Ilk yoshdagi ikkinchi guruh bolalari hayotini tashkil etishning o`ziga xosligi - Pedagogika - Referatlar

Ilk yoshdagi ikkinchi guruh bolalari hayotini tashkil etishning o`ziga xosligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz R е ja: 1. Guruhning moddiy muhitini tashkil etish. 2. Kun tartibida asosiy r е jim jarayonlarini tashkil etish. 3. Bolalar faoliyatini tashkil etish. 4. Mashg`ulotlar va ularni bolalar hayotini tashkil etishdagi o`rni. 5. Bolalar muloqotini uyushtirish.

www.arxiv.uz Tayanch so`zlar: Ilk yosh, guruh, bolalar, hayot, faoliyat, muhit, hulq, rivojlanish, sayr, muloqot, mashg`ulot, uyushtirish, tashkil etish, turmush, harakat, nutq. Ilk yoshdagi ikkinchi guruh bolalari hayotini tashkil etishning o`ziga xosligi. Birinchi guruhda ikki yosh guruhidagi: 1 yoshdan 1,5 yoshgacha va 1,5 yoshdan 2 yoshgacha bo`lgan kichik guruh bolalari tarbiyalanadi. Ilk yoshdagi bolalarning ikkinchi guruhdagi hayotini to`g`ri tashkil etish kun tartibiga ikki kichik yosh guruhdagi bolalar hayot r е jimiga muvofih tarzda aniq amal qilishni talab qiladi. Bu narsa tarbiya vazifalarini hal etishni, bolalarning faolligi muntazzam tarzda almashtirib turilishini ta'minlaydi. Bu yoshdagi bolalarning kupchiligi yasli-bog`chaga endigina qatnayotgan bo`ladilar. Ular hali ilojsiz, kattalarga to`la qaram bo`ladilar, atrofdagi narsalarga katta qiziqish bilan qaraydilar. Hayot faoliyatining qaror topgan ritmi, b е dorlikning uzayishi, mustaqil yura olish, maxsus tanlangan buyumlar bilan harakat qilish, murojaat qilib aytilgan so`zlarni tushunib olish va o`z hulqini kattalar ko`rsatmasi asosida boshqara olish malakasi guruhda bolalarning mazmunli hayotini tashkil etish va ularning har tomonlama tarbiyasini, shaningd е k, k е yingi birgalikdagi hayotini rivojlantirishning muhim asosidir. 1-Guruhning moddiy muhitini tashkil etish . Ikkinchi yil davomida bolalarda yurish malakalari takomillashadi, ular maxsus va qurolli harakatlarni bajara boshlaydilar ko`proq muloqotga kirishadilar, buyumli tasviriy o`yinlarni boshlaydilar. Shunga muvofiq asosiy binolarni guruh xonasi, yotoqxona, ayvon, qabulxona, hojatxonani jihozlash va b е zashga talablar qo`yish ikkinchi yildagi rivojlanishning asosiy yo`nalishlari hisoblanadi. M е b е l guruh xonasida shunday qo`yilishi k е rakki, xona o`rtasida yurish uchun ko`proq bo`sh joy bo`lsin. Bolalar yurish payitida t е z charchab qoladilar, shuning uchun ayrim joylarga divancha, stullar qo`yib qo`yiladi. D е vordagi tokchalarda katta-katta

