Қўйларнинг хламидиоз аборти Xlamidiosis ovinus abortus - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Қўйларнинг хламидиоз аборти Xlamidiosis ovinus abortus

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63 KB

Ko'chirib olish

Қўйларнинг хламидиоз аборти Xlamidiosis ovinus abortus Қўйларнинг хламидиоз аборти контагиоз, эпизоотик кечадиган юқумли касалликдир. Бўғозликнинг охирги ҳаф тасида аборт, нимжон қўзи туғилиши каби клиник белги лар билан характерланади. Тарихий маълумот. Қўйларнинг хламидиоз аборти XIX асрда аниқланган бўлиб, касалликнинг этиологияси, бактерияларнинг патогенлиги, ҳар хил ташқи муҳит таъсир лари тўлиқ ўрганилган. 1885 йилда АҚШ 200 отар, яъни 50 минг қўйни текширганда йилига ўртача 12 фоиз она қўйлар аборт бўлар экан. Текширишда қўйларнинг сақланиши, боқилиши ва бошқа зоогигиеник шароитлар ёмонлиги натижасида ҳар йили 22 қўй бола ташлаши аниқланди. Қолган абортлар бруцеллёз, вибриоз, листериоз, сальмонел лёз, Ку-иситма ва ҳатто колибактериоз каби касалликлар оқибатида содир бўлар экан. 1936 йилда Грейч Шотландиянинг кўп ҳудудларида би ринчи бўлиб қўйларнинг энзоотик аборт касаллигини ўрганди. Лекин унинг этиологиясини аниқлай олмади. 1950 йилда Шотландияда Stamp қўйларнинг аборт касаллигини чуқур ўрганиб, уларнинг қини шиллиғидан товуқ эмбрио нига экиб қўзғатувчини ажратиб олди. Товуқ эмбриони дан препарат тайёрланиб, Циль-Нильсон усули билан бўя лади ва микроскопда текширилади. Қўйларнинг хламидиоз аборти Шотландия, Франция ва Англияда кўп тарқалган. Иқтисодий зарар. 1965 йилда И. И. Носов ва А. А. Вол ковалар хламидиоз касаллиги натижасида хўжаликда 50 фоиз аборт бўлганлигани аниқлаган. Бу хўжаликка жуда катта иқ тисодий зарардир. Касаллик биринчи пайдо бўлган отарда 2-3 йил мобайнида аборт 25-30, ҳатто 60 фоизгача чиққан. Қўзғатувчиси. Қўйларнинг хламидиоз аборти қўзғатувчи си Clamydia туркумига киради. Қўзғатувчи 6-7 кунда товуқ эмбрионининг сариқ халтасида тез ўсади ва эмбрионни 8-10 кунда ўлдиради. Қўзғатувчига лаборатория

ҳайвонларидан оқ сичқон, денгиз чўчқачаси, қуён ва маймунлар сез гирдир. Сичқонни бурун бушлиғига патологик материал юбо риш билан зарарланади. 2- 4 кундан кейин жигари зарарла нади ва 2-3 ҳафтадан сўнг пневмония ривожланади. Сичқон хламидиоз пневмониясидан 5-7 ҳафтадан сўнг ўлади. Эпизоотологаяси. Қўйларнинг хламидиоз аборти эн зоотия кўринишида кечиб, у туғиш (окот) даврида кучли ривожланади. Касал ҳамда клиник соғлом қўйлар касаллик манбаи ҳисобланади. Носоғлом хўжаликлардан олиб келин ган қўйлар соғлом хўжалиқда хламидияни яширин ташувчи бўлиб қолада. Хламидияни яширин ҳолатда ташиш нав батдаги қўзилаш давригача давом этади. Қўйлар аборт қил гандан сўнг қўзғатувчи ташқи муҳитга ажралиб чиқади. Янги туғилган қўзиларнинг бирданига касалликка чалин ганлиги аниқланган. Д. Огняков (1962) ҳам қўзиларнинг қон зардобини серологик текшириш натижасида шундай хулосага келган. Хламидиоз касаллигининг қўзғатувчиси тезак, сут ва сийдик билан ажралади. Унинг 134 кун сут билан ажрали ши, ундан ҳам узоқ вақт сийдик билан чиқиши кузатил ган. Соғлом қўйлар билан касал қўйларнинг контактда бўлиши уларнинг тез зарарланишига олиб келади. Бундан ташқари, окот даврида қўзғатувчи ташқи муҳитга кўп тарқалади Патогенези. Хламидия билан бўғоз қўйларнинг плацен тар тўқимаси яллиғланиб, некроз рўй беради, натижада ҳомила ўлади. Бундан ташқари, хламидиялар ҳомиланинг ички аъзоларида ривожланиб кўпайганда ҳам ҳомила но буд бўлади. Хламидия билан экспериментал зарарлантирил ган ҳомиланинг жигари, талоғи, буйраги, тимуси, мияси ҳамда ошқозон-ичак йўллари жароҳатланади. Жароҳатланиш бошқа аъзоларда ҳам учраши мумкин. В. Шубин ва В. Андрюшин тажриба шароитида қўйида ги натижаларни олган. Хламидия ҳамда у ажратган заҳар юборилган жойидан қонга тушади, қон оқими билан ҳар хил аъзолар, тўқималарга тарқалади ва бўғоз қўйларда ги перимиялашув, умумий ҳолатнинг ёмонлашиши, лимфатик тугунларнинг

