Шротдан эритувчини учириш - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Шротдан эритувчини учириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

91 KB

Ko'chirib olish

Ш рот дан эритувчини учириш Режа: 1. Пресланган кунжарани сақлашдан олдин қайта ишлаш 2. Шротни кондициялаш, гранулала ш ва бойитиш

Экстрактордан чиқаётган шрот таркибида 25-40% гача эритувчи бўлади. 1-вазифа шуки шрот таркибидан эритувчини хайдаш. Шрот таркибидаги эритувчи боғланган холда бўлади. Бу эса боғланишнинг физик кимёвий механиқ тури, ҳолати хисобланади. Шрот асосий белгилардан бири унинг таркибидан Қоладиган ёғ билан боғланган эритувчи миқдоридир. Ёғ тўйинган мисцелла сифатида қолиб, ундан эритувчини ажратиш жуда қийиндир. Асосий усуллардан бири эритувчини хайдаш. Шу жараённи олиб бориш шароитлари шрот озиқа сифатини белгилайди. Жараённи унимдорлигини ошириш учун вакуум остида аралаштириш йЎли билан ўткир буғ бериб олиб борилади. Ўткир буғ бериш хом ашёни тез қиздириб, хайдашни тезлаштиради. Хайдаш усуллари. 1. Қатламда хайдаш. 2. Қисмиан муаллақ ҳолатда хайдаш. 3. Муаллоқ ҳолатда хайдаш. 1-усул қасқонли буғлатгич тостерда қўлланилади. Бунда хом ашё очиқ ҳамда ёпиқ буғ билан қиздирилади. Бу усулни афзаллик томони шуки, хар бир босқичда жараённи ўзгартириб нам иссиқлик билан хом ашёға ишлов бериш мумкин. Тострда жуда унумли, энг кўп миқдорда эритувчини хайдаш мумкин. Шрот таркибида қоладиган эритувчи миқдори 0,05% гача бўлади. Шрот сифати ошади. 1. Усул шнекли буғлатгичларда қўлланилади. Буғ худди тестердаги каби берилади. Жараённи тезлаштириш учун 2-босқичли вакуум остида олиб борилади. 2. Усул «Экстехник» Қурилмаси учун фойдаланилган. Бунда шрот, буғ оқимида ўтиб хайдаш жараёни тезлашади. Қасқонли буғлатгичлар (тостерлар). Ёғ комбинатларида хар хил турдаги тостерлар қўлланилади: Волохов корхонасини 9 қасқонли тўзилишга эга бўлган «СЕКТ» фирмаси 10 қасқонли,

«Окрим» фирмаси 11 қасқонли ва «Экстехник» фирмасини 7 қасқонли тостерларидир. 10 қасқонли тостер –10 қасқондан иборат бўлган цлиндр симон ускунадир. Хар иккита қасқон бир-бирига махкамланган, бриккан бўлиб, умумий буғ бериб қиздирувчи махсус қаватга эга. Буғни босими 1 Мпа, харорати эса 180-200 о С. Қасқонлар яна қўшимча қиздириш учун тубида мослама мавжуд бўлиб, умумий юзаси F =74 м. Бутун қасқонлар бўйлаб «полый» ўқ ўтган бўлиб унга аралаштиргич махкамланган, унинг айланиш тезлиги минутига 28 маротаба. Шу полый ўқ орқали ўткир буғ юборишади. Кунжарани бир қасқондан иккинчисига ўтиши автоматик мослама орқали оширилади. Буғни хар бир қасқондан бошқасига ўтиши мўлжалланган. Экстрактордан кунжара «шлюзли затвор» орқали юқори қасқонга ўзатилади. Кунжарани умумий тостерда бўлиш вақти 55-65 мин, қалинлиги 400 мм. Тостердан кунжара W = 8.5-10 % намликда, таркибида 0.05 % эритувчи мавжуд холда, харорати 100-105 0 С холда чиқади. Иш унуми 190 т/суткасига. Экстехник йиғмасида етти қасқонли тостер кулланилади. Юқориги 4 та қасқонли хайдаш, кейинги 2 та касконда куритиш ва охирги касконда совутиш жараёни амалга ошади. Шнекли буғлатгич. Ускунани юқоридаги қисмида эритувчини хайдаш кучсиз буғ ёрдамида амалга оширилади, пастки қисмида эса, кучсиз ва ўткир буғни биргилкда қўллаш йўли билан амалга оширилади. Умумий юзаси F = 53 м. Ўқ минутига 38 маротаба айланади. Шу ўқка шротни аралаштириш учун мослама махкамланган. Кунжара таркиби 0.2 % эритувчи ва харорати 95-100 0 С бўлган холда чиқади. Иш унуми суткасига 72 тоннагача. Муаллоқ ҳолатдаги шрот таркибидан бензинни хайдаш усули. Бу усулда таркибидаги эритувчини учириш учун тостернинг ўзидан учиб чиқаётган ва қиздирилган эритувчи буғларидан фойдаланилади, яъни экстрактордан чиққан, бензинли шрот тостер юқорисида жойлашган полкали

