muhim vazifa bo`lib qoldi. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev ta`kidlaganlaridek, ―Biz hozirgi vaqtda yirik bir loyiha-O`zbekistondagi Islom madaniyati markazini tashkil etish bo`yicha katta ishlarni boshlab yubordik. Bu markaz avvalo xalqimizning yaratuvchilik dahosi bilan bunyod etilgan noyob merosni har tomonlama chuqur o`rganish, yurtimizdan yetishib chiqqan buyuk alloma va mutafakkirlarning hayoti va ilmiy-ijodiy faoliyati haqida yaxlit tasavvur uyg`otish, xalqaro miqyosda dinlararo va sivilizatsiyalararo muloqotni yo`lga qo`yish, bugungi murakkab davrda islom dinining insonparvarlik mohiyatini ochib berish, jaholatga qarshi ma`rifat bilan kurashish, yosh avlodni gumanistik g`oyalar, milliy g`urur va iftixor ruhida tarbiyalashdek ezgu maqsadlarni ko`zda tutadi.146 Tarixdan ma`lumki, O`rta Osiyo xalqlari azaldan bashariyat tafakkur xazinasiga ilm-fan, madaniyat taraqqiyotiga unutilmas hissa qo`shib kelganlar. Ajdodlarimiz tomonidan ko`p asrlar mobaynida yaratilgan asarlar, madaniyatning barcha sohalariga taalluqli nodir asarlar, qimmatbaho fikr-mulohazalar hozirgi kunda ham jahon xalqlari ma`naviy dunyosini boyitib, ularning ma`naviy kamolotiga xizmat qilib kelmoqdaki, bundan biz faxrlansak arziydi. Bugungi kunda ma`naviy merosimizni, qadriyatlarimizni tiklash, xalqimiz, jumladan, yoshlarimiz ma`naviyatini boyitish, o`zligini anglash, xususan kelajagimiz bo`lgan, zamon talablariga javob beradigan yuqori malakali, ongli mutaxassis kadrlarni tayyorlash ularning ma`naviyatini yuksaltirishga erishish g`oyat muhimdir. O`zbek xalqining boy ma`naviy qadriyatlarini qaytadan tiklash, ularni xalqimizga qaytarish mustaqillik davri tariximizning ajralmas qismidir. Shu ma`noda bu tarixni yoritmay turib, umuman musaqillik davrining to`la tarixini yaratib bo`lmaydi.

Xalqimiz siyosiy mustaqillik va ozodlikni qo`lga kiritgach, o`z taqdirining chinakam egasi, o`z tarixining ijodkori, o`ziga xos milliy madaniyatining sohibiga aylandi. Mustaqillikka erishilganidan so`ng O`zbekiston rahbariyati, eng avvalo, xalqimizning ehtiyoji, orzu-istaklakrini hisobga olib, azaliy bayramlarni tiklashga va yangi istiqlol bayramlarini shakllantirishga katta e`tibor bera boshladi. Jumladan, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov Farmonlari asosida ―Navro`z, ―Ro`za hayiti, ―Qurbon hayit lari rasman tiklanib, xalq o`rtasida keng nishonlana boshladi. Shuningdek, istiqlolni sharaflaydigan bayramlar ―Mustaqillik kuni va ―Konstitutsiya kuni joriy etildi. O`z navbatida, davlatimiz rahbariyati sovetlar davrida paydo bo`lgan barcha bayramlarni taqiqlamadi. Ular orasida umuminsoniy g`oya va qadriyatlarni targ`ib qiluvchi ―Yangi yil bayrami, ―Xotin-qizlar bayrami kabilar saqlab qolindi. Tarix xotirasi, xalqning jonajon o`lkaning, davlatimiz hududining holis va haqqoniy tarixini tiklash milliy o`zlikni anglashni, ta`bir joiz bo`lsa, milliy iftixorni tiklash va o`stirish jarayonida g`oyat muhim o`rin tutadi. Tarix millatning haqiqiy tarbiyachisiga aylanib bormoqda. Buyuk ajdodlarimizning ishlari va jasoratlari tarixiy xotiramizni jonlantirib, yangi fuqarolik ongini shakllantirmoqda. Axloqiy tarbiya va ibrat manbaiga aylanmoqda. Markaziy Osiyo tarixida siyosiy aql-idrok bilan ma`naviy jasoratni, diniy dunyoqarash bilan qomusiy bilimdonlikni o`zida mujassam etgan buyuk arboblar ko`p bo`lgan. Imom al-Buxoriy, Imom at-Termiziy, Xoja Bahouddin Naqshband, Hoja Ahmad Yassaviy, Muhammad al-Horazmiy, al-Beruniy, Ibn Sino, Amir Temur, Mirzo Ulug`bek, Zahiriddin Muhammad Bobur va boshqa ko`plab ajdodlarimiz milliy madaniyatimizni rivojlantirishga ulkan hissa qo`shdilar, xalqimizning milliy iftixori bo`lib qoldilar. Ularning nomlari, jahon sivilizatsiyasi taraqqiyotiga qo`shgan buyuk hissalari hozirgi kunda butun dunyoga ma`lum. Mamlakat ma`naviy xayotini yanada yaxshilashda 1994 yil 23 aprelda qabulqilgan «Ma`naviyat va ma`rifat» jamoatchilik Markazini tashkil etishto`g`risidagi Prezident Farmoni muhim ahamiyatga ega bo`ldi. Shu yili 8 iyunda esa Vazirlar Mahkamasi ushbu Farmonning bajarilishini ta`minlashga