катталашиши, паренхиматоз аъзоларнинг нек розга учраши кузатилади. Сўнгра улар ҳомиласида плацен тар тўқималар жароҳатланиб, ҳомила ўлади, натижада қўй аборт қилади. Клиник белгилари. Касалликнинг яширин даври бир неча ойдан йилгача давом этади, айрим ҳолларда ундан ҳам узоқ бўлади. Тажриба шароитида яширин давр 5-7 ҳафтага чўзилади, баъзан кўпроқ ёки камроқ бўлади. Бу бўғозлик даврида юборилган вирус дозаси, унинг вирулентлиги ва юбориш усулларига боғлиқ. Кўп хўжаликларда касаллик яширин кечади, уни аниқ лаш учун қон зардоби билан КБР реакцияси қўйилади. Огняков (1967) учта носоғлом хўжаликдан нормал туғадиган қўйларнинг 76 та плацентасини микроскопда текшириб, шундан 14,6 фоизи инфекцияланганлигани аниқ лади. Касалликнинг латентли характерини серологик реак ция натижалари тасдиқлади. Нормал туққан қўйлардан 100 намунани КБР усулида текширганда 49 таси мусбат нати жа берган. Хламидиоз касаллига яширин кечаётган қўйлар соғлом туғади, лекин қўзи жуда нимжон бўлиб, яхши ривожлан майди, хламидияни ташувчи бўлиб қолади. Касаллик қўйлар орасида ёппасига аборт, яшай олмайдиган қўзи туғиш ёки кам аборт қилиб, яшай олмайдиган қўзи туғиш каби белгилар билан характерланади. Она қўйлар туғишга 2-3 ҳафта қолганда аборт қилади. Касал қўй аборт қилишдан 1-2 кун олдин безовта бўлади, кўп ётади, қорин томонига қарайверади, яхши овқат емайди. Жинсий аъзоларидан шил лиқ томиб туради. Кўп қўйларда аборт қилишдан олдин ҳарорат 40,6°С дан ошиб кетади. Патологоанатомик ўзгаришлар. Бундай ўзгаришлар пла цснта ва ҳомиланинг яллиғланиш даражасига қараб аниқла нади. Аборт бўлган ҳомилада ҳар хил қонли шишлар, мус кул ости тўқималарида қон қўйилиш ҳамда қорин ва кўк рак бўшлиқларида қонли-серозли транссудат тўпланади. Айрим ҳолларда хорионнинг ҳамма жойи яллиғланади. Ҳомила пардасини қараганимизда котиледон ва хорионларда қон қўйилиш, экссудат ва

некрозланган қисмларни кўриш мумкин. Хорионда қон қўйилиш, шиш пайдо бўлиш нати жасида чегарали катталашган жойнинг усти нотекис бўлиб туради. Диагноз. Эпизоотологик кўрсаткич, клиник белгилар ва патологоанатомик ўзгаришларга қараб тахминий диаг ноз қўйилади. Клиник белгилардан қўзининг нимжон туғилиши, патологоанатомик ўзгаришлардан қон қўйилиш, шиш пайдо бўлиши, хориондаги ўзгаришлар асос қилиб олинади. Якунловчи диагноз лаборатория текшируви нати жаларига қараб қўйилади. Қўйларнинг хламидиоз абортига диагноз қўйишда қўйи даги лаборатория текширув усулларига асосланилади. 1) Аборт қилинган ҳомила аъзоларидан, котиледон, хо рион, ҳомила пардасидан ва қин суюқлиғидан препарат тайёрланиб, хламидия элемент таначасини излаб микрос копда текшириш. 2) Аборт қилган она қўйнинг қон зардоби билан КБР реакциясини қўйиш. 3) Касаллик юқтирилган товуқ эмбрионидан қўзғатув чини ажратиб, унинг морфологик хоссаларини ўрганиш, препарат тайёрлаб Стемпа усули билан бўяб кўриш ва серологик идентификация ўтказиш. Даволаш. Қўйлар хламидиоз абортининг қўзғатувчиси сульфаниламид ва антибиотикларга сезгир, лекин мана шу антибиотиклар билан хламидиоз абортини камайтириб ёки йўқ қилиб бўлмайди, чунки қўзгатувчи ҳомиланинг тўқималарида (жигар, талоқ, буйрак) жойлашган бўлади. Шу нинг учун ҳамма эътиборни касалликнинг олдини олишга қаратиш зарур. Тетрациклин, окситетрациклин, стрептоми цин, реберин ва бошқа антибиотиклар яхши наф беради. Олдини олиш . Чет элларда қўйлар хламидиоз абортининг олдини олиш учун махсус профилактик вакцина бор. Бу ўлдирилган формал вакцина ёки алюминий гидроксидли формалин вакцинадир. У қўйларни қочиришдан олдин те ри остига юборилади, шундан кейин қўйлар орасида аборт қилиш бирмунча камаяди. Касаллик биринчи марта қайд қилинганда қўйларнинг

