Bolalarni kompyuter multimedialaridan foydalanishga o`rgatish - Pedagogika - Referatlar

Bolalarni kompyuter multimedialaridan foydalanishga o`rgatish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja : 1. Multimedianing mazmuni va mohiyati 2. Multimedia dasturlarini yaratish.

www.arxiv.uz Multimedianing mazmuni va mohiyati “Maktabgacha ta`lim” atamasi 1997 yilda YUNESKO qarori bilan kirgizilgan bo`lib, O`zbekiston Respublikasining “Ta`lim to`g`risida”gi Qonuni kuchga kirgan kundan boshlab, maktabgacha ta`lim muassasa(MTM)larida tatbiq etilib kelinmoqda. O`zbekiston Respublikasining “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”da maktabgacha ta`lim – uzluksiz ta`lim tizimining birinchi turi ekanligi qayd etilib o`tilgan. Shuningdek, dasturda maktabgacha ta`limning samarali pedagogik- psixologik uslublarini izlash va joriy etish, zamonaviy o`quv-uslubiy qo`llanmalar, texnik vositalar yaratish hamda ularni ishlab chiqarish qayd etilgan. O`zbekiston Respublikasining “Maktabgacha ta`lim konsepsiyasi”da MTMlar uchun yangi pedagogik texnologiyalarni izlash, ishlab chiarish va amaliyotga tatbiq etish ta`kidlangan. Vazifa: maktabgacha ta`limga tegishli yuqorida qayd etilgan vazifalarni bajarish va amalga oshirishdagi sa`y-harakatlarga oliy o`quv yurtlarining olimlarini ham jalb etish maqsadga muvofiq bo`lar edi. Olimlarimiz shuni e`tiborga olishlari kerakki, maktabgacha ta`lim – uzluksiz ta`lim tizimining pog`onasi bo`lgani uchun, uni oliy, o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limidan ajratib bo`lmaydi. Bu degan so`z, ular o`zlarining ilmiy-tadqiqot ishlariga, boshqa ta`limlar qatorida maktabgacha ta`limni ham hisobga olishlari kerak. Ikkinchi muammo: maktabgacha ta`limga yangi pedagogik texnologiyalarini tatbiq etishdan iborat. Hozirgi davrda gurkirab rivojlanayotgan multimedia texnologiyasi MTMlarning ta`lim-tarbiya jarayoniga tatbiq etilishi mumkin bo`lgan ilg`or va yangi texnologiyadir. To`laqonli multimedia 1986 yilda yaratilgan bo`lib, u o`z ichiga bira to`la matnli, tasvirli, ovozli, videoli, animasiyali va grafikli ma`lumotlarni oladi. Hozirgi kunda multimedia atamasi turli xil ma`noda qo`llanilmoqda, masalan:  turli xil axborotlarga ishlov berish tartibini yorituvchi;  ishlov berish vositalarini qo`llovchi va amalga oshiruvchi moslama texnologiyasi;