qaratilgan maxsus qaror qabul qildi. Unda Markazning asosiy vazifasi va faoliyat yunalishi kilib o`zbek xalqining boy ma`naviy-madaniy merosi, sharqona va umuminsoniy qadriyatlar asosida mamlakat, millat kelajagini belgilaydigan ilg`or g`oyalarni yuzaga chiqarish, jamiyatdagi sog`lom kuchlar, yuksak iste`dod va tafakkur sohiblarining aqliy-ijodiy salohiyatini Vatan istiqboli sari yunaltirish, millatlararo do`stlik, xamjihatlikning ahamiyatini oshirish, tinchlik va barqarorlikni saqlash, mintaqada yashayotgan millatlarning madaniy, ma`rifiy, ma`naviy taraqqiyot tomirlari mushtarakligini tarkib qilish va hokazolar qilib belgilandi. 1996-yil sentabrda qabul qilingan «Ma`naviyat va ma`rifat» jamoatchilik markazi ishini yanada takomillashtirish to`g`risidagi O`zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining farmoni asosida shu yil yanvarda Respublika «Ma`naviyat va ma`rifat» jamoatchilik markazi huzurida «Oltin meros» xalqaro xayriya jamg`armasi tuzildi. 1996-yil 27-sentabrda Respublika Vazirlar Mahkamasining «Oltin meros» xayriya jamg`armasini qo`llab-quvvatlash to`g`risida» gi Qaroriga binoan mazkur jamg`arma davlat tomonidan moddiy jihatdan qo`llab-quvvatlandi. Bu qarorida o`tmish milliy madaniyatimizni yanada taraqqiy ettirish, buyuk ajdodlarimizning asrlar davomida yaratgan bebaho madaniy-marifiy merosini ko`z qorachig`iday asrab-avvaylash, kelgusi avlodlarga yodgorlik qilib qoldirish, xalqimizning umuminsoniy qadriyatlar xazinasiga qo`shgan ulkan hissasini butun dunyoga qayta tanitish, uni keng targ`ib etish, kishilarimiz, ayniqsa, yoshlarimiz ongiga milliy g`urur, milliy iftixor, Vatanga muhabbat va istiqlol g`oyalariga sadoqat tuyg`ularini singdirib borish kerakligi haqida aniq ko`rsatmalar beriladi. Mustaqillik yillarida buyuk soxibkiron Amir Temurning 660 yilligi bo`lib o`tdi. YUNESKO tomonidan 1996 yil «Amir Temur yili», deb e`lon qilindi. Shu yili YUNESKOning Parijdagi qarorgohida «Temuriylar davri, fan, madaniyat va maorifning gullab-yashnashi» mavzuida anjuman va unga bag`ishlangan ko`rgazma ochildi. Mamlakatimizda «Temur va temuriylar» muzeyi, Amir Temur nomi berilgan bog`lar, ko`chalar barpo etildi.

