Мева ҳосилини териш, ташиш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Referatlar

Мева ҳосилини териш, ташиш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

75 KB

Ko'chirib olish

Мева ҳосилини териш, ташиш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси Режа: 1. Мева экинлари ҳосилини йиғиш териш ва ташиш. 2. Мева экинларининг ҳосилини сақлаш усуллари. 3. Меваларни қайта ишлаш усуллари. 4. Ўрик, олма ва шафтоли қуритиш технологияси.

Таянч иборалар: Ҳосилни териш, пишиб етилмасдан, техник етилганда, Пепин шафран, Кандиль синап, Ренет Симеренко, Гольден делишес, Бойкен, Ренет Кичунова, Сари синап, Розмарин каби олма навлари, Пепин шафран, Кандиль синап, Ренет Симеренко, Гольден делишес, Бойкен, Ренет Кичунова, Сари синап, Розмарин каби олма навлари. 1. Меваларни йиғиб – териб олиш муддати мева дарахти турлари ва навларининг хусусиятларига, маҳсулотга қўйиладиган талабга ва ундан қандай мақсадда фойдаланишига қараб белгиланади. Узоқ жойларга жўнатиладиган ёзги ва кузги навлар жуда пишиб етилмасдан (техник етилганда) териб олинади. Қуритиш, қайта узиш ва янги узилган ҳолида истеъмол қилиш учун яроқли бўлиб пишган даврда, яъни меванинг таъми, ранги шу навга хос бўлган вақтда териб олинади. Узоқ жойларга жўнатишга мўлжалланган олма ва нокнинг ёзги навлари тўлиқ пишишидан 5 – 7 кун олдин, кузги навлар 10 – 15 кун, қишги навлар эса об – ҳавога қараб 5 – 10 сентябрдан олдин териб олинади. Беҳи мевалари тўқ яшил рангдан оч сариқ рангга ўта бошлаганида узилади. Темир йўл орқали жўнатиладиган ўрик ва шафтоли ранг ола бошлаганда ва уларнинг катталиги маълум даражага етганда, қайта ишлаш ва жойида истеъмол қилинадиган олча ва гилос тўлиқ пишганидан кейин, терилади, жўнатиш учун эса тўлиқ пишишдан 5 – 6 кун олдин, яъни мева усти юмшамасдан олдин узилади. Қуритиладиган мевалар тўлиқ пишгандан кейин териб олинади. Меваларни йиғиб – териб олишда ишлатиладиган баландлиги 2,5 – 3 метр бўлган 3 оёқли нарвон ва 6 – 10 метрли “мертвен” нарвонларидан фойдаланилади. 8 -10 кг мева сиғадиган узун саватлар ҳосилни териш учун жуда қулайдир. Бу саватлар ичига қоп ёки қалин қоғоз ташланади. Меваларни туника челакларга ҳам териш мумкин, аммо челаклар тагига қипиқ ёки ўт

