Қорамоллар хламидиози Xlamidiosis bovinus - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Қорамоллар хламидиози Xlamidiosis bovinus

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

52.5 KB

Ko'chirib olish

Қорамоллар хламидиози Xlamidiosis bovinus Режа: 1. Патологоанотомик ўзгаришлар 2. Даволаш 3. Олдини олиш.

Хламидиоз инфекцион касаллик бўлиб, кўпинча сурункали кечади ва бола ташлаш, нимжон бузоқ туғиш, ринит, бронхопневмония, бронхит, икки томонлама конъюнктивит, диарея каби клиник белгилар билан намоён бўлади. Тарихий маълумот. Қорамолларнинг хламидия аборт касаллигини биринчи бўлиб Тraum ва Наrz (1923) Калифорнияда таърифлаб беришган. Schoop ва Каuкеr лар (1956) серологик ва цитологик усуллар билан сигирлар абортини хламидия қўзғатишини ГФРнинг айрим сут-товар фермаларида аниқлаб исботлашган. 1956 йилда Ноmarth ва унинг ходимлари абортнинг асосий шакллари устида фикр юритишди, яъни аборт асцит генерализацияланган қон қуйилиши ва гепатит каби клиник белгилар билан характерланишини исботлаб беришди. Бу касалликни сигирларнинг эпизоотологик аборти деб номлашди. Сигирларнинг аборт қилинган ҳомиласидан Францияда Gork ва Вакеr лар 1957 йилда биринчи бўлиб хламидияни топишди. Клиник соғлом бузоқларнинг тезагидан 1951 йилда америкалик олим Gork ва Вакеr биринчи бўлиб хламидияни ажратди. Япониялик олимлар Оmarii, Uchii ва Наrаdа ҳамда Ichitani ва Kiucliлар 1953 йилда қорамоллардаги юқумли касаллик — хламидиоз тўғрисида маълумот беришди. Собиқ иттифоқда В. И. Червонский (1959) сигирларнинг қон зардобидан 72 намунани КБР реакцияси билан текширганда 10 фоизида комплемент боғлам антителоларни аниқлаган. X. 3. Гаффаров ва В. А. Николаев (1965) беш хўжаликда пневмония этиологиясининг қон зардобида КБР реакцияси билан 268 бош касал молни топган. Текширишда икки хўжаликда 36 фоиздан 97 фоизгача бузоқлар касалланганлиги маълум бўлди. Буни муаллиф хламидиоз касаллиги деб аниқлаб берди. Иқтисодий зарар. Болгарияда 35 хўжалиқца ўтказилган текширув натижасида хламидиоз абортидан 35 фоиз сигирлар наслсиз бўлиб қолганлиги аниқланди. Хламидиоз абортига текширилганда 50 фоиз ҳайвон мусбат реакция берган. Surdan ва бошқалар (1964) томонидан уч хўжаликда

серологик текширув ўтказилганда 121 бош молда касаллик кузатилган. Касал молларни даволаш учун жуда кўп миқдорда антибиотиклар, анчагина дезинфекцион аралашмалар керак бўлади. Буларнинг ҳаммаси жуда катта иқтисодий зарар келтиради. Қўзғатувчиси. Касаллик қўзғатувчиси chlamydia микроорганизмларга киради. Қўзғатувчини плацента ва бачадон суюқлигидан ажратилган. У аборт бўлган ҳомиланинг паренхиматоз аъзолари ва товуқ эмбрионининг сариқ халтасида кўпаяди, юқтирилганда 4—6 кундан кейин эмбрион ўлади. Ўлган товуқ эмбрионининг сариқ халтасидан препарат тайёрланади ҳамда Стембу ва Макниавелло усуллари билан бўялади, элементлар ва махсус танача қизил рангда кўринади. Эпизоотологияси. Касалликнинг асосий манбаи касал ҳайвон ҳисобланади. Аборт ёки туғиш вақтида ташқи муҳитга анча қўзғатувчи ажралади. Тадқиқотлар қўзғатувчи сут ва сийдик билан ҳам ажралишини кўрсатди. Буқалар спермасида ҳам қўзғатувчи бўлиб, сигирларни қочиришда уларга ўтади. Буни Воrуеlсо 1973 йилда буқа қон зардобини текшириб аниқлаган, яъни антитело билан хламидия ангигенини 1:16 — 1:64 титрларда аниқлаган. Патогенези. Катта ёшдаги молларда инфекция бўғозлик бошланиши билан яширин формада ривожланади. Бўғозликнинг маълум бир даврида қўзғатувчи плацента тўқимасига жойлашиб, унда кўпайиб ривожланади ва некроз пайдо қилади. Бу жароҳатланиш ўз навбатида абортга сабаб бўлади. Бир вақтнинг ўзида ҳомила ҳам касалланади. Хламидия ҳомиланинг паренхиматоз аъзоларида кўпаяди; тери ости бириктирувчи тўқималарида шиш ҳосил қилади ва заҳарли таъсир этиб, ҳомилани ўлдиради. Сигир бачадонидаги жароҳатланиш ҳомиланинг нобуд бўлишига олиб келади, натижада аборт бўлади. Илмий тадқиқот ва тажрибалар бу ҳолатни тасдиқламоқда. Масалан, Rееd (1970) касалликни экспериментал юқтирганда, сигир ҳомиласи 6 кундан кейин зарарланган. Дастлаб ҳомиланинг жигари ва талоғи жароҳатланган, сўнг қолган барча аъзолари инфекцияланган.

