Milliy istiqlol mafkurasining g'oyalarini bolalar ongiga singdirish usullari - Pedagogika - Referatlar

Milliy istiqlol mafkurasining g'oyalarini bolalar ongiga singdirish usullari

Yuklangan vaqt:

23.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

70 KB

Ko'chirib olish

Milliy istiqlol mafkurasining g`oyalarini bolalar ongiga singdirish usullari Reja: 1. Maktabgacha yoshdagi bolalarga milliy istiqlol g`oyasini singdirish dasturi. 2. MTM da milliy g`oyani boalalarga singdirish shakl va usullari. 3. Turli yosh guruhlarda milliy istiqlol g`oyasini singdirish bo`yicha tavsiya.

Dasr usuli : Tinglovchilar “zanjir” usulida kichik,o`rta,katta so`zlarini navbati bilan aytadilar va 3 guruhga ajratiladi.”Kichik” guruhlar 3-4 yoshli, “o`rta” guruhlar 4-5 yoshli,”katta” guruhlar 6-7 yoshli bolalarga milliy istiqlol g`oyasini singdirish masalalari bo`yicha loyiha tuzadilar. Har qaysi guruh o`zmasalasini yoritadi.O`qituvchi oõirida guruhlar chiqishini tahlil qiladi,to`ldiradi, õulosalaydi. “ Milliy g`oya”, ”mafkura”, ”Maonaviyat”, ”Maorifat” tushuchalari muhim tushunchalardir. Maktabgacha yoshdagi bolalarning bu tushunchalarni anglab åtishlari qiyin.SHuning uchun “Milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar” risolasini bolalar ongiga singdirishning o`ziga õos tizimini ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir. Milliy istiqlol mafkurasining mazmun-mohiyati,bosh va asosiy g`oyalarini tushunib åtgan har bir tarbiyachi odamlar tafakkuri,maonaviyati,mafkurasining o`zgarishi davlatimizuchun siyosiy,iqtisodiy ahamiyatga ega ekanligini chuquk his qiladi. Taolim-tarbiya jarayonida tarbiyachi bolalar davlat talablari asosida bilim,ko`nikma,malaka hosil qilishiga,maonaviy åtukliliga eotibor båradi.Maolumki,inson umr bo`yi oladigan tarbiyasining eng ko`ï qismini maktabgacha yoshi davrida egallaydi. SHu bois, tarbiyachi guruhidagi tarbiyalanuvchilarning har biriga mos bo`lgan ijobiy fazilatlarni, salbiy illatlarni aniqlashi, qayd qilishi, yo`qotish choralarini aniqlashi izlashi lozim.Agar ayrim bolalarda salbiy õulq-atvor ko`rinishlari mavjud bo`lsa,o`yinlar,mashg`ulotlar jarayonida alohida yondashuv, turli hil taosir etish yo`llari bilan bola har õil illatlardan õoli qilinadi. Tarbiyachining taosir etish yo`llaridan biri o`zining namuna bo`lishidir. Masalan,dåraza oldidagi g`ing`illayotgan arini o`ldirayotgan tarbiyachini ko`rgan bolada shafqatsizlik fazilati ïaydo bo`lishi tabiiy holat.¨ki qo`li uzilgan qo`g`irchoqni måõribonlik bilan qo`lini tikib qo`yayotgan tarbiyachini ko`rganda bolada rahmdillik sifati hosil bo`ladi.Tarbiyachining har bir hatti-harakati,o`tkazayotgan o`yini,mashg`uloti,tadbirining natijasi,samarali bo`lishi yaoni bolalar ongiga,tafakkurida qaysi tomonga o`zgarish borayotganligi sarõisob qilinmog`i kårak.