1996 yil 28 avgustda Amir Temur tavalludining 660 yilligi munosabati bilan Shahrisabz shahri ―Amir Temur ordeni bilan mukofotlandi. 1996 yil 18 oktabrda Toshkentda Amir Temur haykali va muzeyi, Shahrisabzda esa Amir Temur haykali ochilish marosimi bo`lib o`tdi. «Oltin meros» xayriya jamg`armasi «Xalq merosi durdonalari» ilmiy anjumanlarini, xorijdan izlab topilgan qo`lyozmalar, tarixiy hujjatlar, xalq hunarmandchiligi amaliy san`at namunalari, yodgorliklarini tahlil qilish, ko`rik tanlovlar o`tkazish bilan shug`ullanmoqda. 1996-2002-yillarda «Oltin meros» jamg`armasi sa`y-harakatlari natijasida buyuk allomalarimiz yaratgan ko`plab madaniy-ma`naviy meros namunalari mamlakatimizdan va xorijiy davlatlardan izlab topildi, jamlandi hamda kutubxona va muzeylarga joylashtirildi. Shuningdek, u xalqimizning rasm-rusumlarini, urf-odatlarini, marosimlarini o`rganish, tiklash, xalqimizga qaytarish, ularning ma`no-mohiyatini, hozirgi kundagi ahamiyatini keng ommaga tushuntirish ishiga katta hissa qo`shmoqda. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2001 yil 1 mayda qabul qilgan ― Qatag`on qurbonlarini yod etish kunini belgilash to`g`risidagi Farmonida shunday deyilgan: ―El-yurtimiz ozodligi va erkinligi yo`lida, xalqimizning qadr-qimmati, or-nomusini, milliy an`analarimiz va urf-odatlarimizni himoya qilishda, bosqinchi va yovuz kuchlarga qarshi mashaqqatli kurashlarda qurbon bo`lganlar xotirasi minnatdor avlodlar yodida abadiy saqlanib qoladi. Istiqlol tufayli milliy madaniyatimiz, jahon sivilizatsiyasi taraqqiyotiga bebaho hissa qo`shgan buyuk bobokolonlarimizning ma`naviy merosi qaytadan o`rganildi va tiklandi. Xalqimiz ulardan bahramand bo`la boshladi. Mustaqillik yillarida xalqimiz ma`naviyati yulduzlari bo`lgan buyuk allomalarimizning tavallud topgan tarixiy sanalari Yunesko bilan hamkorlikda mamlakatimizda va xalqaro miqyosda keng nishonlandi: 2000 yil - Alisher Navoiy tavalludining 550 yilligi; 2000 yil - Boborahim Mashrab tavalludining 350 yilligi; 2001 1993 yil - Zahiriddin Muhammad Bobur

tavalludining 510 2002 1994 yil - Mirzo Ulug`bek tavalludining 600 yilligi; 2003 1996 yil - Amir Temur tavalludining 660 yilligi; 2004 1997 yil - Abdulhamid Sulaymon o`g`li Cho`lpon tavalludining 100 yilligi; 2005 1998 yil - Ahmad al-Farg`oniy tavalludining 1200 yilligi; 2006 yil - ―Alpomish dostoni yaratilganligining 1000 2007 yil - Burxoniddin Marg`iloniy tavalludining 910 2008 yil - Kamoliddin Bexzod tavalludining 545 yilligi; 2009 yil - ―Avesto yaratilganligining 2700 yilligi; 2010 yil-Termiz shahrining 2500 yilligi; 2011 yil-Ma`mun akademiyasining 1000 yilligi; 2012 yil-Qarshi shahrining 2700 yilligi; 2013 yil-Samarqand shahrining 2750 yilligi; 2014 2007 yil-Marg`ilon shahrining 2000 yilligi; 2009 yil-Toshkent shahrining 2200 yilligi. Olamining allomasi Iso at-Termiziyning Maxmud az-Zamaxshariyning 920 yilligi, Najmiddin yilligi, Boxovuddin Nakshbandiyning 675 yilligi keng ko`lamda nishonlandi. Ularning boy asarlari nashrdan chiqarildi. Barcha viloyatlar va shaharlarda xar yili Bobur, Mashrab, Ogahiylarga bag`ishlanib kechalar o`tkazildi, Jaloliddin Manguberdining 800 yillik tavalludiga, «Alpomish» dostoni yaratilishining 1OOO yilligiga bag`ishlangan turli kechalar, bahslar tashkil etildi.