солиш керак. Ҳар бир теримчида 5 – 6 та илмоқли саватлар бўлиши лозим. Дарахт учларидаги меваларни териш учун маҳсус мева тергичлардан фойдаланилади. Терилган мевалар сараланадиган жойларга автомашина ва прицепларда ташилади. Мевалар тагига қоғоз, қипиқ ёки майин ўт солинган сават ёки яшикларда ташилади. 2. Олманинг сақлашга чидамлиги уни сақлашда пишиб етилиш хусусияти билан аниқланади. Олманинг эртапишар навлари кам муддатга, кечки навлари эса 7-8 ойгача сақланиши мумкин. Олма сақлаш учун яшикларга жойлаштирилади. Бунда олма қоғозга ўралса яхши сақланади. Олма яшикларга жойлаштирилганда улар орасига қоғоз ёки қиринди солинса ҳам бўлади. Яшиклар омборга девор томондан 25-30см, яшиклар орасида икки метрли йўл қолдирилиб жойлаштирилади. Бир тахда 7-8 та яшик бўлади. Энг юқоридаги яшик билан омбор шипининг орасида 50-60 см қолиши керак. Олма солинган яшиклар тахларга шахмат усулида учтадан ва жуфт- жуфт қилиб жойлаштирилади. Тахларга нави, сорти, яшиклар териб қўйилади. Шуни таъкилдлаб ўтиш керакки, унча пишмаган олма паст ҳароратда пишиб етилмайди, акс ҳолда улар қаттиқлашиб, таъми ва хушбўйлиги ўзгармайди. Шу сабабли, омборда ҳавонинг ҳароратини ломанинг пишганлигига қараб ўзгартириб туриш лозим. Олманинг совуққа чидамли навлари – 1-2 о С ҳароратда сақланади. Бундай иссиқ ҳароратда узоқ сақланмайди. Пепин шафран, Кандиль синап, Ренет Симеренко, Гольден делишес, Бойкен, Ренет Кичунова, Сари синап, Розмарин каби олма навлари совуққа чидамли ҳисобланади. Олманинг совуққа чидамсиз навлари 2-4 о С да сақланади. Март, Суворовец, Апрель, Жонатан, Старкинг, Антоновка, Ренет шампан, Оддий антоновка навлари совуққа чидамсиз навлар жумласига киради. Олмани сақлашда ҳавонинг нисбий намлиги 85-95% бўлиши мақбул ҳисобланади. Омборни совитишга сақлаш ҳароратига етгунча ҳавони жадвал

аралаштириб туриш орқали эришилади, бунда тахлар орасида ҳаво оқимининг тезлиги 0,2-0,3 м/сек бўлиши тавсия этилади. жадвал. Олма сифатининг уни сақлаш усулига боғлиқлиги (Самарқанд савдо институти маълумоти) Олманинг гомологик нави Сақлаш усули Меванинг сифати,% Стандарт мевалар Чиқиндилар Симеренко Розмарин Контрол Полиэтилен қоплар, контейнерлар Контрол Полиэтилен қоплар, контейнерлар 89,3 100 97,5 100 11,7 - 2,5 - Олмани омборда сақлаш вақтида газ муҳитини бошқариш муҳим ҳисобланади. Бунда айниқса паст ҳароратга чидамсиз олмани сақлашда фойдаланиш яхши самара беради. Одатда олма дарахтининг пастки шохларидан йиғилган мевалар яхши сақланади. Шу сабабли улар алоҳида териб олинади ва сақлашга ҳам алоҳида жойланади. Олма узилгандан сўнг 4-8 соатдан кечиктирмасдан мева омборига олиб келиниши керак. Олмани сақлашдан олдин улар махсус бўлмаларда совитилади. Ҳар куни мева омбори бўлмаси сиғимининг 10-15% олма билан тўлғазилади. Бўлма 7-10 кун деганда бутунлай тўнғизилади. Бўлмаларда ҳаво аста –секин совитилиб 4- 6 о С га етказилади, кейин эса нав чун керакли бўлган ҳарорат даражасида қолдирилади. Олий ва биринчи навли олмалар узоқ мудатда, иккинчи ва учинчи навли олмалар 2-3 ой сақлашга қўйилади. Улар яшик, картон қути ва контейнерларда сақланади. Меваларни контейнерларда сақлаш омборнинг 1м 3 фойдали