ҳомила пардасидан ёки зарарлан ган 12-15 кунлик товуқ эмбрионининг сариқ халтасидан тайёрланган формалинизирланган суспензия қулланилади. Иммунитет. Хламидиоз абортга қарши ишлатиладиган ииактивация қилинган эмульсин вакцина оқиш рангли эмулъсия ҳолатида бўлиб, ёпишқоқроқ консистенцияга эга. Шишасимон флаконларда чиқарилиб, +4-10 °С да бир йил гача сақланади. Ишлатишдан олдин яхшилаб аралаштири лади. Совуқ пайтлари 39-40°С ли сув ҳаммомида илитила ди. Эмлаш носоғлом хўжаликларда олиб борилади. Вакци нация сунъий қочиришдан аввал бошланиб, КБРда ман фий натижа берганларнинг ҳаммаси эмланади. Вакцина п роректал клетчатканинг 2-2,5 см ичкарисига 1 мл миқдо рида юборилади. Ўша жой сал шишиб, 4-7 кундан кейин қайтади. Иммунитет 3-4 ҳафтадан кейин пайдо бўлиб, бир йилгача чўзилади. Кейинчалик чет эл олимлари бу вакцина ўрнига тирик ва алюминий гидроксидли формал вакцинани тавсия этдилар. Натижада қўйлар орасида аборт бир нсча марта камайди. Касалликнинг олдини олиш учун фақат вакцина билан чегараланмасдан қуйидаги вете ринария-санитария чора-тадбирларини ҳам ўтказиш керак: а) бошқа хўжаликдан кслтирилгак қўйларни бир туғ гунгача ёки унинг аборт қилиш-қилмаслигини кузатиб, мах сус микроскопик ва ҳар хил серологик текширувлар ўтка зиб хламидия ташувчи эмаслигини аииқлаб отарга қўшиш керак; б) қўйлар туғишини изоляцияланган бинода ўтказиш зарур. Қонни серологик текшириб кўриш лозим; в) хламидиоз аборт қилган қўйларни алоҳида қилиб, патологик материал олиб текшириш керак, ҳар куни вете ринария-санитария жиҳатидан тозалаб ва даволаб гўштга т опшириш лозим. Хўжалик соғломлаштирилгач, 30 кундан кейин чек лаш бекор қилинади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Р.Ф. Сосов. Эпизоотология. М. “Колос” 1974. 2. А.А. Конопаткин . Эпизоотология. М. “Колос” 1984. 3. И.А. Бакулов., А.Д. Третьяков. Руководство по общей эпизоотологии. М. “Колос” 1979. 4. М.С. Ганнушкин. Общая эпизоотология. М. “Сельхозгиз” 1961. 5. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология. Т. 1996 6. М.П. Пармонов. “Ўта хавфли юқумли касалликлар” маърузалар матни. Сам. 2002 7. Ф.А. Ниёзов. “Паррандалар касалликлари”. Т. 1995 8. М.П. Пармонов., А.А. Қамбаров Эпизоотология. Т. 2006 9. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология фанидан амалий – лаборатория машғулотлари. Сам. 2007 й 10. А.А. Поляков. Ветеринарная дезинфекция. М. “Колос” 1975 11. В.П. Урбан. Практикум по эпизоотологии. Ленинград. 1987

O'xshashlar

Қорамоллар хламидиози Xlamidiosis bovinus

Сальмонеллёз Salmonellosis

Қўйчиликнинг халқ хўжалигидаги ахамияти

O‘zgarmas tok kuchaytirgichi

Брадзот Bradsot