Milliy istiqlol g'oyasi asosiy tushuncha va tamoyillar turkumiga kiruvchi Odobnoma, Vatan tuyg'usi, Milliy istiqlol g'oyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

89.5 KB

$IDavlat ta'lim standartiga sharh | "Milliy istiqlol g'oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar" turkumiga kiruvchi "Odobnoma", "Vatan tuyg'usi", "Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari" fanlaridan Davlat ta'lim standarti Reja: 1. Odobnoma fanining maqsad va vazifalari 2. Umumiy o'rta ta'lim maktablarining 1-sinf o'quvchilari quyidagi bilim, ko'nikma va malakalarga ega bo'lishi lozim a. Umumiy o'rta ta'lim maktablarida "Odobnoma" ta'limining asosiy vazifalari 3. Ko'nikma 4. Malaka 5. 2-sinf "Odobnoma" \ 1$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ O'quvchilar "Odobnoma" faniga oid quyidagi bilim, ko'nikma va malakalarni egallashlari shart: - Vatan ostonadan boshlanishini tushunish; - oila kichik Vatan ekanligini bilish; - o'zi yashab turgan diyordagi tarixiy obidalarni, mustaqillik yillarida bunyod etilgan inshoatlarni, hamda muqaddas qadamjolar haqida ma'lumotga ega bo'lish; - O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi davlatning Asosiy qonuni ekanligini bilish; - Davlat ramzlari haqida bilish; - Davlat tili haqida ma'lumotga ega bo'lish - Millatlararo totuvlik va dinlararo bag'rikenglik tushunchalari haqida bilish; - Yurtimizda nishonlanadigan umumxalq bayramlari, oilaviy an'analar haqida bilish; - Davlat ramzlariga hurmat va ehtirom ko'rsatish; - boshqa millatlarning tili, qadriyatlarini hurmatlash; - axloq-odob qoidalarini bilish va ularga amal qila olish; - salomlashish qoidalarini bilish; - ziyorat qilish odobini bilish; - yurtimizda ziyoratgohlarni ta'mirlashga katta ahamiyat berilayotganligining mohiyatini anglab yetish; - tabiatni asrashda nimalarga ahamiyat berish lozimligini bilish; - jamoat joyida, dasturxon atrofida odob saqlay olish; - do'stlik odobini bilish; - odobli bolaning xatti-harakatlarini bilish; - o'zidan kichiklarga, ojizlarga mehr muruvvat ko'rsata olish; - halollik, to'g'rilik tushunchalarini idrok etish va ularga rioya qilish. - ehtiyotkorlik va havfsizlik qoidalarini bilish. - musiqa, dastlabki cholg'u asboblari haqida bilish; - musiqa tinglash odobiga ega bo'lish; - qo'shiqchilik san'atining o'ziga xosligi, uning inson ruhiyatiga ta'sirini bilish; - amaliy san'at turlari (xalq hunarmandchiligi: kulolchilik, milliy kiyimlar, ganch va yog'och o'ymakorligi, chilangarlik, zargarlik tushunchalari)ni bir-biridan ajrata olish; 2 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - ezgu fazilatlar — inson ko'rki ekanligini anglash. - o'z fikrini odob doirasida, erkin ifodalay olish; - muomala madaniyatini shakllantirish; Odobnoma fanining maqsad va vazifalari "Milliy istiqlol g'oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar" dasturini amalga oshirishning birinchi bosqichi, boshlang'ich sinflarda "Odobnoma" fanidir. "Odobnoma" fanining maqsad va vazifasi yosh avlod qalbiga odob-axloq me'yorlarini singdirishdan iborat. Odob va axloq fani farzandlarimizda insof, adolat, imon-e'tiqod, vijdon va mehr- muhabbat hislarini tarbiyalashga qaratilgandir. Bu ishda o'qituvchiga maktab, oila, mahalla va keng jamoatchilik yaqindan yordam berishi zarur. Mashg'ulotlarni innovasion texnologiyalar asosida qiziqarli suhbat, o'yin, bayram, sayohat, sahnalashtirilgan lavhalar kabi shakl va usullarda, turli-tuman rasm, ertak, hikoya, afsona, rivoyat, maqol va topishmoqlardan, audio, videotasmalar, ibratli hikoyalar, xalq ertaklaridan, hamda o'quvchilar hayotida uchraydigan voqealardan foydalangan holda o'tish maqsadga muvofiqdir. Odoblilik dastlab ota-onaga mehr, vatan tuyg'usi, muomala madaniyati, oilaga xos milliy urf-odat va an'analarga rioya qilishda xalqimiz boy pedagogik merosi, ajdodlarimizni pand-nasihatlari va xalq og'zaki ijodiyoti namunalari bo'lmish doston, ertak, rivoyat hamda buyuk shaxslar ijodi, hayotidan namunalar keltirish va ular o'gitlarini o'rganish orqali murg'ak qalbni tarbiyalashdir. Umumiy o'rta ta'lim maktablarida "Odobnoma" ta'limining asosiy vazifalari "Odobnoma" ta'limining bosh maqsadi va vazifasi - - yosh avlod qalbi va ongida Vatanga muhabbat va sadoqat tuyg'ularini shakllantirish; - O'zbekiston kelajagi bo'lgan yoshlarimizni yuksak axloq va madaniyatni o'zida mujassam etgan shaxslar qilib tarbiyalash; - Davlat ta"lim standartlari talablarida belgilangan vazifalarni amalga