Мойловчи мойларнинг эксплуатацион ҳусусиятлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

115 KB

Ko'chirib olish

Мойловчи мойларнинг эксплуатацион ҳусусиятлари Мойларнинг қовушоқлик ҳусусиятлари, уларнинг двигателда ишлатиш мумкинлигини белгиловчи асосий кўрсаткичи ҳисобланади. Қовушоқлик минимал, аммо етарли даражада суюқлик ишқаланишини ҳосил қила олиши зарур. Бундан ташқари қовушоқлик мойнинг паст ҳароратда ҳам двигателни ўт олдиришда мойни картердан туб ва шатун подшипникларга ҳайдалишини таьминлаши керак. расмда ГАЗ-53 двигатели тирсакли валининг айланишлар частотаси ( n ) ва айланишга-қаршилик моменти (М) нинг мотор мойининг динамик қовушоқлиги ( ) га қараб ўзгариши акс эттирилган. Мой асосан, юқори ҳароратда суюқлик ишқаланишни ҳосил қилиши учун юқори қовушоқликка, ўт олдириш ҳароратида эса айланиш қаршилик моментини камайтириш, тирсакли вални айланишини осонлаштириш ва мойлаш тизимига мойларни етарли ҳайдаш учун паст қовушоқликка эга бўлиши керак. Мойнинг ҳарорат-қовушоқлик ҳусусияти-индекси билан баҳоланади, яъни у мойнинг ҳароратга нисбатан нисбий кўрсатгичи ҳисобланиб, у эталон билан солиштириш йўли билан аниқланади. Эталон сифатида 2 хил мой олиниб, бириники ҳарорат ортиши билан ҳусусияти кам ўзгаради ва унинг қовушқоқлик индекси 100 бирликка тенг , иккинчиси ҳарорат ортиши билан унинг ҳарорат қовушоқлик курсатгичлари кескин узгаради ва қовушоқлик индекси «0» бирлик деб қабул қилинган. Қовушоқлик индексини аниқлаш учун синалаётган мойнинг қовушқоқлигини 98,9 0 С ва 37,8 0 С ҳароратлардаги қовушоқлигини билиш лозим. Ундан кейин биринчи ва иккинчи сериядаги мойлардан шу ҳароратда расм

шундай қовушоқликка эга бўлган мойлар танлаб олинади ва синалаётган мойнинг қовушоқлик индекси белгиланади. Синалаётган мойнинг ҳарорат–қовушоқлик ҳусусиятини оралиқ ҳолати учун қовушқоқлик индекси қуйидаги ифода ёрдамида аниқланади:100    N Z V Z КИ Бу ерда Z ,  ва N - Сейболтнинг универсал секунди бўйича паст эталонли, синалаётган ва юқори эталонли мойларни 37,8 0С ҳароратдаги қовушқоқлиги. Қовушоқлик индекси номограмма ёрдамида ҳам аниқланиши мумкин. Бунинг учун синалаётган мойнинг 50 ва 100 Сдаги кинематик қовушқоқлигини билиш зарур бўлади. Қовушоқликларнинг бу миқдорларини қовушоқлик индекслари билан кесишиш нуқтасига қараб синалаётган мойнинг ҚИ аниқланади. Мойларнинг иссиқликдан оксидланишга бардошлилиги-мойларнинг эксплутатцион ҳусусиятларидан асосийси ҳисобланади. Улар двигателнинг қаттиқ қизиган деталларида ҳосил бўладиган қолдиқлар, нагарлар, лак ва осадкалардан иборат. Нагарлар, қаттиқ металсимон қолдиқ бўлиб катта ҳарорат таъсирида ишлайдиган ёниш камераси, поршень усти, клапанлар, форсунка ва свечаларда ҳосил бўлади. Лак ёки лакли қолдиқлар параш ва маҳкам пленкалар бўлиб поршень ҳалкалари, чуқурлари ва юбкалари, шатун ва бошқа двигатель деталларига пайдо бўлади. Шлам кўринишидаги қолдиқлар - маз кўринишида бўлиб двигатель картери деталлари, мой фильтрлари ва мой проводларида ҳосил бўлади. Улар ўз навбатида, режимлар иссиқлик алмашинувини бузади, фильтрлар,