Ma`naviy hayotni takomillashtirish maqsadida Imom al-Buxoriyning yubileyiga bagishlab, Qur`oni Karimdan keyin ikkinchi o`rinda turadigan «Al- jome` as-sahiyh» (Ishonarli to`plam), «Al-adab al-mufrad» (Adab durdonalari) o`zbek tiliga tarjima kilinib, nashrdan chiqarildi. 1998 yili Imom al-Buxoriy tavalludining 1225 yilligi, Axmad al-Farg`oniy tavalludining 1200 yilligi jahon miqyosida keng nishonlandi. Respublikada yubileylar munosabati bilan allomalar hayotiga bag`ishlangan ilmiy anjumanlar va badiiy ko`rgazmalar ochildi. Dunyoda hech bir xalq o`zbeklarchalik buyuk madaniy va ma`naviy merosga ega emas. Endi mustaqillik tufayli ana shu ulkan xaritani ochish, uni o`rganish, undan bahramand bo`lish imkoniyati tug`ildi. Xalqimiz bundan foydalanish yulidan bormoqda. Xususan, hukumatning maxsus qaroriga binoan, 1999 yil 17 dekabr kuni Xorazmda Muhammad Rizo Erniyozbek o`g`li Ogahiy tavalludining 190 yilligi, 18 dekabr kuni esa Nukusda Ajiniyoz Yeusiboy ugli tavalludining 175 yilligi, 1998 yil 24 oktabr kuni esa Farg`onada Ahmad al-Farg`oniy tavalludining 1200 yilligi keng nishonlandi. Yurtboshimiz tantana qatnashchilariga yullagan tabrigida ulug` ajdodlarimizning jamiyatimiz hayotida tutgan o`rni nihoyatda bebaho ekanligi alohida ta`kidlangan. Xususan, shu davrda Behbudiyning «Padarkush» asari, Fitratning «Qiyomat» qissasi va «Abulfayzxon» tarixiy dramasi nashr qilindi. Cho`lponning ayrim she`rlari «Guliston» jurnalida, «Kecha va kunduz» asari esa «Sharq Yulduzi» jurnalida e`lon qilindi. Keyinroq ular alohida kitob holida nashr etildi. Ulug` shoir Abdulhamid Cho`lponning adabiy-badiiy merosi xalqimizning bebaho ma`naviy mulkidir. Uning har bir asari, har bir she`ri odamlarni o`zaro hamkorlikka, ijtimoiy adolat uchun kurashga, noxaqlikka nisbatan murosasizlikka da`vat etadi156. Bu ezgu ishlarni amalga oshirishda O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning sa`y-harakati va rolini alohida ta`kidlash o`rinlidir. Fikrimizning dalili sifatida Qashqadaryo zaminida buyuk alloma, moturidiya