www.arxiv.uz  qo`llanish vositalari;  mul ` timedia texnologiyasiga asoslangan mahsulot;  mu l` timedia dasturi;  kompyuterning apparat ta`minoti (kompakt disklarni o`qish uchun mo`ljallangan maxsus qurilmalar);  axborotning umumlashtirilgan turi statik (matn, grafika) va dinamik (nutq, musiqa, video, animasiya)larning umumlashtirilgan maxsus turi. Xorijda, masalan, Rossiyada multimedia texnologiyasidan MTMlarning ta`lim jarayoniga tatbiq etish 1988 yildan boshlangan. Vazifa: mamlakatimizdagi MTMlarning ta`lim-tarbiya jarayoniga multimedia texnologiyasini tatbiq etishga jiddiy e`tibor qaratib, rivojlangan davlatlar darajasiga etib olishdan iborat. Buning uchun, shu yo`nalish bo`yicha ilmiy- tadqiqot ishlarini rivojlantirish va respublikaning ilmiy salohiyatini ushbu yo`nalishga qaratish zarur. To`g`ri, O`zbekistonda ham 2000 yildan multimediadan oliy o`quv yurtlarida, kollej, lisey va maktablarda foydalanib kelindi, ammo MTMlar yana “o`gay” bo`lib qoldilar, MTMlarga e`tibor etarli darajada bo`lmadi. Shu yillar ichida, mamlakatimizda multimedia mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi muassasa tashkil etildi. Bu muassasa kompakt disklarda “Amir Temur”, “Ahmad Farg`oniy”, “Abu Rayhon Beruniy”, “O`zbekiston-2000” kabi multimedia mahsulotlarini yaratdi. Olimlarimiz multimediaga asoslangan elektron darsliklar va qo`llanmalar ishlab chiqdilar, bularning barchasi yuqorida ta`kidlangan Oliy va o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi uchun mo`ljallangan. Bundan tashqari, Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 7 iyundagi qaroriga asosan Xalq ta`limi Vazirligi huzurida multimedia umumta`lim dasturlarini rivojlantirish markazi tashkil etildi. Markaz hozirgacha bir nechta kasbiy darajada bajarilgan multimediali disklar tayyorladi. Shulardan biri, MTMlar uchun chiqarilgan matematikadan elementar bilim berishga qaratilgan multimediali ta`lim diskidir (mualliflar: B.Boltayev, A.Valixonov, M.Mahkamov va B.Haitovlar). Ushbu multimediali diskni yosh bolalarga maxsus metodika va pedagogik texnologiyaga asoslanmasdan namoyish etish, bilim berish jarayonini aks ettira olmaydi, yosh bolalar ularni (didaktik vostalar) raqamlar va sonlarni ko`rsatadigan

www.arxiv.uz multfilm deb qabul qiladilar. Shuning uchun ushbu muammoni hal etish uchun dastlab, uzluksiz ta`lim tizimining boshlang`ich turi – maktabgacha ta`limga mos: 1) multimediaga asoslangan pedagogik-psixologik; 2) o`rgatish metodikasini ishlab chiqish zarur. Ma`lumki, pedagogik texnologiyalar 1980 yillarda AQShda yaratila boshladi. Hozirgi kunda ularning soni katta songa oshib ketgan. Ular asosan dars, ma`ruza, amaliy mashg`ulotlarga tatbiq qilishga mo`ljallangan. Ammo bolalarning yoshlarini (6-7 yosh), ularning psixologiyalarini o`rganadigan materialni qabul qilish darajalarini va hokazolarni hisobga olganda, oliy va o`rta maxsus ta`lim uchun mo`ljallangan pedagogik texnologiyalarni MTMlarning ta`lim jarayoniga to`g`ridan-to`g`ri tatbiq etib bo`lmaydi. Shu o`rinda ta`kidlash kerakki, dissertasiyalar himoya qilish borasida ham MTMlar e`tibordan chetda qolmoqda. Masalan, Rossiyada 1998-2009 yil oralig`ida oliy o`quv yurtlari, kollejlar, maktablarning ta`lim jarayoniga tegishli jami 82 ta dissertasiya himoya etilgan bo`lib, bularning orasida MTMlar uchun birorta ham dissertasiya uchramadi. Xuddi shuningdek, Respublikamizda ham multmediadan MTMlardan foydalanish bo`yicha nomzodldik dissertasiyasi himoya etilmagan. Yechim: MTMlar uchun multimediaga asoslangan yangi texnologiya ishlab chiqish va uni shakllantirishdan iborat. Hozircha MTMlarda tatbiq etiladigan multimediaga asoslangan yangi texnologiya yo`q, ammo uni yaratish va shakllantirish davr talabi hisoblanadi. Navbatdagi muammo: multimedia texnologiyasi asosida yaratilajak yangi texnologiya metodikasi quyidagi savollarga javob berish kerak: MTM bolalariga o`rgatiladigan materialni qanday usul bilan o`rgatish kerak? mashg`ulotni qanday tarzda o`tkazish kerak? o`rgatiladigan materialning hajmi va murakkablik darajasi qanday bo`lishi kerak? shakli, metodi, mazmuni qanday bo`lishi kerak? qanday didaktik vositalardan foydalanish kerak?

