logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. San'at
  4. Маҳмуржон Узоқов

Маҳмуржон Узоқов

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

80 KB
Ko'chirib olish
Маҳмуржон Узоқов Марғилоннинг машҳур Машад маҳалласида Маҳмуржон Узоқов бўзчи Узоқжон ака хонадонида таваллуд топди. Узоқжон ака санъатга жуда ишқибоз бўлиб, тез-тез қўшни «Чорчинор» маҳалласи гузаридаги чойхонада бўладиган санъаткорларнинг йиғинла рига ёш ўғли Маҳмуржонни ҳам бирга олиб борарди. Шу тариқа унинг ёш қалбида қўшиққа, санъатга меҳр уйғона бошлади. Онаси Зебуниса опа ҳам доира чалиб, халқ ялла ва лапарларини моҳирлик билан ижро этар эди. Тезда устозлар назарига тушади ва Ҳасан қоридан дутор чалишни, Худойберган ҳофиздан қўшиқ айтишни ўргана бошлайди. 1928 йилда Марғилонда ўзбек мусиқали театри ташкил этилади ва Жўражон Султонов уни ишга таклиф қилади. Маҳмуржон Узоқовнинг кейин - ги ўттиз йиллик ижодий фаолияти шу улуғ санъаткор билан боғланиб қолди. Жўрахон ака танбурда, Маҳмуржон ака дуторда жўровоз бўлиб қўшиқ айта бошлайдилар. Улар ҳамнафасликда қўшиқ айтишиб жуда катта довруғ қозонадилар. 1932 йилда Жўрахон Султонов билан бирга Тошкентга келди ва шу ерда яшай бошлади. 1939 йили халқ ҳашарига айланган катта Фарғо на канали қурилиши санъаткорларнинг ҳам ўзаро беллашувига айланиб кетди. Ҳужжатли киноленталарда муҳрланган тасвирларда Жўрахон Султонов билан бирга ижро этган қатор қўшиқларини кўриш мумкин. Шу йили кўп ҳофизлар қатори Маҳмур жон Узоқовга ҳам «Ўзбекистон халқ ҳофизи» фахрий унвони берилди. Сўнгра Муқимий театрига таклиф қилинди ва қўшиқ айтиш билан бирга «Тоҳир ва Зуҳра» да жарчи, кейинчалик эса Тоҳир ролини ижро этди. Маҳмуржон Узоқовнинг урушдан кейинги ижодий фаолияти ўзбек эстрадаси ва Республика радиоси билан боғланиб қолди. Машҳур созанда ва бастакор Муҳаммаджон Мирзаев Маҳмуржон аканинг ижодида ҳофизлик қирраларининг янгича шаклланишида катта таҳсир кўрсатди. Ижодий ҳамкорлик натижасида «Суратинг», «Кўзларинг», «Эй чеҳраси тобоним», «Йў лингда», «Ёр истаб», «Мустаҳзод», «Айрулмасин», «Фиғонким», «Шўхи паривашга», «Намоён қил», «Якка бу Фарғонада», «Ёл ғиз», «Насиҳат», «Эй сабо», «Жоним менинг», «Бир келиб кетсун», «Жонон бўламан деб», сингари қўшиқ ва яллалар дунёга келди. Бу қўшиқларни ҳофиз жон дилидан куйлар, бу қўшиқлар фақат унинг довудий овози учун яратилгандай эди. 50-60 йиллар орасида Маҳмуржон Узоқов қўшиқчилик оламида янги саҳифа очди ва ўзбек қўшиқчилик санъатининг ҳақиқий юлдузига айланди. 1959 йилда Москвада бўлиб ўтган Ўзбекистон адабиёти ва санъати декадасида жўшиб қўшиқ куйлаган Маҳмуржон аканинг довудий овозидан таҳсирланган Москвалик таниқли мусиқашунос профессорлардан бири концертдан кейин ҳофизнинг ҳузурига келиб, «Устозингиз ким?» деб сўрайди. «Ус тозим Жўрахон ака!» деган жавобни эшитган профессор ҳайратланиб, «Италия қўшиқчилик мактабини битирган бўлсангиз керак, деб ўйлабман» деган жавобни берган экан. Маҳмуржон Узоқовнинг вафоти ҳақидаги шов-шувлар ҳозиргача қалбларни ларзага солиб келади. 1963 йил 23 июл куни Марғилон боғида, дўстлари, шогирдлари, шинавандалари даврасида қўшиқ куйлаб турганида унинг ҳаёти мангуликка юз тутди. Машад қабристонида шогирдининг қабрига тупроқ тортаётган устози Жўрахон Султонов бироз тўхтаб, «Маҳмуржон ўлим мени навбатим эди, афсус сен эрта кетдинг. Мен сендан мингдан-минг розиман, мендан ҳам рози бўлгин», деб фарёд чекканида маросимга йиғилган бутун халқ уввос солиб йиғлаб юборди. Ўзбекистон халқ ҳофизи Маҳмуржон Узоқовнинг муборак номи халқнинг қалбидан бир умрга жой олган. Унинг номи абадийлаштирилиб ўзи яшаган кўчага, маҳалла, мусиқа мактабига берилган. Ҳар икки йилда Марғилон шаҳрида Маҳмуржон Узо қов ва Жўрахон Султонов номидаги Республика ёш хонандалар кўрик танлови ўтказиб турилади. Президентимизнинг фармони билан «Буюк хизматлари учун» ордени билан мукофотланиши буюк ҳофиз умрининг давоми бўлиб, муборак нафасининг сўн мас лигидан далолатдир. Фойдаланилган адабиётлар 1. И.А.Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т., «Ўзбекистон», 1997. 2. И.А.Каримов. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Т., «Ўзбекистон», 1995. 3. И.А.Каримов. Асарлар. 6- жилд. Т., «Ўзбекистон», 1998.

O'xshashlar

Таваккал Қодиров (1926-1996)
Миллий истиқлол ва профессионал мусиқа тараққиёти
Ўзбек бастакорлари уюшмасининг иш фаолияти тарихи
Ўзбек хонандалик санъати намояндалари
Mа’nаviy hаyotning ijtimоiy-estеtik аsоslаri