ta`limotining yirik vakili, islomiy e`tiqod pokligi masalasida 15 ga yaqin kitob muallifi Abu Muin Nasafiy, SHerobod tumanida buyuk hadisshunos alloma Abu Iso Muhammad at-Termiziy, Buxoroda Bahouddin Naqshband hazratlari, Toshkentda Imom Termiziy nomidagi masjid va Suzuk ota maqbaralari kabi ko`plab ziyoratgohlarni obod qilish borasidagi ezgu ishlarni qayd etish mumkin. Shuningdek, Yurtboshimizning O`zbekiston xalqining tarixiy, ma`naviy va madaniy merosini avaylab asrashga g`amxo`rligining yaqqol namunasi sifatida 2017 yil 15 fevraldagi ―Madaniyat va sport sohasida boshqaruv tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risidagi PF-4956-sonli farmoni, 2017 yil 24 maydagi ―Qadimiy yozma manbalarni saqlash, tadqiq va targ`ib qilish tizimini yanada takomillashtirish choratadbirlari to`g`risidagi PQ-2995-sonli qarori, 2017 yil 20 iyundagi ―O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O`zbekistonga oid xorijdagi madaniy boyliklarni tadqiq etish markazini tashkil etish to`g`risidagi PQ-3074-sonli qarori, 2017 yil 30 iyundagi ―O`zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi huzurida O`zbekistonning eng yangi tarixi bo`yicha jamoatchilik kengashi faoliyatini tashkil etish to`g`risidagi PQ-3105-sonli qarorlari xalqimizning qadimiy tarixi va boy madaniyatini tiklash, buyuk allomalarimiz, aziz-avliyolarimizning ilmiy, diniy va ma`naviy merosini har tomonlama chuqur o`rganish va targ`ib etish, chet ellarda saqlanayotgan, mamlakatimiz tarixi va madaniyatiga oid madaniy boyliklarni aniqlash, shu tarixiy eksponatlarning asl yoki ko`chirma nusxalarini yurtimizga olib kelish kabi ishlarni tashkil etishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning bevosita tashabbusi va topshirig`i asosida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilingan ―Namangan viloyati To`raqo`rg`on tumanida atoqli ma`rifatparvar Ishoqxon Ibrat nomidagi yodgorlik majmuasini tashkil etish to`g`risidagi, 2017 yil 14 apreldagi ―Xorazm Ma`mun akademiyasining faoliyatini yanada rivojlantirish va takomillashtirishga doir qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risidagi 211-sonli, 2017 yil 15 iyundagi ―Alohida muhim ijtimoiy, madaniy va tarixiy ahamiyatga ega bo`lgan obyektlarni qurish, rekonstruksiya qilish va mukammal ta`mirlash

sohasidagi ishlarni tashkil etishni tartibga solish va nazorat qilishni takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risidagi 376-sonli qarorlari madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan samarali foydalanishni tashkil etishda alohida ahamiyatga ega me`yoriy hujjatlar hisoblanadi. Demak, bugungi kunda O`zbekiston xalqining tarixiy, ma`naviy va madaniy merosini asrab-avaylash, saqlash hamda kelajak avlodga bus-butunligicha yetkazish davlatimiz taraqqiyotida hal qiluvchi omillardan biri hisoblanadi. Xulosa qilib aytganda, xalqimizning kelajagi, eng avvalo, uning o`ziga, ma`naviy qudratiga va milliy ongining ijodiy kuchiga bog`liqdir. Moddiy farovonlikka tabiiy intilish millatning ma`naviy va aqliy o`sish ehtiyojiga g`ov bo`lmasligi lozim. Ma`naviylik va ma`rifiylik xalqimizning ko`p asrlik tarixi davomida doimo uning eng kuchli o`ziga xos xususiyati bo`lib keldi. O`zbekistonda diniy qadriyatlarning tiklanishi va bu boradagi mustaqillik yillarida olib borilgan islohotlar . Mustaqillik sharofati bilan O`zbekistonda diniy qadriyatlar to`la tiklana boshladi. Qaramlik davrida tahqirlangan diniy qadriyatlarimiz mustaqillik nuri bilan qayta tiklandi, islomshunos allomalarimizning ulug` nomi va ilmiy merosi tiklandi. Mustaqillik sharofati bois mo`tabar qur`oni karim va hadislarni chop etish imkoniyati qo`lga kiritildi. 2001-yilda Qur`oni Karimning Abdulaziz Mansur tarjimasi, 2004-yilda esa ilmiy-tarixiy izohlari bilan Mutallib Usmon va boshqalar tarjimasi chop etildi. Hozirgi kunda Mo`yi muborak madrasasida O`zbekiston Musulmonlari idorasi kutubxonasida saqlanayotgan VII asrga oid «Usmoni Qur`on» mushafi va nodir qo`lyozmalar saqlanmoqda. 1991 yilda haj qilish baxtiga 350 kishi sazovar bo`lgan bo`lsa, 2001 yili xojilarning soni 3801 kishiga yetdi. Jami mustaqillik yillari xaj ibodatini ado etishga muvaffaq bo`lganlarning soni 31.057 kishini tashkil qildi. 1991 yil Birinchi Prezident farmoni bilan Ramazon va Qurbon hayit kunlari umumxalq bayrami, deb