Sferr ва Макеrchet (1962) экспериментал зарарланган сигир ҳомиласининг жигари, талоғи, буйраги, ўпка тўқимаси, тимус, бош мия, лимфатик тугунлар ва ичакдан хламидия қўзғатувчисини топган. Клиник белгилари. Бўғозликнинг 7—9-ойларида аборт бўлади, бундан ташқари, 4 ойлигида ҳам бўлиши мумкин. Касаллик бирдан бошланади, аборт бўлишида асосий клиник белгилар унчалик намоён бўлмайди, фақат ҳарорат 40,5°С гача кўтарилади. Айрим ҳолларда молнинг тез озиб кетиши кузатилади. Schoop ва Каnzaz лар (1956) текширишганда касаллик 6 ой давом этган. Касаллик сигир сутининг камайиши билан характерланади. Аборт қилган молларнинг кўпчилигида йўлдош ушланиб қолади, метрит, вагинит каби касалликлар бўлади, натижада мол наслсиз бўлиб қолади. Хламидиоз аборти бактериал ва паразитар касалликлар билан бирга кечиши ҳам мумкин. Бундай ҳолларда молда умумий септицемия бўлиб, нимжон молларнинг ўлими билан тугайди. Француз олими Маде (1976) 1215 бош мол плаценталарини текширганда 429 тасидан бруцеллани, 247 тасидан эса хламидияларни топган. Муаллиф сигирларнинг 100 та абортидан 20 тасини хламидия пайдо қилган деб таъкидлайди. Патологоанотомик ўзгаришлар . Бундай ўзгаришлар аборт бўғозликнинг қайси даврида бўлишига боглиқ. Агар аборт бўғозликнинг 6 ойлигига қадар бўлса, патологик ўзгариш ҳомилада ҳам, плацентада ҳам бўлмайди. Бўғозликнинг 7—9-ойларида аборт бўлган ҳомилаларда аниқ патологик ўзгаришлар кузатилади. Шиллиқ қаватлар оқаради, тери ва тери ости клетчаткасида, асосан бош соҳасида, тил, оғиз бўшлиғи шиллиқ қаватларида қон қуйилиши кузатилади. Кўпинча табиий шароитда ёки тажрибаларда ҳомилада истисқо аниқланади ҳамда қорин бўшлиғининг бирмунча катталашганлиги кузатилади. Сарғиш рангли экссудатга айрим ҳолларда қон аралашган, ҳомиланинг лимфатик тугунлари шишган бўлади. Сигирлар хламидиоз абортининг патоморфологиясини М. Митрофанов (1980), Д. 3. Авзалов ва И. А. Қурбоновлар (1982) яхши ўрганишган.

