Ғўза касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Ғўза касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

49 KB

Ko'chirib olish

Ғўза касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари Ғўза ўсимлигида замбуруғлар, бактериялар ва гуллик паразитлар касалликлар келтириб чиқаради. Бу касалликлар кўчат сонини камайтиради, ҳосил миқдори ва сифатини ёмонлаштиради.Ғўзанинг юқумли касалликларига- вилт, гоммоз, илдиз чириш, қора илдиз чириш касалликларини, кўсак ва тола касаликларига-қўнғир чириш, қизғиш чириш, альтернариоз, мукариоз, қора шира касалликларини, юқумсиз касалликлар хлороз, кузги сўлиш, гаримсел, барг қизариши, барг шакл ўзгариши каби касалликларни киритиш мумкин.Ғўзанинг карантин касалликларига барг бужмайиши, Техас илдиз чириши, антрокноз киритилади. Ғўзаниниг сўлиш ёки вилт касаллиги. Касаллик қўзғатувчисининг турига караб сўлиш касаллиги вертициллиоз ва фузариоз вилтига бўлинади. Касалликнинг ташқи белгилари ўсимликнинг ғунча ёки гуллаш фазасида намоён бўлади. Дастлаб пастки ярусдаги баргларда кўп бурчакли ёки доирасимон, оч-яшил, кейин сарғиш доғлар пайдо бўлади. Белгилар барг қиррасидан барг томири оралиғида ёки бутун барг юзасида ҳосил бўлади. Зарарланган барг кўнғир рангга кириб, қурий бошлайди ва тушиб кетади. Касаллик кучли бўлганда бутун ўсимлик баргсиз қолади. Бундай ўсимликларда кўсаклар тўлиқ етилмайди., қурийди ва очилиб кетади. Баъзан тушиб кетган барглар ўрнида янги барг ҳосил бўлиб, мева тўплашни сустлаштиради.Касалликнинг ички белгиларини касалланган ўсимлик поясини кўндаланг кесилганда, унинг ёғочлик қисми қорайиб некроз ҳосил қилганда кўриш мумкин. Вертициллиоз вилт касаллигини қўзғатувчиси Такомиллашмаган замбуруғлар синфи, Hyphomycetales тартиби, Verticillium dahlial турига мансуб замбуруғ келтириб чиқаради. Замбуруғ мицелийси рангсиз, конидиялар тармоқланган конидия бандларида ҳосил бўлади.Тупроқда ҳосил қилган микросклероцийлар ва

хламидоспоралар ҳосил қилади. Замбуруғнинг ривожланишига зарур бўлган минемал ҳарорат 5-7 о С, оптимал ҳарорат 23-26 о С, максимал ҳарорат 31-32 о С ни ташкил қилади. Тупроқдаги намлик миқдори 60-70 % бўлганда замбуруғ тез ривожланади. V . dahlial замбуруғи 38 оилага мансуб бўлган 700 ортиқ ўтсимон, дарахт ўсимликларни касаллатиради. Республика шароитида V . dahlia замбуруғининг 2 та рассаси мавжуд бўлиб, 1-рассаси ғўзанинг 108-Ф ва Тошкент навларини, II -рассаси эса барча чидамли навларни касаллантиради. Вертициллиоз вилт касаллиги пахтачилик учун зарарли касаллик ҳисобланиб, унинг таъсирида 22-70 % ҳосил нобуд бўлади. Фузариоз вилти - Такомиллашмаган замбуруғлар синфи, Fusarium туркуми, F . oxysporum . f vasinfectum замбуруғи келтириб чиқаради. Касаллик ингичка толали ғўзанинг кўчатлар пайдо бўлган давридан бошланиб, бутун вегетация давомида кузатилади. Касаллик белгиси кўчатларнинг баргларида сарғиш доғлар пайдо бўлиб, барг томири тўрга ўхшаб кўринади. Дастлаб касалланган ўсимликларнинг бўғин оралари қисқариб, илдиз бўғизи йўғонлашади, учки барглари зарарланмай сақланиб қолади. Ғунча ҳосил қилиш даврида касалланган ўсимликларнинг барги - ғунчаси, гули тушиб кетади, пояси нозик бўлиб қолади.Кўсак ҳосил қилиш даврида касалланган ўсимликлар пояси қуриб қолмасада, кўсаклар тўлиқ пишиб етилмаганлигидан очилмай қолади.Касалликнинг ички белгилари поянинг қорайиши-некроз ҳосил қилиш билан характерланади.Замбуруғ тупроқда ярим сапрофит хаёт кечирсада, ўсимликка илдиз орқали кириб уни зарарлайди. Ғўзанинг илдиз чириш касаллиги. Республика шароитида ғўзанинг оддий, қора ва склероциал илдиз чириш касалликлари учрайди.Касаллик чигит унган даврдан бошлаб 6-8 та хақиқий барг ҳосил қилганча давом этади.Касалликнинг дастлабки белгилари кўчатарнинг илдиз бўғизида тўқ жигар рангдаги доғ ҳосил бўлишдан бошланиб, кейинчалик чирийди. Касалланган ўсимликнинг илдизи қорайиб, чириб кетади. Бундай ўсимлик барги рангсизланиб, қуриб қолади ва тушиб кетади, пояси жигар рангга

