Umumiy ta’lim maktablarining boshlang’ich 1-2 sinflarida musiqa o’qitishning mazmuni va metodikasi - San'at - Referatlar

Umumiy ta’lim maktablarining boshlang’ich 1-2 sinflarida musiqa o’qitishning mazmuni va metodikasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

66.5 KB

Ko'chirib olish

Umumiy ta ’ lim maktablarining boshlang’ich 1-2 sinflarida musiqa o ’ qitishning mazmuni va metodikasi Reja : l. Birinchi sinfda musiqa o’qitishning mazmuni va metodikasi 2. Birinchi sinf o’quvchilarining psixologik-fiziologik xususiyatlari 3.Musiqa darslarida musiqa tinglash va tahlil qilish 4.Ikkinchi sinfda musiqa o ’ qitishning mazmuni va metodikasi 5.Ikkinchi sinf o’quvchilarining psixologik-fiziologik xususiyatlari

1- sinfda o ’ quvchilarning butun musiqa ta ’ limiga negiz solinadi , shuning uchun bu sinfda o ’ qituvchi o ’ qitish metodikasini ayniqsa yaxshi b i l i s h i , maktab yoshidagi kichik bolalarning yosh va individual xususiyatlarini , ularning musiqa va vokal - qo ’ shiqchilik imkoniyatlarini chuqur bilish zarur . 1 - si nf o ’ quvchilari psixologik - fiziologik xapakteriga ko ’ ra ma’lum darajada xotirasi to ’ liq rivojlanmagan , diqqat - e ’ tibori , ovoz apparatlari to’la shakilanmaganligi sababli , ovoz pardalari nozik , ovoz diapazonlari cheklangan bo ’ ladi . Uzoq vaqt surunkasiga qo ’ shiq kuylash bolalar o voz apparatlarining shakillanishiga olib kelishi mumkin . Shuning uchun dars strukturasini buzib , musiqa savodi va musiqa tinglash faoliyatlari o ’ rnida ham qo ’ shiq kuylatish xollariga yo ’ l qo ’ yish tavsiya qilinmaydi . O ’ quvchilarning ovoz apparatlariga putur yetka z maslik ovozni saqlashning muhim sharti birinchi sinfdan boshlaboq o ’ quvchilarning ovoz diapazonini aniqlash , ishchi diapazonlaridagi notalardan tashqariga chiqmaslik va uni kengaytirib borishga alohida e ’ tibor berish lozim . Kichiq maktab yoshidagi o’quvchilar o ’ zlariga xos juda mayin va yoqimli tembrga ega bo ’ ladilar . 1- sinfdan boshlab o ’ quvchilarning vokal va xor malakalari takomillashtirib boriladi . O ’ tirib va turib kuylaganda gavdani to ’ g ’ ri tutish , nafasni rejaga sola bilish , kuylaganda unli va undoshlarni , melodik , garmonik intervallarni to ’ g ’ ri talaffuz qilish , dinamik tuslarga rioya qilgan xolda ( mayin ovozda , yoqimli ) kuylash ustida muntazam ravishda ish olib boriladi . Bolalar ovozini parvarish qilish , vokal va xor malakalarini oshirishda ashula o ’ rganishdan oldin maxsus vokal mashqlaridan foydalanish tavsiya etiladi . Bundan avval o’quvchilarni ishchi diapazonining prima ( o ’ rta ) tovushlaridan boshlab pastga tomon yo ’ naluvchi tetraxordlardan foydalaniladi . Nafas esa me ’ yorida , shovqinsiz , yelkani ko ’ tarmay , o ’ z vaqtida olish va mayin atakada kuylashga alohida e ’ tibor beriladi . « Qattiq ataka » boshlang’ich sinflarda juda kam ishlatiladi . Chunki , qattiq atakada kuylash xali juda ham nafis bo ’ lgan ovoz apparatlarining zo ’ riqishiga olib keladi . Buni amalga oshirish uchun dasturdagi qo ’ shiqlarda o ’ qituvchining o ’ zi o ’ quvchilarning qobiliyati va imkoniyatlarni hisobga olgan xolda tanlab oladi . Repertuarga kiritilgan musiqaviy asarlar ana shu xususiyatlarini nazarga olgan xolda , mazmuni va mavzusi jihatdan xilma - xil bo ’ lmog’i kerak . Ushbu asarlar ularni

