logo

Transmissiya va yurish qismi detallarini, yerga ishlov berish va o’rim-yig’im mashinalari asosiy ishchi organlarni remont qilish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

137 KB
Transmissiya va yurish qismi detallarini, yerga ishlov berish va o’rim-yig’im mashinalari asosiy ishchi organlarni remont qilish Reja: 1.Trasmissiya (kuch u’zatmasi) ni remonti. 2.Yurish kimi detallarini (tayanch katoklar va zanjir zvenolarini) remonti. 3.Yerga ishlov beruvchi mashinalarining ishchi organlarini tiklash. 4.O’rim-yig’im mashinalarining ishchi organlarini remont qilish Tayanch iboralar: Transmissiya (kuch uzatmasi), tayanch katoklar, zanjir zvenosi, yerga ishlov beruvchi mashina, lemexning tig’i, otval, kultivator panjalari. 1. Transmissiya (kuch uzatmasi) ni remonti. Transmissiyaning asosiy detallariga quyidagilar kiradi: korpus detallar, shesternya va vallar, dumalatish podshipniklari va ularning stakanlari. Korpus detallarning asosiy nuqsonlari: korpusning darz ketishi, sinishi va teshilishi, podshipniklar o’rnatiladigan joyning, teshikning rezbasining shikastlanishi va yeyilishi hisoblanadi. Uzatmalar qutisining korpusi odatda kul rang cho ‘yandan yasaladi. O’zatmalar qutisining korpusi avariya natijasida singanda yaroqsizga chiqariladi. Boshqa Hamma xollarda remont ustaxonasining texnologik imkoniyatlari va uni tiklashlning iqtisodiy jixatdan maksadga muvofikligiga qarab korpusni yaroqsizga chiqarish to’g’risida karorga kelinadi. Darz, siniq va teshiklarni tuzatish uchun suovo’qlayin elektr yoy bilan payvandlash yoki yamoq qo’yib, 3...4 mm diametrli TsCH-4, TsCH-3A, PANCH-11 tipdagi elektrodlari bilan payvandlash usuli ishlatiladi. Bunda yumshatuvchi valiklar hosil qilib payvandlanadi. Darzlarni tuzatishda karbonat angidridli muxitda yarim avtomatik payvandlash usulini ham ishlatish mumkin. Bunda diametri 0,8.....1,2 mm li Sv- 08G2S simidan foydalaniladi. Shuningdek, korpus detallarni gazaviy payvandash usuli bilan ham tiklash mumkin. Bu holda yupka detallarni payvandlashda NCh-1, qalin detallarni tiklashda esa NCh-2 cho’yan chiviqlaridan foydalaniladi. Podshipnikning tashqi xalqasi bilan korpusi orasidagi zazor 0,05 mm dan, podshipnik uyasi bimlan korpusi orasidagi zazor esa 0,10 mm dan oshganda podshipniklar o’tkaziladigan joylar va ularning uyalari tiklanadi. Yoyilgan teshiklar epoksidli smola asosidagi tarkiblar bilan yoki maxalliy vannalardan foydalanib temirlab tiklanadi. (Polimer materiallar GEN-150, germetik 6f, anaerob. AN-6..) Rezbali teshiklar katta o’lchamda rezba qirqib yoki rezbali qo’ymalar (buralmalar va prujinasimon qo’ymalar) yordamida tiklanadi. Shesternyalarda quyidagi nuqsonlar uchraydi: tishlar qalinligi va buyiga yeyiladi (doimiy tishlashmagan shesternyalarda),qo’shish vilkalari bilan tutashtiriladigan aylana pazlarning devorlari, ichki o’tkazish shlitsalari yoki silliq sirtlar yeyiladi, tishlar yoriladi va uvalanadi. Odatda tishlar qalinligi bo’yicha bir tomonlama yeyiilganda, ularning ruxsat etiladigan qiymatlari mavjud: Masalan: DT-75 traktorida 0,25...0,35 mm. (ko’pi bilan 0,7....1,0) K-700 traktorida 0,4...0,5 mm (1,3...1,5 mm). Tishlar bir