Yog` kislotalarining fizikaviy xossalari - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Yog` kislotalarining fizikaviy xossalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1134 KB

Ko'chirib olish

Yog` kislotalarining fizikaviy xossalari Reja: 1. Yo g` kislotalarining zichligi . 2.Yog` kislotalarining termik xossalari. 3. Yo g` kislotalarining eruvchanligi 4. Yo g` kislotalarining optik xossalari. 5. Yo g` kislotalarining sirt tarangligi va q ovush q o q ligi.

Tayanch so’z va iboralar : zichlik, dilatometriya, molekulyar hajm, suyuqlanish harorati, qotish harorati, qaynash harorati, paraxor, diffuziya, eruvchanlik, evtektika, binar aralashma, nur spektrlari, nur spektrlarini yutish qobiliyati, qovushqoqlik, sirt tarangligi, kritik harorat. Yog` kislotalarining zichligi Chumoli va sirka kislotalaridan tashqari boshqa barcha yog` kislotalarining zichligi 1000 kg/m 3 dan kichikdir. To`yingan yo g` kislotalarining molekulyar massasi oshishi tartibida zichligi pasaya boradi. T o` yingan kislotalarning metilli efirlari zichligi odatda bu kislotalar zichligidan kamdir. Prof.A.E.Lutskiyning ta`kidlashicha molekulasida n atom uglerodi b o` lgan moddaning zichligi q uyidagi formula asosida h isoblanishi mumkin:лим n n b n b        1 ; b unda: лим - ushbu gomologik qator uchun chegaralovchi zichlik; yog` kislotalari uchun 0,877; b-const; yog` kislotalari uchun b= -4486. Bu formulaga asoslanib hisoblangan zichlik ko`pchilik hollarda haqiqiysiga nisbatan 0,25% gacha farq qiladigan natijalardir. Yog` kislotalarining to`yinmaganligi darajasi oshib borishi bilan (uglerod atomlari bir xil miqdorda) ularning zichligi ham oshib boradi. Uglerod atom lari soni bir miqdorda bo`lgan holda qo`shbog`lari joyi ajralib turadigan yog` kis lotalari qo`shbog`lari bir-biri bilan juda yaqin bo`lgan (sopryajennie) pozitsion izomerlarga nisbatan kichikroq zichlikka ega bo`ladi. Masalan eleostearin kislotasining zichligi linolen kislotasinikiga nisbatan anchagina katta. To`yingan yoki to`yinmagan gidroksikislotalar zichligi odatda normal tuzilishdagi to`yingan yoki to`yinmagan yog` kislotasinikidan (uglerod atomi bir xil miqdorda) katta bo`ladi. Yog` kislotalari h ajmi q izdirilganda oshib, sovutilganda kamayadi. Ammo

haroratning o` zgarishi bilan ularning h ajmi bir maromda o`zgarmaydi. Xuddi shunday zichlikning o` zgarishi h am bir maromda bo`lmaydi. Bunday o`zgarishlarni harorat 1 0 ga o`zgarganida zichlik o` zgarishini k o` rsatadigan «termik kengayish koeffi ts enti» or q ali kuzatish mumkin. Unchalik yu q ori b o` lmagan haroratlarda q atti q h oldagi yo g` kislotalari uchun texnologik h isoblashlarda bu koeffitsentni  0,77 kg/m 3 ga teng deb, suyu q (suyultirilgan, eritilgan) h oldagi kislotalar uchun esa  1,03 kg/m 3 deb h isoblash mumkin. Yo g` kislotalari h ajmining keskin oshishi va zichligining keskin kamayishi xususan ularning suyuqlanishida (termik suyuqlanish, erish) kuzatiladi. Suyu q lantirilayotganda (plavlenie) h ajm oshishini maxsus moslama yordamida ani q lashga dilatatsiya deb aytiladi (dilatometriya). Dilatatsiya yordamida yo g` lar, kislota va ularning efirlari suyu q lanish haroratini ani q lash mumkin. Yuqori haroratlarda yo g` kislotalari zichligi o` zgarishini q uyidagi formula asosida h isoblash mumkin: Qaynash haroratidagi zichlik хажм молекуляр масса мoлекуляр  Qaynash haroratidagi molekulyar hajm V M Kopp formulasiga asosan hisoblanadi: V M =11 . C+5,5 . H+12,2 . P+7,8 . O; bunda: C, H, R, O – molekuladagi uglerod, vodorod, fosfor, kislorod atomlarining soni; Suyuq h olatda yo g` kislotalarining molekulyar hajmini q uyidagi formula asosan h isoblash mumkin: зичлик масса молекуляр хажм молекуляр 