ҳажмидан самарали фойдаланишни таъминлайди. Бунда 1м 3 фойдали ҳажда мевалар яшикларда сақлананда унинг зичлиги 250-300 кг, контейнерларда 400 кг ни ташкил қилади. Олмани сақлашда ларни полиэтилен клеёнкаларга жойлаштириш кенг қўлланилмоқда. Бунда сиғими 1-3 кг полиэтилен халтачалардан фойдаланилади. Бундай халтачалар ичида 1,5-2 ой ичида кислороднинг миқдори 14-16% га, карбонат анигидрид эса 5-7% га етади. Полиэтилен халтачаларни омборга жойлаштиргач, уларнинг оғзи-икки-уч кун очиб қўйилади, олма совитилганлан сўнг, уларнинг оғзи ёпилади. Полиэтилен хатачалар контейнерларга жойлаштирилан ҳолда оборларга жойлаштирилади. Олмани сақлашда полиэтилендан ясалган контейнерлардан фойдаланиш яхши самара беради. Бунда 600-800 кг мева сиғадиган контейнерлар қўлланилади. Полиэтилендан ясалган контейнерлар газ муҳитини бошқариш учун махсус туйнуклар қўйилади. Олма навининг хилма-хиллиги уни сақлашни анча мушкуллаштиради. Чунки ҳар нав уун сақлаш маълум сақлаш тартиби талаб қилинади. Сақлаш даврида олмани кўздан кечириб туриш керак. Олма жойлаштирилган яшиклар ҳар ойда бир икки марта қараб чиқилади. Сақланадиган олмада нуқсон бўлса, улар қайтадан сортларга ажратилади Нокнинг сақлашга чидамли навлаини 4-5 ой, кузги навларини эса 1,5-2 ой сақласа бўлади. Нок олмага нисбатан тез уриниб қолади, шу сабабли уни узидан ва яшикларга жойлашда эҳтиёткорлик ишла талаб қилинади. Нок одатда пишиб етилиш олдиндан узилиб, тоза ва куруқ яшикларга жойлаштирилади. Яшиклар тагига қоғоз ёйиб, қўйилади, қоғознинг иккинчи учи нокнинг устига ёпилади. Нокни шамат усулида жойлаштириб, қатор орасига қиринди сепиш ҳам мумкин. Яшиклар худди олма сингари тахт қилиб қўйилади. Газ муҳити бошқарилиб туриладиган омборларда нок 300-350 кг да контейнерларда сақланади.

Нокни сақлашда ҳарорат – 1 дан 2 о С гача бўлиши мақбул ҳисобланади. Кўпинча бу ҳароратда ўта кечпишар навлардан терилган мевалар жуда секин етилади ва сақлаш муддатининг охиргача рангини йўкотмай қаттиқ ҳолда бўлади. Бундай нокларни савдога жўнатишдан аввал 4-7 кун давомида 15-20 о С да сақлаб етилтириш лозим. Омборда ҳавонинг нисбий намлиги 85-90% бўлиши керак. Шунга эътибор бериш керакки, омборда ҳаво ҳароратнинг тез-тез ўзгариб туришига йўл қўймаслик лозим, акс ҳолда мевалар тез етилиб қолиши мумкин, бундай нокни узоқ вақт сақлаб бўлмайди. Нокни бошқариладиган газ муҳитда узоқ вағт сақлаш мумкин. Бунда кислороднинг миқдори навлар бўйича 2-3%, карбонат анигидриднинг миқдори навлар бўйича 2-3%, канрбонат ангидриднинг миқдори 1 дан 5% гача бўлиши уларнинг сифатини сақланишини таъминлайди. Беҳи одатда ҳаво қуруқ пайтда териб олинади. Териш пайтида унинг устидаги туки сақланиб қолиши муҳим ҳисобланади. Тук беҳининг сақлашга чидамлилигини оширади. Беҳи сақлаш учун яшикларга жойлаштирилганда тагига қоғоз тўшалади ва ораларига қиринди солинади. Беҳи 35 кг ли яшикларга ёки контейнерларга (газ муҳити бошқариладиган омборларда) жойлаштирилади. Беҳини сақлашда ҳаво ҳарорати 0 - +1 о С, нисбий намлиги 85 процент бўлган омборларда сақланади. Данакли меваларнинг сақлашга чидамлилиги паст бўулиб, улар ўзидан сувни тез йўқотиб, сўлийди, шу билан бирга касалликларга тез чалинади. Ўрик сақлаш учун сал ғўрароқ, эти тиғиз, мазаси навига хос бўлиб етилган пайтида узлади. Ўрикни иложи борича банди билан бирга узиш керак. Йирик ва ўртача катталикдаги ўриклар тўғри қаторларга терилиб, майдалари эса тўкма қилиб яшикларга жойланади. Яшик тагига қиринди солинади ва устига қоғоз тўшалади, унинг устига ҳам қиринди сепилади.