www.arxiv.uz Ushbu muammoni hal etish borasida MTMlar uchun multimediaga asoslangan yangi texnologiyaningta`lim berish metodikasini ishlab chiqish zarur. MTMlar uchun multimediali yangi texnologiyaning tub mazmuni – bu multimediali kompyuter ta`limidir. Jumladan: - didaktik vositalari (slaydlar, taqdimotlar va boshqa ko`rgazmali qurollar) kompyuterda tayyorlanadi; - bilim materiallarini bolalarga o`rgatish ham kompyuterlardan foydalanib amalga oshiriladi. Navbatdagi muammolardan biri MTMlarda multimedia texnologiyasini amalga oshiruvchi tarbiyachi-pedagoglarni kompyuter savodxonliklari darajasini oshirish, multimedia to`g`risida har tomonlama keng va to`la ma`lumotga ega bo`lishlari, multimedia texnologiyasini ta`lim-tarbiya jarayoniga qo`llash metodikasini o`zlashtirib olishlari uchun ularga metodik tavsiyalar va qo`llanmalar ishlab chiqish zarur. Ma`lumki, MTMlarning ko`pgina tarbiyachilari oliy ma`lumotga ega emaslar, shuning uchun multimediali kompyuter ta`limi bo`yicha masofali ta`lim tizimi yoki malaka oshirish institutlari orqali malakalarini oshirib borish maqsadga muvofiq bo`ladi. MTMlarda multimedia texnologiyasiga asoslangan ta`lim jarayonini amalga oshirish uchun MTMlarni multimedianing asosiy texnik vositasi bo`lgan kompyuterlar bilan ta`minlash birinchi darajali vazifa hisoblanadi. Masalan, hozirgi davrda Qarshi shahridagi 43 ta MTMdan 10 tasi kompyuterlashtirilgan. MTMlarning ta`lim jarayoniga tatbiq etiladigan multimedia texnologiyasi odatdagi an`anaviy metodlarga nisbatan ma`lum bir afzalliklarga ega: - bolalarda fikrlash qobiliyatini o`stiradi; - bola bir vaqtning o`zida ham ko`radi, ham eshitadi (miyaning o`ng va chap yarim sharlari bir vaqtda faollik ko`rsatadi); - an`anaviy usullarga nisbatan bolalarga o`rgatiladigan materialning hajmi ortadi; - mashg`ulotlarning samaradorligi taxminan 1,5-2 marta ortadi;