oshirish; 3 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - o'quvchilarda mardlik va vatanparvarlik fazilatlarini shakllantirish, milliy iftixor tuyg'usini kamol toptirish, ularning har tomonlama yetuk inson bo'lib yetishishiga xizmat qilishdan iborat - bolalarda erkin, sog'lom fikrni rivojlantirish, to'gri dunyoqarashni shakllantirish; - Tabiatni asrash va e'zozlash, hayvonlarga g'amxo'rlik qilish, milliy o'yinlar, ilm va hunarning xosiyati, odob — inson ko'rki kabi mavzularda o'quvchilarni xalqimizga xos bo'lgan odob-axloq qoidalari bilan tanishtirish. - o'quvchilar tarbiyasida odob-axloq me'yorlarini, insoniylik fazilatlarini shakllantirishga xizmat qiladi. Umumiy o'rta ta'lim maktablarining 1-sinf o'quvchilari quyidagi bilim, ko'nikma va malakalarga ega bo'lishi lozim Bilim - 1- sentyabr Mustaqillik kuni - yurtimizda umumxalq bayrami sifatida nishonlanishini bilish; - salomlashish qoidalarini, odobini bilish; - odob go'zallik ramzi ekanligini bilish; - ziyorat qilish odobini bilish; - Toshkent, Samarqand, Buxoro, Xiva eng qadimiy shaharlarimizdan ekanligini bilish; - tabiatni asrashda nimalarga ahamiyat berish lozimligini bilish; - milliy o'yinlarimizning qanday paydo bo'lganligini bilish; Ko'nikma - to'g'ri salom berish; - uy-ro'zg'or ishlarini bajarishda ota-onasiga yordam berish; - o'quv qurollarini saranjom saqlash"; - Ota-onasining, kattalarning mehnatini qadrlash; - sog'ligini saqlashga harakat qilish; - ziyorat qilish odobliga amal qila olish. 4 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ Malaka - salomlashish odobini o'zlashtirish va unga rioya qilgan holda salomlashish; • jamoat joyida, dasturxon atrofida odob saqlay olish; • kamtar bo'lishga odatlanish; • shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish; • kun tartibini tuzish va unga rioya etish; • darslikdagi savol va topshiriqlarni mustaqil ishlash; • o'qigan hikoyalari asosida hulosa chiqarish; • odobli bo'lishga shaxsiy namuna ko'rsatishga harakat qilish; • yolg'onchilik va chaqimchilik qilmaslik. 2-sinf "Odobnoma" Bilim: • O'zbekiston — buyuk allomalar yurti ekanligini bilish; • Kitob o'qish va undan foydalanish madaniyati haqida bilish; • Odob salomdan boshlanishini bilish; • isrof va tejamkorlik so'zlarining mazmunini bilish; • oila kichik Vatan ekanligini bilish; • do'stlik odobini bilish; • odobli bolaning xatti-harakatlarni bilish; • "salomlashish — madaniyat" ekanligini bilish; • mehnatning turlarini bilish; • kasb turlarini farqlay olish; • dam olish, sog'liqni saqlash, bilim olish huquqlari haqida bilish; • Vatanimizda nishonlanadigan milliy bayramlar haqida bilish; Ko'nikma: • odobli bola bo'lishga harakat qilish; • o'quv qurollarini saranjom saqlash; • ota-onasining, kattalarning mehnatini qadrlash; • o'zidan kichiklarga, ojizlarga mehr muruvvat ko'rsata olish; 5 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ • atrof muhitga va hayvonlarga oqilona munosabatda bo'lish; • salomlashish qoidalariga rioya qilish; • sog'ligini saqlashga rioya qilish; • kun tartibini tuza olish; • kasb turlarini bir-biridan ajrata olish; • halollik, to'g'rilik tushunchalarni idrok etish va ularga rioya qilish. Malaka: • darslikda berilgan savollarga mustaqil ravishda to'g'ri javob berishga harakat qilish; • matnda berilgan voqealarga mustaqil ravishda munosabat bildira olish; • o'z fikrini erkin ifodalay olish; • odobli bo'lishga shaxsiy namuna ko'rsatishga harakat qilish; • yolg'onchilik va chaqimchilik qilmaslik, • o'zidan kichiklarga yordam berish. • Yaxshi va yomon odatlar haqida kichik hikoya tuza olish; • Yaxshi o'qish va na'munali hulqqa ega bo'lishga harakat qilish. 3-sinf Bilim: • O'zbekiston Respublikasi — mustaqil davlat ekanligini bilish; • Vatan ostonadan (oiladan, mahalladan) boshlanishi haqidagi tushunchalarni bilish; • o'zi yashab turgan diyordagi tarixiy obidalarni, mustaqillik yillarida bunyod etilgan inshoatlar, hamda muqaddas qadamjolar haqida ma'lumotga ega bo'lish; • Yurtimizda yashab ijod etgan allomalar haqida bilish; • Inson go'zalligi axloq-odobi bilan ekanligini bilish; • xalq maqollari, muqaddas kitoblardagi ibratli so'zlar va iboralarni bilish; • tejamkorlikning barakasi, isrofgarchilikning oqibatlari haqidagi tushunchalarni bilish; • bozordagi tartib qoidalarni bilish; • ehtiyotkorlik va havfsizlik qoidalarini bilish. 