tomonlama, ruxsat etilgan qiymatidan kup yoyilgan bo’lsa, simmetrik shesternyalar agdarib quyi lishi yoki traktorning bir tomonidan olib, ikkinchi tomoniga urnatilishi mumkin. Shesternya stupitsasidagi shlitsalar yeyilganda stupitsa yo’nib kengaytiriladi va unga yangi shlitsali vtulka presslab kirgiziladi va elektrik payvandlab stoporlanadi. Shesternyalar faqat ixtisoslashgan remont korxonalarida tiklanadi (chunki bu ishlar murakkab uskunalarni va texnologik jarayonni talab etadi). Bunda shesternya 1100...1250 o S gacha kizdirilib, maxsus kolipda qo’yiladi, So’ngra puasson bosimini bilan cho’qtiriladi va kengaytiriladi. Keyin esa, tishlar termik ishlov beriladi va jilvirlash stanogida jilvirlanadi. Tranemissiya vallarida quyidagi nuqsonlar bo’lishi mumkin: shlitsalarning yon sirtlari yoyilgan, yumalanish podshipniklari o’tkaziladigan sirtlar yeyilgan, egilish va buralishlar. Vallardagi shlitsalar bo’yicha notekis yoyilgan joylari, 100 mm o’zunlikda 0,05 mm dan oshmasligi kerak. Qalinligi bo’yicha turli tutashmalar uchun 1,2...2,3 mm gacha yeyilishga ruxsat extiladi. Ruxsat etilgan qiymatdan ko’p yeyilgan shlitsa sirtlari kukunli simni avtomatik suyuqlantirib qoplash va tebranma-yoy bilan qoplash usuli bilan tiklanadi. Mayda shlitsalardagi ariqchalar flyus qatlami ostida avtomatik pafvandlab tuldiriladi,So’ngra normal o’lchamli shlitsalar frezalanadi. Shlitsalar kengligini tiklashda plastik deformatsiya usuli ishlatiladi. Vallardagi podshipniklar o’tkaziladigan sirtlar yeyilganida elektr-impuls usulida o’stiriladi yoki po’latlab tiklanadi. Egilgan vallar pressda sovuqlayin to’g’rilanadi. 2. Yurish qismi detallarini (tayanch katoklar va zanjir zvenolarini) remonti. Zanjirli traktorlarning yurish qismini remonti . Zanjirli traktorlarning yurish qismi detallari obraziv muxitda,quruq ishqalanish sharoitida ishlaydi va katta dinamik zarba (nagruzka) larni qabul qiladi. Ularning yeyilishi o’nlab mm ni tashkil etadi. Shu bilan birga ularning massasi ham anchaga kamayadi. Shu bois,ularni tiklashda,yuqori unumli va katta qatlam qoplashni ta‘minlaydigan usullarni qo’llashni talab etiladi. Tayanch katoklar po’lat 45L-1 dan tayyorlanadi. Ularning yeyilgan yurish yo’l- laklari flyus qatlami ostida avtomatik payvandlab tiklanadi. Flyus AN-348A yoki katokka xalqa kiygizib tiklanadi. Xalqa qalinligi 8…10 mm bo’lgan po’lat polosalardan egish moslamasida tayyorlanadi. Xalqa, ichki 0,15…0,25 mm taranglik bilan, 300…400 o S ga kizdirib, press yordamida kiritiladi va cheti payvandlanadi. Tayanch katoklarni yo’rish yo’l aklarini tiklashning eng istiqbolli usuli elektr- shlak usuli xisoblanadi. Elektro-shlak usulida suyuqlantirib qoplash jarayoni quyidagi olib boriladi: yoyilgan katokning yen tomonlari dastlab utga chidamli loy bilan qopalanadi, So’ngra gabaritli mis disklar orasiga olinib, stanok patroniga mahkamlangan opravka ustig’a o’rnatiladi. Disklarga sovitiladigan forma zich tegib turadi. Katokning tugini, disklar va forma orasidagi bo’shliq AN-348A flyusi suyuqlanadigan suyuqlantirib qoplash vannasi xisoblanadi. Suyuqlantirilgan metallning dastlabki portsiyasi alohida tig’elda tayyorlanib vannaga qo’yiladi. Bu