мосламанинг токчаларидан сирғалиб тушаётган шротга пастдан қарама- қарши йўналишда учиб чиқаётган бензин буғлари йўналтирилади. Бу шароитда ишлатилаётган маҳсулот деярли муаллоқ ҳолатда бўлганлиги учун унингорасидан пастдан чиқаётган бензин буғлари бемалол ўтади ва ўз иссиқлиги хисобига шротдаги бензиннинг асосий қисмини иситиб ўзи билан олиб кетади. Бу билан шротдаги бензинни учириш учун сарф бўладиган технологик буғ тежаб қолинади ва маҳсулот асосан бензин буғлари ичида бўлганлиги учун деярлик денатурацияга учрамайди, лекин бу усулнинг асосий камчиликларидан бири маҳсулот таркибидан бензинни тўлиқ учириб бўлмаслигидадир ва шрот таркибидаги бензиннинг 80-85 % хайдалади. Қолган қисм бензин эса тостернинг ўзида очиқ ва ёпиқ буғ ёрдамида хайдалиши лозим. Умуман олганда бу усул билан олинаётган шротнинг сифати тўлиқ стандарт талабларига жавоб беради ва сувда эрувчи оқсиллар миқдори билан эса талаб даражасидан ҳам ошиб кетади. Бу усул асосан АҚШ да ишлатилаяпти. Хозирча МДХ да жорий қилинган эмас. Учала усулни умумлаштириб кўрганда барчасида технологик очиқ ва ёпиқ буғ ишлатилади. Маълумки, аппаратларни буғ кўйлакларига берадиган сув буғи ҳам аппаратни ҳам маҳсулотни иситиш учун хизмат қилиб ва иссиқлик таъсирида шрот такрибидаги бензин қизиб буғланади, лекин фақатгина ёпиқ буғ ёрдамида маҳсулотдан эритувчини тўлиқ хайдаш мумкин эмас экан, чунки бир қисм эритувчи ва қаттиқ модда шрот орқасида ўзаро молекуляр тортишиши намоён бўлиб, бу кучни камайтиради ёки ўзуш учун албатта очиқ ишлатилиши лозим. Шундагина сув буғлари эритувчи ва маҳсулот молекулалари орасидаги тортишув кучини камаятириб эритувчини енгил хайдашга ёрдам беради. Ўз навбатида сув буғи маҳсулот устидаги эритувчи буғларининг парциал босимини камайтириб эритувчини учиб чиқиши учун қулай шароит ҳосил қилади. Булардан ташқари эритувчи хайдалаётган аппарат ички мухитида бир оз вакуум ҳосил қилиниб эритувчининг учиш температураси камайтирилади. Шрот таркибидан учирилаётган бензин буғларини тозалаш.