6 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ Ko'nikma: • Yurtimizda yashab ijod etgan allomalar haqidagi rivoyatlarni hikoya qilib berish; • odob axloq qoidalariga doir amaliy mashqlar bajara olish; • halollik, to'g'rilik tushunchalarini anglash; • ziyorat odobini bilish; • odob axloqqa oid maqollarni mazmunini tushunish; • jamoat joylarida o'zini tutish odobiga rioya qilish; • kasblar haqida ma'lumotga ega bo"lish; • xalq o'yinlarining turlarini bilish. Malaka: • Olgan bilimlari asosida mustaqil fikr yurita olish; • darslikda berilgan savollarga mustaqil ravishda to'g'ri javob berishga harakat qilish; • matnda berilgan voqealarga mustaqil ravishda munosabat bildira olish; • o'z fikrini erkin ifodalay olish; • odobli bo'lishga shaxsiy namuna ko'rsatishga harakat qilish; • Yaxshi va yomon odatlar haqida kichik hikoya tuza olish; • Halollik, to'g'rilik qoidalariga rioya qilish; • O'qigan ertaklar va rivoyatlarga munosabat bildira olish, mazmunini gapirib berish, xulosa chiqarish. 4- sinf Bilim: • O'zbekiston — madaniy va ma'naviy meroslarga boy o'lka ekanligini bilish; • O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi davlatning Asosiy qonuni ekanligini bilish; • Davlat ramzlari haqida bilish; • Davlat tili haqida ma'lumotga ega bo'lish • Millatlararo totuvlik va dinlararo bag'rikenglik tushunchalari haqida bilish; • Yurtimizda nishonlanadigan umumxalq bayramlari, oilaviy an'analar haqida bilish; • musiqa cholg'u asboblari haqida bilish; • qo'shiqchilik san'atining o'ziga xosligi, uning inson ruhiyatiga ta'sirini bilish; 7 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ • maktab eng ulug' dargoh ekanligini bilish Ko'nikma: • O'zbeksiton madaniy va ma'naviy meroslarga boy o'lka ekanligini anglash; • Mustaqillik yillarida tiklangan tarixiy obidalar, yodgorliklar: Farg'oniy, Marg'inoniy, "Alpomish" monumenti, "Avesto" monumenti haqida tasavvurga ega bo'lish; • Amaliy san'at turlari (xalq hunarmandchiligi: kulolchilik, milliy kiyimlar, ganch va yog'och o'ymakorligi, chilangarlik, zargarlik tushunchalari)ni bir-biridan ajrata olish; • Musiqa tinglash odobiga ega bo'lish; • Ezgu fazilatlar — inson ko'rki ekanligini anglash. Malaka: • Davlat ramzlariga hurmat va ehtirom ko'rsatish; • maktabning ichki tartib-qoidalariga rioya qilish va uni targ'ib qila olish; • boshqa millatlarning tili, qadriyatlarini hurmatlash; • olgan bilimlari asosida mustaqil fikr yurita olish; • darslikda berilgan savollarga mustaqil ravishda to'g'ri javob berishga harakat qilish; • matnda berilgan voqealarga mustaqil ravishda munosabat bildira olish; • o'z fikrini odob doirasida, erkin ifodalay olish; • yaxshi va yomon odatlar haqida kichik hikoya tuza olish; • ertaklar va rivoyatlarga munosabat bildira olish, mazmunini gapirib berish, xulosa chiqarish; • uy vazifalarini o'z vaqtida bajarish; • musiqa tinglash odobiga rioya qilish; • bo'sh vaqtini to'g'ri tashkil qila olish. "Vatan tuyg'usi" fani bo'yicha o'quvchilar quyidagi bilim, ko'nikma va malakalarni egallashi lozim: - Vatan tushunchasini bilish; - vatanparvarlar jasorati va ular haqidagi tushunchalarga ega bo'lish; 8 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - hukumatimizning yoshlar ta'lim-tarbiyasiga qaratilgan e'tibori haqidagi ma'lumotlarga bo'lish; - "Avesto" - xalqimiz tafakkurining mumtoz namunasi ekanligini bilish; - Musatqillik so'zining ma'no-mazmunini bilish; - O'zbekiston dunyodagi eng qadimiy va betakror o'lkalardan bin ekanligini bilish; - Davlatimiz ramzlari — bayroq, gerb, madhiya O'zbekiston xalqlarining shon- sharafi, g'ururi, tarixiy xotirasi va intilishlarini o'zida mujassamlashtirishini bilish. - "Ona Vatan", "Ona tabiat", "Ona yurt" iboralarining o'zaro bog'liqligini anglash; - Vatan tuyg'usi vatanparvarlik fazilatlariga asos bo'lishini tushunish; - millatlararo totuvlik va dinlararo bag'rikengik, vijdon erkinligi tushunchalarini mazmunini bilish; - mahalla qadriyatlar — beshigi ekanligini anglash. - ma'naviyat so'zining ma'no-mazmunini bilish; - moddiy va ma'naviy merosni ajrata bilish; - milliy qadriyatlar — milliy ma'naviyatni shakllantiruvchi mezon ekanligini bilish; - "Navro'z" ezgu urf-odatlarning ifodasi ekanligini bilish; - Oila — inson ma'naviyatining beshigi ekanligini bilish; - Ta'lim-tarbiyasiz ma'naviy yuksalish bo'lmasligini bilish; - Milliy va ma'naviy qadriyatlarning Vatanimizning yuksalishidagi o'rnini bilish; - sog'lomlik va komillik tushunchalarini bilish; - Qadimiy va shonli tariximiz bir doston bo'lsa, "Alpomish" ana shu dostonning shoh bayti ekanligini anglash; - Buyuk mutafakkir