xis - tuyg ’ ularini ifodalash bilan birga kundalik turmushni va tabiatni aks yettirishi lozim . O ’ qituvchi o ’ quvchilarni hayotiy tajribalariga asoslangan xolda har bir musiqa zamirida ma ’ lum xis - tuyg ’ u va fikrlar aks yettirilishi haqida tushuntirishi kerak . Birinchi darslardanoq musiqa asarlarini o ’ zidan paydo bo’lmasligi , uni kimdir katta ijodiy mehnat qilib yaratishi haqida suhbat o ’ tkazadi . Buning uchun « Musiqani kim yaratadi ?», « Kim ijro etadi ?», « Kim tinglaydi ?», - degan savolni o ’ rtaga tashlaydi . O’rganiladigan asarlarning xarakterlarini obrazli qilib ifodalansa , bolalar uni tushunib mazmunini aniq qilib ochib beradilar . Dasturda o ’ quvchilarga musiqa savodi bo ’ yicha ma ’l um xajmda bilim berish , nota bilan kuylash malakalarini hosil qilishga ham alohida e ’ tibor berilgan . Darsning bu turida tovush qator bosqichlarining baland - pastligi , nota chiziqlariga joylashuvi , pauzalarning uzun - qisqaligi , o ’ lchov , major va minor ladlari , dinamik tuslar kabi musiqaning nazariy elementlari bilan tanishadilar . 1- sinfda musiqa savodini o ’ rganish yuzasidan o ’ quv yilining oxiriga kelib bolalar musiqa haqida quyidagi bilim va malakalariga ega bo ’ ladilar : a) birinchi oktavadagi notalarni yaxshi bilish; b) chorak va yarimtalik notalarni eshitib farq qila bilish va yoza olish; v) bolalar tanish kuylar va mashqlarni eshitib olib va notalarning nomlarini aytish bilan bir vaqtda, ularni nota yozuvidan kuzatib borganlari xolda, birinchi oktava doirasida kuylash; Musiqa tinglash darsning boshidan oxirigacha amalga oshadi. Agar 1-sinf bolalari sinfga musiqa sadolari ostida kirsalar, demak, ular musiqani idrok etib kiradilar.Ashula aytsalar, uni avval eshitib, idrok etib, so’ng organib kuylaydilar. Raqsga tushganda ham musiqani tinglab borib uning badiiy ifodasini raqs harakatlari bilan tasvirlaydilar. Faqatgina musiqa tinglashgina o’quvchilarni chin ma’nodagi keng musiqa olamiga olib kirishi mumkin, chunki ashula aytganda ular taqat o’z ovozlari imkoniyatlariga ko’ra bolalar qo’shiqlarini kuylaydilar. 1 -sinf o’quvchilar turli xarakter va janrlardagi musiqa asarlarini eshitish bilan birga, xilma- xil cholg’u asboblari, ularning sadolari va tovush tembrlari bilan ham tanishadilar. O’quvchilar asarni qayta-qayta eshitganlaridagina uni yaxshi o’zlashtirib, puxta esda