Agar kichikligida ota-onaga, oïa-singilga, o`rtoqlariga måhr-muõabbat, jonivorlarni asrab-avaylashga, o`simliklarni ïarvarishlashga ulug` allomalarni qadrlashga, ”ßõshi”,”¨mon”,”mumkin”,”mumkin emas”, ”gunoh”,”savob” tushunchalarini farqlashga,yaõshidan zavqlanishga,yomondan nafratlanishga o`rgatilsa,kålajakda yovuzniyatli kishilarni båmalol ajrata oladigan bo`lishi,vayronkor g`oyali to`dalarga qo`shilib kåtmasligi tabiiy.Bola u yoki bu darajadagi salbiy hislatlar ayrim oila aozolarining yoki o`rtoqlarining taociri natijasida ïaydo bo`lganda uni yo`qotish uchun taosir choralarini qo`llay bilish kårak.Bolalardagi mavjud bo`lgan ijobiy va salbiy fazilatlar quyidagicha qayd qilinadi. N ismi,sharifi yoshi ijobiy fazilat salbiy fazilat izoh 1. Abdullaåva Õ 4 yosh 2 oy Rostgo`y,o`rtoqlariga måhribon,kattalarning gaïiga quloq soladi. O`yinchoqlarni sindirib buzib tashlaydi,joy-joyiga qo`ymaydi jonivorlarga ozor båradi 2. Boltaåva N. 4 yosh Saranjom-sarishtalikni yaõshi ko`radi.kattalarning gaïiga quloq soladi. Ertakdagi ijobiy va salbiy obrazlarni ajratishda qiynaladi. Mustaqil fikr þritishda qiynaladi. Jonivorlardan qo`rqadi. Maktabgacha taolim yoshidagi bolalarga milliy istiqlol g`oyasini singdirish dasturi. Kichik yosh davri ( 3-4 yosh). Bilim va ko`nikmalar. a) jamoat joylarida o`zini tutish: - “non”,”suv” qadrini bilish va eozozlashga odatlantirish: - õona o`simliklarini boshqa o`simliklardan fvrqlash: - o`lkamizda yashaydigan uy va yovvoyi hayvonlar qushlar,ïarrandalar va hashorotlar nomlarini bilash va ular haqida tasavvurga ega bo`lish. b) milliy odob,yaoni salomlashish odobi: qo`lini ko`ksiga qo`yib “assalomu alaykum” dåb salomlashish.

v)ota-onaga hurmat: ota-onaning ulug`ligi,g`amho`rligi õaqida tushintira borish,ularga nisbatan hurmatlash hislarini tarbiyalash; g) oila azolariga måhribonlik, oiladagi tartibga rioya qilish, undagi urf- odat,qadriyatga eotiqodni tarbiyalash.Oilaning mahalladagi obro`-eotiborini saqlashga o`rgatish; -Vatanni anglata borish. d) kattalar va tångdoshlar orasida o`zini tutish, ular bilan õushmuomalada bo`lish, ko`rsatilgan yordam uchun minnatdorchilik bildirish,o`ziltimosini tushunarli bayon qilishni, “rahmat”,”marhamat” so`zlarini o`rinli qo`llashni o`rgatish,kattalarga hurmat,kichiklarga izzat hissini tarbiyalash å)bog`chadagi yoki shaõsiy buþmlardan to`g`ri foydalanish avaylab asrash, “bu måniki”,”måning narsam”,- dågan fikrni tarkib toïtirish; j) ahloqiy måoyor va insoniy munosabatlarni tarkib toïtirish; såzgirlik,hozirjavoblik,rostgo`ylikni tarbiyalash. O`rta yosh davri ( 4-5 yosh) Bilim va ko`nikmalar. a) eslatishsiz,o`ng qo`lini ko`ksiga qo`yib,o`zidan kattalarga “Assalomu alaykum!” dåb salomlashish. b) ota-onaga hurmat: onaning måhribonligi, båqiyos g`amho`rligini uning eozozlanish sababini tushintirish, ona måhri,ota muhabbatini oqlash,ularga ham måhribon,odobli bo`lib hurmatda bo`lishni o`rgatish. v) oilasi, mahallasi shaonini ulug`lashga o`rgatish,undagi anoana va qadriyatlarga sadoqatli bo`lish,o`zining ibratli õulqi,odobi va måhnati bilan hissa qo`shish mumkinligi õaqida tushuncha bårish: -Vatan õaqida tushunchaga ega bo`lishni,uni ona kabiligini idrok etishni: o`zligini anglashga,õalqning obro`-eotiborini oshirishga,uning sanoati,madaniyati va tariõini bilishga o`rgatish: -ulug` allomalar,sarkardalar õaqida maolumot bårish:

g) kattalar va tångdoshlar orasida o`zini tutish: kattalar va tångdoshlari,katta-kichik bolalar bilan hayriõohlik munosabatida bo`lish,o`ziltimosini õushmuomalalik bilan ifodalash,ko`rsatilgan yordam uchun minnatdorchilik bildirish hamda uni “Rahmat”,”marhamat”,”kåchirasiz” so`zlari orqali ifodalashga o`rgatish. d) jamoat joylarida o`zini tutish: kattalarning gaïiga aralashmaslik,ularning suhbatini bo`lmaslik,rozi emasligini odob bilan ifodalash ehtiyojini tarbiyalash,o`zidan kattalarga joy bårishni o`rgatish. å) ahloqiy måoyor va insoniy munosabatlarni tarbiyalash: yaõshilik, måhribonlik, hushyorlik, adolatlilik õaqidagi tasavvurlarni,yahshilik va yomonlik,jasurlik va qo`rqmaslik kabi tushunchalarni shakllantirish: -insonlarga nisbatan måhribonlik,ojizlarga yordam bårish, ularni himoya qilish hislarini tarbiyalash. Katta yosh davri ( 6-7 yosh). Bilim va ko`nikmalar: a)Davlat ramzi,måomoriy yodgorliklar va tabiiy boyliklar bizning g`ururimizva iftiõorimizekanligi õaqida tushunchaga ega bo`lish: b) salomlashish: o`zidan katta odamlarga o`ng qo`lini ko`ksiga qo`yib “assalomu alaykum!” dåb,õushmuomalalik bilan salomlashish. v) ota-onaga õurmat: Bolalarga mo`ljallangan tålåko`rsatuvlarda uning maonosini tushintirish.” Nima eksak shuni o`rasan” õalq naqlining maonosini tushintirish. g) oilasi, mahallasi qadriyatlariga sadoqatli bo`lishga,uning obro`sini oshirishga ko`shgan hissasi- burch ekanligini tushintirish.O`zõalqiga hurmat hissini tarbiyalash,o`zligini anglashga o`rgatish: -õalq yaratgan sanoatni,madaniyat,tariõiy obidalarni,ulug` qadamjolarni bilish va eozozlashni tarbiyalash: -õalq ozodligi uchun kurashgan qahramonlarni bilish,ularga nisbatan hurmat hissini tarkib toïtirish:

-ulug` allomalar hayoti va qilgan ishlari õaqida bilim va tasavvur hosil qilish: -bolalarda õalqiga bo`lgan hurmatni shakllantirish,õalqi Vatani uchun fidokorona måhnat qilish,kurashish borasidagi ilk tushunchalarni bårish. d) jamoat joylarida o`zini tuta bilish, tabiatni asrash, kattalarni hurmatlash, ularga nisbatan kattiq gaïirmaslik, nojo`ya hatti-harakatlar qilmaslikni odatlantirish. å) taolim jarayonida o`zini tutish: kun davomidagi faoliyatlarda kattalarning ishtirokisizham mustaqil shug`ullana olish, turli õil faoliyat uchun mo`ljallangan ko`llanmalarni va jihozlarni chiroyli,qulay qilib joylashtira olish, o`zish joyida tartib o`rnatishga odatlantirish. j) aõloqiy norma va insoniy munosabatlarni tarbiyalash: atrofdagi kishilarga nisbatan insoniy munosabatlarni tarbiyalashda davom etish, yaõshilik va yomonlik, såzgirlik va båïarvolik,raõm- shafqat va shafqatsizlik,rostgo`ylik va yolg`onchilik,kamtarlik va maqtonchoqlik,jasurlik va qo`rqoqlik kabi sifatlarni farqlay olishga o`rgatish. Tarbiyachi o`zfaoliyatining asosan qaysi ko`rinishlarida qanday qilib milliy istiqlol g`oyasini singdirishni råjalashtirib olishda quyidagi jadvaldan foydalanishi mumkin. N guruõ foliyat turi milliy istiqlol g`oyasini singdirilishi 1. kichik guruh Badiiy adabiyot.X.To`õtaboåvnin g “Hassa” hikoyasini so`zlab bårish Bolalarni “ßõshi ish”,”¨mon ish”,”yaõshi bola”,”yomon bola” tushunchalarini anglashga,bir- biridan farqlashga o`rgatish.Ularni odobli bo`lishga,kattalarni hurmat qlishga chiqarish. 2. O`rta guruh Badiiy adabiyot.Tursunboy Adashboåvning “Nasibaning olmasi” shåorini o`qib bårish Bolalarda tångdoshlariga,o`zidan kichiklarga nisbatan yaõshi munosabatda bo`lish.Bir-biriga yordam bårilsa rahmat,yaõshilik javobi qaytishligi tug`risida tasavvur hosil qilish. Tåvarak-atrof bilan tanishtirish A.Navoiy bobomizbilan tanishtirish. A.Navoiyning bolaligi tug`risida hikoya qilib bårish orqali uning aql-idroki,odobli,måhnatsåvar ekanligi to`g`risida tasavvur hosil qilish. ulug` allomalarga nisbatan måhr-muhabbatni tarbiyalash. Tåvarak-atrofbilan tanishtirish“Ona shahrim”,”Måning o`lkam”mavzusida sayoõat. Bolalarda o`zshahari,qishlog`i bo`ylab sayohat qildirish orqali Vatanga muõabbatni uyg`otish diqqatga sazavor joylar bilan tanishtirish o`zo`lkasini såvishga undan zavqlanishga o`rgatish.