vannaga sv-08 (3 mm li) qo’sh elektrodli simlar va dozatordan legirlovchi qo’shimchalar beriladi. Zanjirlarda zvenolarning tutashish joylaridagi quloqchalarning teshiklari va barmoqlar yeyiladi Yoyilgan barmoqlar yangisiga almashtiriladi. Quloqchalar tez- tez yeyilib turadi. Devorning qalinligi 3,5 mm bo’lgunga qadar yeyilishiga ruxsat etiladi. Zveno quloqchasini yotqizilgan elektrod bilan suyuqlantirib qoplash usulida tiklash mumkin. Bunda quloqchaning yeyilgan sirtiga maxsus PANCh-4 elektrodi yotqiziladi. Quloqchalardagi teshiklarni plastik deformatsiya yo’li bilan ham tiklash mumkin. Bunda zveno 850…950 o S gacha qizdiriladi va maxsus shtamplarda siqiladi. Bunda zveno metali shunday qayta taqsimlanadiki, natijada quloqcha normal o’lchamga kelib qoladi. Bir vaqtning o’zida yurish yo’l chalari ham tiklanadi 3. Yerga ishlov beruvchi mashinalarning ishchi organlarini tiklash. Qishloq xo’jalik mashinalari uta murakkab changlanishi sharoitda ishlagani sababli, ularning ishchi organlari traktor va avtomobillarning detallariga nisbatan ko’proq darajada obraziv yeyilishiga uchraydi. Lemexlarni remonti. Lemexlar L-65 yoki L-53 markali po’latdan tayyorlanib, tig’idan 20…45 mm kenglikda toblangan qismi 444….650 NV qattiqlikkacha termik ishlov beriladi. Lemexlarning asosiy nuqsonlari: tig’ining o’tmaslashishi, eni bo’yicha yeyilishi, sirtning egilishi tob tashlashi, tig’ning uvalanishi. Yangi lemexning birinchi marta Cho’zishgacha eni bo’ylab ko’pi bilan 108 mm yeyilishiga yo’l qo’yiladi. Lemex tig’i O’tmaslanganda uning ishlaydigan tomoni kengligi 5…7 mm li faska yasab 25-40 o burchak ostida kamida 1 mm qalinlikkacha charxlanadi. Eni bo’yicha yeyilgan lemex cho’zib tiklanadi. Uni 800…1200 o S gacha qizdiriladi va maxsus moslamada pnevmatik bolg’a (PM-50 yoki PM-75) bilan cho’ziladi. Cho’zish uchidan boshlanadi, bunda metall lemexning butun buyi va eni bo’yicha cho’ziladi. Cho’zilgandan keyin lemexlar old tomonidan charxlanadi va tig’i bo’ylab uning eni 20…45 mm kenglikda 820 o S haroratgacha issiq ishlov beriladi va 30-40 o S gacha isitilgan suvga solib toblanadi. Toblash vannasiga lemex orqa tomonini pastga qaratib tushiriladi, bu tadbir tig’da g’adir-budirlik va yoriq paydo bo’lishning oldini oladi. Cho’zilish sifati maxsus tayyorlangan andoza bilan tekshiriladi. Lemex tig’ining yeyilishga chidamliligini oshirish uchun uning orqa tomoniga qattiq qotishma suyuqlantirib qoplanib, o’z-o’zidan charxlanadi. (1-rasm) rasm. Lemexlarni tiklash sxemasi : a-o’zi charxlanadigan lemex; b-yig’ma,payvand lemex; 1-polosa, 2-elka, 3-tumshuq. Qotishmani suyuqlantirib qoplashdan oldin lemex tig’i tomondan 25..30 mm,ponasimon lemex tumshug’i esa 55…65 mm kenglikdagi qismi cho’ziladi. Suyuqlantirib qoplangan qatlam qalinligi 1,4…2,0 mm bo’lishi kerak. Suyuqlantirib qoplashning quyidagi usullari qo’l lanilishi mumkin: yeyilishga chidamli sormayt N1 qattiq qotishmani yuqori chastotali tok (YuCHT) qurilmasida suyuqlantirib qoplash, sormayt N1 dan yasalgan 6 mm li chiqiqni atsetilen-kislorod alangasida suyuqlantirib qoplash; yuqori sifatli qoplamli (T-590 markali) elektrodlarni suyuqlantirib qoplash mumkin. Qattiq