e`lon qilindi. Xalqimiz asrlar davomida nishonlab kelgan bayramlaridan biri — «Navruz» umumxalq bayrami sifatida qayta tiklandi. «Movarounnahr» diniy boshqarmasi faoliyati respublikamiz hayotida o`z o`rnini egalladi. Din inson ruhini poklashi, odamlar o`rtasida mehr-oqibat tuyg`ularini mustahkamlashi, milliy qadriyat va an`analarni asrashga xizmat qilishi bilan jamiyat hayotida muhim o`rin tutib kelgan. O`zbek yurti azaldan qadimiy dinlar rivoj topgan makondir. Hozirgi kunda ko`p millatli O`zbekiston Respublikasida islom dini bilan bir qatorda o`n yettita diniy konfessiyalar yonma- yon yashab kelmoqda. 1994 yili rus pravoslav cherkovi Toshkent va O`rta Osiyo yeparxiyasi tashkil etilganligining 125 yilligi yubileyi, O`zbekiston yevangel-lyuteran jamoasi tashkil etilganining 100 yilligiga bag`ishlangan «Bir osmon ostida» shiori bilan musulmon va xristian dinlari vakillari o`rtasida o`tkazilgan muloqot katta ahamiyat kasb etdi. Toshkentda 2000 yilning sentabrida YUNESKO raxnamoligida «Jahon dinlari tinchlik madaniyati yo`lida» mavzuida dinlararo muloqot, xalqaro anjuman bo`lib o`tdi. Unda AQSH, Fransiya, Rossiya, Eron, Isroil, Xindiston, Xitoy, Vatikan kabi o`ttizga yaqin mamlakat, shuningdek, xalqaro diniy muassasalar vakillari katnashdilar. Anjumanni o`tkazish uchun aynan O`zbekiston tanlangani bejiz emas. Zero, bu o`lkadan dunyoga dong`i ketgan buyuk allomalar, islom olamida katta hurmatga ega bo`lgan buyuk zotlar yetishib chiqqan. Hozirgi kunda mustaqil O`zbekistonda din va vijdon erkinligi mustahkam qaror topgan va barcha diniy konfessiyalar birgalikda mustahkam tinchlikni saqlash, diniy ekstremizm va xalqaro terrorchilikka karshi dadil kurash olib bormoqda. AQSH sobiq davlat sekretari Madlen Olbrayt 2000 yil aprelida Toshkent Sinagogida ibodat qilgandan keyin shunday degan edi: «O`zbekistonda, yana takror aytaman, O`zbekistonda barcha dinlarga bir xil e`tibor berilayotgani, vijdon erkinligi to`la ta`minlanganligi meni juda quvontirdi. Bu jihatdan O`zbekistonni bugun dunyoga ibrat qilib ko`rsatsa arziydi».

Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev 2018 yil 15 iyun kuni Toshkent shahridagi O`zbekiston islom sivilizatsiyasi markazi qurilish maydoniga tashrif buyurib, inshoot poydevoriga ramziy tamal toshi qo`ydi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev so`nggi bir yarim yil ichida xalqimizning milliy-diniy qadriyatlarini tiklash, ma`rifiy islomni rivojlantirish, buyuk ajdodlarimizning dinimiz sofligini ta`minlashga qo`shgan ulkan hissasini keng o`rganish va targ`ib etish yuzasidan ko`plab tashabbuslarni boshlab berdi. Davlatimiz rahbari BMT minbaridan turib islomning dunyo miqyosidagi o`rniga, ajdodlarimizning dinimiz rivojiga qo`shgan hissasiga yuksak baho berdi hamda ―Ma`rifat va diniy bag`rikenglik deb nomlangan maxsus rezolyutsiyani qabul qilish taklifini ilgari surdi. Samarqandda Imom Buxoriy nomidagi xalqaro ilmiy- tadqiqot markazi, Toshkentda Islom sivilizatsiyasi markazi tashkil etildi, din masalasidagi jaholatga barham berishni ko`zda tutuvchi ―Jaholatga qarshi - ma`rifat shiori joriy qilingani O`zbekistonning diniy bag`rikenglik sohasidagi tashabbuslarining yaqqol ifodasi sifatida dunyo hamjamiyatida katta qiziqish uyg`otdi. Bundan bir yil muqaddam - 2017 yil 15 iyunda mamlakatimiz hayotida ilk bor imom-xatiblar bilan o`tkazilgan uchrashuvda Shavkat Mirziyoyev muqaddas dinimiz pokligini asrash masalasi jamiyatda sog`lom muhitni mustahkamlash, yoshlar tarbiyasi, tinch-osuda hayotimizni ta`minlashning muhim sharti ekanini ta`kidlab, bu borada muhim vazifalarni belgilab bergan edi. O`tgan davrda mazkur yo`nalishda izchil ishlar amalga oshirilmoqda. Yurtimizda ma`naviy muhitni asrash, din yo`lida adashgan fuqarolarni sog`lom hayotga qaytarish bo`yicha keng miqyosli ishlar bajarildi. O`zbekiston Islom akademiyasi, Mir Arab oliy madrasasi va boshqa islomiy ta`lim muassasalari tashkil etildi. Bugungi kunda Islom sivilizatsiyasi markazi dunyodagi 20 dan ortiq xuddi shunday markazlar bilan aloqalar o`rnatdi. Jumladan, Oksford islom tadqiqotlari markazi, Turkiyadagi qator ilmiy-tekshirish institutlari, Istanbuldagi To`pqopi muzeyi, Fransiya islom markazi, Parijdagi Luvr muzeyi, Sankt-Peterburgdagi Ermitaj davlat muzeyi va boshqa qa tor yetakchi markazlar bilan hamkorlik o`rnatilib, bu borada 7 ta memorandum imzolandi. Markaz kutubxonasi