Dorinsonning ta`kidlashicha moyli (butan) kislotadan to stearin kislotasigacha to`yingan yog` kislotalarining 80 0 C ostidagi molekulyar hajmini formulaga asosan hisoblash mumkin: V M =17 , 25n + 28,88 ; bunda: n-molekuladagi uglerod atomlari soni. Shuni aytish kerakki, C 1 -C 3 kislotalaridan tash q ari boshqa barcha to`yingan yog` kislotalari uchun tajribada ani q langan molekulyar hajm ko`rsatkichlari bu formulaga asosan h isoblanganlariga juda h am mos keladi. Yog` kislotalarining termik xossalari Har bir individual yog` kislotasining suyuqlanish harorati bu shunday haroratki, bunda suyuqlantirilayotgan (eritilayotgan) yoki qotirilayotgan kislotaning suyuq va qattiq fazalari o`rtasida ma`lum muvozanat yuzaga keladi. Bunda qizdirilayotganda toki qattiq fazaning butunlay suyuqlangunicha, sovutilayotganda esa suyuqlikning to`la qotgunicha sistemaning harorati uzgarmay koladi. har bir individual yog` kislotasi uchun o`z suyuqlanish (qotish) harorati mavjud bo`lib, uning o`lchami kislota molekulasining tarkibi va xossalariga bog`liqdir. Yog` kislotasi tarkibida aralashmalar uchrab qolsa, bu uning suyuqlanish harorati o`zgarishiga (pasayishiga) sezilarli darajada ta`sir ko`rsatadi. Odatda amalda yog` kislotalarining qotish harorati suyuqlanish haroratiga nisbatan 1-2 0 past bo`ladi. To`yingan yog` kislotalarining molekulyar massasi oshishi bilan birga ularning suyuqlanish va qotish haroratlari ham ma`lum darajagacha oshadi. Ammo juft sonli uglerod atomi bo`lgan har bir to`yingan yog` kislotasining suyuqlanish va

qotish harorati uglerod atomlari soni undan birtaga ko`p yoki birtaga kam bo`lgan tok sonli uglerod atomlilariga nisbatan yuqori bo`ladi. Buni q uyidagi grafik miso l ida tushuntirish mumkin: (10-rasm) Uglerod atomlari soni 10-rasm. Uglevodorod zanjiridagi uglerod atomlari soni tog’ va juft bo`lgan to`yingan yog` kislotalari qotish haroratlarining o`zgarishlari To`yingan yog` kislotalarining kristallizatsiyalanish issiqligi (issiqlik miqdori) ularning molekulyar massasi oshishi bilan birga oshadi. Ammo, tok va juft uglerodli kislotalarda kristallizatsiyalanish issiqligi o`zgarishi ham xuddi suyuqlanish va qotish haroratlari o`zgarishi kabi ekanligi kuzatilgan. Kristallizatsiyalanish issiqligini juft uglerod atomli to`yingan yog` kislotalari uchun (uglerod atomlari soni 10 dan yuqori) quyidagi formulaga asosan hisoblash mumkin: Q=4 , 31n – 15 , 11 ;Ug ler od at oQotish harorati, 0S

Tog’ uglerod atomli (uglerod atomi soni 11dan 25gacha) polimorf modifikatsiyadagi kislotalar uchun esa Q=4 , 0407n – 18 , 8 ; bunda: n – kislota molekulasidagi uglerod atomlari soni. Kristallizatsiyalanish issi q ligi (Q) va q otish haroratlari (T k ) orasida q uyidagi bog`liqliklar borligi ani q langan: Juft uglerod atomli kislotalar uchun: .019,0 011043,0   n Ň Q . To g’ uglerod atomli to`yingan yog` kislotalari uchun esa: 296,0 010489,0   n Т Q к ; bunda: T q –Kel’vin graduslarida ( 0 K) ifodalangan. Ushbu formulalarga asosan T q ni bemalol hisoblasa bo`ladi. T q ni bu formulalar asosida hisoblash shuni ko`rsatadiki , juft uglerod atomli to`yingan yog` kislotalari uchun maksimal T q =115,5 0 C, tog’ uglerod atomli kislotalar uchun maksimal T q = 112 0 C bo`lishi mumkin. Uglerod zanjiri tarmo q langan yog` kislotalarining suyuqlanish va q otish haroratlari T s va T q tarmo q lanmagan zanjirli kislotalarnikiga nisbatan past bo`ladi. Masalan, 10 – metilstearin (C 19 H 38 O 2 ) 11 0 C da suyu q lanadi. Tarkibidagi uglerod atomlari soni bir xil bo`lgan to`yingan va to`yinmagan yog` kislotalari (olefin q atoridagi) suyuqlanish haroratlari ta qq oslaniladigan bo`lsa, bu ko`rsatkich to`yinmagan kislota uchun past bo`ladi.

