Yo'l harakati qoidalari - Pedagogika - Referatlar

Yo'l harakati qoidalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

85.5 KB

Ko'chirib olish

Yo'l harakati qoidalari Reja: 1. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida «Yo'l harakati qoidalarini» tasdiqlash to'g'risida. 2.Vazirlar mahkamasining 2000 yil 11 dekabrdagi 472-sonli «Yo'l harakati qoidalarini» tasdiqlash to'g'risidagi qarori haqida. 3. «Yo'l harakati qoidalarini» umumiy qoidlari 4.Piyodalarning vazifalari. 5.Yo'lovchilarning vazifalari. 6.Velosipedchilar uchun yo'l harakati qoidalari. Svetofor va tartibga soluvchining ishoralari .

Qayerda qonun hukmron bo'lsa, shu yerda adolat bo'ladi. (Amir Temur) Mustakillik tufayli yurtimizda xo’qukiy demokratik davlat quurish imkoniyati tug'ildi.Ho’qukiy demokratik davlatning xuquqiydemokratik davlatning asoslari esa uning Konstitutsiyasi va qonunlarida o'z aksini topgan. Respublika oliy kengashi 12-chaqiriq XI sessiyasida konstitutsiyaqabul qilingandan buyon 11 yil vaqt o'tdi.Shu qisqa muddat ichida Respublikamizning ijtimoiy siyosiy sohasida beqiyos ishlar amalga oshirildi.Respublikamizning dunyo miqiyosida obro' -e'tibori ortib. nufuzli tashkilotlar a'zosi bo'ldi.Bularning barchasini huquqiy asosi davlatni barpo etish uchun yuksak xuquqiy tafakkur.xuquqiy madaniyat ustivvorligi zarurdir.Bunga erishishda yoshlarning xuquqiy jihatdan bilimli bo'lishi muuuxim axamiyat kasb etadi. Yosh avlodni xuquqiy bilimdon ongli va xuquqiy ma'naviyatli va madaniyatli qilib tarbiyalashda eng avvalo asosiy manba Konstitutsiyadir.Davlat standartida aytilganidek: - o'quvchilarda Konstitutsiya va qonun ustivorligini shakllantirish. - Konstitutsiya va qonunlarga hurmat uyg'otish va ular doirasida ish tutishga odatlantirib borish; - o'o'o'quvchilarning o'z xuquq.erkinliklari va burchlarini aniq bilish va haayotda taaadbiq eta olishga o'rgatish lozimdir. Yaqinda bir ma'muriy idoraga kirib,quyidagi manzaraga duch keldim.Bu yerga ariza bilan kelgan qishloq odami idora rahbariga "Men Sizdan ortiqcha narsa talab qilayotganim yo'q,faqat o'o'z konstitutsiyaviy xuquqimni talab qilyapman,xolos",deyotgan edi...Rosti,bu biz uchun kutilmagan xolat edi.Gap insonning aynan o'zining konstitutsiyaviy ,ya'ni hayotimizning Asosiy Qonunida belgilab qo'yilgan xuquqini talab qilayotganligida bo'lib,bu demokratik xuquqiy davlat sari intilayotgan fuqorolarimiz yangicha fikr yuritayotganlariga yaqqol misol bo'la oladi. 2001-2002 o'quv yilidan boshlab maktabgacha va umumiy o'rta ta'lim muassasalarda,o'rta maxsus kasb-xunar va oliy ta'lim muassasalarda "O'zbekiston