Ўрик О о С ҳароратда ва нисбий намлиги 85-95% бўлган шароитда сақланади. Бундай ўрикни 1-1,5 ой сақлаш мумкин. Ҳаво ҳарорати 17-25 о С бўлган омборларда ўрикни 8-10 кун сақлаш мумкин. Бошқарилаиган газ муҳитда ўрикни 1,5- 2 ой сақлаш мумкин. Бунда карбонат анигидриднинг миқдори 3-5%, кислороднинг миқдори 2-3% ва азотнинг миқдори 92-95% бўлиши лозим. Олхўрини сақлаш учун тўғри қкатор қилиб жойлаштирилади. Майда олхўри яшикка тўкма қилиб солинади. Олхўри ҳарорати 0-1 о С ли, намлиги 90- 95% бўлган вақтдан кейин унинг эти қораяди. Полиэтилен халтачаларда – 1 о С ҳароратда 2-3 ой сақлаш мумкин. Бошқариладиган газ муҳитида сақлашда унинг таркиби қўйидагича бўлиши тавсия қилинади: карбонат ангидрид 3-4%, кислород 3%, азот 93-94%. Олча ва гилос ҳаво ҳарорати 0 о , -1 о С ва нисбий намлиги 85-90% атрфида бўлган омборларда сақланади. Гилосни одатда 30 кун, олчани 10-15 кун сақлаш мумкин. Лекин, полиэтилен халтачаларга 1 кг дан жойлаштирилган олчани бир ойгача, бошқариладиган газ муҳитида (СО 2 -10% О 2 -11%, N 2 79%) 1,5 ойгача сақлаш имкони бор. Қулупнайни холодильникда О о С ҳароратда ва нисбий намлик 90-95% бўлганда 3-5 кун, бошқариладиган газ муҳитида 10-15 кун сақлаш мумкин. Газ муҳитининг таркиби CO 2 -5-8%, О 2 -3%, N 2 -89-92% бўлиши талаб қилинади. Цитрус мевалар 20 кг ли яшикларга шахмат ёки диагонал усулда терилади. Ҳар бир мева юпқа қоғозга ўралади. Ўров қоғозга 1 мг дифенил эритмаси шимдирилса, мева яхши сақланади. Лимонларни бошқарилиб туриладиган газ муҳитида 10 о С ҳароратда олти ойгача сақлаш мумкин. Газ муҳитининг таркиби О 2 10% N 2 -90% бўлиши лозим. Цитрус меваларнинг пишиб етилишини тезлаштириш учун этилендан фойдаланилади. Бунда 1 л ҳавога 10 мг этилен гази аралаштирилади. 3. Мева маҳсулотлари тез бузиладиган маҳсулотлар ҳисобланади. Шу сабабли уларни узоқ муддат сифатли сақлаш учун қайта ишланади. Қайта ишлашнинг асосий мақсади тез бузиладиган мева маҳсулотларини узоқ вақт

ундаги витамин ва бошқа қимматли таркибий қисмларини сақлаш ҳамда уларда турли хил микроорганизмлар ривожланишининг олдини олишдан иборатдир. Меваларни қайта ишлаб халқнинг уларга бўлган талабини йил бўйи қондириш мумкин. Меваларни қайта ишлаш натижасида ишлаш усулига қараб бир қатор қўшимчалар тавсия этилган меъёрда қўшилади. Бу қўшилмалар мева ва узум маҳсулотлирини таркибидаги витамин ва бошқа физиологик актив моддаларни сақлаган ҳолда уларнинг калорияси, таъми ҳамда хушбўйлигини анча оширади. Меваларни қайта ишлаш усулини маҳсулотнинг турига, етиштирилган регионга, уларнинг химиявий таркибига ва бошқа бир қатор кўрсаткичларга қараб танлаш лозим. Мевалар асосан физикавий, микробиологик ва химиявий усулларда қайта ишланади. Ўзбекистонда меваларни асосан физикавий ва микробиологик усулда қайта ишланади. Физикавий усулда қайта ишлаш. Меваларни қайта ишлаш усуллари орасида энг кўп қўлланадиган физикавий усул ҳисобланади. Меваларни бу усулда қайта ишлаш бошқа усулларга қараганда бир қатор афзалликларга эга. Меваларни физикавий усулда қайта ишлаш турларига термостерилизация, қуритиш, музлатиш нур ёрдамида стерилизация қилиш, шарбат ишлаб чиқариш ва бошқалар киради. Ўзбекистонда меваларни физикавий усулда қайта ишлашдан термостерилизация ва қуритиш кенг қўлланилади. Қайта ишлаш маҳсулотининг сифатли бўлиши учун энг аввало хом ашёнинг етилганлиги, унинг ранги ҳамда ўлчамлари бир хил бўлишлиги лозим. Хом-ашё қайта ишлашдан олдин калибровка ва сортировка қилинади. Меваларни қайта ишлашда уларнинг нави муҳим аҳамиятга эга. Қайта ишлаш учун фақат тавсия этилган навлардан олинган маҳсулотлардан фойдаланиш зарур. Акс ҳолда тайёр маҳсулотнинг сифати анча пасаяди. Меваларни қайта ишлашга тайёргарлик кўришда уларни ювиб тозалаш муҳим босқич ҳисобланади.