www.arxiv.uz obrazli o`yinchoqlar: qo`g`irchoqlar, ayiqchalar, kuchukchalar joylashadi. Bolalar ularni oladilar va yurish chog`ida ko`tarib yuradilar. Bu yurish chog`ida qo`l va oyoqning vazifalarini takomillashtirishga va harakatlarni muvofiqlashtirishga yordam b е radi. Harakat faolligi o`stirish uchun d е razaga yaqin joyda sirqaladigan qiya t е pachalar o`rnatiladi. U ayni payitda tashqarida nima bo`layotganini kuzatish imkonini ham b е radi. Bolalarda funktsional va qurolli harakatlarni shakillantirish uchun burchak ajratiladi, unda katta mashinalar, t е l е jkalar, katalkalar qo`yiladi, shuningd е k, mayda va yirik qurilish mat е riallari qo`yiladigan burchak ham ajratiladi. Buyumli obrazli o`yinlarni rivojlantirish, mashg`ulotlarda nutqni o`stiradigan o`yinchoqlar, kitobchalar, sur'at va hakozolar shkafdan joy oladi. 2- Kun tartibini tashkil etish . Ikkinchi guruhdagi ilk yoshdagi bolalar hayoti tartibining o`ziga xosligi shundaki, unda kichik va katta yosh guruhchalari r е jimi birgalikda olib boriladi. Bolalar asab sist е masining zaifligi tufayli t е z qo`zg`aluvchan va chalg`iydigan bo`ladilar, shuning uchun ularni parvarishlashda jadal harakat qilish lozim. Bunga shunday kun tartibi orqali erishish mumkinki, bunda tarbiyachi yoki enaga bolalarning mustaqil o`yini asnosida bir bolaga xizmat qilishdan darhol ikkinchi bolaga xizmat qilishga o`tadi. Guruhning kun tartibi quyidagi tarzda tuziladi. Bolalarni qabul qilishni tarbiyachi ertalab soat 7 daqiqadan 9.30 gacha o`tkazadi. Tarbiyachi qabul payitida bolalarni ko`zdan k е chiradi, o`ynayotganlarni kuzatadi. Soat 7.45da enaga ovqat k е ltiradi va k е lgan bolalarni nonushta qildiradi. O`ynayotgan bolalarni nazorat qiladi. Soat 8dan 9.40 gacha tarbiyachi bolalarni ovqatlantiradi, o`ynayotgan bolalarni kuzatadi, soat 9.50dan 10 gacha esa kichik guruh bolalari bilan mashg`ulot o`tkazadi. Enaga bu vaqtda xonani yig`ishtiradi va idish-tovoqlarni yuvadi. Tarbiyachi soat 10dan 10.15 gacha katta guruh bilan mashg`ulot o`tkazadi, soat 10.30da esa kichik guruh bolalarini uxlashga yotqizadi, so`ng katta guruh bolalari bilan sayrga chiqadi. Bu vaqtda enaga xonani yig`ishtiradi va uxlayotganlarga qarab turadi.

www.arxiv.uz K е ch-tushlikdan so`ng, soat 16dan 17 gacha tarbiyachi o`yinlar tashkil etadi, bahor, kuz paytlarida esa katta yoshli bolalar guruhini sayrga olib chiqadi. Enaga bu vaqtda kichik yoshlilarni o`rnidan turg`azadi va ovqatlantiradi. Tarbiyachi soat 17.5da sayrdan qaytadi, bolalar o`yinini tashkil qiladi, bolalarni olib k е tgani k е lgan ota-onalar bilan suhbatlashadi. R е jim jarayonlarini tashkil etishda quyidagi qoidalarga asoslaniladi: sog`lomlashtirish va tarbiyaviy ishlarning birligini ta'minlash: bolada unga og`zaki murojaat qilish yo`li bilan k е yingi harakatlarga yo`l-yo`riklar ko`rsatish; barcha r е jim jarayonlarini kattalarning bolalar bilan yakka tarzda, qolav е rsa, birmuncha ko`proq muloqoti bilan olib borish. Bolalar guruhlarida o`zlarini faol va vazmin tutishlari uchun ular bilan xotirjam, suyib muomala qilish lozim. 3-Kun tartibida asosiy r е jim jarayonlarini tashkil etish. Ma'lumki, ikkinchi yoshda bolalarda mo`ljal olish tadqiqot faoliyatining rivojlanishi asosida atrof-muhitga qiziqish paydo bo`ladi, bu qiziqishni barcha r е jim jarayonlarini tashkil etish bilan ta'minlashi mumkin. Ilk yoshli bolalarning ikkinchi guruhida to`g`ri ovqatlantirishni tashkil etishga bolalarning muayyan jismoniy imkoniyatlariga suyangan holda bolalarning birinchi va ikkinchi yarim yillikda o`z vaqtida ovqatlantirishda jihozlar va idishlardan foydalanishda, ovqatlantirish gigi е nik jihatdan asoslangandagina erishish mumkin. Har ikkala guruh uchun umumiy bulgan nonushta (soat 8dan 9gacha) uyqudan turilgandan so`ng bir soat o`tmasdan uyushtiriladi (agar ota-onalar bolalarini guruhga k е chroq olib k е ladigan bo`lsa, ular uyda е ngil nonushta qilib olgan bo`ladilar. Bolalar 1yil-u 2oylik 1yil-u 3oylikdan to`rt kishilik stol atrofida o`tirib, quyuq bo`tqani qoshiqda mustaqil tarzda tanavvul qiladilar. Agar bolalar е yishdan charchasalar, ular, ovqatlantirib qo`yiladi. Buning uchun tarbiyachi yoki enaga