Шрот таркибидан бензин учирилаётган пайтда ҳосил бўлган буғ ҳолатидаги эритувчининг ҳажми нихоятда каттадир ва бензин буғлари аппарат ичидан катта тезлик билан учиб чиқади ҳамда ўзи билан биргаликда шротнинг майда бўлакчаларини олиб кетади. Бензин буғлари таркибидаги шрот чангининг миқдори буғ ҳажмига нисбатан кўп бўлмасада буғни конденсациялаш жараёнида конденсаторнинг трубка оралиқ бўшлиқларини тезда ифлослаб тўлдириб ташлайди. Натижада конденсаторнинг ишлаши тўлиқ бўзилади. Шу туфайли шнекли ёки чанли учирувчи аппаратлардан чиқаётган бензин буғлари конденсаторга боришдан олдин қуриқ ва хўл шрот ушлагичлардан ўтказилади. Қуруқ шрот ушлагичлар шрот заррачаларининг ўлчами 100 мг дан ортиқ бўлгандагина ушлай олади. Хўл ушлагичлар эса, иситилган сув ва охирги пайтларда эритувчи ёрдамида пуркатиш йўли билан деярли барча шрот заррачаларини ушлаб қолади. Шунинг учун шнекли буғлатгичлардан сўнг албатта кетма-кет қуруқ ва хўл шрот ушлагичлар тостердан сўнг эса фақатгина хўл шрот ушлагич ишлатилади. Шрот чанги ва сувдан ҳосил бўлган аралашма лойқа шлам деб номланиб, у махсус шлам қиздиргичларда қайта иситилиб, таркибидаги бензин буғ ҳолатига айлантиради ва конденсацияланиш йўли билан буғ ҳолатидаги бензин суюқликка айлантирилади. Қолдиқ ифлос сувни шламли сув деб аталиб, цех таарисидаги бензин ушловчи ховўзларга йўналтирилади. Шрот таркибидан бензинни учириш ва бензин буғларини тозалаш қуйидаги схема билан ифодаланади. Ёғ мой саноати корхоналарида ишлаб чиқарилган шрот ва кунжаралар асосан озиқа ва ем сифатида қўлланилади. Кунжара ва шротларнинг қиймати қуйидагилар билан боғланади: - Озиқа модда хисобланган оқсилларнинг юқори миқдори билан (35- 50%); - Таркибида фосфор бўлган моддалар билан фосфатидлар, фитинлар, углеводлар, мойлар;

- Кулда бўладиган элементларнинг борлиги билан (6-7%); - В группага оид витаминларнинг борлиги билан; Кунжара ва шротларнинг сифатини белгиловчи кўрсатгичлар чигитнинг сифатига ва уни қайта ишлаш режимига боғлиқ. Чигитни сақлаш, қайта ишлашда технологик режимга риоя қилиш юқори сифатли кунжара ва шротлар олишни таминлаш. Ёғ мой корхоналарининг шрот ва кунжарани ишлаб чиқаришдан ташқари уларни истемолчига етказгунча сақлаш вазифаси ҳам киради. Кунжара ва шротлар нам жойда яхши сақланмайди ва харорат 35-40 о С дан ошмаслиги керак. Кунжара ва шротлар сақланаётганда уларнинг юзасида катта миқдорда микроорганизмлар пайдо бўлиши мумкин. Шу билан биргаликда моғорлаши ҳам мумкин. Сақлаш вақтида намлик ортиб кетса маҳсулот ўз-ўзидан қизиб кетади. Бу эса маҳсулотнинг сифатини бўзилишига олиб келади. Кунжара ва шротларнинг нотўғри сақланиши куйган там ва нохуш хид бериши мумкин. Бунга сабаб яна ёғ кислоталарининг оксидланиши жараёнидир. Бундай жараёнларни олдини олиш учун маҳсулотни сақлашдан олдин намлик ва харорат бўйича кондицияланади. Ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларга қуйидаги талаблар қўйилади: - Қўшимча моддалар бўлмаслиги керак (моғор, куйган моддалар ва чириндилар, қум, тупроқ) - Ёғнинг маълум миқдори; - Протеин ва кулнинг миқдори; - Маҳсулотнинг температураси (35-40 о С )дан ошмаслиги керак; - Намлик 8-9% - Шротдаги бензин миқдори 0,1% дан кўп бўл маслиги керак.