Меваларни қопловчи тўқималари таркибида протопектин моддаси кўп учрайди. Шу сабабли, сабзавот ва меваларни бу тўқималардан химиявий усулда ажратишда протопектин моддасини парчаловчи ишқор моддалар қўлланилади. Масалан, шафтоли қайнаб турган 3% ли ишқорда 30 – 60 секунд ишланса пўсти туширилади. Меваларни пўстдан термик усулда ажратишда қайнаб турган сувга солиб олинади. Қайта ишлашга тайёрлашда меваларни қисқа муддатга кайнаб турган сув еки буғ билан ишланиши бланширлаш деб юритилади. Бу термин французча сўздан олинган бўлиб оқартириш деган маънони билдиради. Бланширлаш натижасида ошловчи моддаларнинг оксидланишига сабаб бўладиган ферментлар парчаланади ва хом-ашё қуритилганда уларнинг ранги ўзгармайди. Бланширлашда микробларнинг сони кескин камаяди. Хом-ашё тўқималаридаги кислород миқдори қисман камайиб, натижада осон оксидланадиган витаминларнинг миқдори унча ўзгармайди. Балнширлаш муддати ва ҳарорати турли хил мевалар учун турлича. Масалан, пўсти юпқа мевалар (олхўри, гилос ва бошқалар) 80 о С да, пўсти қалинлари эса (олма, нок ва бошқалар) 80 – 95 о С да бланширланади. 4. Ўрик, олма ва шафтоли қуритиш технологияси. Ўрик қуритиш. Ўрик республикамизда етиштирилган мевалар ичида хуштамлиги, тўйимлилиги ҳамда витаминларга бойлиги билан ажралиб туради. Бироқ узоқ сақланмаслиги ҳамда ортиш – тушириш ишларига чидамсизлиги туфайли янгилигида истеъмол қилиниши мумкин. Уни қуритиб ҳам истеъмол қилинади. Шунинг учун бизда етиштирилган ўрикнинг асосий қисми қуритилади. Қуритишдан олдин зараркунанда билан зарарланган, эзилган, хом ўриклар ажратилиб, ифлосланганлари тозаланади. Ўрик асосан 3 усулда қуритилади: туршак (данаги билан бирга қуритилади); қайса (данаги олиб қуритиладиган); кўрага (иккига ёриб қуритилади).