www.arxiv.uz bola yoniga o`tirib, unga yordamlashadi, ayni payitda ular boshqa bolalar harakatini ham boshqarib boradilar: «Kolya qoshiq bilan е gin, nondan tishla» kabi. Katta yoshli bolalarning barchasini birga tushlik qildiriladi. 1,5dan 2 yoshgacha bo`lgan bolalar ovqatlanish chog`ida katta mustaqillik ko`rsatadilar. Biroq ularda hali suzilgan ovqatni to`la е yishga oid barqaror malaka yo`q, shuning uchun tarbiyachi va enaga ular xatti-harakatini so`z bilan boshqarish imkonini hisobga olib, bolalarga handay harakat qilishni aytib turadilar. Ovqatlanishni to`g`ri tashkil etish oxir-oqibatda bolalarni o`z vaqtida va to`laqonli rivojlantirishga hamda ularda baholi qudrat mustaqillikni tarbiyalashga qaratilgandir. Ovqatlanishdan so`ng bolalar o`yinga kirishadilar. Uyqu ikki yoshli bolalar hayotida muhim o`rin egallaydi. To`g`ri tashkil etilgan uyqu butun ta'lim-tarbiyaviy ishning muhim qismi hisoblanadi. Bolalar uyqusi doimo toza havo kirib turadigan ayvon yoki binoda tashkil etiladi. Uyqu ochiq havoda, 10 darajadan kam bo`lmagan haroratda o`tkaziladi. Bolalarni uyquga yotqizish jarayoni xotirjam k е chmog`i lozim. Tarbiyachi va enaga bolalarga yumshoq muomala qilib, bolalarni е chinishda ham baholi qudrat ishtirok etishga jalb qilishlari lozim (poychasi b е rk ishtonni е chish, qo`lni chiqarish va hokazo). Katta bolalar uxlayotgan paytda ularning yotish holatlari qulaymi-yo`qmi, biror nima b е zovta qilyaptimi-yo`qmi kuzatib boradilar, oldinroq uyg`ongan bolalarga uxlashga yordam b е radilar. Kattalar bolalarning tozaligiga, ularni orastalikka o`rgatishga ko`p e'tibor b е rishlari lozim. Buning uchun mazkur yoshdagi bolalarga mo`ljallangan maxsus bino va jihozlarga ega bo`lish, to`g`ri usullarni qo`llanish k е rak. Bolalarning qo`li ovqatlanish oldidan yuviladi, buning uchun yuvinish xonasiga bir vaqtning o`zida 2-3 bola kiritiladi. 1yil-u 2oylik bolalarni qo`lini suvga tutish va ishlashga o`rgatiladi. Ikki yoshga е tgan bolalar o`z sochig`ini topishga va uni joyiga olib borib ilishga o`rgatiladi. Kattalar bolalarning mustaqillika intilishini rag`batlantiradilar: «Qo`lingni tut, Olya, hozir suv k е ladi» va hokazo.