va allomalarimizning islom madaniyatini ravnaq toptirishga qo'shgan betakror hissasini anglash; Amir Temurni anglash — o'zligimizni anglash ekanligini tushunish; - milliy qadriyatlarimizga yot bo'lgan g'oyalarga qarshi mustaqil fikr bildira olish; - turli millat va ellatlarni tili, urf-odatlari va an'analarini hurmat qilish. "Vatan tuyg'usi" ta'limining maqsad va vazifalari 9 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ "Vatan tuyg'usi" fani oldiga avvalo yosh avlod qalbi va ongida Vatanga muhabbat va sadoqat tuyg'ularini shakllantirish, ularni o'zining buyuk tarixi, kimlarning, qanday buyuk zotlarning farzandi ekanidan faxrlanib yashaydigan haqiqiy vatanparvar insonlar etib tarbiyalash asosiy vazifa qilib qo'yilgan. Shundan kelib chiqqan holda, "Vatan tuyg'usi" o'quv fanining asosiy maqsad va vazifasi Vatan, ona yurt, xalq va millat, milliy qadriyatlar haqidagi bilim va tushunchalarni sharhlab, o'quvchilarda mardlik va vatanparvarlik fazilatlarini shakllantirish, milliy iftixor tuyg'usini kamol toptirish, ularning har tomonlama yetuk inson bo'lib yetishishiga xizmat qilishdan iborat. Bu fanni o'qitishda quyidagi tamoyillarni inobatga olish zarur: - milliy istiqlol g'oyasi asosidagi yangicha dunyoqarashni shakllantirish ta'lim tizimidagi izchil va uzluksiz jarayon ekani; - milliy va umumbashariy qadriyatlar uyg'unligi; - Vatan haqidagi bilim va tushunchalar fuqarolik haqidagi tasavvurlarni, vatanparvarlik, yurtga sadoqat, xalqparvarlik kabi fazilatlarni shakllantirishga xizmat qilishi; - adabiyot, tarix, geografiya kabi fanlardagi bilim va tushunchalardan keng foydalanishi; - o'quvchilarning erkin va hayotiy fkrlashga asoslanishi; - nazariy g'oyalarning hayotiy misollar asosida ochib berilishiga erishish; - ta'lim jarayonini texnologik va ijodiy yondoshuv asosida tashkil etilishi va hokazolar. - Fan o'quv materiallarini texnologik va ijodiy yondoshuv asosida tashkil etiluvchi mashg'ulotlar jarayonida o'rganilishini nazarda tutadi. Ta'lim jarayonida suhbat, bahs- munozara, uchrashuv, ekskursiya hamda amaliy mashg'ulotlar (ijodiy insholar yozish, referat tayyorlash, test nazoratini tashkil etish, badiiy chiqishlarni tashkil etish va boshqalar) kabi shakl va metodlar, shuningdek shaxsiy namuna ko'rsatish, milliy madaniy meros namunalari, allomalarning portretlari, vatanparvarlik g'oyalarini targ'ib etuvchi badiiy asarlar, kinofilm va teatr tomoshalari kabi vositalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. 10 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ O'quvchilar egallashlari zarur bo'lgan zaruriy bilim, ko'nikma va malakalar 5-sinf Bilim: - Vatan tushunchasini bilish; - vatanparvarlar jasorati va ular haqidagi tushunchalarga ega bo'lish; - o'zi tug'ilib o'sgan shahar yoki qishlog'i haqidagi ma'lumotlarni bilish; - hukumatimizning yoshlar ta'lim-tarbiyasiga qaratilgan e'tibori haqidagi ma'lumotlarga ega bo'lish; - "Avesto" - xalqimiz tafakkurining mumtoz namunasi ekanligini bilish; - Musatqillik so'zining ma'no-mazmunini bilish; - O'zbekiston dunyodagi eng qadimiy va betakror o'lkalardan biri ekanligini bilish; - Davlatimiz ramzlari — bayroq, gerb, madhiya, O'zbekiston xalqlarining shon- sharafi, g'ururi, tarixiy xotirasi va intilishlarini o'zida mujassamlashtirishini bilish. Ko'nikma: - Oilaga, mahallaga o'zi yashayotgan yurtga muhabbatli bo'lish; - o'z oilasi, ota-onasiga, atrofidagi yaqinlariga nisbatan hurmatda bo'lish; - Oila — Vatan timsoli ekanligini bilish; - "Ona Vatan", "Ona tabiat", "Ona yurt" iboralarining o'zaro bog'liqligini xis etish; - Vatan tuyg'usi vatanparvarlik fazilatlariga asos bo'lishini tushunish; - ajdodlar merosi muqaddas meros ekanini anglash; - mustaqillik, ramz, gerb, madhiya, tarixiy xotira, vatanparvarlik kabi so'zlarni lug'aviy ma'nosini anglash; - millatlararo totuvlik va dinlararo bag'rikenglik, vijdon erkinligi tushunchalarini mazmunini bilish; - mahalla qadriyatlar — beshigi ekanligini anglash. Malaka: - Vatan haqidagi hikoyalarni, kitoblarni o'qish; - Vatan tarixini o'rganishga harakat qilish; 11 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - davlatimiz ramzlari — bayroq, gerb, madhiyalariga hurmat bilan munosabatda bo'lish; - darslik matni bo'yicha mustaqil ishlash; - darslik va hujjatlar asosida ayrim tarixiy xodisalarga tavsif berish, ularni baholash, munosabat bildirish. 