Қуритиш учун ўриклар техник пишиш даврида йиғиштириб олиниб ҳар қайси нав ўзига хос юмшоқ ҳолда бўлиши талаб этилади. Ўрик қанддорлиги навларига қараб 14 – 20%, кислоталилиги 0,3 – 1,1% бўлганда қуритиш учун теришга тавсия этилади. Йиғиштирганда фақатгина териб олиш лозим. Туршак тайёрлаш технологияси. Туршак тайёрлаш технологияси ўрикни териб олишдан бошлаб то маҳсулотни стандарт намликкача қуритиб олиш даврида бўладиган барча (териш, саралаш, ювиш, дудлаш, жойлаштириш, сақлаш) жараёнларини ўз ичига олади. Туршак тайёрлаш қайса, кўрага тайёрлашга нисбатан кенг тарқалган бўлсада, нархи паст бўлганилиги саббали бу усулда асосан майда донали ҳамда сифати бирмунча паст бўлган ўрик навлари қуритилади. Қуритиш учун терилган ўриклар таркибидаги қуруқ модда миқдори навлар бўйича (22 – 26%) стандарт талабга жавоб бериши лозим. Қуритишдан олдин ўриклар қайноқ эритмада ёки буғ билан бланширланади. Бу технологик жараёнда меваларнинг пўстида майда ёриқлар ҳосил бўлади. Бу эса олтингугурт билан дудлаш ёки қуритиш жараёнларини тезлаштиради. Бланширлашни БК – 200 маркали бланширлаш қурилмаларида ёки буғли ва ўчоқли козонларда буғлантириш кейин эса совуқ сув билан совутиш орқали амалга оширилади. Бланширланган мевалар патнисларга терилиб, дудлаш бўлинмаларига жойлаштирилади. Меванинг йирик – майдалигига қараб ҳар қилограмм маҳсулот ҳисобига 2 – 2,5 г олтингугурт сарфлаб 1 – 1,5 соат давомида дудланади. Ўрикни дудлашда ҳар бирига 7 – 8 қилограммдан мева солинган 10 – 12 патнос махсус тахларга тахланади, унинг ёнида олтингугурт тутатилади. Газ ҳиди кетгандан кейин патнослар мевалари билан бирга очик жойдаги сукчакларга элтиб жойлаштирилади. Орадан 2 – 3 кун ўтгач, мевалар ағдариб қўйилади. Очиқ жойда, яъни ташқарида қуритиш 3 – 4 кун давом этади, кейин ўрикни патноси билан сояга олиб тахларга тахланади, шу ҳолда қуритиш охиригача етказилиш лозим. ҳаммаси бўлиб қуритиш 8 – 10 кун давом этади. Қуритилгандан кейин туршакларнинг таркибидаги намликни бараварлаштириш учун ёғоч яшикларга солиб 12 – 15 кун ёпик биноларда сақланади, шу даврда

яхши қуримаган меваларнинг нами ўта қуриган меваларга ўтади. Тайёр қуриган туршакнинг намлиги 15 – 17% дан юқори бўлмаслиги лозим. Қуруқ маҳсулот чиқиш миқдори 28 – 40% ни ташкил этади (ҳўл мевага нисбатан). Қайса тайёрлаш технологияси. Қайса тайёрлаш учун юқорида айтганимиздек, ўрикнинг данаги олиб ташлаб қуритилади. Бунда йирик донали, юқори навли ўриклар қуритилади. Маҳсулотни қуритишда тайёрлаш (данагини ажратиш) учун харажат кўп бўлганлиги сабабли бу усул кам қўлланилади. Қуритиш технологик жараёни қарийб туршак тайёрлаш жараёнидан фарқ қилмайди. Бу усулда қуритиш учун данаги мағзидан осон ажраладиган ўрик навлари қулай бўлиб ҳисобланади. Қуритиш 8 – 14 кун давом этади. Стандарт бўйича 18% ли намликга 20 – 28% миқдорда қуруқ тайёр маҳсулот олиш мумкин. Кўрага тайёрлаш технологияси. Кўрага тайёрлашда ўрикни териш, ташиш, сақлаш, сортларга ажратиш, ювиш, дудлаш ва бошқа технологик тадбирлар туршак, қайса тайёрлашдан фарқ қилмайди. Бу усулда қуритиш учун йирик донали ўриклар танланиб, ювилгандан кейин чизиғидан иккига ажратиб данаги олиб ташланади. Мева паллачалари қайноқ сувда 1 соат тутилиб, ички томонини устга қаратиб патносларга терилиб, ҳар килограмм маҳсулот ҳисобига 1,5 – 2 грамм олтингугурт ҳисобида 60 – 80 секунд давомида тутатилади. Дудланган мева патноси билан бирга сукчакларга олиб қуритилади. Намининг 2/3 қисми камайгандан кейин ўрик паллалари ағдариб қўйилади ва тахминан намининг ¾ қисми қочгандан кейин патносларни тахларга тахлаб қўйиш лозим. Бу усулда қуритилганда 18% намлик билан 20 – 28 % қуруқ маҳсулот олиш мумкин. Жами қуритиш даври 10 – 15 кун давом этади. Олма ва шафтолини қуритиш – қуритиш асосан қуйидаги усулларда ўтказилади: 1. Оддий усулда қуритиш, бунда меванинг пўсти арчилмайди. 2. Французча усулда қуритиш, бунда меванинг пўсти арчилиб, уруғи олинади.