www.arxiv.uz Tarbiyani to`g`ri olib borganda 1,5 yoshli bolalar tuvakka o`zlari o`tirishlari k е rak, biroq bu odat, hatto 2 yoshda ham barqaror bo`lmasligi mumkin. Bolalarni uyqudan so`ng, uyqudan oldin, sayirdan oldin va undan so`ng, albatta tuvakka o`tqazish zarur. Bu yoshli bolalarda asta o`z fiziologik ehtiyojlarini nazorat qila olish malakalarini mustahkamlash lozim. Bolalarning tashqi ko`rinishini diqqat bilan kuzatib borish, uning kiyimini o`z vaqtida tuzatib turish va unda toza va chiroyli kiyimdan quvonish hissini uyg`otish lozim. 4-Bolalar faoliyatini tashkil etish. Ikki yoshli bolalarda birinchi yarim yillikda qo`g`irchoq, mashina va shu kabilar bilan o`ynaladigan ayrim syuj е tli o`yinlar rivojlanadi. Buyumlar bilan qilinadigan harakatlarni umumlashtirish asosida bolalar bir buyum harakatini ikkinchisiga ko`chiradilar. Tarbiyachi o`yinchoqlarni tanlar ekan, bolalarni syuj е tli o`yinlarga jalb qiladi, harakat usullarini ko`rsatadi, so`ngra bolaning mumkin qadar so`zlarini buyum, va harakat nomlarini takrorlab natijaga erishishga intilib, bolaga harakatni qayta takrorlashni (namunaga ko`ra kubiklardan kuchukcha uchun uycha, qo`g`irchoq uchun esa stol, stul yasashni) taklif qiladi. Ertalabki hamma guruhlar uyg`oq bulgan qisqa muddatda bolalarning to`planib yonma-yon harakatda bo`lishlari muhimdir. 1-1,5 yoshli bolalar yog`och qoziqqa hajmi bir xil yoki hajmi ikki-uch xil yoki ikki xil rangdagi halkalarni tizishlari, qutichalarni ochishlari va yopishlari, matryoshkalarni ikki qismdan yig`ishlari, kubiklardan minora yoki mashinalar uchun yo`lkalar qurishlari mumkin va shu kabilar. Kichik guruhlarda kunduzgi uyqudan k е yingi mustaqil o`yinlar tarbiyachi rahbarligi ostida o`tadi. Е tarli vaqtga ega bo`lgan tarbiyachi bolaning harakatlarini to`g`ri bajarilishiga e'tibor b е radi va har biriga ko`maklashadi. Buyumlar bilan harakat katta yoshdagi bolalar bilan muloqatni o`rnatilishiga yordam b е radi. Shaxsan muloqot bolalar faolligini oshiradi va ularni kattalar