Пресланган кунжарани сақлашдан олдин қайта ишлаш Преслаш усули билан мой олишда хом бўладиган кунжаранинг температураси 120-130 о С, намлиги 2-3% ва мойлиги 6-7% ни ташкил қилади. Кунжарани сақлаш жойигача олиб борилгунча унинг температураси ва намлиги деярли ўзгармайди. Бундай маҳсулотни сақлашда кераксиз жараёнлар амалга ошиши мумкин. Кунжарани сақлаш учун тайёрлашдаги энг рацционал усул бу кунжарани майдалаш ва керакли намликни ва температурани таминлаш. Кунжарани сақлаш учун тайёр кунжара 7,5-8,5% намликка 35 о С дан баланд бўлмаган температурага ва кунжара доналарнинг ўлчам 10-15 мм дан ортмаслиги керак. Кунжарани ортимал температурагача совутиш махсус ускуналарди амалга оширилади. Кунжарани сув билан қайта ишлаш оддий транспорт шнегида амалга оширилади. Шнег метал қобиқ билан ёпилган ва таъминланган. Сувни пуркаб бериш учун форсункалар қўлланилади. Шротни кондициялаш, гранулала ш ва бойитиш Буғлатгичлардан чиқайтган шрот 100-1005 хароратга, 6-10% намликка эга ва таркибида 0,05 – 0,2 % эритувчилар мавжуд бўлади. Шротни нормал шароитда сақлаш ва ташиш учун керакли бўлган температурагача, намликкача ва эритувчиларнинг миқдорига қараб совитилади. Сақлаш учун келаётган шрот қуйидаги оптимал параметрларга эга бўлиши керак: Т<40 o C намлиги 7-9% кунгабоқар шроти; 8-10% соя шроти; 7- 8% пахта чигити шроти. Шротни кондициялашдан асосий мақсад, усулдаги эритувчилар миқдорини камайтиришдан иборатдир. Конденсацияланган шротдаги эритувчиларнинг миқдори 0,1% дан ошмаслиги керак. Шротларни температура бўйича кондициалаш учун қасқон шаклидаги кондиционерлар ишлатилади. Қасқонларнинг кондиционердаги сони шу

хисобдан олинадики, яъни шротнинг харорати кондициялангандан сўнг 70 о С атрофида бўлиши керак. Шротнинг намлик бўйича кондициялаш учун икки винтли шнек намлатгичлар қўлланилади. Экстракция цехларида шротни кондициялаш қурилмасининг технологик схемаси. (расм). Буғлатгичлардан келаётган иссиқ шрот шнек (1) ёрдамида қасқонли кондиционерга (2) туширилади ва у ерда 70 о Сгача совитилади. Керак бўлса қисман намланади. Қасқонларнинг ғилофлари совуқ сув ёрдамида совитилади. Шротлардан чиқаётган буғ-газ аралашмаси ҳавога чиқариб юборилади. Шрот магнитли ҳимоядан ва нориядан (3) ўтгач, шнек (4) ёрдамида шрот совитгич колонкасига (5) келади. У ерда шрот ҳаво ёрдамида шамоллатилади. Ҳаво вентилятор (9) ёрдамида берилади. Натижада шрот 40 0 Сгача совутилади. Ишлатилган ҳаво фильтр(7)да тозаланиб, т р убопровод (10) орқали ҳаво га чиқарилади. Ушлаб қолинган чанг ҳавоўтказгич орқали шротнинг асосий оқимига қ ўш иб юборилади. Совутилган шрот шлюзли затвор ва таъминлагич (6) орқали ҳавоўтказгич (8) га келиб тушади. У ердан шрот ҳаво ёрдамида с ў риб олинади. Керакли ҳаво воздуходувка (16) ёрдамида берилади. Шундан сўнг шрот циклон бўш а тгичка (12) у затилади. Ҳавоўтказгичга берилаётган ҳаво 75- 80 0 Сгача намланади. Циклон бўшатгичда шрот тинади, сўнгра шлюзли затвор (13) ёрдамида автот а роз и ларга (14) келади. Ҳосил бўлган маҳсулот нория (15) ва редлер (17) ёрдамида сақлагич(18) га келиб тушади. Ифлосланган ҳаво микроциклонларда (11) тозаланади. Ми к роциклонларда ущлаб қоли н ган шрот чанглари шлюзли затворда (13) шротнинг асосий оқими билан аралашиб кетади.