6-sinf Bilim: - Vatanni madh etuvchi she'rlarni yoddan bilish va ifodali o'qish; - yurtimizdagi qadimiy shaharlar haqida bilish; - o'zbek xalqining o'ziga xos hususiyatlarini bilish; - tarixdan judo bo'lish — o'zlikdan judo bo'lish ekanini bilish; - ma'naviyat so'zining ma'no-mazmunini bilish; - moddiy va ma'naviy merosni ajrata bilish; - milliy qadriyatlar — milliy ma'naviyatni shakllantiruvchi mezon ekanligini bilish; - "Navro'z" ezgu urf-odatlarning ifodasi ekanligini bilish; - Oila — inson ma'naviyatning beshigi ekanligini bilish; - Milliy madaniyat xalq ma'naviy boyligining ildizi ekanligini bilish; - "Alpomish" dostoni avloddan-avlodga o'tib kelayotgan qahramonlik qo'shig'i ekanligini bilish; - Ta'lim-tarbiyasiz ma'naviy yuksalish bo'lmasligini bilish; - Milliy va ma'naviy qadriyatlarning Vatanimizning yuksalishidagi o'rnini bilish; - sog'lomlik va komillik tushunchalarini bilish; - yurtimizda sog'lom va barkamol avlodni voyaga yetkazish uchun olib borilayotgan ishlar haqida bilish. Ko'nikma: - Vatanni madh etuvchi she'rlarni g'urur bilan ifodali o'qiy olish; - tuyg'u, Vatan tuyg'usi nima ekanligini anglash; - bedor, loqayd va ogoh so'zlarining ma'nosini bilish; - ma'naviy qadriyatlar tiklanishi milliy o'zlikni anglash ekanligini tushunish; - mustaqillik oliy ne'mat ekanligini anglash; 12 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - Qadimiy va shonli tariximiz bir doston bo'lsa, "Alpomish" ana shu dostonning shoh bayti ekanligini anglash; - Buyuk mutafakkir va allomalarimizning islom madaniyatini ravnaq toptirishga qo'shgan betakror hissasini anglash; - ma'rifatga intilish xalqimizning azaliy fazilatlaridan biri ekanligini anglash; - Amir Temurni anglash — o'zligimizni anglash ekanligini tushunish; - o'zlikni anglash milliy ong va tafakkurning ifodasi, avlodlar o'rtasidagi ruhiy bog'liqlik til orqali namoyon bo'lishini anglash; - yoshlarning ma'naviy kamoloti — jamiyat va xalq qudratini ta'minlovchi muhim omil ekanligini anglash. Malaka: - Vatanparvar ajdodlarimiz haqidagi badiiy kitoblarni mustaqil o'qish va hulosa chiqara olish; - milliy qadriyatlarimizga yot bo'lgan g'oyalarga qarshi mustaqil fikr bildira olish; - boy tariximiz va milliy qadriyatlarimiz bilan fahrlanish; - Vatan tarixini o'rganishga harakat qilish; - davlatimiz ramzlari — bayroq, gerb, madhiyaga hurmat bilin munosabatda bo'lish; - turli millat va elatlarni tili, urf-odatlari va an'analarini hurmat qilish; - darslik matni bo'yicha mustaqil ishlash; - darslik va hujjatlar asosida ayrim tarixiy hadislarga tavsif berish, ularni baholash, munosabat bildirish. 7-sinf Umumiy o'rta ta'lim «Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari» o'quv fani ikki yo'nalishga bo'lib o'rganiladi: 1. Milliy g'oya. 2. Ma'naviyat asoslari. Mazkur fanning « Milliy g ' oya » bo ' limi , g ' oya , mafkura , g ' oyaning turlari , milliy g ' oyaning bosh va asosiy g ' oyalari , o ' zbek modeli , taraqqiyotni isloh qilishning ustuvor 13 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ yo ' nalishlarini o ' z ichiga olgan bo ' lib , yoshlarga bu tushunchalarni quruq yod olish emas , balki tarixiy va hayotiy misollar orqali yetkazish nazarda tutilgan . « Ma ' naviyat asoslari » bo ' limi ma ' naviy - madaniy — odob - axloq me ' yorlari , insoniylik fazilatlari , jamiyatda jamoaning tarbiyaviy ta ' siri , yoshlarning o ' z kuchi , bilimi , salohiyati va kelajagiga ishonch hislarini shakllantirishga xizmat qiladi . O ' quvchilar mazkur yo ' nalishlar bo ' yicha quyidagi bilim , ko ' nikma va malakalarga ega bo ' lishi lozim . Milliy g'oya bo'limi. - G'oya, uning turlari va xususiyatlarini bilish, ular haqidagi fikrini erkin bayon etish; - vayronkor g'oyalar va ularning zararli oqibatlarini anglash; - jamiyat rivoji va bunyodkor g'oyalarni sharhlay olish; - hulq-odob, ma'naviyat, huquqiy bilim siyosiy ong negizi ekanligini anglash; - ekologik madaniyat haqida tushunchaga ega bo'lish; - huquq, huquqiy madaniyat, qonuniylik-huquqiy davlat asosi ekanligini bilish; - milliy g'oya va mafkura tushunchalarining mazmun-mohiyatini anglash; - milliy g'oya va mafkuraning tarixiy shakllari va ko'rinishlarini bilish; - mafkuraning milliy va umuminsoniy tamoyillari va vazifalarini bilish; - milliy mafkuraning bosh va asosiy g'oyalari mazmunini bilish; - bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasini anglash; - diniy ekstremizm, terrorizmning yoshlar ma'naviyatiga ta'sirini anglash; - g'oyaviy bo'shliq va uning oqibatlarini anglash; - jaholatga qarshi kurash tamoyillarini bilish; - tarixiy taraqqiyot va mafkuraning o'rnini tahlil etish, ko'nikma va malakalarini shakllantirish; - O'zbekistondagi demokratik o'zgarishlar va mafkuraviy jarayonlarni qiyoslash; - mamlakatni taraqqiy ettirishning o'zbek modeli va ustuvor yo'nalishlarini bilish, ularni sharhlash hamda hayotiy misollar bilan isbotlash ko'nikma, malakalarini shakllantirish; - mahalla — demokratiya darsxonasi ekanligini anglash. 