Respublikasi Konstitutsiyasini o'rganish" kurslarini o'qitish boshlandi.Mustaqil davlat fuqarolari o'z Asosiy Qonunini tubdan o'rganishlari uchun barcha zarur shart-sharoitlar yaratilmoqda.Bu narsalar mamlakatimiz rahbarining Farmoyishida o'o'o'zining yorqin ifodasini topgan. Maktablarda "Davlat va xuquq asoslari" fani tarkibida"Konstitutsiyaviy xuquq" sohasi 16 soat haajmda o'rganilmoqda,9-sinfda esa 34 soat hajmda o'rganiladi. Jaxonning yetakchi davlatlaridan biri AQSH Konstitutsiyasi 18 asrning so'nggi yillarida qabul qilingan bo'lib,o'tgan 200 yil ichida unga 20 dan oshiq qo'shimcha va o'o'zgartirish kiritilgan.U mukammal tuzilgani bois o'zining yuridik fakt sifatidagi axamiyatini saqlab kelyapti. Mustaqil O'zbekiston fuqarolarining keng ishtirokida Prezdentimiz I.Karimovning bevosita raxbarligida qabul qilingan Konstitutsiyamz xalq irodasini ifoda etib,uning manfaatlariga to'la mos keladi.Insonparvarlik va demokratik tamoyillarni o'o'zida singdirgan Bosh Qomusimiz ffuqarolarning farovon hayot kechirishlari uchun ko'p asrlar xizmat qilishi,shubhasiz.Istiqbolimiz yo'lida mayoq bo'lib turgan muqaddas Konstitutsiyaning qadriga yetib,to'liq o'rga nib va unga amal qilib yashasak,xalqimizning asriy orzulari ,albatta ro'yobga chiqadi. 2001 yyil 4 yayanvar kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini o'rganishni tashkil etish to'g'risidagi" FARMOYISHI chiqdi.Konstitutsiyani bilish,uning mazmunini moxiyatini targ'ib etish va tashviq qilish maqsadida 5 ta bo'lim bo'yicha Konstitutsiyani o'rganish dasturi berildi. 2-bo'limda 1 oy muddatda ta'limning barcha turlarida Konstitutsiyani o'rganish uchun zarur bo'lgan dasturlar,metodik ko'rsatmalarga qo'yiladigan talablarni ishlab chiqish,2001 yil 1-aprelga qadar "O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini o'rganish" maxsus kurslarini ishlab chiqish,2001 yil 1-avgustgacha Konstitutsiyani o'rganish uchun darsliklar va maxsus adabiyotlarni chop etishni belgilab berildi.

3-bo'limda 2001 yil 1-avgustgacha "O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini o'rganish" kurslari bo'yicha har xalq ta'limi tizimida ishlovchi tarbiyachi va pedagoglarni tayyorlash topshirildi. Davra suhbati qatnashchilariga beriladigan savollar. 1. O'zbekiston Respublikasining yangi Konstitutsiyasini yaratish g'oyasi qachon paydo bo'lgan? (1989 y iyun oyida) 2. Konstitutsiya loyixasini tayG'rlash bo'yicha komissiya necha kishidan iborat tuziladi. Uning raisi kim. ( I.Karimov raisligida,64 kishi). 3. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining loyixasi dastlab qachon matbuotda e'lon qilingan. (1992 yil 26 sentabrda). 4.Konstitutsiya loyixasi necha oy umumxalq muxokamasida bo'ldi.( 3.5 oy) 5. Konstitutsiyaning tuzilishi necha bo'lim,bob va moddadan iborat. (6 bo'lim,26 bob, 128 moddadan iborat) 6. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy tamoyillari konstitutsiyaning qaysi bo'limida berilgan. ( 1 bo'limida) 7. O'ebekiston Resp.Konstitutsiyasi davlat suverentiteti prinsipi konstitutsiyaning qaysi bobida berilgan. ( 1 bobida) 8. Suverentitet - so'zining lug'aviy ma'nosi nima. aloxida xokimiyat birlashmasi,mustaqillik fransuzcha,xamda xuquq degan ma'noni anglatadi). 9. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy prinsiplari nechta. ( 4 ta ) 10. Referendum nima. ( umumiy ovozga qo'yish xalq muxokamasi) 11. O'zbekistonda maktab ishlari kimning nazoratida turadi. ( Davlat nazoratida)