saqlashlari va sevishlari mumkin. Asar bilan tanishish jarayonida uning haqida oq’ituvchining qisqa, omma qiziqarli va obrazli kirish so’zlari, asarning janri, tuzilishi, mazmuni, ifoda vositalari va badiiy obrazlari haqidagi qiziqarli suhbatlar muhim ro’l o’ynaydi. Shunday qilib, 1-sinfda bolalar musiqaning xarakteri va obrazlari haqida, uning oddiy qonuniyatlari haqida umumlashma bilim va nisbiy tushunchalarga ega bo’ladilar, bu shartli ravishda notaga bo’lgan davr deb ataladi. Musiqa elementlari asosan qo’l bilan kuy harakati, tovushlar baland-pastligi, uzun-qisqaligi: Qo’shiq haqida o’qituvchining qisqacha kirish so’zi (mualliflari, ayrim tarixiy xususiyatlar, hayotiy ahamiyatlar va boshqalarni hikoya, suhbat yo’li bilan qisqacha bayon etish); qo’shiqni ijro etib yoki gram yozuvida eshittirish; suhbat yo’li bilan qo’shiqning musiqa xarakteri, uning ifoda vositalari va mazmunini aniqlash hamda ayrim ijro uslublarini belgilash; qo’shiqni musiqali jumlalarga bo’lib o’rgatish, ijrochilik sifatlari ustida ishlash ; qo’shiqni ijro etish va qo’shiq haqidagi bolalar taasurotlari yuzasidan qisqacha suhbat o’tkazish, ya’ni umumlashtirish. Birinchi sinfda yil mavzusi «Biz musiqani sevamiz» , chorak mavzulari esa: I-chorak: «Biz yoqtirgan kuy va qo’shiqlar» II -chorak: «Musiqali o’yinlar, raqs va qo’shiqlar» III-cnorak: «Xushnavo cholg’ularimiz» IV-chorak: «Xushnavo cholg’ularimiz» Boshlang’ich sinf o’quvchilari o’z diqqat-e’tiborini uzoq vaqt bir narsaga qaratib tura olmaydilar, tezda charchab qoladilar. Shuning uchun bu sinflarda fizqult pauza daqiqalaridan foydalaniladi. Musiqa darslarida fizqult pauza daqiqalari o’rniga ijroga ritm berib borish, chapak chalish, bir joyda turgan xolda qadam tashlash, takt xissalarini sanash, dirijyorlik elementlarini qo’llash kabi xilma-xil harakatlardan foydalanish zarur. Ayniqsa, bolalar musiqa asboblarida chalish va raqs harakatlarini bajarish ularni darsga faol jalb qilishga qo’l keladi. Bu harakatlar o’quvchilarning fikrlarini faollashtiradi, dars qiziqarli o’tadi. Ikkinchi sinfda musiqa o’qitishning mazmuni va metodikasi