14 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ Ma'naviyat asoslari bo'limi - mustaqillik mohiyati va ma'naviy qadriyatlarni bilish, sharhlash; - madaniyatning ahamiyatini va ekologik ong tushunchasini anglash; - bilimdonlik va vatanparvarlik — ma'naviy barkamollik mezoni ekanligini anglash; - milliy va umuminsoniy qadriyatlarni ajrata bilish, ularning mohiyatini anglash; - sharq va g'arb mutafakkirlarining ma'naviy qarashlarini tahlil eta olish; - ma'naviy-axloqiy fazilatlarni qadrlash; - milliy bayramlar, urf-odat va an'analar mazmunini tushunish. - ma'naviy-axloqiy fazilatlarni qadrlash; - oila, oilaviy qadriyatlarni anglash. "Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari" ta'limining maqsad va vazifalari Ushbu fanning asosiy maqsadi mustaqil taraqqiyot va jahonshumul mafkuraviy jarayonlar sharoitida milliy g'oya va mafkurani o'quvchilar qalbi va ongiga singdirish orqali ularda e'tiqod, dunyoqarash, tafakkur va insoniy fazilatlarni shakllantirishdan iborat.«Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari» fanining asosiy maqsadlaridan biri Prezident I.Karimov tomonidan belgilab berilgan g'oya yurtimizda ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etishga xizmat qiladigan yaxlit va izchil ta'limotni yoshlarimiz qalbi va ongiga singdirishdan iboratdir. Mazkur fan milliy g'oyaning asosiy tushuncha va tamoyillari, uning tarixiy negizlari, ilmiy, falsafiy, dunyoviy ildizlari, o'ziga xos namoyon bo'lish qonuniyatlari va xususiyatlari to'g'risida bilim beradi. Davlat ta'lim standartlari ushbu fan yuzasidan o'quvchi shaxsi va egallashi lozim bo'lgan bilim, ko'nikma va malakalarning belgilangan ma'lum me'yori, ilmiy asoslangan bilimlar hajmi bo'lib, ta'lim tizimida barcha fanlar uchun bir xil emas. Shuningdek «Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari» fanida milliy istiqlol mafkurasining asosiy g'oyalariga ishonch va e'tiqodni shakllantirish hamda shu g'oyalarni singdirishga qo'yilgan talablar esa Davlat ta'lim standartining mazmunini belgilaydi. «Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari» fani asosan: - yosh avlodni milliy g'oya ruhida tarbiyalash; 15 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - ma'naviy-ruhiy kamol toptirish; - g'oyaviy tarbiyalash va immunitetni shakllantirish; - ma'naviy-mafkuraviy e'tiqodni shakllantirish; - ijtimoiy-iqtisodiy, ma'naviy-ma'rifiy islohotlarning mohiyatini anglab yetish; - vatanparvarlik va milliy iftixor tuyg'usini, g'ururni shakllantirish; - yosh avlodda insoniy fazilatlarni tarkib tortirish; - ilmiy, falsafiy va dunyoviy bilim berish kabi muhim vazifalarni amalga oshiradi. O'quvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo'yiladigan zaruriy talablar "Milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslari" fanining o'qitilishini to'g'ri tashkil qilish va bu borada ta'lim-tarbiyaning an'anaviy hamda zamonaviy usullaridan to'g'ri foydalanish muhim ahamiyatga egadir. Shuningdek o'quvchilarning bilim samaradorligini yanada oshirish uchun quyidagi asosiy talablarga amal qilish maqsadga muvofiqdir. 7-sinf Bilim: - mafkura, milliy mafkura haqidagi tushunchalarni bilish; - g'oyalarning jamiyat rivojlanishidagi o'rni haqida bilish; - O'zbekistonni rivojlantMshning ma'naviy-axloqiy negizlari haqida bilish; - Ma'naviyatning jamiyat taraqqiyotidagi o'rnini bilish; - milliy iftixor tuyg'usi haqida bilish; - bilimdonlik va tarbiyalilik — ma'naviy barkamollik ekanini bilish; - bunyodkor va vayronkor g'oyalar haqida tushunchalarga ega bo'lish; - madaniyat tushunchasini bilish; - madaniyat mezonlari haqidagi tushunchalarga ega bo'lish; - "ommaviy madaniyat" — tushunchasini bilish; - Huquqiy madaniyat shaxs madaniyatining ajralmas qismi ekanligini bilish; - milliy qadriyatlarimizning umumbashariy qadriyatlar bilan uyg'unligini bilish; - bilimdonlik — ma'naviy barkamollik ekanini bilish; - shaxs tarbiyasi davlatimiz siyosatining usuvor sohasi ekanligini bilish; 16 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - inson, tabiat, ekologik madaniyat haqidagi