shakllantirilmoqda. Bugunga qadar unga 400 dan ortiq noyob qo`lyozmalar xarid qilindi, yurtdoshlarimiz o`zlaridagi qadimiy qo`lyozmalarni topshirmoqda. Bu xalqimizning imon-e`tiqod, ma`naviyat va ma`rifatga intilishidan, ezgu va savobli ishlarga bosh qo`shayotganidan dalolatdir. Kuni kecha SHHTning Sindao sammitida qabul qilingan SHHT davlat rahbarlarining Yoshlarga qo`shma murojaati ham O`zbekiston tashabbusidir. Davlatimiz rahbari tadbirga yig`ilgan diniy ulamolar va barcha yurtdoshlarimizni Ramazon hayiti bilan tabriklab, shunday ulug` ayyom kunlarida markaz qurilishining boshlanayotgani zamirida ezgu niyat, chuqur ma`no-mazmun mujassam ekanini ta`kidladi. Bu markazni qurishdan maqsad islom ma`rifatini, buyuk ajdodlarimizning boy merosini avvalambor xalqimizga, dunyo hamjamiyatiga yetkazishdir. Buning uchun buyuk bobolarimiz merosiga o`zimiz munosib bo`lishimiz, jaholatga qarshi ma`rifat bilan kurashishimiz zarur. Boshlagan hamma sa`y-harakatlarimiz yoshlar ta`lim-tarbiyasiga, xalqimiz tinchlik-osoyishtaligiga, yorug` kelajagiga zamin yaratadi, dedi Prezidentimiz. Biz bugun yurtimizda yangi hayot barpo etar ekanmiz, bir masalaga alohida e`tibor berishimiz lozim. YA`ni, kommunistik mafkura va axlox normalaridan voz kechilganidan so`ng jamiyatda paydo bo`lgan mafkuraviy bo`shliqdan foydalanib, chetdan biz uchun mutlaqo yot bo`lgan, ma`naviy va axloqiy tubanlik illatlarini o`z ichiga olgan «ommaviy madaniyat» yopirilib kirib kelishi mumkinligi barchamizga ayon bo`lishi kerak. Bunday uzoqni ko`zlaydigan, aniq maqsadlarga ega bo`lgan turli xuruj va g`arazli intilishlar, xorijiy markazlar tomonidan katta kuch va mablag` sarflanayotgan xarakatlar va bu kabi xavf-xatarlar bizga qanday zararli oqibatlar olib kelishidan ogoh bo`lishimiz darkor. Bunday balo-qazolarga qarshi kurashda, farzandlarimizning ma`naviy dunyosini himoya qilishda nimalarga tayanishimiz zarur? Avvalo to`g`ri tarbiya, sog`lom turmush g`oyasi, faqatgina qattiq iroda va iymon-e`tiqod hisobidan bunga erishishimiz mumkin.

