XIX асрнинг охири xx асрнинг бошларидаги рус санъати. - San'at - Referatlar

XIX асрнинг охири xx асрнинг бошларидаги рус санъати.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

55.5 KB

Ko'chirib olish

XIX асрнинг охири xx асрнинг бошларидаги рус санъати. Режа: 1. Талабаларни ушбу мавзу билан таништириш. Бу даврда янги кириб келган оқимлар ва уларнинг фарқини тушунтириш.

Бу давр тасвирий санъат тараққиёти ва характери бевосита рус революцион ҳаракати билан чамбарчас боғлиқдир. Рассом ва ҳайкалтарошлар ўз ижодларида бевосита революцион демократлар В.Г.Белинский, Н.Г.Чернишевский, Н.А.Добролюбовларнинг ғоявий-эстетик принципларига мурожаат қилдилар. Санъаткорлар ўз ижодларида халқ ҳаётининг моҳиятини очиб беришга, халқнинг буюк қудратини куйлашга ҳаракат қилдилар. Инсон ҳуқуқини паймол этувчиларга қарши исён кўтардилар, ижтимоий тузум кирдикорларини фош этдилар. Санъатда содир бўлган бу хусусиятлар рангтасвирнинг маиший ва портрет жанрларида яққол намоён бўлди. Бу соҳада етук, ғоявий пишиқ асарлар яратилди. Санъатда содир бўлган бу йўналишларнинг равнақи бевосита ХIX асрнинг II ярмида ташкил этилган “кўчма кўргазмалар биродарлиги” бирлашмасининг фаолияти билан боғлиқдир. Унда машҳур рус танқидчиси В.А.Стасов ҳамда санъат ҳомийси П.М.Третьяковларнинг роли катта бўлди. “Кўчма кўргазмалар биродарлиги” ўз теварагига илғор санъаткорларни бирлаштирди, халқ ҳаётини акс эттирадиган реалистик санъатни ривожлантириш ва тарғиб этишни ўзининг асосий мақсади деб билди. Бу бирлашмага аъзо бўлган, унинг ғоявий платформасини тан олган ва кўргазмаларида қатнашган рассомлар “сайёр рассомлар” деб номландилар. Буларнинг йўлбошчиси ва ташкилотчиларидан бири Иван Никифорович Крамскойдир. У портретчи санъаткор сифатида таниқли бўлиб, унинг асарлари ўзининг чуқур психологизми билан ажралиб туради. Унинг кўпгина портретлари чуқур талқин этилади, яъни тасвирланаётган образ бирон-бир нарса билан шуғулланаётган пайтда, теварак-атроф кўриниши билан боғлиқ тарзда тасвирланади. Айниқса, унинг “Некрасов”, “Нотаниш аёл” асарлари жуда машҳурдир. “Сайёр рассомлар” аъзоси, таниқли рассомлардан бири В.Г.Перовдир. У ўзининг бутун ижодий фаолиятида халқ ҳаётини тасвирлашга, мавжуд тузум камчиликларини очиб ташлашга интилди. Унинг бу интилишлари “Учовлон”, “Марҳумни кузатиш”, “Чегарадаги майхона” каби қатор

асарларида ўз ифодасини топган. XIX асрнинг II ярмидан бошлаб рус бадиий ҳаётида фаол иштирок эта бошлаган буюк рус рассоми И.Е.Репин ўзининг бутун умрини рус санъатининг равнақига бағишлади. Репин тарихий, маиший ва портрет жанрларида самарали меҳнат қилган. Унинг асарлари ўзининг чуқур психологизми, бадиий тилининг соддалиги ва тушунарлилиги ҳамда юксак профессионал маҳоратда ишланганлиги билан кишини ҳайратлантиради. У йирик, кўп фигурали асарлар яратди, “Курск губерниясидаги юриш”, “Запорожьеликлар мактуби”, “Волгадаги бурлаклар”, “Иван Грозний ва унинг ўғли Иван”, “Кутмаган эдилар” каби буюк асар шулар жумласидандир. Шу билан бирга у машҳур замондошларининг портретлари галереяисни ҳам яратиб қолдирди. Булар ичида М.П.Мусоргский, М.В.Глинка, Л.Н.Толстой, А.М.Горький, В.В.Стасов портретлари диққатга сазовордир. XIX асрнинг иккинчи ярмида самарали ижод қилган В.М.Васнецов ўз ижодида халқ достон ва эртаклардан олинган сюжетлар асосида асарлар яратди. Унинг “Паҳлавонлар”, “Алёнушка”, “Бўри минган шаҳзода”, “Канизей подшо ҳузурида”, “Уйқудаги малика”, “Учар гилам” асарлари машҳурдир. Бу асарларда халқнинг бахт-саодат ва адолат ҳақидаги орзу-умидлари куйланади. Бу давр дунёга машҳур йирик санъаткорларни етказиб берди. Улар ичида портрет усталари В.А.Серов, К.Коровин, К.Маковский, буюк рус тарихий жанрчиси В.И.Суриков, Н.А.Ярошенко, И.М.Прянишников, театр рассоми М.А.Врубель, Н.А.Касаткин, А.Е.Архипов. Бу даврда ҳақиқий рус миллий манзара рангтасвири майдонга келди. Манзарачи рассомлар рус ўлкасининг гўзаллиги, бепоёнлигини кўрсатиш орқали кишиларда ватанпарварлик ҳисларини ўстиришга, оддий табиат кўринишидаги гўзалликни тўлақонли ифодалашга ҳаракат қилдилар. Табиатнинг турли ҳолатларини реал тасвирладилар. А.К.Саврасов ана шундай биринчи рассомлардандир. Унинг “Қора қарғалар учиб келишди” деб номланган суратида қиш қайтиши, табиатнинг жонланиши тушунарли ва жонли талқин этилган. Шу даврда яшаган И.И.Шишкин, Ф.А.Васильев,

В.Д.Поленов каби рассомлар ҳам рус манзара тасвири намуналарини яратиб қолдирдилар. Шу даврда яшаб ижод этган йирик рус рассоми И.П.Левитаннинг мавзуси ҳам рус табиатини куйлашга қаратилган. У ўз асарларида табиат гўзаллиги ва улуғворлигини кўрсатиш билан бирга, асарларида давр кишиларининг руҳи ифодалашга, ўзининг ҳаёт тўғрисидаги фалсафий фикрларини баён этишга ҳаракат қилди. Унинг “Владимирка”, “Қабр устида”, “Мангу сукунат” каби асарлари шулар жумласидандир.

Адабиётлар: 1. Абдиев В . И . « Қадимги Шарқ тарихи », Тошкент 1965 й . (14-18) 2. «Всеобщая история исскуств» Том-1 М. Исскуство» 1956 (7-10) 3. История исскуств зарубежных стран. М, 1963, Том-1. (43-51) 4. Абдуллаев Н.У. «Санъат тарихи» Том-1, Тошкент, Ўқитувчи 1986 й. (38-44) 5. Исскуство стран и народов мира, Краткая художественная энциклопедия. М, 1964. Том-2 (48-53) 6. Дмитриева И. «Краткое история искусства. Очерки. Вып. 1. (97-101)

O'xshashlar

XIX Асрнинг охири XX асрнинг бошларидаги рус санъати

XIX Асрнинг I-ярмида рус санъати

XIX асрнинг i ярмида рус санъати

XVII аср охири ва xix аср бошларидаги чет эл санъати

XIX-XX Аср чет эл санъати