tushunchalarni bilish; - san'at har bir xalq, milatning ma'naviy-ruhiy qiyofasi ekanligini bilish; - insoniy fazilatlardan: insonparvarlik, mehr-muruvvat, xulq-odob, do'stlik, o'rtoqlik, kamtarlik, manmanlik, do'stga vafo, muloqot haqidagi tushunchalarni bilish; - inson ma'naviyatining shakllanishida oila muhim o'rin tutishini bilish. Ko'nikma: - "ommaviy madaniyat"ning insoniyat rivojiga salbiy ta'sirini anglash; - so'zlashuv madaniyati, kiyinish madaniyati, aloqa vositalaridan foydalanish madaniyati, axborot tanlash va unga egalik qilish va undan foydalanish madaniyati tushunchalarini anglash; - tasviriy san'at darslarida milliy ma'naviyatimizni aks ettiruvchi rasmlarni chizishga harakat qilish; - o'z burchini anglash va o'zgalar huquqlarini hurmat qilish; - milliy qadriyatlarimiz va urf odatlarimizga zid bo'lgan bayram va odatlarning salbiy oqibatlarini anglash; - insonparvarlik — oliy fazilat belgisi ekanligini anglash; - mehr-muruvvat — yuksak fazilat ekanligini anglash; Malaka: - Bunyodkor va vayronkor g'oyalarga nisbatan o'z munosabatini bildira olish; - muomala madaniyatiga ega bo'lish; - kichiklarga izzatda, kattalarga hurmatta bo'la olish; - axloq-odob qoidalariga rioya qilish; - milliy qadriyatlarimiz va an'analarimizga zid bo'lgan bayramlar, odatlarni qabul qilmaslik. - mavzular bo'yicha baxs munozaralarda faol ishtirok etish; - darslikda berilgan savollar va topshiriqlarni bajarish; - qo'shimcha manbalardan foydalanish; - o'z fikrlarini boshqa fan (tarix, geografiya va b.)lar bilan bog'lagan holda bayon qila olish. 17 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ 8-sinf Bilim: - Milliy mafkura tushunchasini bilish; - O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 12 —moddasini mazmunini tushunish; - milliy mafkuramizning bosh g'oyasini bilish; - Vatan ravnaqi mamlakatning hamma sohalari bo'yicha rivojlanish va yuksalish ekanligini bilish; - yurt tinchligi — barqaror taraqqiyot garovi ekanligini bilish; - xalq farovonligi — erkinlik, tadbirkorlik va tashabbuskorlik ekanligini bilish; - komil inson har tomonlama yetuk inson ekanligini bilish; - ijtimoiy hamkorlik — manfaatlar mushtarakligidan hosil bo'luvchi umummilliy maqsad ekanligini bilish; - millatlararo hamjihatlik yagona maqsad yo'lida mehnat qilayotgan turli millat va elat vakillari ahilligining ma'naviy asosi ekanligini bilish; - dinlararo bag'rikenglik (tolerantlik) xilma-xil din va mazhab egalarining bir-birining e'tiqodini o'zaro hurmat qilishi ekanligini bilish; - milliy g'oya va milliy mafkuraning o'zida nimalarni mujassam ettirishini bilish; - milliy mafkura qanday talablarga javob berishini tushunish; - mustaqillik beqiyos ma'naviy imkoniyatlar ekanligini anglash; - mamlakatimizning ichki va tashqi siyosati, iqtisodiy-ijtimoiy yangilanish jarayonlarning manbai ma'naviyat ekanligini bilish; - yurtimizdagi moddiy va ma'naviy jarayonlarning o'zaro bog'liq holda rivojlanayotgani haqidagi ma'lumotlarni bilish; - davlatimizning ijtimoiy himoya sohasidagi siyosatini anglash; - oila sog'lom ekan — jamiyat mustahkam, jamiyat mustahkam ekan — mamlakat barqaror ekanligini bilish; - mamlakatimizda nishonlanadigan bayramlarning ma'nviy mohiyatini bilish; - til — ma'naviyat ko'zgusi ekanligini bilish. 18 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ Ko'nikma: - Milliy mafkura o'zligimizni, muqaddas an'analarimizni anglash tuyg'ularini, xalqimizning ko'p asrlar davomida shakllangan ezgu orzularini, jamiyatimiz oldiga bugun qo'yilgan oliy maqsad va vazifalarni qamrab olishini anglash; - milliy mafkuraning har qanday millatchilik va shunga o'xshagan unsurlardan xoli ekanligini anglash; - milliy mafkuraning el yurtni buyuk maqsadlarni amalga oshirish yo'lidagi birlashuvining vositasi ekanligini anglash; - milliy urf-odatlarimiz va ularning zamirida mujassam bo'lgan mehr-oqibat, insonni ulug'lash, tinch va osoyishta hayot, do'stlik va totuvlikni qadrlash tushunchalarini anglash; - insonning eng asosiy huquqlaridan biri — tinch yashash huquqini davlat tomonidan ta'minlanayotganligini anglash; - urushlar doimo taraqqiyotni orqaga surishini anglash; - komil inson g'oyasi va milliy g'oyaning o'zaro uyg'unligini tushunish; - o'tmishsiz kelajak, hamkorliksiz taraqqiyot bo'lmasligini anglash; - millatlararo totuvlik umumbashariy qadriyat ekanligini anglash; - barcha dinlar ezgulik g'oyalariga asoslanishini tushunish; - inson qadri — ulug', xotirasi boqiy ekanligini anglash. Malaka: - Urf odatlar va milliy qadriyatlarni hurmat qilish; - o'rgangan bilimlari asosida shaxsiy namuna ko'rsatish; - g'oyaga qarshi g'oya, fikrga qarshi fikr jaholatga qarshi ma'rifat bilan kurashish; - mavzular bo'yicha bahs-munozaralarda faol ishtirok etish; - darslikda berilgan savol, topshiriqlarni bajara olish; - qo'shimcha manbalardan foydalanish; - oilaviy qadriyatlar va an'analarni saqlash; - axborotni qabul qilish va undan to'g'ri foydalana olish; - o'z fikrlarini boshqa fan (tarix, geografiya va b.)lar bilan bog'lagan holda bayon qila olish. 