мойпроводларини тўсиб қолади ва деталларга мой боришини ёмонлаштиради. Нагар, лак ва шламларни акс таъсиридан қутулиши учун мойларга оксидланишга қарши ва мойнинг ювиш ҳусусиятини оширувчи присадкалар қўшилади. Ичидан ёнар двигателларни узоқ ва ишончли ишлашини таьминловчи шароит, бу ишқаланиб ишловчи деталларни узлуксиз юқори сифатли мойлаш, улардан иссиқликни олиб кетиш ва занглашдан сақлаш ҳисобланади. Буни таъминлаш учун двигатель конструкциясини такомиллаштириш билан бирга мойловчи мойларга қўйиладиган талаблар кучайтирилади, двигателга бериладиган ҳаво, ёнилғи ва мойловчи мойларни тозаланишига катта эътибор берилади. Двигателларда, асосан расмда кўрсатилганидек комбинациялашган мойлаш тизимлари қўлланади. расм. Дизелнинг комбинациялашган мойлаш тизими. 1-мой; 2-мой қабул қилгич; 3-насос; 4-тирсакли валнинг туб подшипниклари; 5-тирсакли валнинг шатун подшипниклари; 6-шестернялар; 7-тақсимловчи

$валнинг таянч бўғинлари; 8-поршенлар; 9-мой трубкаси; 10-марказдан қочма тозалагич; 11-дағал филтр; 12-радиатор; Мотор мойларини оксидланишига таъсир этувчи факторлар: ҳароратни ортиши билан мойни оксидланиши тез ортади. 50 дан 150 0 С га ҳарорат ортганда оксидланиш 1700 марта ортади. Вақт ўтиши билан оксидланиш жараёни активлашади ва ортиб боради (18-расм). Ҳозирги замон комбинациялашган мойлаш тизимида мойларни сочилиши ва чангиши натижасида кислород билан бирикиш юзалари ва имкониятлари кўпайиб унинг оксидланиши кучаяди. Мойнинг кимёвий таркиби мураккаб углеводород аралашмасидан ташкил топгани сабабли, улар кислород билан бирикиб турлича оксидланади. Мойнинг тозалаш даражаси ва характери катта роль ўйнайди. Дистиллятларнинг олтингугурт–кислота ёрдамида тозаланса, олинган маҳсулот оксидланиши бирданига ортади. Деталлар қандай металл ва қотишмалардан тайёрланишига қараб, улар мойни оксидланишига турлича таъсир кўрсатади. М: қўрғошинли бронза боббитга нисбатан мойни оксидланишига кўпроқ таъсир кўрсатади. Нокерак (сув, деталлар ейилгандаги қиринди, ҳавонинг ифлос чанги) жисмлар мойнинг оксидланишини тезлатади. Буни,фақат яхши тозалаш билан мойнинг ишлаш муддатини 2 мартагача ошириш мумкин. Мойнинг сифат ўзгаришига двигателнинг юкланиши катта таъсир кўрсатади. М: қишлоқ ҳўжалик ишларида ишлаганда двигателлар 70…90 фоиз, транспорт ишларида эса двигателнинг номинал қувватига нисбатан расм. Дизель дви- гателлари картеридаги мой-нинг бошлан\ич щолатини ва=т ытиши билан ызга-риши. 1-СМД- 14; 2-Д-50; 3-Д-37М; 4-Д- 20.$ 30…60 фоизга юкланиб ишлайди. Шунинг учун ҳам мойларни алмаштириш муддати қандай технологик жараённи бажарилишига ҳамда ишлаган вақтига қараб алмаштирилади. Двигателни юкланиши қанча катта бўлса, мойни оксидланиши шунча жадаллашади.

30…60 фоизга юкланиб ишлайди. Шунинг учун ҳам мойларни алмаштириш муддати қандай технологик жараённи бажарилишига ҳамда ишлаган вақтига қараб алмаштирилади. Двигателни юкланиши қанча катта бўлса, мойни оксидланиши шунча жадаллашади.

Адабиётлар: 1. П.П.Вавилов -Растениеводство М.,Колос.1986. 2. В.Н.Чирков-Ўсимликшунослик/практикум Т.,Ўқитувчи.1978. 3. Б.Виноградов,Х.Атабаева,А.Дементьева-РастениеводствоТ., Мехнат.1987. 4. В.Н.Чирков-Дон экинлари Т., Ўқитувчи-1975. 5. Технические культурў М., ВО Агропромиздат, 1986. 6. К.Н.Кеферов Биологические основў растениводста. М., Вўсхая школа, 1975. 7. Д.Зауров, М.Сборшикова, Рисоводство, Т., Мехнат, 1989. 8. Д.Т.Абдукаримов, С.Х. Хушвақтов, Э.У.Умурзоқов, Тамакичилик, Т., Мехнат, 1985.

O'xshashlar

Мотор мойларнинг классификацияси ва русумланиши

Қишлоқ хўжалик техникасида ишлатиладиган мойлаш материаллари

Пластик мойлаш материаллари, ҳусусиятлари ва улардан фойдаланиш

Қишлоқ хўжалик техникаси ва транспорт воситаларида ишлатиладиган пластик сурков мойлар

Қишлоқ хўжалик техникаси узаткичларида ишлатиладиган мойлар (трансмиссион мойлар)