Uglerod atomi soni bir xil bo`lgani h olda to`yinmagan bo g` lar sonining oshishi yog` kislotalarining suyuqlanish va q otish haroratlarining pasayishiga olib keladi (masalan, olein, linol va linolen kislotalari). Tsis-konfiguratsiyadagi to`yinmagan yog` kislotalarining suyuqlanish va q otish haroratlari trans-konfiguratsiyadagi to`yinmagan yog` kislotalarinikiga nisbatan pastro q bo`ladi. Tarkibidagi qo`shbog`lar soni bir xil va fazoviy konfiguratsiyasi h am bir xil bo`lgan to`yinmagan yog` kislotalarining molekulyar massasi oshishi bilan suyu q lanish harorati h am ko`tariladi. Qo`shbog`larning molekuladagi joylashuv tartibi h am to`yinmagan yog` kislotalarining suyuqlanish haroratiga ta`sir etadi. Qo`shbog`larning karboksil guruhidan uzo q lashuvi tartibida yog` kislotalarining suyuqlanish harorati h am ma`lum bir tartibda go h oshib, go h pasayib boradi (umuman olganda suyuqlanish haroratining pasayishi kuzatiladi). Buni tsis- va trans – olein kislotalarning pozitsion izomerlari suyuqlanish haroratlarining o` zgarishi misolida kuzatish mumkin: 3-jadval Tsis- olein kislo - tasidagi qo`shbog` ning joylashuvi Suyuqlanish harorati, 0 C. Trans – olein kislotasidagi qo`sh bog`ning joylashuvi Suyuqlanish harorati, 0 C. 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 50,5 56-57 52,5 42-43 30 12,5-13,1 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 58,5 56-57 52,5 47,5 54,0 44,2-44,5

8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 22,8-24,2 13,4 22,5 16,5-12,0 9,8-10,4 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 50,5-50,7 46,5 52,6 43,6-44,0 39,7-40,1 3-jadvaldan ko`rinib turibdiki, tsis-olein kislotasining 12-13- izomerigacha suyuqlanish harorati T s 9,8-10,4 0 C gacha tushib ketyapti, trans-olein kislotasining 13-12 izomerigacha esa T s faqatgina 39,7 -40,1 0 C gacha tushgan xolos. Yog` kislotalarini qotirish usuliga qarab (sekin yoki tez sovutish har-xil polyarlikka ega bo`lgan erituvchilardan kristallizatsiyalash va h.k.) ularning 2-3, ba`zida esa hatto 4 xil modifikatsiyasi hosil bo`lishi mumkinki, ular suyuqlanish harorati bilan farq qiladi (polimorfizm). Yog` kislotalarining aralashmalari suyuqlanish harorati katta qiziqish uyg`otadi. Ma`lum bo`lishicha yog` kislotalari binar aralashmasining suyuqlanish harorati odatda aralashma komponentlarining biri yoki hattoki ikkovining ham suyuqlanish haroratlaridan pastroq bo`ladi. Masalan: stearin kislotasining suyuqlanish harorati 69,6 0 C, pal’mitin kislotasiniki 62,5 0 C, ammo ularning 0,275: 0,725 nisbatdagi aralashmasining suyuqlanish harorati 53,6 0 C ga teng. Yog` kislotalaridagi uglerod atomlari soni oshishi bilan ularning qaynash harorati ham oshadi. Ko`pchilik yog` kislotalarining qaynash harorati oddiy sharoitda shunchalik kattadirki, bu haroratga hali yetmasdan turib bu kislotalar termik parchalanishga uchrashi mumkin. Suyuq holdagi yog` kislotalarining solishtirma issiqlik sig`imi qattiq holdagi kislotalarnikiga nisbatan yuqori bo`ladi.

Kislotalarning harorati ko`tarilishi bilan ularning solishtirma issi q lik si g` imi h am oshadi. Bu o`zgarish yog` kislotalarining suyuqlanishi davomida yo qq ol ko`zga tashlanadi. Yo g` kislotalarining eruvchanligi Yo g` kislotalarining uglevodorod radikali- uning metil, metilen va metin, guru h lari- gidrofobdir. Tarkibida C=0 va O-H bo g` lari bo`lganligi sababli karboksil guruhining dipol momenti anchagina kattadir. Karboksil va suv dipollarining o` zaro tortishuvi hamda ular orasida vodorod bo g` larining h osil b o` lishi tufayli yog` kislotalari molekulasidagi karboksil guruhi suvga tortiladi . Bunda issi q l ik harakati natijasida yo g` kislotalari molekulasi suvga diffuziyalanishga intiladi. Ammo gidrofobligi sababli yog` kislotalarining uglevodorod radikali bunday diffuziyaga to`s q inlik k o` rsatadi. Agar yog` kislotasining uglevodorod radikali unchalik katta bo`lmasa u holda u molekulaning suvga diffuziyalanishiga to`sqinlik qila olmaydi. Aynan shu sababli chumoli va sirka kislotalari 20 0 C da suv bilan har qanday nisbatda ham aralashib ketaveradi. Yog` kislotalarining uglevodorod radikali o` lchami o` sishi bilan uning gidrofobligi kuchli namoyon b o` la boshlaydi va kislotalarning suvda eruvchanligi kamaya boshlaydi. Shu sababli yuqori molekulyar yo g` kislotalari suvda deyarli erimaydi. Suv molekulalari va yog` kislotalarining karboksil guruhi o`rtasidagi o`zaro ta`sirlashuv suvning yuqori molekulyar yog` kislotalaridagi eruvchanligini belgilab beradi. Ammo bu eruvchanlik odatda katta emas va uglevodorod radikali o`lchami hamda tabiati, shuningdek, haroratga bog`liq. Suvning yog` kislotalaridagi eruvchanligi ularning molekulyar massasi oshishi bilan pasayadi va harorat ko`tarilganda birmuncha oshadi. Quyidagi rasmda yog` kislotalari molekulalarining suv yuzida va benzin yuzida joylashuvining sxematik ko`rinishi berilgan (11-rasm):