Диагноз. Касалликка диагноз қўйишда эпизоотологик кўрсаткичлар ўрганилади. Плацентанинг жароҳатланган қисмларидан суртма тайёрланади ва микроскопда текширилади. Хламидияни топиб, диагноз қўйилади. Асосий, охирги диагноз 6—7 суткалик товуқ эмбрионида ёки оқ сичқондан ажратиб олинган қўзғатувчини топиш билан қўйилади. Товуқ эмбрионини зарарлаш учун кўп ва ҳар хил патологоматериал олиш керак. Уни плацента, талоқ, жигар, бош мия, лимфатик тугунлардан олинади. Товуқ эмбриони 5—10 суткада ўлгандан сўнг унинг сариқ халтасидан ёки ўпка, талоқ ва жигар мускулларидан суртма тайёрланади. Препаратни Степм усулида бўялади ва микроскопнинг иммерсион системасида текширилади. Бўғоз денгиз чўчқаларини зарарлаганда 10—20 кун кейин аборт бўлади. Уларнинг плацентасидан ва экссудатдан элементар таначалар топилади. Даволаш. Касал молларга бўғозликнинг 2—3-ойларида профилактика учун 3—50 кун ичида антибиотикларнинг тетрациклин гуруҳидан юборилади. Surdan ва бошқалар (1964) террамицинни тери остига 0,3 г юборишни тавсия этади. Ваrgai (1967) сигирлар аборт бўлишининг олдини олиш учун хлортетрациклинни бўғозликнинг 4-ойида мускул орасига юборишни маслаҳат берди. Хлортетрациклинни 106 бош сигирга 3 кун, ҳар куни 1 кг оғирликка 0,3 г дан юборилганда уларнинг 12 фоизидагина аборт бўлган. Назорат гуруҳида эса 50 фоиз сигир аборт қилган. Спермасидан қўзғатувчи топилган буқаларни 3—4 кун тетрациклин юбориб даволанади. Олдини олиш. Қорамол хламидиоз абортининг олдини олишнинг энг яхши усули вакцина қўллашдир. Бу вакцина мол организмида узоқ вақт антитело сақлайди. Касал мол соғлом моллар билан контактда бўлмаслиги учун уни изоляция қилиш керак. Семиржиев ва Огняновлар (1969) янги олиб келинган молларни карантин қилиб, серологик текширув ўтказишни тавсия қилишади. Агар мусбат реакция берувчи моллар бўлса, уларнинг мускули орасига 6—7 кун мобайнида тетрациклин юбориш керак. Қорамолларнинг пневмония бўлган ва бола ташлаган қўй-эчки ҳамда чўчқалар билан, шунингдек орнитоз қайд қилинган паррандалар билан контактда бўлишига

йўл қўймаслик керак. Аборт бўлган ҳомила ва плаценталар йўқотилади, бинони 2% ли иссиқ ўювчи натрий ёки формальдегид аралашмаси билан 3 марта дезинфекция қилинади. Четдан келтирилган моллар 30 кун мобайнида профилактик карантиндан ўтказилади. Ишлаб чиқаришга тавсия этилган вакциналар қатъий равишда кўрсатма асосида қўлланилади, касаллик қайд қилинса, карантин эълон қилинади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Р.Ф. Сосов. Эпизоотология. М. “Колос” 1974. 2. А.А. Конопаткин . Эпизоотология. М. “Колос” 1984. 3. И.А. Бакулов., А.Д. Третьяков. Руководство по общей эпизоотологии. М. “Колос” 1979. 4. М.С. Ганнушкин. Общая эпизоотология. М. “Сельхозгиз” 1961. 5. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология. Т. 1996 6. М.П. Пармонов. “Ўта хавфли юқумли касалликлар” маърузалар матни. Сам. 2002 7. Ф.А. Ниёзов. “Паррандалар касалликлари”. Т. 1995 8. М.П. Пармонов., А.А. Қамбаров Эпизоотология. Т. 2006 9. М.П. Пармонов ва бошқалар. Эпизоотология фанидан амалий – лаборатория машғулотлари. Сам. 2007 й 10. А.А. Поляков. Ветеринарная дезинфекция. М. “Колос” 1975 11. В.П. Урбан. Практикум по эпизоотологии. Ленинград. 1987

O'xshashlar

Қорамоллар лейкози Leycosis bovinus

Қорамоллар ўлати Pestis bovum

Сут йуналишидаги қорамоллар селекцияси

Қўйларнинг хламидиоз аборти Xlamidiosis ovinus abortus

Қорамоллар диареяси Diarrhea viralis bovum