Ҳалима Носирова - San'at - Referatlar

Ҳалима Носирова

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

84 KB

Ko'chirib olish

Ҳалима Носирова (1913-2002) Ўзбек қўшиқчилиги ва опера санъатига бебаҳо ҳисса қўшган санъаткорлардан бири Ҳалима Носировадир. Ҳалима Носирова айниқса ўзбек опера санъатида алоҳида мактаб яратди ва бу ноёб санъат риво жига улкан ҳисса қўшди. Ҳалима Носирова 1913 йилда Қўқон яқинидаги тоғлик қишлоғиларда таваллуд топди. Отаси Муҳаммадносир ака косиб бўлсада, қўшиқ ва шеҳрлардан хабардор бўлиб, ёш Ҳалима қалбида санъатга ҳавас уйғотди. Отасининг бевақт вафотидан сўнг қийин аҳволда қолган оила онаси Хосиятхон ва опалари Ҳожар ва Ойишалар билан Қўқон шаҳрига кўчиб келишади. Ёш Ҳалимани болалар уйига топширишади. 1929 йилда Тошкентдаги хотин-қизлар билим юртига ўқишга қабул қилинади. Шу ерда Али Ардобус раҳбарлик қилаётган бадиий ҳаваскорлик тўгарагига дугоналари Шоҳида Махсумова, Назира Алиевалар билан қатнай бошлайди. Тезда устозларнинг назарига тушган Ҳалима Носирова 1925 йилда бир гуруҳ ёш санъаткорлар билан Бокудаги театр билим юртига ўқишга юборилади. Иш фаолиятини ҳозирги миллий академик театрда бошлайди. Қатор образларни яратади. Сўнгра Москва Давлат кон цер ваторияси қошидаги ўзбек опера студиясида таҳлим олади. 1929-1939 йиллар мобайнида ўзбек мусиқали драма театрида ижод қилди ва хилма-хил образларни яратди. 1939 йилдан бошлаб то кучдан қолгунга қадар А. Навоий номидаги ўзбек опера ва балет академик театрида ижод қилди ва ушбу қутлуғ даргоҳида ўз ижрочилик мактабини яратди. «Лайли ва Мажнун», «Гулсара», «Кармен», «Бўрон», «Майсаранинг иши», «Зайнаб ва Омон», «Хоразм қўшиғи», «Улуғбек» сингари ўнлаб опералардан бош образларни қўшиқларини куйлади. Ҳалима Носирова ўзбек миллий ашула ва қўшиқларини бетакрор ижрочисидир.

Унинг ижросида «Ушшоқ», «Чоргоҳ», «Баёт», сингари халқ ашулалари алоҳида ўзига хос услуб билан ижро этилади. Мен ўзбек куй ва ашулаларини, мақомларини севимли ҳофизларимиз ва устоз созандаларимиз Мулла Тўйчи Тошмуҳаммедов, Ҳожи Абдулазиз, Муҳиддин Қори Ёқубов, Домла Ҳалим Ибодов, Юсуфжон Қизиқ, Уста Олим Комилов, Абдуқодир Исмоилов, Аҳмаджон Умурзоқов, Мадраҳим Шерозийдан ўргандим, - дейди Ҳалима Носирова. Санъаткор тушунчасида қўшиқ инсоннинг меҳнатида, ҳаётида, тақдирида доимий йўлдошидир. Халқнинг севимли санъаткори Ҳалима Носирова катта Фарғона, Тошкент, Лоғон, Чирчиқ каналлари, Каттақўрғон сув омбори, Фарҳод ГЭС қурилишларида. Мирзачўл, Қарши, Жиззах, чўлларини ўзлаштиришда, даҳшатли уруш йилларида халқ руҳини кўтаришда ўз санъати билан фаол қатнашди. Ҳалима Носирова «Ўзбекфилpм» киностудиясида суратга олинган «Асал», «Фронтга совға», «Мафтунингман», филҳмларида образлар яратди ва кино соҳасига ҳам ҳисса қўшди. Ҳалима Носированинг ёрқин санъати ва истеҳдодидан таҳсирланган бир қанча хорижий танқидчилар унинг санъатига юксак баҳо берганлар. Сурияда чиқадиган «Лисон аш шааб», ва Ҳиндистонда босиладиган «Стейстмен» газеталари ўзбек қўшиқчисини ниҳоятда ёқимли ва жозибадор, дилларни ром қилувчи овози ҳақида 1956 йилда самимий сатрларни ёзган. Унинг булбулсифат овози ўзбек санъаткори тимсолида Ҳиндистон, Бирма, Ливан, Миср, Эрон, Хитой, Канада каби ўнлаб мамлакатларда ёйилган. Ҳалима Носирова ҳаётлигидаёқ икки ажойиб нарсаси билан ўзига ҳайкал ўрнатди. Бири чинакам халқчил санъати, иккинчиси шогирдлари, издошлари билан улуғ бахтга эришганлигидир. Унинг санъатдаги хизматлари муносиб баҳоланган бўлиб, «Ўзбекистон халқ артисти» фахрий унвонига сазовор бўлди. Мустақиллик шарофати билан «Буюк хизматлари учун» орденини кўкрагига тақиш бахтига муяссар бўлди.

Ўзбек санъатининг улуғ намояндаси, бетакрор овоз соҳибаси Ҳалима Носирова 90 ёш умр кўриб 2002 йилда Тошкент шаҳрида вафот этди.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.А.Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т., «Ўзбекистон», 1997. 2. И.А.Каримов. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Т., «Ўзбекистон», 1995. 3. И.А.Каримов. Асарлар. 6- жилд. Т., «Ўзбекистон», 1998.

O'xshashlar

Композитор Сайфи Жалилнинг (1932-2003) ҳаёти ва ижоди

Тўхтасин Жалилов (1896-1966)

Композитор Манас Левиевнинг (1912-1991) ҳаёти ва ижоди

Композитор С. Юдаковнинг ҳаёти ва ижоди. (1916-1992)

Ўзбек хонандалик санъати намояндалари