Aynan ana shunday o`z kuchiga va irodasiga ishongan, keng fikrlaydigan bilimli va madaniyatli yoshlarimiz xar qanday buzg`unchi oqimlarga berilmasdan, hayotda uz yulini topib olishi muqarrar. Shu nuqtai nazardan mamlakatimizni 1991-2019 yillar davomida islox qilish va yangilash borasida qulga kiritilgan natijalarni sarxisob qilar ekanmiz, bugun ushbu bosqich milliy davlatchilikni shakllantirish va respublikamizni barqaror rivojlantirishda mustahkam zamin bo`ldi, deb aytishga barcha asoslarimiz bor. Tarixan qisqa vaqt ichida sovet davridagi eski ma`muriy-buyruqbozlik tizimiga barham berildi, milliy davlatchilikni shakllantirishning xuquqiy asoslari yaratildi, davlat hokimiyatining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati tarmoqlari tashkil etildi, ijtimoiy va fuqarolik institutlari faoliyati yulga qo`yildi, iqtisodiyotni erkin bozor munosabatlariga o`tkazish jarayoni amalga oshirildi. Eng muhimi, aholining ongu tafakkurida tub o`zgarishlar ruy berdi, ularning uzoq yillar mobaynida kommunistik mafkura va sovet mafkurasi tamoyillari asosida shakllantirilgan fikrlash tarzi va dunyoqarashi, bir so`z bilan aytganda, odamlarning o`zi o`zgardi. Bugun yangicha fikrlaydigan, o`z kelajagini jamiyatda demokratik qadriyatlarni mustahkamlash bilan, mamlakatimizning kelajagini jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi bilan bog`liq holda quradigan yangi avlod vakillari hayotga kirib kelmoqda. Bu esa mamlakatimizda amalga oshirilayotgan tub siyosiy, iqtisodiy, ma`naviy-ma`rifiy o`zgarishlarni ortga qaytarib bo`lmasligi, islohotlar muqarrarligining ishonchli kafolatidir. Muxtasar qilib aytganda, Vatanimiz va xalqimiz tarixida muhim o`rin tutgan keyingi 28 yilda tom ma`noda tub o`zgarishlar amalga oshirildi, xalqaro munosabatlarning teng huquqli subyektiga aylangan, jahon hamjamiyatida o`zining munosib va mustahkam o`rniga ega bo`lgan -O`zbekiston deb atalgan yangi demokratik davlat barpo etildi. Bugun ana shu mustahkam poydevor asosida mamlakatimizni jadal islox etish va modernizatsiya qilishning yangi davri - milliy taraqqiyotimizning keyingi mantiqiy bosqichi izchil davom etmokda, deb xulosa yasash mumkin.

Adabiyotlar: 1. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиѐт йўли // Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиѐсат, мафкура. 1-жилд. Тошкент: Ўзбекистон, 1996. 2. Каримов И.А. Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон ҳаѐт пировард мақсадимиз. Тошкент: Ўзбекистон, 1998. 3. Ислом Каримовнинг референдум куни сайлов участкасида берган интервьюсидан. 2002 йил 27 январь. Ўзбекистон Республикаси Президенти Матбуот хизмати жорий архиви, 2002 йил учун хужжатлар тўплами. 4. И.А. Каримов. Ўзбекистон мустақилликка эришиш остонасида. - Тошкент: «Ўзбекистон», 2011. 5. Мирзиѐев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. -Тошкент: Ўзбекистон, 2016. 6. Мирзиѐев Ш.М. Танқидий таҳлил, қатъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик –ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. - Тошкент: Ўзбекистон, 2017. 7. Mирзиѐев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш юрт тараққиѐти ва халқ фаровонлигининг гарови. - Тошкент: Ўзбекистон, 2017.

O'xshashlar

O'zbekistonda ma'naviy-ruhiy poklanish va milliy qadriyatlarning tiklanishi

Ma`naviy madaniyatning vujudga kelishi (Ibtidoiy jamiyat tarixi)

Ma`naviy madaniyat. Tillar va etnoslar (Ibtidoiy jamiyat tarixi)

Qadimgi Markaziy Osiyo xalqlari ma`naviyatining shakllanish jarayonlari. Islom dinida ma`naviyat va shaxs ma`naviy qiyofasining tahlili

Islom Karimovning milliy-ma`naviy tiklanish konsepsiyasi va uning milliy mustaqillikni mustahkamlashdagi ahamiyati