7.6-расм. Шротни сақлашдан олдин сов и тувчи колоннада сов и тиш схемаси 7.7-расм. Шротни сақлашдан олдин пневмотранспортда совитиш схемаси Шротни сақлашдан олди н пневмот р анспортда совитиш қ урилмасининг технологик схемаси. (расм). Буғлатгичлардан келаётган иссиқ шрот шнек (1) ёрдамида қасқонли кондиционер (2)га берилади. У ерда шрот, агар зарурият бўлса, керакли миқдоргача намланади ва 70 0 Сгача совутилади. Сўнгра шрот пневмотранспортер(3)нинг таъминлагичга берилади. Пневмотранспортерга совутиш учун воздузодувка (7) ёрдамида ҳаво хайдалади. Бу ерда шрот 75-80%гача намлангач, ҳаво ёрдамида циклон бўшатгич (6)га пневмопровод (4) орқали узатилади. Бу узатиш вақтида шрот қўшимча совутилади. Шрот циклон бўшатгичдан шлюзли затвор (8) ёрдамида автотарозилар(9)га келади. Чангланган ҳаво микроциклонларда (5) тозаланади. Ушлаб қолинган шрот чанглари бункерларга йиғилади ва асосий оқимга қўшиб юборилади. Шрот автот а розилардан сўнг шнек (10), нория (11) ва редлер (14) орқали омбор(15)га у затилади. Редлерлар (13, 16) ва нория (12) шротларни қурилманинг ички қисмида ташиш учун мўлжалланган. Бизга бойитилган кунгабоқар шротининг грануллаш тажрибаси маълум. Бойитувчи сифатида кунгабоқар мойини гидратациялаш натижасида олинган фосфатид эмульсиядан фойдаланилади. Кунгабоқар шротига бериладиган бойитувчи аралашма миқдори бошланғич хом ашё шрот ва пластификаторларнинг (фосфатиднинг сувли эмульсияси) мойлилиги ва

намлигига қараб ҳисобланади. Бойитилгандан кейин шротнинг мойлилиги 3,0-3,5% ва намлиги 9,0-11,0% бўлиши керак.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. В.М. Копейковский, С.И. Данильчук, Г.И. Гарбузова и др. Технология про изводства растительных масел. – М:, Легкая и пищевая промышленность, 1982. 2 . Руководство по технологии получения и переработки растительных масел и жиров. – Л.: ВНИИЖ, Т.1, кн.1, 1975-725 с.; кн.2, 1974-591 с.; Т. VI , кн.2, 1989-558 с. 3 . Голдовский А.М. «Теоретические основы производство растительных масел» М. Пищепромиздат. 1958 г. 5. Y . Q о dirov , Yog ’- moy mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi . Kasb - hunar kollejlari uchun o ’ quv qo ’ llanma . T .: “ Sharq ”, 2007-240 b . 6 . Б.Н. Чубинидзе, Х.В. Поронян, А.В. Луговой и др. Оборудование предприятий масло-жировой промышленности. – М:, Агропромиздат, 1985. 7 . У .Ҳ. Ҳалимова, Ўсимлик ёғлари ишлаб чиқариш технологияси. – Т.: “Ўқитувчи”, 1982. 8. Белобородов В.В. «Основные процессы производства растительных масел» М. Пиш. пром. 196 с. 478 9. Леонтьевский К.Е. «Производство растительных масел» М. Пишепромиздат 1956. 10. Гавриленко И.В. «Маслоэкстракционное производства» М. Пишепромиздат , 1960. с. 244

O'xshashlar

Мисцеллани қайта ишлаш

Эритувчининг регенерацияси ва рекуперацияси

Мойли уруғларни тозалаш

Ўсимлик мойлари экстракция усули билан олиш

Материални экстракцияга тайёрлаш ва экстракциялаш