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Prezidentimiz I.Karimovning O'zbekiston Konstitutsiyasining 9 yilligiga bag'ishlangan tantanali marosimda so'zlagan nutqi.(2001 yil 8 dekabr Ishonch gaazetasi) 2. I.Karimovning "O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini o'rganishni tashkil etish to'g'risidagi Farmoyishi. (2001 yyil 4-yanvar Ishonch gaazetasi) 3. "Konstitutsiyanibilasizmi?" M. Mo'ydinova. Toshkent 2000 y Yosh avlodni hayotini asrash, ularning sog'lom va baquvat kishilar qilib yetishtirish muxim vazifa hisoblanadi. o'zbekiston Respublikasida yo'l-transport harakati xavfsizligi yuzasidan amalga oshirilayotgan ishlar shu maqsadga qaratilgandir. Haqiqattan ham butun o'quv yili davomida yo'chalar, yo'lkalar, chorahayu, burulishlar, sumka ko'targan o'quvchilar bilan gavjum bo'ladi. Ular qachon va qaysi yo'ldan yurishlarini g'iz-g'izlab o'tib borayotgan avtomobillarga duch kelishadi, yo'l belgilarini, milt-milt etib yonayotgan svetafor chiroqlarini uchratishadi. Ko'cha va chorahalarni kesib o'tishda ular yo'l harakati qoidasini yaxshi bilmoqlari va unga qat'iy rioya qilmoqlari zarur. Ma'lumki viloyatimiz yo'llarida sodir bo'layotgan yo'l-transport xodisalarini oldini olish muxim ahamiyatga ega. O'quvchilarga yo'l harakati qoidasini o'rgatish bolalarning hayotini muhofaza qilishlari kerak. Ayniqsa, har bir o'quvchi ko'cha va yo'llarning qayeridan va qanday qilib o'tish kerakligini yaxshi bilib olishlari kerak. Shu boisdan ham ko'cha harakati qoidalari bilan o'quvchilarni dasturda ko'rsatilgan soatlardan tashqari dars jarayonlarida ham eslatib, tanishtirib borishlari foydadan holi bo'lmas edi. Bu bilan o'quvchilarda yo'l harakatini eslatib o'tilgan bo'ladi. Yo'l harakati mavzulariga bog'lamasdan o'tilgan mavzular ayrim sinflarda darslarni

o'zlashtirish ancha past bo'ladi. Dars o'tish jarayonida ko'cha harakati qoidalariga doir ko'rgazmalardan foydalanish kerak. Iloji boricha o'quvchilarni yo'l harakatiga doir sayohatlarini o'tkazib turish maqsadga muvofiq bo'ladi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida «Yo'l harakati qoidalarini» tasdiqlash to'g'risida O'zbekiston Respublikasi hududida harakatlanish havsizligini ta'minlash, yo'l transport xodisalarining oldini olish va bu borada yagona davlat siyosatini yuritish, yo'l harakati qoidalarini xalqaro «Yo'l harakati haqidagi» Konvensiya talablariga muvofiqlashtirish maqsadida hamda «Yo'l harakati xavfsizligi to'g'risida»gi O'zbekiston Respublikasi Qonunining 5-moddasiga asosan Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi: 1. Yo'l harakati qoidalari ilovaga muvofiq tasdiqlansin va 2001 yil 1- martdan e'tiboran amalga kiritilsin. 2. O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, Ichki ishlar vazioligi yo'l harakati xavfsizligini ta'minlashga oid normativ – huquqiy xujjatlarning Qoidalar talablariga muvofiqlashtirilishini ta'minlasinlar. 3. Vazirliklar, davlat qumitalari, korporasiyalar, uyushmalar va boshqa tashkilot va muassasalar, viloyatlar hokimliklari Yo'l harakati qoidalari amalga kiritilishi munosabati bilan yo'l harakatining tashkil etilishini o'zgartirish bilan bog'liq bo'lgan barcha ishlarni amalga oshirish chora-tadbirlarini belgilasinlar. 4. O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'lim vazirligi. Ichki ishlar vazirligi bilan birgalikda maktabgacha bolalar muassasalari tarbiyalanuvchilariga, maktab o'quvchilariga Yo'l harakati qoidalarini o'qitish dasturini 3 oy muddatda qayta ishlab chiqsin va tasdiqlasin. 5. O'zbekiston avtomobil transporti davlat – aksionerlik korporasiyasi, O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'lim vazirligi mudofaga yordam

beruvchi «Vatanparvar» tashkilotining Markaziy kengashi Ichki ishlar vazirligi bilan birgalikda 3 oy muddatda haydovchilarni tayyorlash va ularning malakasini oshirish o'quv dasturlarining ushbu Qoidalar asosida qayta ishlab chiqilishini ta'minlasinlar. 6. O'zbekiston Milliy axborot agentligi, «O'zteleradio» kompaniyasi va boshqa ommaviy axborot vositalari ushbu qoidalarni aholi o'rtasida keng targ'ib qilish ishlarini amalga oshirsinlar. 7. O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi 1 oy muddatda Yo'l harakati qoidalarini nashr etilishini ta'minlasin. 8. Mazkur qarorni bajarilishini nazorat qilish O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Davlat maslahatchisi O'.T.Komilov va O'zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o'rinbosari, A.N.Isayev zimmasiga yuklansin. O'zbekiston Respublikasining Bosh vaziri O'.Sultonov 11 dekabr 2000 yil №472 Toshkent shahri. O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligining buyrug'i (18-yanvar 2001 yil 12-sonli Toshkent shahri) Vazirlar Mahkamasinlng 2000 yil 11 dekabrdagi 472 sonli «Yo'l harakati qoidalarini tasdiqlash» to'g'risidagi qarori haqida. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 11-dekabrdagi 472-sonli «Yo'l harakati qoidalarini tasdiqlash to'g'risida» gi qarori hamda respublika yo'l harakati xavfsizligini ta'minlash komissiyasi yig'ilishi bayoni ko'rsatmalarini ijro etish maqsadida buyuraman:

1. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 11-dekabrdagi 472-sonli «Yo'l harakati qoidalarini tasdiqlash to'g'risida» gi qarori ijro uchun qabul qilinsin. 2. Respublika yo'l harakati xavfsizligini ta'minlash komissiyasining 2000 yil 19-dekabrdagi «O'zbekiston Respublikasi xududlarida 2000 yilning 11 oyida sodir etilgan yo'l-transporti hodisalari taxlili hamda ularni kamaytirish bo'yicha olib borilayotgan ishlarning ahvoli to'g'risida» gi yig'ilishi qaroriga asosan joylardagi hokimliklar tomonidan xayfsan berilgani ma'lumot uchun qabul qilinsin. 3. Qoraqalpog'iston Respublika xalq ta'limi vaziri, viloyatlar xalq ta'limi boshqarmalari boshliqlariga: -bir hafta muddat ichida Vazirlikka «Bolalar bilan bog'liq yo'l transport hodisalarini oldini olish bo'yicha 2001-2005 yilga mo'ljallangan dastur» loyihasiga mahalliy sharoitdan kelib chiqib, joylardagi hokimliklar va Davlat avtomobil nazorati boshqarmalari bilan kelishilgan holda taklif berilsin; -2001-2002 o'quv yiliga qadar mahalliy xokimliklar ko'magida har bir shahar va tuman markazlarida kamida bittadan me'yoriy xujjatlar talablari asosida jihozlangan namunaviy avtoshaharchalar qurilishi ta'minlansin; -maktablarda «Yo'l harakati qoidalari» mashg'ulotlarini o'tkazish uchun alohida, mahsus jihozlangan xonalar tashkil etilsin; -maktablarda o'quv dasturlari, mavzular to'plamini mavjudligiga hamda ular asosida o'qitish ishlari tashkil etilishiga, o'quv mashg'ulotlarini hamda o'quvchilarning bilim saviyalarini sinash jarayonini kompyuterlashtirishga e'tibor kuchaytirilsin; -ta'til kunlarida bolalar oromgohlarida, dam olish va ommaviy tadbirlar o'tkazish uchun joylarga olib borishda harakat xavfsizligini ta'minlash choralari ko'rilsin. 4. Umumiy o'rta ta'lim Bosh boshqarmasi (A.Zokirov) ga Respublika ta'lim markazi (G.Alimova) ga: -bir hafta muddat ichida «Bolalar bilan bog'liq bo'lgan yo'l transporti hodisalarini oldini olish bo'yicha 2001-2005 yilga mo'ljallangan dastur» loyihasini tayyorlash