Қуритиш учун олмалар техник пишиш даврида ёки техник пи шишдан 2-3 кун олдин йиғиштириб олинади. Бу даврда навларига қараб олма қанддорлиги 8-16 % кислоталиги 0,2-1 % бўлиши керак. Олма пўсти арчилгандан кейин тўғралиб 2-3 % ли намакобга со линади. Кейин патнисларга олиниб олтингугурт билан дудланади. Дудлашда ҳар килограмм олма учун 1,5-2 граммдан олтингугурт сарфланади. Дудлаш 20-40 минут давом этиши лозим. Қуритиш усули ҳаво ҳарорати, олманинг йирик- майдалигига қараб қуритиш 3-5 кундан 14-15 кунгача давом этиши мумкин. Шафтолини икки усулда данаги билан ёки курага ҳолида, яъни данаксиз қуритиш мумкин. Қуритишдан олдин йирик-майдалиги, пи шиш даражасига қараб сортларга ажратилгандан кейин, дудлашдан олдин тукли шафтолилар ишқор эритмаси билан ишлов берилади. Сортларга ажратилган шафтолини патнисларга 2-4 кг дан соли ниб 1-3 % ли каустик сода эритмасида 30-90 секунт сақланиб, кейин совуқ сув билан ювиш тавсия этилади. Пўстидан ажратилган ҳамда данаги олинган шафтоли бутун ҳолида пўсти билан қуритилганга қараганда 2-3 баравар тезроқ қурийди. Дудлаш ҳар килограмм маҳсулот учун 1-1,5 грамм олтингу гурт ҳисобида 60-80 минут давомида ўтказилиши лозим.

Адабиётлар : 1. Балашев Н.Н., Земан Г.О. “Сабзавотчилик” Т., “Ўқитувчи”, 1977. 2. Бўриев Х.Ч., Зуев В.И., Қодирхўжаев О. Мухамедов М.М. “Очиқ ерда сабзавот экинлар етиштиришнинг прогрессив технологиялари” Т., “ЎзМЕДИН”, 2002. 3. Зуев В.И., Абдуллаев А.Г. “Сабзавот экинлари биологияси ва уларни етиштириш технологияси”, Т., “Ўзбекистон”, 1997. 4. Рыбаков А.А., Остроухова С.А. “Ўзбекистон мевачилиги” Т., 1981. 5. Ашурметов О.А., Бўриев Х.Ч. “Полиз экинлари биологияси ва етиштириш технологияси”, Т., 2000. 6. Темуров Ш. Узумчилик. Т., “Миллий энциклопедияси” 2002. 7. Бўриев Х.Ч., Ризаев Р.М.- Мева узум махсулотларини биокимёси ва технологияси. Т., “Меҳнат” 2002. 8. Бўриев Х.Ч., Жўраев Р., Алимов О.– Мева сабзавотларни сақлаш ва дастлабки ишлов бериш. Т., “Меҳнат” 2002. 9. Расулов А.– Картошка, сабзавот ва полиз махсулотларини сақлаш. Т., “Меҳнат” 1995. 10. Зуев В.И., Умаров А.А., Қодирхўжаев О. – Интенсивная технология возделывания овоше – бахчевых культур и картофеля. Т., 1987.

O'xshashlar

Узум ҳосилини фойдаланиш мақсадига қараб териш муддатлари, ҳосилни сақлаш ва қайта ишлаш

Картошка етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси

Полиз экинлари етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси

Пиёзбошли сабзавот экинлари етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси

Илдизмевали саб¬завот экинлари етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш технологияси