XIX Асрнинг I-ярмида рус санъати - San'at - Referatlar

XIX Асрнинг I-ярмида рус санъати

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

38 KB

Ko'chirib olish

XIX Асрнинг I -ярмида рус санъати Режа: 1. Талабаларни шу давр рус санъати билан тўлиқ таништириш. 2. Россияга Европадан кириб келган оқимлар ва унинг йирик вакиллари билан таништирш.

Рус санъатининг кейинги ривожланиши XVIII аср бошларидаги Пётр I реформалари билан узвий боғлиқдир. Пётр I рус санъати ва маданиятини кўтариш учун ҳақиқий жонбозлик кўрсатди. Шу даврда Пётр I Петербург шаҳрига асос солди. Шаҳар қурилиши учун чеккадан кўплаб меъмор, қурувчи-инженерлар, рассомлар жалб этилди. Шу билан бирга миллий санъаткорларни тайёрлаш муҳим вазифалар қаторига қўйилди. Қобилиятли рус ёшлари чет элларга ўқишга юборилди, уларга шахсий ҳомийлик қилинди. Бу эса рус бадиий мактабининг ривожланишига самарали таъсир кўрсатди. Бу даврда етакчи ўринни меъморчилик санъати эгаллади. Унинг тур ва жанрлари кенгайди, янги типлари, жумладан театр, кутубхона, саройлар, ўқув даргоҳлари, майдон ва боғ-парклар вужудга келди. Ҳайкалтарошлик борасида катта ютуқларга эришилди. Бу ўринда Пётр I га ўрнатган ёдгорлик, “Мис Чавандоз”, В.Козловскийнинг “Самсон”, А.Суворов ҳайкали Ф.И.Шубиннинг портретлари, Мартоснинг “Минин ва Пожарский” ҳайкалларини эслаб ўтиш мумкин. Бу асарлар Европа классик санъатининг анъаналарини чуқур эгаллаган, уни янги давр мазмуни билан тўлдира олган етук ижодкорлар мавжудлигидан, рус санъатининг илғор вакиллари Европа санъати билан узвий боғлиқлиги ва алоқадорлигидан далолат беради. Бу даврда рангтасвир соҳасида ҳам сезиларли ривожланиш бўлди. Портретчи рассом И.Н.Никитин, А.Г.Антропов, И.П.Аргунов, Ф.С.Рокотов, Д.Г.Левицкий, В.Л.Боровиковскийлар рус реалистик рангтасвирининг ривожига самарали таъсир кўрсатдилар. Шу давр ижодкорлари санъат тарихида биринчи бўлиб, халқнинг улуғворлигини тўлақонли, кўп фигурали композициялар орқали ёритиб, ўз даврининг ҳақиқий образли панорамасини яратишди. Портрет, маиший, тарихий ва манзара жанрларида яратилган асарлар юксак маҳорат билан ишланганлиги, ўзининг чуқур психологизми, композицион тугаллиги ва мазмундорлиги билан ҳамон кишиларга эстетик ва маънавий озуқа бахш этиб келмоқда. XIX аср рус санъати тараққиётидаги дастлабки босқич бевосита 1812 йил Ватан уруши билан боғлиқдир. Урушнинг рус халқи учун ғалаба билан тугалланиши миллий ғурурнинг

ўсиши, инсонга нисбатан янги муносабат, ҳурмат билан қарашнинг пайдо бўлишига олиб келди, ҳамон ҳукм сураётган крепостной тузумининг жамият тараққиётига тўсиқ эканлигини аниқроқ кўрсатиб берди. Россиянинг илғор кишилари бу тузумнинг бекор қилинишини талаб қилиб, Чор Самодержавиясига қарши кураш бошладилар. Бу кураш бўлиб ўтган Декабристлар қўзғолонида яққол намоён бўлди. Ижтимоий ҳаётдаги кайфиятлар санъат ва адабиётга ўз таъсирини ўтказа бошлади. Санъаткорлар инсон қадр-қимматини улуғловчи асарлар яратишга алоҳида эътибор бера бошладилар. Инсоний бурч, ватанпарварлик мавзуларида асарлар яратдилар. Санъаткорлар ўз асарларида оммани тарбиялаш, улар орасида маърифат тарқатишга ҳаракат қилдилар. Бу даврнинг илғор вакиллари портрет устаси О.А.Кипренский, В.А.Тропинин, А.Г.Венициановлар эди. Улар ҳаётни жон дили билан севувчи инсон образларини яратдилар; ҳаётни тўлақонли тасвирлаб, инсон ва табиат уйғунлигини куйладилар. Инсонларнинг меҳнатсеварлигини, ички гўзаллигини унинг жасурлигини ўз асарларида кўрсатдилар. Бу рассомлар моҳир педагог сифатида ҳам машҳурдирлар. XIX асрдан бошлаб, рассомлар қайси мавзуга мурожаат қилишмасин, қайси жанрда асар яратишмасин, дастлаб ўз замондошларининг ҳис-туйғу, фикр ва ўйларини ифодалашга, даврнинг долзарб масалаларини халқ орасига ёйишга ҳаракат қилдилар. Бу ўринда К.П.Брюлловнинг “Помпейнинг сўнгги куни”, А.А.Ивановнинг “Исонинг халққа кўриниши” каби полотнолари характерлидир. “Помпейнинг сўнгги куни”да рассом ўтмиш воқеасини тасвирлаш билан чегараланмайди, балки шу факт асосида ўша давр учун зарур бўлган аҳлоқ, бурч масалаларини куйлайди. Рассом одамийлик ва худбинликни қарама-қарши қўяр экан, шу билан бирга инсонийликни ҳамма нарсадан юксак қўяди. Бу ҳол одамларнинг ҳатти-ҳаракати, ҳиссий кечинмаларидан яққол кўринади. Брюллов олийжанобликни, инсонийликни улуғлайди, инсон манфаатини шахсий манфаатдан юқори қўяди. А.Ивановнинг “Исонинг халққа кўриниши” асари диний мавзуда орқали бўлса ҳам, рассомнинг халқ ҳаёти масалалари тўғрисидаги фикр-ўйлари унда

етакчи ўринни эгаллайди ва натижада асар давр мазмуни ва кайфиятини акс эттирувчи реалистик асар даражасига кўтарилади. Халқнинг ҳақиқатга, озодликка бўлган интилиши ва ички кечинмалари бу асар мазмунини ташкил этади. Рус рангтасвирида яратилган бу асарлар кейинги рассомлар томонидан яна ривожлантирилди, мавзулари кенгайтирилди.

Адабиётлар: 1. Ильина «История русского искусства», М. 1979 й. (34-76) 2. А.Д.Чегодеев, М.В.Алпатов «Всемирная история искусства», Т-4 М.1949 3. М.В.Алпатов «Русское искусство XVIII-XIX веков». М. 1958 й. Т-2 (22-45)

O'xshashlar

XIX асрнинг i ярмида рус санъати

XIX асрнинг охири xx асрнинг бошларидаги рус санъати.

XIX Асрнинг охири XX асрнинг бошларидаги рус санъати

XVIII аср ва XIX асрнинг биринчи ярмида Шарқона томошалар

XV Аср иккинчи ярмида флоренция санъати