bo'yicha ishchi guruhi tuzilsin va unga tegishli vazirlik, idora va tashkilotlarning tajribali mutaxassislari jalb etilsin; -I-VIII sinflarda o'qitilayotgan «Yo'l harakati qoidalari» talablari asosila may oyiga qadar qayta ishlab chiqilsin. 5. Pedagogik ta'lim, fan va malaka oshirish boshqarmasi (A.Qosimov) hamda Kadrlar boshqarmasi (B.Shamsiyev) ga: -2 oy muddatga pedagogika oliy o'quv yurtlarida «Yo'l harakati qoidalari» ni o'qituvchi-mutaxassislar tayyorlashni yo'lga qo'yish haqida asoslangan takliflar tayyorlansin va Vazirlar Mahkamasiga taqdim etilsin. 6. Ta'lim jarayonini ta'minlash boshqarmasi (Z.Xolmatov) ga: -bir oy muddat ichida ta'lim muassasalari o'quv xonalarining «Yo'l harakati qoidalari» ga asosan zamonaviy ko'rgazmali qurollar, plakatlar, albomlar, videotasmalar bilan ta'minlanishi, mashq o'tkazish maydonlarini talablar darajasida jihozlash bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqilsin. 7. Yangi taxrirdagi «Yo'l harakati qoidalari», «Ta'lim taraqqiyoti» axborotnomasida chop etilsin. 8. Ushbu buyruqni nazorat qilish Umumiy o'rta ta'lim Bosh boshqarmasi (A.SH.Zokirov) zimmasiga yuklatilsin. Vazir vazifasini vaqtincha bajaruvchi: R.SH.Ahliddinov Umumiy qoidalar. 1. «Yo'l harakati qoidalari» respublika hududidagi yo'llarda harakatlanishning yagona tartibini belgilaydi. 2. O'zbekiston Respublikasi yo'llarida transport vositalarini o'ng taraflama harakatlanish tartibini belgilaydi. 3. Yo'l harakati qatnashchilari harakatlanish vaqtida boshqa qatnashchilarning harakatlanishiga xavf tug'dirmasliklari kerak. Vakolati bo'lmagan jismoniy

va yuridik shaxslar tomonidan yo'l qoplamasini buzish, yo'l belgilarini, sfetaforlarni va harakatlanishni tashkil etishning boshqa texnik vositalarini o'zboshimchalik bilan olib tashlash, o'rnatish, to'sib qo'yish va yo'llarda harakatlanishga to'sqinlik qiluvchi narsalarni qoldirish taqiqlanadi. 4. Mazkur qoidalarni buzgan shaxslar O'zbekiston Respublikasining amaldagi qonun xujjatlariga binoan javobgarlikka tortiladilar. 5. Qoidalarda qo'llanilgan asosiy tushuncha va atamalar quyidagicha: -yo'l-transport vositalari qatnovi uchun qurilgan va shu maqsadda foydalaniladigan yer mintaqasi yoxud sun'iy yuzasi. -yo'lovchi transport vositasidagi (haydovchidan tashqari shaxs) -yo'r harakati odamlar va yuklarning transport vositalari yordamida yoki bunday vositalarsiz yo'llar doirasida harakatlanishi jarayonida yuzaga keluvchi munosabatlar majmui. -yo'l harakati xavfsizligini ta'minlash-yo'l transport hodisalarining yuzaga kelish sabablari oldini olishga, bunday hodisalar oqibatlarini yengillashtirishga qaratilgan faoliyat. -piyoda-yo'lda transport vsitasidan tashqarida bo'lgan va ish bilan band bo'lmagan shaxs. -piyodalar o'tish joyi-yo'lning qatnov qismini piyodalar kesib o'tishi uchun mo'ljallangan qismi. -piyodalar yo'lkasi-yo'lning piyodalar harakatlanishi uchun mo'ljallangan va transport vositalari harakati taqiqlangan qismi. -velosiped-odam kuchi bilan harakatlantiriladigan ikki yoki undan ortiq g'ildirakli transport vositasi (nogironlar aravachasidan tashqari) -chorraha-yo'llarning o'zaro bir sathda kesishadigan, tutashadigan va ayriladigan joyi -haydovchi-yo'llarda biron bir transport vositasini boshqarib borayotgan shaxs Piyodalarning vazifalari

1. Piyodalar trotuardan, ular bo'lmaganda esa yo'l yoqasidan yurishlari kerak. Qo'pol yuklarni olib ketayotgan, nogironlarning yurgizgichsiz aravasida borayotgan shaxslarning trotuar yoki yo'l yoqasidan yurishlari boshqa piyodalarning harakatlanishiga halaqit berayotgan bo'lsa, ular qatnov qismini chetidan yurishlari kerak. 2. Piyodalar yo'lning qatnov qismini piyodalar o'tish joylaridan, shuningdek, yer osti va yer usti o'tish joylaridan, ular bo'lmaganda esa chorrahalarda trotuar chiziqlari yoki yo'l yoqasi bo'ylab kesib o'tishlari kerak. 3. Piyodalar yo'l harakati tartibga solingan joylarda tartibga soluvchining yoki sfetoforlarning, ular bo'lmaganda esa transport sfetoforlarining ishoralariga amal qilishlari kerak. Piyodalar to'xtab turgan avtobus va trolleybusning orqa tomonidan, tranvayni esa oldi tomonidan o'tishlari shart. Yo'lovchilarning vazifalari 1. Yo'lovchilar transport vositasiga faqat u to'la to'xtagandan so'ng tratuar yoki yo'l yoqasi tomonidan chiqishga va tushishga, matosiklda harakatlanganda esa maxsus bosh kiyimini tugmalashga majburdirlar. 2. Yo'lovchilarga: -transport vositasi harakatlanayotgan vaqtda haydovchini boshqarishdan chalg'itish va unga halaqit berish; -bortli yuk avtomobillarida tik turish, bortlar satxidagi yoki undan yuqoridagi yuk ustida o'tirish; -transport vositasi harakatlanayotgan vaqtda uning eshiklarini ochish taqiqlanadi. Velosipedchilar uchun yo'l harakati qoidalari