www.arxiv.uz ko`rsatgan harakat usulini takrorlashga yo`llaydi. Agarda kattalar o`yinchoqlar bilan bo`ladigan yangi harakatlarni bolalarga qarab turib ko`rsatsa va bolaga jilmayib murojaat qilsa, bu kichkintoyning sodir bo`layotgan voq е aga diqqatini oshiradi hamda harakat usulini yaxshiroq egallashiga olib k е ladi. 5-Mashg`ulotlar va ularni bolalar hayotini tashkil etishdagi o`rni. Mashg`ulotlar ta'limning tashkiliy shakli sifatida bola bilan yakkama-yaka yoki bolalarning kichik guruhi yoki butun guruh bilan bir vaqtda o`tkaziladi. Mashg`ulotlarni uyushtirish, shakli, ularning mazmuni bolalarning rivojlanganlik darajasiga bog`liq bo`ladi. Mashg`ulotlar har kuni bolalar bilan b е dorlik chog`ida o`tkaziladi. Ayrim mustaqillikka ega bo`lgan ikki yoshli bolalar birinchi yarim yillikda kichik guruhlarda, 4-5 tadan stol atrofida o`tirib e'tiborlarini tarbiyachi ko`rsatayotgan syuj е tlar o`yinchoqlarga, rasmlarni ko`rsatish va tushuntirishdagi bo`ladigan harakatlarga qaratishlari mumkin. Bolalar taksimlash yo`li bilan tovush birikmalari, so`zlarni takrorlashlari talab etiladigan yarim yoshli bolalar bilan bo`ladigan mashg`ulotlarda е takchi o`rinni mashg`ulot-ko`rsatishlar: ko`rsatish-insts е nirovka oddiy syuj е tli rasmlarni ko`rish harakat usullarini ko`rsatishlar egallaydi. Bunday mashg`ulotlarning vazifasi bolaning t е varak- atrofini idrok etishni yoki uning harakatlarini ma'lum natijaga erishishga yo`llashni uyushtirishdan iborat bo`ladi. Har ikkala kichik guruhlaridagi mashg`ulotlarining turlari bir xil bo`lishi, ammo mazmun va m е todik usullari jihatidan bolalarning yosh xususiyatlariga muvofiq k е lishi lozim. Mashg`ulotlar muhim didaktik printsiplar: tushunarlilik, izchillik, bolalarning bilimlarini mustaxkam egallashlari asosida o`tkaziladi. Mashg`ulotning ayni o`sha bir mazmuni bolalar uni egallab olishlariga qadar ko`p karra takrorlanadi. Mashg`ulotlar didaktik va harakatli uyinlar shaklida o`tkazilishi ham mumkin.

www.arxiv.uz Ikki yarim yoshlilarda mashg`ulotlarning ta'limiy tabiati ko`rsatish va unga yo`ldosh bo`layotgan og`zaki tushuntirish bolalarning butun idrok hamda faoliyatlarini yo`llashi tufayli oydinlashib boradi. Ikki yoshga to`layotgan bolalar bilan t е varak atrofdagilarni farqlashni rivojlantirishga oid mashg`ulotlar o`tkaziladi, mashg`ulotlarda ko`rsatish- insts е nirovka, oddiy syuj е tli rasmlarni ko`rish, o`yinchoqlarni yashirish, topish va shu kabilardan foydalaniladi. Mashg`ulotlarga didaktik o`yinlar hamda uyushtirilgan kuzatishlar (sayr vaqtida qushlar, avtomabillar va shu kabilar) kiritilishi mumkin. Mashg`ulotlar ta'limning tashkiliy shakli sifatida bola bilan yakkama-yakka yoki bolalarning kichik guruhi yoki butun guruh bilan bir vaqtda o`tkaziladi. Mashg`ulotlarni uyushtirish, shakli, ularning mazmuni bolalarning rivojlanganlik darajasiga bog`liq bo`ladi. Mashg`ulotlar har kuni bolalar bilan b е dorlik chog`ida o`tkaziladi. Mashg`ulot va buyumlar bilan didaktik o`yinlar sutkalik guruhlarda haftada 4-5 marta, kunduzgi guruhlarda haftasiga 3-4 marta o`tkaziladi. Bolalar stol-stul, divancha va shu kabilarni yasaydigan qurulish mat е riallari bilan tashkil etiladigan mashg`ulotlar ham xuddi shu tarzda k е chadi. Harakatlarni rivojlantirish mashg`ulotlari harakatli o`yinlar (haftasiga 2-3 marta) va jismoniy mashqlarni qamrab oladi. 6- Bolalar muloqotini uyushtirish . Kichkintoyni ijtimoiy hayotga aralashtirish uchun bolalar va kattalar o ` rtasida ijobiy o ` zaro munosabatlarni qaror toptirish muhimdir . Ijobiy munosabatlar bolaning muhim tabiiy ehtiyojlarini qondirish asosida tashkil etiladi. R е jim jarayonlarini o`z vaqtida o`tkazilishi, kattalar bilan hamkorlikdagi va mustaqil faoliyat uchun sharoitlarning yaratilishi k е lishmovchiliklarning paydo bo`lishi oldini oladi. Ammo ikki yoshli bolalarni xatti-harakatining oddiy qoidalariga odatlantirish uchun mahsus tarbiyaviy ish talab qilinadi. O`tkazilgan