1-sinfda olingan bilim va hosil qilingan malakalar 2-sinfda chuqurlashtiriladi va takomillashtiriladi. Yangi materialni o’rganishga kirishuvdan oldin avvalgi sinfda o’rganilgan materialni takrorlash va mustahkamlash zarur. Ikkinchi sinf o’quvchilari o’zlarining psixologik-fiziologik xarakteriga k о ’ra 1 -sinf o’quvchilariga o’xshash bo’ladi. Ularning diqqat-e’tiborini turg’unligi ham yaxshi shakllanmagan bo’ladi. Chunki, ular o’yin bilan bog’liq bo’lgan narsalarga ko’proq qiziqadilar. 2-sinfda vokal-xor ishiga e’tibor kuchayadi va 1-sinfda egallagan malakalarni takomillashtiradi. Masalan, kuylaganda o’zini erkin tutish, ovoz apparatlarida va musqullarda zo’rikish bo’lmasligiga erishish, chuqur nafas olish malakalarini o’stirish; tez sur’atli asarlarni qo’yilganda jumlalar oralig’ida nafas tez va yetarli ola bilish; uzunroq frazalarni kuylaganda nafasni me’yorida olish va bir maromda sarflay bilish; unlilarni to’g’ri talaffuz etish; undosh tovushlarni burro va aniq talaffuz qilish; unisonda (bir ovozlikda) dinamik tuslarga to’la rioya qilgan xolda; sof va t i n i q intonatsiyada ta’sirli q i l i b kuylash; 3/4 va 2/4 o’lchovlarida dirijyorlik harakatlarini tushunish; o’qituvchi asarga dirijyorlik qilganda uning qo’liga qarab ko’pchilik bilan birgalikda nafas olish, ijroni boshlash, dirijorlik ishorasiga amal qilgan xolda ijroni to’xtatish.Musiqa tinglash musiqa faoliyatlarining yetakchisi hisoblanadi. Zero, darsda qo’llanadigan barcha musiqa materiallari asosan eshitib o’zlashtirish orqali amalga oshiriladi. 2-sinfda o’quvchilarning tovush tembrlari haqidagi tasavvurlarning tovush tembrlari haqidagi fasavvurlari yanada boyib boradi. Ular hayot voqeligining rang-barang musiqiy bo’yoqlar badiiy obrazlar orqali tasvirlanishi haqida kengroq tushunchaga ega bo’ladilar. 2-sinfda o’quvchilar musiqa savodi faoliyatida quyidagi musiqiy bilimlar va malakalarni egallaydilar. a ) tonika uchtovushligini eshitish va kuylash; b) chorak, nimchorak, yarim o’lchovdagi notalar va pauzalar haqidagi tushunchaga ega bo’lish; v) kuchli va kuchsiz xissa, takt va takt chizigi, ikki va uch choraqli o’lchovlar

haqida ma’lumotga ega bo’lish; g) ikki va uch qismli asarlar haqida tushunchaga ega bo’lish. Ko’plet shaklidagi qo’shiqlarning boshlanish qismi va naqoratini farq qilish; e)mazmuni va xarakteri jihatidan turlicha bo’lgan asarlani bir-biridan ajrata olish; Shunday qilib, 2-sinf o’quvchilari musiqani tuzilishi va nota savodiga doir mazkur boshlang’ich b i l i m va ko’nikmalarga ega bo’ladilar, xor bo’lib kuylashda o’zini tutish, qo’shiq mazmuniga mos emotsional kechinmalarni xis etish, tinglagan asarlari yuzasidan suhbatlarda katnashish, hikoya tuzish, musiqa ohangiga mos harakatlar b ajarish, musiqa ritmiga cholg’u asboblarida jo’r kabi ko’nikma va malakalarga ega buladilar. Shunday qilib, ikkinchi sinfda yil mavzusi: «Miisiqa nimani ifodalaydi tasvirlaydi» 1- chorak mavzusi: «Yakkanavozlik va jo’rnavoziik» 2- chorak mavzusi: «Yakkanavozlik va yakkaxonlik cholg’u va honandalar dasturlari» 3- chorak mavzusi «Kuy nima? Kuyda nima ifodalanadi» 4- chorak mavzusi: «Musiqani iloda vositalari» O’qituvchi dars rejasini ushbu mavzular asosida to’zib, ularni bir biri bilan uzviy bog’lab olib borishi kerak.

ADABIYOTLAR : 1. I . Akbarov .« Musiqa lug ’ ati » 2. Apraqsina O. «Методика музыкального воспитания в школе» M . 1983 3. D . Omonullayev . « Umumiy ta’lim maktablarida musiqa dasturlari » T.1992 4. Gudkova Ye.A., Vasileva A.B. «Ashula dars metodikasi»

O'xshashlar

Umumiy ta’lim maktablarining 3-4 sinflar uchun musiqa o’qitishiiing mazmuni va metodikasi

5-6 sinflarda musiqa o’qitishning mazmuni va metodikasi

Yettinchi sinfda musiqa o’qitish metodikasi va uning mazmuni

Umumiy ta’lim maktablarida musiqa darslarini rejalashtirish

Musiqa darslarida musiqa savodi o’rgatish metodikasi