qotishma suyuqlantirib qoplangandan keyin lemex charxlanadi. Bunday lemexlar qumli va toshli tuproklardan tashkari Hamma yerlarda ishlatilishi mumkin. Yeyilib va bir necha marta cho’zilib, 92 mm dan ensiz bo’lib qolgan lemexlarni ularga polosa va tumshuq payvandlab, So’ngra uni ham o’zi charxlanadigan qilib tiklanadi. Otvallarni tiklash. Otvallar kam uglerodli (20-markali) po’latdan tayyorlanadi. NRS 48..56 qattiqlikgacha tsementatsiyalanadi va toblanadi. Otvallarning nuqsonlari dala (taxtasi) va qanot sirtining yeyilishidir. Otvallarning yeyilgan dala taxtalari diametri 4…5 mm li E-42 elektrod bilan 200..250 A tok kuchida elektr yoyli payvandlalash yordamida tiklanadi. Uni tozalanganidan keyin charx-toshida kirkma cheti charxlanadi, bunda faska va charxlash burchagi saqlab kolinadi. Ish vaqtida disk pichogining kesuvchi cheti o’tmaslashadi va sinadi (uvalanadi). Disk T 15 K6 markali qattiq qotishmadan tayyorlangan plastinkali kombinatsiyali keskich bilan tig’’ining cheti qalinligi 0,3…0,5 mm bulguncha tokorlik stanogida charxlanadi. Kultivatorlarni quyidagi nuqsonlari bo’lishi mumkin: ish organlari– o’toq qilish, yumshatish natijalari va okuchniklar yeyiladi va o’tmaslanadi; g’ildirak o’qlari,salniklar, detallardagi rezbalar yeyiladi; rama detallari qiyshayadi va buraladi, gryadillar kiyshayadi, ish organlarini ko’tarish va g’ildiraklarni boshqarish mexanizmlari yeyiladi Kultivatorlar ish organlarining ko’pchiligi (yumshatish panjalaridan tashkari) o’zi charxlanadigan, orqa tomoniga sarmayt N1 qattiq qotishmasi suyuqlantirib qoplab tayyorlanadi, shu sababdan ular temirchilik usulida tiklanmaydi. Faqat yumshatish panjalari qirquvchiqirrasi ko’pi bilan 1 mm qalinlikda,yuqori tomonida charxlab tiklanadi. Panja tig’i ko’p yeyilgan, o’tmaslangan, darz ketgan va singan bo’lsa, u po’latdan tayyorlangan almashma tig’larni parchinlab yoki payvandlab tiklanadi. Almashma panja mahkamlab bo’lingach, 820 o S gacha qizdirib suvga botirib toblanadi. 70G po’latdan tayyorlanganlari moyda toblanadi. Suyuqlantirib metall qoplangan panjalarning tumshug’i yeyilganda yamoq payvandlab tiklanadi. Yamoq jatka yoki kosilkalarning yaroqsiz segmentdan, seyalkalar diskidan tayyorlanadi. Yamoq panjaga payvandlab yopishtirilgach, uning chiqib turgan qismiga orqa tomonidan N1 sarmayt qotishmasi 0,7…1 mm qalinlikda gazaviy payvandlab qoplanadi, keyin qoplama tozalanadi,tig’i charxlanadi. 4. O’rim-yig’im mashinalarining ishchi organlarini remonti. Paxta terish mashinalari. Odatda, maxsus ustaxonalarda, tuman miqyosidagi ta‘mirlov ishlab chiqarish korxonalarida remont qilinadi. Ularni remont qilish uchun maxsus moslamalarni sobiq Sredaz GOSNITI da ishlab chiqargan. Paxta terish mashinalarining nuqsonlari: terish apparatlaridagi shpindellarining yeyilishi; deformatsiya va sinishi, ularning ifloslanishi, shpindelning bo’g’ilishi, vtulkalarning yeyilishi, tayanch o’q va shpindel yuqori tayanchi tebranish podshipniklarining buzilishi, shpindellarni harakatlantiruvchi roliklarida o’tkazishning buzilishi va yeyilishi, cho’tkali plankalar formasi va cho’tkali semniklarning bir tomonlama yeyilishi. Shpindel. Ish sirtida