Узумни сунъий усулда қуритиш - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Узумни сунъий усулда қуритиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

41.5 KB

Ko'chirib olish

Узумни сунъий усулда қуритиш Режа: 1. Узумни сунъий қуритиш усуллари. 2. СКО-90м конвеер қуритгичдан фойдаланиш. 3. Штабель қуритиш усули.

1. Узумни сунъий қуритиш усуллари жуда кўп бўлиб, булар ичида ПКС- 80 қуёш нури ва электр токи ёрдамида ишлайдиган Э-500, газ ёки суюқ ёқилғида ишлайдиган УСД-2 русумли сунъий қуритгичлар мавжуд (1). Улар Республикамиз боғ ва токзорларида махсус кўрик ва синовдан ўтказилган. Лекин бугунги кунда бундай сунъий қуритиш аппаратларини ишлатиш иқтисод томонидан ўзини оқлай олмайди. Булар ичида энг замонавий шу куннинг талабларига жавоб берадиган узум маҳсулотини сунъий қуритгичи СКО-90 м ҳисобланади (2). 2. Академик Р.Р.Шредер номидаги илмий ишлаб чиқариш бирлашмасининг Самарқанд филиали ва Украина фанлар академиясининг олимлари билан ҳамкорликда узумни СКО-90м конвеер қуритгич мосламаси ишлаб чиқилган. Бу қуритгич соатига 250.00 ккал иссиқлик энергиясини ишлаб чиқарадиган тўртта иситиш генератори мавжуд бўлиб, ТГ-2,5 А русумли мосламадан иссиқлик энергиясини олади. Иситилган ҳаво вентилятор ёрдамида секундига 1,5 м тезлигида қуритиш камерасига узатилади, камера ичида бешта транспортёр тасма мавжуд. Дастлабки қуритиш даврида камера ҳарорати 90 0 С га етказилади, сўнг аста секин ҳарорат пасайиб, 80-85 0 С ва ундан кейин эса 60 0 С га тушуриб қуритилади. Узумни мазкур усулда қуритиш иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқдир. Бунда узум энг аввал очиқ ҳавода, майдонда қуритилади ва қуритишнинг иккинчи даврида эса, яъни қуёш фаоллиги пасайган даврида офтобда сўлиган узумлар йиғиб олинган қуритгичда қуритилади. Узумни очиқ ҳавода қуритиш натижасида ёқилғи сарфи камаяди, қуритгичларнинг унумдорлиги ортади, яъни мураккаб усулда қуритилганда бир соатда 170 кг қуруқ маҳсулот тайёрланади. Айни пайтда бир соатда 40кг ёқилғи сарфланади ва сифатли маҳсулот 25-26 фоизни ташкил этади (2,3). 3. Штабель қуритиш усули шундан иборатки, унда навларга ажратилган ва текширилган узумларнинг тусли ва рангсиз бўлган навлари 0,3-0,4 фоизли қайнаётган ишқор эритмасида 5-7 сония давомида тутиб турилади ёки узум

ғужумларига сулфидли кислота эритмаси билан намли ишлов берилади. Сўнг эса уларни ёғоч паднисларга ёйилади. Бундан ташқари яна газсимон олтингугурт ангидрид билан балон орқали ёки олтингугурт ёқиш йўли билан олинадиган газ ёрдамида ҳам дудланади. Бунинг учун бир килограмм янги узилган узумга 0,5-0,8 г олтингугурт ёки 0,4-0,1 г олтингугурт ангидриди сарфланади. Оч рангли узумни дудлаш вақти 1,0-1,5 соат, оч пушти рангдаги узумларни дудлаш 30-40 дақиқа давом этади (3). Маҳсулот таркибидаги олтингугурт миқдори меъёрига мувофиқ бўлиши керак. қуритилган узум таркибида олтингугурт ангидридни умумий миқдори 0,01 фоиздан ошмаслиги керак. Дудлаш ишлари стационар камераларда ўтказилади. Жавон фанердан тайёрланади. Унинг ҳажми 105х150х95 см бўлган паст қисми очиқ қути. Ерга 12-14 та паднис қўйилади ва қути билан ёпиб, унинг остидаги паднисларнинг остига тўртбурчак тунука товоқда ёнаётган олтингугурт қўйилади. Катта хўжаликларда ҳажми 3,5х3,5 ёки 4х2,5 метр бўлган хом ғиштдан қурилган стационар дудлаш камералари жуда қулайдир. Эшиклар маҳкам беркитиладиган бўлиб, девори тупроқ ва цемент қоришмаси билан сувоқ қилинади. Ер сатҳлари цементланган ёки лой билан яхши зичланган бўлиши керак. Эшик қаршисига чўян плитали ўчоқ қурилиб, олтингугурт ёқилади ва қувур орқали камерага юборилади. Бундай камерага 200 дона паднис жойлаштириш ва мавсум давомида эса 100 тоннадан ортиқ узумни сулфитлаш мумкин. Штабель усулида қуритишдан олдин узумни сулфитлаш қуритилган узумнинг жалб этадиган рангдор тўлиқ кўринишини сақлаб қолишга, «С» витаминнинг яхши сақланшига ва таркибидаги қанд моддаси ҳам кам йўқотилган ҳолда, ҳамда маҳсулотни қурт қумурсқалардан ва микрорганизмлардан сақлашга ёрдам беради (2,3). Паднисларда сулфитланган узумлар шийпонга 15-18 тадан тахланади. Ҳар бир тўп тахлаб қўйилган паднисга усти яна бир бўш паднис билан

беркитилади. Бу эса қуритилган узумлар бир хил олтин рангда бўлишини таъминлайди. 4-5 кундан кейин узумлар ағдарилади ва паднислар ўрни (пастки паднис юқорига, юқоридаги паднислар эса пастга) алмаштирилади. Биринчи қатордан 20-25 см масофада иккинчи қатор тахлаб чиқилади ва ўтиш учун 80 см-ли йўлакча қолдирилади ва шу тартибда паднисларни икки қатор штабель усулида жойлаштириш давом этади. Қуритиш об-ҳаво шароитига қараб 14-21 кун давом этади. Бундай усулда қуритилганда 27-32% кишмиш, 26-27% майиз олинади. қуритилган узум 6882-99 ГОСТ талабига мувофиқ бўлиши керак. Штабель қуритиш усулида яхши сифатли маҳсулот олиниб, ундан чиқадиган қуруқ маҳсулот миқдори ортади. Офтоби усулида қуритишга нисбатан штабель усулида қуритилганда иқтисодий самарадорлик бирқанча юқори бўлади (3). Оқ кишмиш навидан қуритилган узум олтин ранг сабза ва Каттақўрғон, Султони ҳамда Нимранг навларидан олинган маҳсулот эса олтин ранг гермиён деб аталади.

Адабиётлар: 1. Х. Ч. Быриев, Р. Ризаев “Мева-узум маҳсулотлари биокимёси ва технологияси” Т., “Меҳнат”, 1996. 85-92, 103-104 бет. 2. Х. Бўриев, Р. Жўраев, О. Алимов. Мева-сабзавотларни сақлаш ва уларга дастлабки ишлов бериш. Т., ”Меҳнат”, 2002, 125-130 бет. 3. М. Мирзаев ва бошқалар. Ўзбекистонда узум қуритишга оид тавсиялар. Т., 2002. 14-16 бет.

O'xshashlar

Узумни табиий шароитда очиқ ҳавода қуритиш

Узумни қуритишда қўйиладиган талаблар

Узум ҳосилини фойдаланиш мақсадига қараб териш муддатлари, ҳосилни сақлаш ва қайта ишлаш

Узумни бошқариладиган газ муҳитида сақлаш

Чигитли пахтани қуритиш технологияси