Rasm “Qirqib- yoïishtirish”,”Bayroq”,”M inora,”Do`ïïi”mavzulari bo`yicha rasm yoki qirqib yoïishtirish. Bolalarda davlat ramzlaridan bayroqning qanday bo`lishligi tug`risida tasavvur hosil qilish,makåti yoki Õiva Minoralari milliy do`ïïilarini ko`rsatish orqali ulardan zavqlanish,faõrlanish hislarini tarkib toïdirish. katta guruh Tåvarak-atrof bilan tanishtirish “O`zbåkiston- vatanim manim” mavzusida “Quvnoqlar va Zukkolar” bållashuvi o`tkazish. Bolalarda O`zbåkistonning go`zal shaharlari ko`ïligi,o`zi yashayotgan shaõar yoki qishloqning chiroyli joylari borligi,måvalarning mazali ekanligi,qanday jonivorlar,hayvonlar,hashorotlar,ïarrandalar borligi,ularga nisbatan måõr-muhabbatni tarbiyalash. tayyorlov guruh Badiiy adabiyot.E.Vohidovning “O`lka”,K.Õikmatning “Mån tug`ilgan o`lka”,E.Raimovnng “ Kuyga to`lsin ona Vatan” kabi shåorlarini o`qib yod oldirish.Tåvarak-atrof bilan tanishtirish.”Þrtim kamoli” mavzusida mustaqillik kuniga bag`ishlangan bayram eratiligi o`tkazish. Bolalarda ota Vatanga,o`zo`lkasi va shahriga måõr- muõabbat tuyg`usini takomillashtirish,uni ardoqlashga,uning go`zalligidan zavqlanishga o`rgatish.O`zbåkiston kamoli haqida tasavvur hosil qilish.Toshkånt-O`zbåkistonning ïoytaõti I.A.Karimoning Råsïublika ïråzidånti ekanligi Õiva,Buõoro,Samarqand shaõarlarida yodgorliklar,O`zbåkistonning buþk siymolari,sarkardalari borligi to`g`risida to`liq tasavvur,davlat madhiyasini ayta olish ko`nikmasini õosil qilish. Jismoniy tarbiya “Alïomish avlodlari” mavzusida noanoanaviy mashg`ulot. Bolalarga mard,jasur,baquvvat bo`lish,yovuzkuchlarga duch kålganda aql-idrok,eïchillik bilan ångish,õumo qushining hosiyatli qush ekanligi,vatanni asrash lozimligi to`g`risida tasavvur hosil qilish. Namuna sifatida þqorida qayd qilinganlardan har bir tarbiyachi to`g`ri hulosa chiqargan holda,o`zguruhidagi bolalar ongiga milliy istiqlol g`oyasini singdirishni råjalashtiradi,amalga oshiradi va sarhisob qiladi.

Bolada kuchli taassurot qoldiradigan,qiziqtiradigan mashg`ulotlar, o`yinlar tadbirlar o`tkazilsagina, bilim, ko`nikma,malaka.tasavvur oson hosil bo`ladi.

O'xshashlar

O’quvchilar ongi va qalbiga milliy istiqlol g’oyasini singdirish yo’llari

Milliy istiqlol g'oyasi asosiy tushuncha va tamoyillar turkumiga kiruvchi Odobnoma, Vatan tuyg'usi, Milliy istiqlol g'oyasi

Aholi turar joylarida milliy xalq harakatli o’yinlarni tashkil qilish

Umumiy o`rta ta`limning “Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari”

Tarbiya jarayoni.Tarbiya turlari va mеtodlari