Yo'llarda velosiped boshqarish 14 yoshdan kichik bo'lmagan shaxslarga, mopedlarni esa 16 yoshdan kichik bo'lmagan shaxslarga ruxsat etiladi. Velosiped haydovchisi yo'l harakati qoidalarini bilishini tasdiqlovchi xujjatni yonida olib yurishi kerak. Velosipedni soz tormozi va tovushli signali bo'lishi kerak. Sutkaning qorong'i vaqtida va yetarlicha ko'rinmaydigan sharoitda yo'lda harakatlanganda velosipedning old tomoni oq fara bilan, orqasi qizil rangli fara yoki yorug'lik qaytargich bilan, har ikki yon tomoni esa-zarg'aldoq yoki qizil rang yorug'lik qaytargich bilan jihozlanadi. Velosipedlarda yo'lning qatnov qismida bir qator bo'lib o'ng chetidan ko'pi bilan bir metr masofada harakatlanishi ruxsat etiladi. Aylanib o'tish va ruxsat etilgan hollarda chapga burilish va qayrilib olish uchungina bunday kattaroq masofaga chiqishga yo'l qo'yiladi. Yo'l yoqasida harakatlanishga, agar bu piyodalarga halaqit bermasa, yo'l qo'yiladi. Velosipedchilar kolonnasi (to'dasi)qatnov qismida harakatlanayotganda velosipedchilar o'ntadan bo'linishi kerak. To'dalar orasidagi masofa 80-100 metrni tashkil qilishi kerak. Velosiped haydovchilarga quyidagilar taqiqlanadi Piyodalar yo'lkasi va trotuarlarda yurish; Rulni ushlamasdan va oyoqni pedal (pillapoya) ga qo'ymasdan yurish; Mustahkam jihozlangan pedalga qo'shimcha o'rindiqlarda yetti yoshga to'lmagan bolalardan tashqari passajir tashish; Bo'yi yoki eni gabaritdan 0,5 m dan ortiq turtib chiqadigan yukni va boshqarishga halal beradigan yukni tashish; Yonida velosiped yo'lkasi bo'la turib yo'lda brish; Velosipedlarni va mopedlarni, shuningdek velosiped va mopedlar bilan sanoatda tayyorlangan prisiplardan tashqari shatakka olish taqiqlanadi.

Chorrahadan tashqarida tartibga solinmagan kesishmada velosiped yo'lkasi yo'l bilan kesishsa, velosipedchilar va moped haydovchilari shu yo'lda harakatlanayotgan transport vositalariga yo'l berishlari kerak. Sfetofor va tartibga soluvchining ishoralari. 1. Sfetoforlarda yashil, sariq, qizil va oq rangli yorug'lik ishoralari qo'llaniladi. Sfetofor ishoralari vazifasiga bog'liq ravishda doirasimon, yo'naltirgich, piyoda tasviri tushirilgan va X-simon ko'rinishda bo'lishi mumkin. Doira shaklidagi ishorali sfetoforlarda yashil doirali ishoralar bilan bir satxda joylashgan yashil yo'naltirgich ko'rinishdagi ishorali bitta yoki ikkita qo'shimcha tarmoq bo'lishi mumkin. 2. Sfetoforning doirali ishoralari quyidagi ma'noni bildiradi: yashil ishora harakatlanishga ruxsat beradi; miltillovchi yashil ishora ham harakatlanishga ruxsat beradi va uning ta'sir vaqti tugashi hamda ko'p o'tmay taqiqlovchi ishora yonishi haqida axborot beradi; yashil ishora o'chishiga soniyalar (sekundlar) da qancha vaqt qolganligi haqida axborot beradi; sariq ishora harakatni taqiqlaydi qizil ishora, shuningdek miltillovchi qizil ishora harakatlanishni taqiqlaydi; qizil va sariq ishoralarning bir vaqtda yonishi harakatlarishni taqiqlaydi va ko'p o'tmay yashil ishora yonishi haqida axborot beradi. 3. Agar sfetoforning ishorasi piyoda tasviri ko'rinishida bo'lsa, u faqat piyodalarning harakatiga ta'sir ko'rsatadi. Bunda yashil ishora piyodalarning harakatlanishiga ruxsat beradi, qizil ishora esa taqiqlaydi. 4. Tartibga soluvchining ishoralari quyidagi ma'noni bildiradi.: Qo'llari yon tomonga uzatilganda yoki tushirilganda, chap va o'ng yon tomonidan tramvayga to'g'riga, relssiz transport vositalariga to'g'riga va