киради. Илдиз бўғизида поянинг йўғонлашиши ёки поянинг буралиб кетиши кузатилади. Касаллик қўзғатувчиси тупроқдаги турли микроорганизмлар бўлиб улар орасида энг кенг тарқалганлари қаторига Rhizochtonia solani , Thielavtopsis basicola , Sclerotium bataticola замбуруғлари асосий рол ўйнайди.Бу замбуруғлар мицелийси тупроқдан ўсимлик илдиз бўғизи орқали илдизга кириб келади. Инфекция манбайи асосан тупроқда ва касалланган ўсимлик қолдиқларида хаёт кечираётган замбуруғлар ҳисобланади. Қарши кураш чоралари: агротехник тадбирларга амал қилиш, аъло сифатли дориланган уруғларни экиш, ягана ва қатқолоққа қарши курашни ўз вақтида ўтказиш, алмашлаб экишга амал қилиш ва ғўза поя қолдиқларини илдизи билан даладан чиқариб ташлаш. Гоммоз касаллиги. Касаллик ўсимликнинг барча ер усти аъзоларини, барг, ёнбаргчалар, поя, гул, кўсак ва толасини касаллантиради. Касалликнинг асосий белгиси, ўсимликнинг зарарланган органларида ёғсимон томчиларнинг ҳосил бўлишидан бошланади. Баргда дастлаб бурчакли доғлар пайдо бўлади. Барг юзаси шакли ўзгариб, барг бандида кўнғир доғларни ҳосил қилади. Касалликнинг энг хавфли шакли поя гоммози ҳисобланиб, зарарланган жойдаги поя ва новдалар ингичкалашиб, жигар рангга киради ва сарғиш суюқлик оқиб чиққан жойида қотиб қолади. Поянинг юқори қисмидаги новдалар зарарланганда ўсимлик ўсишдан орқада қолади, ғунча ва мева ҳосил қилмайди.Ўсимлик вегетациянинг кейинги босқичларда зарарланса гулкосабарг, кўсак ва толани ҳам касаллантиради. Касалланган кўсаклар ривожланмайди, толалар бир бирига ёпишиб, чириб кетади. Касалликни келтириб чиқарадиган бактериялар уруғ пўстида сақланади. Касалланган новда ва пояда тўқ яшил рангдаги доғлар пайдо бўлиб, уни ингичкалаштиради, буралиб ўсишига сабаб бўлади. Касаллик қўзғатувчиси - Xanthomonos campestris malvacearum бактерияси бўлиб минимал ҳарорат 10, оптимал хараорат 25-28 С да нормал

ривожланади.Касалликнинг тарқалиши учун ўсимлик органлари устида ҳосил бўлган ёғсимон моддадаги тўпланган бактерияларнинг сув ва шамол воситасида ва хашоратлар ёрдамида амалга ошади. Инфекция манбаи тупроқдаги касалланган ўсимлик қолдиқлари ва улардан тайёрланган уруғ ҳисобланади. Гоммоз касаллиги туфайли ўсимлик тола ўзунлиги 8-25 % га, пишиғлиги 1, 5-2% га, узилувчанлиги 8-20 % га пасаяди. Қарши кураш чоралари: азотли ва калийли ўғитлар ўсимликнинг касалликка чидамлилигини оширади, ғўза далаларига бедани алмашлаб экишда фойдаланиш касалликни камайтиради, уруғни соғлом ўсимликлардан тайёрлаш, уруғни экишдан олдин фунгицидлар билан ишлов бериш (фентуран 10 кг 1 т), тупроқни чуқур хайдаш, ғўзани қолдиқларини йиғиштириб олиб даладан чиқариб ташлаш, далага қишда яхоб сувини бериш керак.

АДАБИЁТЛАР: 1. Ўзбекистон Республикаси 1998-2000 йиллардаги даврида қишлоқ хўжалиги иктисодий ислоҳотларни чукурлаштириш дастури, 1998. 2. А. В. Бондаренко - «Биологическая заҳита растений», Л. : «Колос». 1984. 3. В, В, Гулий в бошқалар - «Микробологичсекий метод борьбў с вреднўми насекомўми» 4. А. В. Бондаренко - «Практикум по биологический заҳите растений». Л. : 1978. 5. С. Н. Алимухамедов - «Гўза зараркунандалари ва уларга қарши кураш». - Т. : «Мехнат»1991. 6. С. Н. Алимухамедов - «Гўзани биологик усулда ҳимоя қилиш». - Т. «Мехнат»1996. 7. Н. В. Кандўбин - «Бактериальнўе средства борьбў с вреднўми насекомўми и грўзунами», 1989. 8. Ла Брег Смитт - «Генетическая метод борьбў с вреднўми насекомўмў»- М. »Колос». 1971. 9. Зашита растений ежемесячнўй теоретический и научно- производственнўй журнал» - М. »Агропромиздат», 1985-1999. 10. С, И. Алимухамедов, Б. П. Адашкевич ва бошқалар. «Биологическая заҳита хлопчатника» Изд. 2-е дополнение - Т, «Мехнат»1989. 11. А. А. Кравцов, Н. В. Голўшин - Справочник химических и биологических средств заҳитў растений». Агропромиздат», 1989. 12. Х.Ч. Бўриев, Ҳ.Ҳ.Кимсанбоев, Б.А.Сулаймонов «Энтомофагларни биолабораторияда кўпайтириш» Т.: «Ўқитувчи» 2000. 13. Список химических и биологических средств борьбў с вредителями, болезнями растений и сорняками разрешеннўх для применения в сельском хозяйстве Республики Узбекистан на 1998-2001. A

O'xshashlar

Ғўза касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари

Ғўза зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Памидор касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари

Картошка касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари

Ғўзанинг касалликлари, зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари