Tritikale navlari navdorlik, qimmatli xo‘jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o‘rganish - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Tritikale navlari navdorlik, qimmatli xo‘jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o‘rganish

Yuklangan vaqt:

22.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1096 KB

Ko'chirib olish

Tritikale navlari navdorlik, qimmatli xo‘jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o‘rganish Reja: 1. Tritikale navlarining xo’jalik qimmatli belgilari 2. Tritikale navlarining biologik xususiyatlari

Tritikale o’simligi olimlar tomonidan yaratilgan bug’doy va javdarning duragayi, XX asrda sun’iy yaratilgan don o’simligi bo’lib tarixga kirgan (An Xe Sung va boshqalar., 2017). Tritikale so’zidagi “triti” bug’doyni lotincha nomidan, “cale” esa, javdarning lotincha nomidan olinib, bir butun holda yangi o’simlikning nomini bildiradi. O’simlikning xalq xo’jaligidagi bugungi ahamiyati uchun o’tgan asrda seleksiya tomonidan yerishilgan katta muvaffaqiyatlaridan biri bo’lib hisoblanadi (rasm). rasm. Tritikale o’simligi boshoqlash davrida. Mashg’ulotning maqsadi. Ushbu mashg’ulotning maqsadi talabalarga tritikale navlari qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rgatishdan iborat. Mashg’ulot uchun kyerak bo’ladigan o’quv va laboratoriya qurollari. Donli va dukkakli ekinlar amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari uchun o’quv yoki uslubiy qo’llanmalari, qishloq xo’jaligi ekinlari davlat reestri, tritikale navlari

o’simliklari va boshoqlari gyerbariylari, ma’ruza daftarlari, donli ekinlar adabiyotlari, tritikale navlari xo’jalik qimmatli belgilariga taalluqli jadvallar, laboratoriya daftarlari, qalamlar, o’chirgich va lineykalar. Tritikale navlarining xo’jalik qimmatli belgilari. Respublikamiz qishloq xo’jaligining sug’oriladigan yerlarida tritikalening Prag syerebristiy, To’yimli, Bahodir, Mnogozyern ы y – 2, Prag – 1 va Uzor navlari ekiladi. Xosildorlik tritikale navlarining asosiy xo’jalik qimmatli belgisi. O’z navbatida xosildorlik irsiy jihatidan murakkab belgi bo’lganligi uchun bir tub o’simlikdagi boshoqlar soni, boshoqning yirikligi, bir boshoqdagi donlar soni va nihoyat har bir donning yirikligiga ham bog’liq bo’ladi. Tritikale boshog’ini otaona shakllari bo’lgan bug’doy va javdar boshoqlariga nisbatan baholanganida, bug’doy boshog’iga nisbatan uzunroq, javdar boshog’iga nisbatan yo’g’onroq va kaltaroq deb ta’riflanadi (pastdagi rasmlar). Bug’doy boshog’i Javdar boshog’i Tritikale boshog’i Donidagi farqlarida esa, tritikale doni bug’doynikiga nisbatan uzunroq, javdarnikiga nisbatan to’laroq, uzunroq va tashqi ko’rinishi bug’doy va javdarlarga nisbatan xiraroq (pastki rasmlar).

Bug’doy donlari Javdar donlari Tritikale donlari Tritikale kasalliklardan un shudringga, yotib qolishga va boshqa zararli omillarga chidamli. Xo’jalik uchun oziq – ovqat, em – xashak ekini hisoblanadi. Tritikale doni tarkibida oqsil va lizin hamda triftofanlarga o’xshash almashtirib bo’lmaydigan aminokislotalarga boy. Undagi oqsil moddasi bug’doynikiga nisbatan 3 – 4 % ga ko’proq, kleykovina bo’yicha bug’doyga teng bo’lib javdarnikidan 2 – 4% ga ko’p, ammo sifati pastroq. Non pishirishda (bug’doy uniga arlashtirib), kondityer mahsulotlari tayyorlash va pivo pishirishda, chorva mollariga yem tayyorlashda tritikale doni xo’jalikda katta ahamiyatga ega. Tritikalening o’rib olingan ko’k massasi va silosi bug’doy va javdarga qaraganda 0.1 – 1.0 % ko’proq hazm qilinish xossasiga ega. Prag syerebristiy. Tritikalening bu navi O’YITI va Dog’iston seleksionyer olimlari hamkorligida yaratilgan. O’zbekistonning barcha sug’oriladigan yyerlarida ekish uchun davlat reestriga kiritilgan. O’simtalari qishning sovuq haroratlariga chidamli. Asosiy poya balandligi 140 – 150 sm ga etib, yaxshi tuplanadi. Vegetatsiya davri 178 – 183 kunlar oraligida. 1000 dona doni og’irligi 49 – 50 grammni tashkil etadi. Xosildorlikda, ko’k massa o’rimida gektariga 302 – 305 s/ga. (rasm 26), don xosildorligida esa 38 – 41 s/ga ga teng. Quruq pichan xosildorligi 64.3 s/ga.

rasm. Prag syerebristiy navining ko’k massa yig’ini 1-topshiriq. Tritikalening qishloq xo’jaligi ekinlari davlat reestrida ekilishi qayd qilingan To’yimli, Bahodir, Mnogozyerniy – 2, Prag – 1, Uzor va boshqa yangi navlari xo’jalik qimmatli belgilarini o’rganing va daftarga yuqoridagi tartibda ko’chiring. Tritikale navlarining biologik xususiyatlari. Urug’lari 3 – 4 o S da una boshlab, harorat ko’tarilishi bilan qolgan urug’larning unib chiqishi tezlasha boshlaydi. Navlarning yertapisharligiga qarab haroratga bo’lgan biologik talablari ham o’zgaradi va 6 – 8 kun ichida yyer o’simtalar bilan qoplanadi (rasm 27). Urug’lari unib chiqqanidan 34 – 37 kun o’tganidan so’ng tritikale o’simligining tuplanishi sodir bo’ladi. Tuplanish o’simlikning qalinligiga bog’liq bo’lib 2 tadan 6 tagacha normal tuplar xosil qiladi. O’simlikning tuplanish kuzda boshlanadi. Qishki -18 -20 0 S ga bardosh byerib bahorda so’nggi tuplanish fazasini tugatadi (rasm 28).

rasm. Dala sharoitida tritikale urug’larining unuvchanligi Naychalash fazasi o’simlik unib chiqqanidan 140, 145 kun o’tganidan so’ng boshlanadi. Boshoqlash esa 154, 163 kunlar o’tganidan keyin boshlanadi. 184, 202 kunlar ichida sut pishishi amalga oshadi. Mum pishishi esa 196 va 218 kunlik davrlarida kechadi. Donini yig’ib olish to’liq pishish kunlari, ya’ni 206 – 225 kunlari bajarilishi qulay muddat hisoblanadi. rasm. Kuzgi tuplanish Bahorgi tuplanish 2- topshiriq. Reestrda qayd etilgan yangi tritikale navlarining biologik xususiyatlaridan kelib chiqib rivojlanish fazalarining davrlarini bashorat qiling.

Adabiyotlar : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

O'xshashlar

Javdar navlarining, navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Beda navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Jo’xori navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

No’xat navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish

Sholi navlarining navdorlik, qimmatli xo’jalik belgilari va biologik xususiyatlarini o’rganish