o'ngga harakatlanishga, piyodalarga qatnov qismini kesib o'tishga ruxsat beriladi. Oldi va orqa tomonidan barcha transport vositalari va piyodalarning harakatlanishi taqiqlanadi; O'ng qo'li oldinga uzatilganda, chap yonidan tranvayga chapga, relessiz transport votilariga barcha yo'nalishlarda, oldi tomonidan barcha transport vositalariga faqat o'ngga harakatlanishga ruxsat beriladi. Orqa tomonidan va o'ng yonidan barcha transport vositalarining harakatlanishi taqiqlanadi. Piyodalarga tartibga soluvchining orqa tomonidan qatnov qismini kesib o'tishga ruxsat etiladi; Qo'lini yuqriga ko'targandi, transport vositalari va piyodalarning barcha yo'nalishlarda harakatlanishi taqiqlanadi. Tartiga soluvchi haydovchi va piyodalarga tushunarli bo'lgan va boshqa ishoralarni ham berish mumkin ishoralar yaxni ko'rinishi uchun tartibga soluvchi yorug'lik qaytaradigan qizil rangli moslamalarni qo'llashi mumkin. 5. Harakatni tartibga solayotgan yoki xizmat burchini bajarayotgan milisiya xodimi transport vositasi haydovchisiga qarata qo'l ishorasi yoki ovozkuchaytirgichli qurilma orqali transport vositasini to'xtatishni talab qilishi mumkin. Haydovchi esa ko'rsatilgan joyga to'xtashi kerak. Yo'l harakati qatnashchilarini e'tiborini jalb etish uchun xushtak bilan qo'shimcha ishora berilishi mumkin. Yo'l harakati qoidalariga doir test topshiriqlari. 1. Piyodalar to'xtab turgan avtobus, trolleybus va tramvayning qaysi tamonidan o'tishlari kerak? A. Avtobusning orqa tomonidan. V. Trolleybusning orqa tomonidan. S. Tramvayning oldi tomonidan. D. A, V, S javoblarning barchasi to'g'ri: 2. Svetoforning yashil chirog'i qanday ma'noni anglatadi?

A. Harakatni taqiqlaydi. V. Ishoralar almashuvi haqida ogohlantiradi. S. Harakatlanishiga ruxsat beradi. D. Hamma javoblar to'g'ri. 3. Yo'l harakati qoidalarini tasdiqlash to'g'risida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori qachon chiqqan? A. 2001 yil 11 dekabr. V. 2001 yil 11 sentabr. S. 2000 yil 11dekabr: D. 2002 yil 11 yanvar. 4. Aholi yashaydigan joylardan tashqarida yo'lning qatnov qismida harakatlanayotgan piyodalar transport vositalarining harakatiga qanday yuradi? A. Qarshi yo'nalishda. V. Transport harakati tomon. S. Yo'lning chap tomonidan. D. Faqat trotuardan.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Ta'lim taraqqiyoti 2. O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligining axborotnomasi. 2001 yil № 1-2 (10-11) 3. 1-8 sinflar uchun «Yo'llarda harakatlanish qoidalarini o'rgatish mashg'ulotlarining ish rejasi» T. 1999 yil 4. www.Ziyonet.uz

O'xshashlar

Tarbiya qoidalari

Ta‘lim qonuniyatlari va qoidalari

Ta'lim qonuniyatlari va qoidalari

Muomala madaniyati va to‘g‘ri muloqot qoidalari

O`quvchi shaxsiga qaratilgan ta`lim qoidalari