yerigi va zanglanishi bo’lmagan, bo’qilganligi 5 mm dan ortmagan va tishining balandligi kamida 1,6 mm bo’lgan shpindellar remont qilish uchun qabul qilinadi. Shpindellarni tiklashdan oldin, ularni yaxshilab yuvish va tozalash zarur. So’ngra shpindel ayrim detallarga ajratiladi. Shpindel tishi charxlanib, qayta xromlanadi, yoyilgan detallar almashtirilgandan keyin shpindellar yig’iladi, keyin konservatsiyalanib joylanadi. Shpindelni remont qilish texnologik jarayoni quyidagicha: yuvish, tozalash, ajratish, defektlash, rixtovkalash, tishlarni charxlash, xromlash, yig’ish, nazorat. Rolik. Shpindellarning 30% idan kuprogida rolik bilan sterjen o’tkazish bushaydi. O’tkazishni tiklash uchun quyidagi usullar mavjud: - shpindelni pressda siqish; - rolik sterjeni diametrini elektromexanik usulda kattalashtirish; - rolikning o’tkazish sirtini xromlash; - rolikning o’tkazish sirtini po’latlash; Yuqoridagilardan eng samaralisi po’latlash hisoblanadi. S’yomniklarning cho’tkalari. Remontini ketma-ketligi: plankalarni rixtovkalash; cho’tkalarni tozalash; defektovka va guruxlarga ajratish,simli qulflarni tashqi tomondan qirqish va yeyilgan dastalarni uyalardan itarib chiqarish, yelimli kompozitsiyani tayyorlash va quyish, yelim kompozitsiyasini plankaning oxirgi uchi bo’ylab quyish va quritish, cho’tkalarni me‘yoridagi o’lchamgacha qirqishdan iborat. Plankalar stanokda rixtovkalanadi. Plankalarning ortiqcha bukilishi 1,5…1,8 mm dan oshmasligi kerak. Cho’tkalar qisqa oqimli ikki kamerali yuvish qurilmasida tozalanadi. Birinchi kamerada cho’tkalar kontsentratsiyasi 5 kg/m 3 bo’lgan, 80…850 S gacha isitilgan trinatriyfosfat eritmasida eritiladi. Ikkinchi kamera oqim bilan yuvish uchun mo’ljallangan bo’lib, bunda yuvuvchi eritma M1112 nasosi yordamida 0,45…0,5 Mpa bosimi ostida purkaladi. Yuvilgandan so’ng cho’tkalar quritish shkafida 95… 100 o S quritiladi. Quritilgandan so’ng cho’tkalar defektlash va sortlarga ajratishga uzatiladi. Agar cho’tkalarning yarmidan ko’p dastasi ishdan to’liq chikkan bo’lsa, ular brakka chiqariladi, chunki ularni tiklash samarasizdir. Remont qilishda cho’tka uyalaridan yeyilgan dastalarni maxsus dastgohda itarib chiqariladi. Keyin cho’tka plankalariga dastalar bilan birga yelim kompozitsiyasi qo’yiladi. Yelim quyilgandan so’ng cho’tkalar 110…120 o S da 3… 4 soat davomida quritiladi. Cho’tkaning balandligi 126 mm dan ortiq bo’lishga yo’l qo’yilmaydi. Plankaning bukilishi 20 mm dan kam bo’lishi lozim. Tuk va planka orasidagi zazor 1,5 mm dan kichik, 1…4 dastani yulib olish kuchi 60 kg dan ortiq bo’lishi kerak. Remont qilingan paxta terish mashinalariga quyiladigan texnik talablar : S‘yomnik - podshipniklarning yuqori va quyi korpuslarida sinish va yoriq bo’lishi mumkin emas. Cho’tka plankalari tekis,tuklari dastasi zich bo’lishi; dastaga 60 N kuch quyilganda tuki cho’tka uyasidan uzilmasligi kerak, tukning balandligi 25 mm gacha yeyilishi mumkin. Shpindellar tayanchlarda erkin aylanadi. Har bir shpindelning barabanda urilishi 2 mm dan oshmasligi kerak. Shpindel tishlari o’tkir va bukilmagan, tishning old qirrasi va tekislik orasidagi burchagi 50…54 o ga teng bo’lish lozim. Singan