19 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ 9-sinf Bilim: - mafkuraviy poligon haqidagi tushunchani bilish; - g'oyaviy bo'shliq mavjud joyda sog'lom e'tiqod va dunyoqarash bo'lmasligini bilish; - "mafkuraviy poligon" yadroviy poligondan ham kuchli ekanligini bilish; - "mafkuraviy immunitet" insonning turli g'oyaviy ta'sirlarga qarshi kurashi ekanligini bilish; - terrorizm — tinchlik va taraqqiyotga tahdid soluvchi kuch ekanligini bilish; - taraqqiyotning o'zbek modeli va uning besh tamoyili hamda yetti ustuvor yo'nalishini bilish; - taraqqiyotni isloh qilishning ustuvor yo'nalishlarini bilish; - til—ma'naviyat ko'zgusi, millatning ruhi, o'zligini namoyon qiluvchi, ko'hna tariximiz ekanligini bilish; - komillik, insonparvarlik, mukammallik, insonning eng go'zal fazilati ekanligini bilish; - burch, mas'uliyat, ota-onalik burchi, farzandlik mas'uliyati haqida bilish; - oila — ma'naviy tarbiya maskani, jamiyatning asosiy negizi ekanligini bilish; - ijtimoiy munosabatlar haqida bilish. Ko'nikma: - milliy g'oya va mafkura tushunchalarining mazmun-mohiyatini anglash; - milliy mafkuraning milliy, umuminsoniy tamoyillarini va vazifalarini anglash; - milliy va umuminsoniy qadriyatlarni ajrata bilish, ularning mohiyatini anglash; - g'oya va mafkuraning tarixiy shakllari va ko'rinishlari, g'oyaning xususiyatlari va turlarini farqlay olish, ular haqidagi fikrini erkin bayon etish; - g'oyaviy bo'shliq va uning oqibatlarini anglash; - diniy ekstremizm, terrorizmning yoshlar ma'naviyatiga ta'sirini anglash; - bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasini anglash; - Vatan oldidagi mas'uliyatni his qilish; - ma'naviy-axloqiy fazilatlarni qadrlash; - geopolitika va geopolitik siyosatlardan ko'zlangan maqsadlarni tushunish; 20 ~$ $y//////////s Davlat ta'lim standartiga shar y///////////\ - ota-onalik burchi, farzandlik mas'uliyatini anglash; - oila — jamiyat bo'lagi ekanligini tushunish; - mahalla — o'z-o'zini boshqarishning an'anaviy usuli ekanligini tushunish; - mahalla — tarbiya maskani ekanligini anglash. Malaka - O'zbekistonning asosiy strategik maqsadini va yo'nalishini sharhlay olish; - g'oyaviy bo'shliq haqidagi tushunchalarni sharhlay olish; - dunyoning mafkuraviy manzarasi, ko'p qutbli dunyo haqidagi tasavvurini bayon eta olish; - mafkuraviy poligonning yadroviy poligondan xavfli ekanini anglab yetish va tasavvur qilish; - mafkuraviy immunitet tushunchasini sharhlay olish; - geopolitika va geopolitik siyosatlardan ko'zlangan maqsadlarni farqlay olish; - O'zbekistondagi demokratik o'zgarishlar va mafkuraviy jarayonlarni qiyoslash; - «O'zbekiston yagona Vatan» tushunchasini sharxlash; - jamiyat rivoji va bunyodkor g'oyalarni sharhlay olish; - G'oya va mafkuraning tarixiy shakllari va ko'rinishlari, g'oyaning xususiyatlari va turlarini farqlay olish, ular haqidagi fikrni erkin bayon etish; - diniy ekstremizm, uning ko'rinishlari va zararli oqibatlari haqida tasavvurlarini bayon eta olish; - taraqqiyotni isloh qilishning besh tamoyili va yetti ustuvor yo'nalishini sharhlay olish; - burch, mas'uliyat, ota-onalik burchi, farzandlik mas'uliyatini his qilish; - tilning ma'naviyatni shakllantirishdagi o'rni haqidagi fikrini bayon eta olish; - mehnatsevarlik, kasb-hunar komillik belgisi ekanligini tushuntira olish; - uy tutish qoidalarini, ro'zg'or yuritishda tejamkorlikning foydasini tushuntira olishi; - urf-odat, an'ana, to'y va marosimlar, milliy qadriyatlar haqidagi fikrlarini bayon eta olish. 21 ~$

O'xshashlar

Milliy istiqlol g`oyasi. Asosiy tushuncha va tamoyillar konsepsiyasi yaratilishining asosiy sabablari

O’quvchilar ongi va qalbiga milliy istiqlol g’oyasini singdirish yo’llari

Milliy istiqlol mafkurasining g'oyalarini bolalar ongiga singdirish usullari

Umumiy o`rta ta`limning “Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari”

Odobnoma darslarida davlat ta’lim standarti talablarining tahlili