www.arxiv.uz - MTM bolalarining kompyuter savodxonliklarini shakllantirishga yordam beradi; - bolalarning mashg`ulotda toliqib qolmasliklari uchun didaktik materiallarni animasiyalar orqali uzatish imkoniyati mavjud; - o`rgatilayotgan materiallarni kichik qismlarga ajratgan holda (yoki bo`lib- bo`lib) namoyish etish yoki qayta namoyish etish mumkin. Yuqorida bayon etilganlardan kelib chiqib quyidagi xulosaga kelish mumkin: - maktabgacha ta`lim – uzluksiz ta`limning birinchi pog`onasi bo`lgani uchun uni uzluksiz ta`lim tizimida boshqa ta`lim turlari bilan uzviyligini ta`minlash; - maktabgacha ta`limga tegishli o`ziga xos va mos multimedia texnologiyasidan foydalanish, yangi pedagogik texnologiyalarni ishlab chiqish, yaratish va ularning metodikasini shakllantirish; - MTMlarni imkoniyati boricha yangi kompyuterlar bilan ta`minlash (to`la kompyuterlashtirish); - oliy o`quv yurtlarining professor-o`qituvchilarini MTMda axborot texnologiyalarini, shu jumladan, multimedia texnologiyasini o`quv-tarbiya jarayoniga tatbiq etish bo`yicha ilmiy-tadqiqot ishlariga ko`proq jalb etish hozirgi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi. Tovushlar va videoelementlar bilan ishlash multimedia vositalari deb ataladigan maxsus texnik va uskunaviy qurilmalar bilan amalga oshiriladi. Bunday texnik vositalar bilan jihozlangan komryuter multi-mediali kompyuter deb ataladi. Multimedia tushunchasining aniq ta`rifi mavjud emas. Odatda multimedia deganda turli shakldagi ma`lumotlarni qayta ishlovchi vositalar majmuasi tushuniladi. Ayni vaqtda bu avvalo tovushlar, video-elementlarni qayta ishlovchi vositalardir. Shu bilan birga multirlikatsiya (animasiya) va yuqori sifatli grafika hollarida ham multimedia haqida garirish mumkin. Kelajakda multimedia vositalari ma`lumot-ning boshqa turlari, masalan, virtual voqe`lik bilan ishlash imkonini berishi ehtimoldan holi emas. Multimedia rrinsirlarida qurilgan elektron ma`lumotnomalar (srravochniki), ensiklorediyalar, tarjimalar va lug``tlar kishini hayratga soladi. Tarix, geografiya, tibbiyot (medisina), srort va boshqa sohalar

www.arxiv.uz bo`yicha turli ensiklorediyalar bor. Shulardan ba`zi birlari bilan tanishib ko`raylik. Ta`lim sohasida multimedia. Ma`lumki, auditoriyada o`qilayotgan ma`ruzani talabalarning 25%iga yaqini rostman o`zlashtiradi, xolos. Tajribalar shuni ko`rsatadiki, bir vaqtning o`zida ham ma`ruzani eshitish, ham uni kompyuter ekranida ko`rish va ekranga chiqarishni aktiv boshqarish asli o`zlashtirish sifatini oshiradi. Hozir multimedia o`quv rrogrammalaridan Math CAD, PLUS 6.0 kabi kuchli rrogrammalar mahsulotlari tarkibidan foydalaniladi. Multimedia dasturlarini yaratish . Multimedia (multimedia) termini ko`p qatlamli muxit ma`nosini anglatadi. Multimedia bu maxsus texnologiya bo`lib, dasturiy va texnik - moddiy ta`minot asosida kompyuterda bir vaqtning o`zida matnli, tasviriy axborotni tovushli va arakatga keltirgan olda (attoki videofilm olatida) ifodalash imkoniyatidir. Multimedia texnologiyasini tashkil qilish - bu maxsus bir yo`nalish bo`lib, quyidagilarni o`z ichiga oladi : - multimedia axborotlarni qayta ishlab chiqadigan va tashkil qiladigan kompyuterning asosiy qurilma vositalariga ega bo`lish; - multimediani amalga oshiradigan dasturiy vositalar mavjud bo`lishi; - multimedia axborotnomalarini uzatuvchi va qabul qiluvchi vositalar. Demak, kompyuter multimedia rejimida ishlashi uchun minimum quyidagi apparat qurilmalariga ega bo`lishi lozim: - takt chastotasi 25 Mgs bo`lgan 486 SX mikroprosessor - vinchesteri 160 Mb, tezkor xotirasi 4Mb bo`lishi shart; - rangli tasvirni qayta ishlash miqdori 65536 va ko`rsatish imkoniyati 640*480 bo`lgan videosistema; - tovush aritasi va akustik ustunlari.

O'xshashlar

Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga milliy harakatli o`yinlarini o`rgatish metodlari

Kompyuter va gigiyena

Pеdagogika ta`limi jarayonida malaka oshirish kursi tinglovchilarini tabaqalashtirilgan ta`limga o`rgatish

Uchinchi mingyillikning bolasi dasturidagi ilk yoshli va kichik guruh davri tashkili

Oilada bolalarni muvaffaqiyatli tarbiyalash shartlari