tishlar soni bir qatorda ketma-ket bulishga ruxsat etiladi. Tishning balandligi 1,6 mm bo’lishi kerak. Cho’tkaning tuki bilan shpindel orasida bo’shliq qolmasligi kerak, ya‘ni cho’tkaning tuki butun balandligida shpindel tegib turishi kerak. Cho’tka tuki shpindel tishlariga 1,5 mm gacha botishga ruxsat etiladi. S’yomnik cho’tkalari oraliq shit, styajka va qabul qiluvchi kamerasining chetiga tegmaydi. Oldingi s‘yomniklar va apparatlarning eshiklari orasidagi oraliq 5…7 mm atrofida bo’ladi. Ishchi oraliqning kengligi shpindelning butun buyi bo’ylab bir xil bo’lishi, pastki qismida oraliq kengligi 2 mm ga ortishi mumkin. G’alla o’rish kombaynlarning qirqish apparati juda murakkab sharoitlarda ishlaydi, shuning uchun pichoq segmentlarning hamda barmoqlar vkladishlarning tig’lari tez o’tmaslashadi va uvalanadi. Bu nuqsonlarni yuqotishda ko’pincha slesarlik-mexanik usullari ishlatiladi. Pichoq segmentdagi bitta tig’da beshtadan ortiq tish uvalangan yoki egilgan va o’tmaslashgan bo’lsa (kemtik tishlar balandligi 0,3 mm ga kamayganda) ular almashtiriladi. Yangi segmentlar maxsus o’zaytirilgan plita, dastgoh yoki moslama ustida parchinlanadi. Kasilkalarda silliq segmentlari o’tmaslashib qolgan tig’lari stanokda charxlanadi. Bu stanok ramasida pichoqni siqish va uni charxlash uchun siljitadigan mexanizmi bor. Pichoq 19-20 o burchakli qo’sh profilli charx tosh bilan charxlanadi. Barmoq vkladishdari o’tmaslashganda yoki shikastlanganda maxsus moslamadan foydalanib almashtiriladi. Bu moslamaning ustida barmoqdagi darzni payvandlash, pazlarning yeyilgan devorlarini suyuqlantirib qoplash mumkin. Barmoq bilan vkladish orasidagi zazor 0,5 mm gacha bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Jatka va kosilkalardagi singan va darz ketgan yog’och shatunlar yangisiga almashtiriladi. Shatunlar yangi vtulkalari teshiklari krivoship barmog’i o’lchamiga moslab yo’nib kengaytiriladi. Shatun kallasidagi sharikli podshipnik ostidagi teshik sirti yeyilganda normal o’lchamgacha vtulka quyib tiklanadi. Yig’ilgan holatdagi qirquvchi apparatining pichog’i qo’l kuchi bilan qadalmasdan surilish kerak. Jatkalarda qirquvchi elementidan tashqari boshqa detallari ham intensiv yeyiladi Bunday detallarga birinchi navbatda jatka shnegi misol bo’ladi. Jatka shnegida payvand choklari uzilgan va darz ketgan, pichoqlangan, shnek o’ramlari deformatsiyalangan kojuxlar teshilgan bo’lishini mumkin. Shneg remont qilish uchun maxsus kantovatelda o’rnatiladi va qismlarga ajratiladi. Shundan so’ng shnek detallari remont qilinadi va shu moslamada muvozanatlanadi. Adabiyotlar: 1.Shoumarova M., Abdillayev T. Qishloq xo’jaligi mash i nalari. Toshkent, O’qituvchi 2002Y. 2.A.I. Komilov, Q.A. Sharipov, N.T. Umirov, I.M.Marupov, R.T. Rustamov Traktor va avtomobillar. Toshkent «Talkin» -2003.(lotin alifbosida) 3.F.B.Yevdokimov Umumiy elektrotexnika T.O’qituvchi.1995. 4.N.I.Vershagin i dr. Organizasiya i texnologaya mexanizirovannыx rabot v rastenivodstve, Ucheb, posb № IRPO; Izd.sentr «Akademiya», 2000 5.E.Oyxo’jayev, X.Qo’shnazarov «Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini mexanizasiyalash» Toshkent «Mehnat», 1988.