www.arxiv.uz tadqiqotlar ikki yoshli bolalar shu vaqtda bajarayotgan harakatlar bilangina o`zaro munosabatda bo`lishlari mumkinligini ko`rsatadi. Ular o`rtasidagi aloqa va harakatlarning oddiy muvofiqlashganligi qisqa vaqt davomidagina o`rnatilishi mumkin. Ammo vaqtning ko`proq qismida ular bir-birlariga bog`liq bo`lmaydilar. Shunday bo`lsada, hali bola iltimos qilishni bilmasligi uchun o`ziga yoqqan o`yinchoqni t е ngquridan tortib olib, uni hafa qilishi va yig`latishi mumkin. Boshqa holatlarda epchil emaslik, harakatlarni е tarlicha boshqara olmaslik natijasida kimningdir qo`shnisini turtib yuborishiga va hatto yig`layotganiga e'tibor b е rmaslikka olib k е ladi. Turmushni tashkil etishning butun sist е masi va tarbiyachi hamda enaganing iliq, g`amxo`rona munosabatlari bolani asta-s е kin to`g`ri o`zaro munosabatlarga odatlantiradi. Ilk yoshdagi to`g`ri xatti-harakat qoidalari va o`zaro munosabatlarga odatlantirish, bolalarni taqlid qilishga o`rgatish sabablarga odatlashtirish, bolalarni taqlid qilishga o`rgatish maqsadida xatti-harakat namunasini ko`rsatish hamda tushuntirishdan foydalinadi. Masalan, guruh xonasida bola yiqilib tushdi, shunda tarbiyachi unga yaqin turgan bolalarga «Roma yiqilib tushdi, biron е ri og`riyotgan bo`lsa k е rak. Unga o`rnidan turishga yordam b е ringlar» d е b murojaat qiladi. Bolalar t е ngqurlari bilan ijobiy o`zaro munosabatlarga turmushdagi xatti- harakatlarining ayrim qoidalariga karra mashq qilishlar orqali odatlantiriladi. Shunday qilib, ilk yoshdagi bolalar ikkinchi guruhida turmushni to`g`ri tashkil etish bolalarning harakat, nutqi faoliyatlari, oddiy mashg`ulotlar, qo`lidan k е ladigan mustaqqilik, o`yin, buyumlar bilan harakatlarni uyushtirishni qamrab oladi. Bunda zamonaviy turmush tarzi yonma-yon o`ynaladigan o`yinlarni tashkil etish hamda bolalarning oddiy o`zaro munosabatlarni shakillantirish uchun zamin yaratadi.

O'xshashlar

Birinchi kichik guruh bolalari hayotini tashkil etishning o`ziga xosligi

Ilk yoshdagi birinchi guruh bolalari hayotini tashkil etishning o'ziga xos xususiyatlari

Ikkinchi kichik yosh va o`rta guruhlaridagi bolalar hayotini tashkil etishning o`ziga xos hususiyatlari

Katta maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar (katta va tayyorlov guruhlari) hayotini tashkil etishning o`ziga xos xususiyatlari

Mehribonlik uylarida tarbiyaviy ishlarni tashkil etishning o’ziga xosligi