11-rasm. Yog` kislotalari molekulalarining joylashuvi: a-shartli; b,v – suv sirtida; g- benzin sirtida Yog` kislotalarining metanli uglevodorodlarda eruvchanligi (petroleyniy efir) yog` kislotalari uglevodorod radikallari va uglevodorod (efir) molekulalari orasidagi Van-der-Val’s molekulalararo tortishuv kuchlarining ta`siri bilan tushuntiriladi. (rasmda benzindagi eruvchanlik misolida ko`rsatilgan) Yog` kislotalaridagi karboksil guruhi uglevodorod molekulalari bilan ta`sirlasha olmasligi sababli kislota molekulalarining uglevodorodda (masalan efirda) diffuziyalanishi qiyinlashadi. Ammo karboksilning bunday ta`siri faqat kichik molekulyar yog` kislotalari (chumoli va sirka kislotalari)ning uglevodlarda erishini qiyinlashtira oladi. Yuqori molekulyar yog` kislotalarining uglevodorodlarda erishida esa karboksil guruhining qarshi ta`siri deyarli sezilmay qoladi. Suyuq to`yinmagan yuqori molekulyar yog` kislotalari va o`rta molekulyar to`yingan yog` kislotalari oddiy uy harorati sharoitida ham uglevodorodlarda bemalol yaxshi eriydi. Yuqori molekulyar to`yingan yog` kislotalari esa suyuqlanish harorati yuqori bo`lganligi sababli uglevodorodlarda faqat qizdirilganda yaxshi eriydi. suvhavo havo benzin

Uglevodorod radikalida qo`shimcha gidrofil guruhlar (masalan gidrooksikislotalardagi gidroksil guruhi) bo`lsa, bu yog` kislotalarining uglevodorodlarda eruvchanligiga salbiy ta`sir ko`rsatadi. Di- va poli- gidroksikislotalar metanlli uglevodorodlarda yanada kamroq eriydi. Barcha yog` kislotalari benzolda, shuningdek xloroform, uglerod xloridi, dixlor etan kabi xlorlangan uglevodorodlarda, skipidarda juda yaxshi eriydi. Yog` kislotalarining spirtlarda erishini kislotalarning karboksil guruhi va spirtlarning gidroksil guruhlari orasida vodorod bog`larinng hosil bo`lishi hamda kislotalarning uglevodorod radikallari va spirtlar orasidagi molekulalar aro tortishuv kuchlari belgilaydi (ta`minlaydi). Har xil yog` kislotalarining metanol, etanol va atsetonda har xil haroratlarda erishi quyidagi jadvalda keltirilgan: Yog` kislotalarining suyuqlanish harorati qanchalik past bo`lsa, ularning har xil organik erituvchilarda eruvchanligi shuncha yuqori bo`ladi. Aralashmada har xil yog` kislotalari bir birining eruvchanligiga ta`sir etishadi. Suyuq yog` kislotalari aralashmada suyuqlanish harorati yuqori bo`lgan kislotalarning eruvchanligini oshiradi. Aniqlanishicha yog` kislotalarining binar aralashmalari suyuqlanish haroratining alohida komponentlarga nisbatan pastligi ularning yuqori eruvchanligini belgilab beradi. Odatda kislotalar aralashmasining atsetondagi 10% li eritmasini -20 0 C gacha sovutib (muzlatib) yuqori molekulyar to`yingan yog` kislotalarini to`la ajratib olish mumkin. Xuddi shunday eritmada n -40 0 C da deyarli toza olein kislotasi, -60 0 C da esa linol kislotasini ajratib olish mumkin. Ushbu usulda toza linolein kislotasini ajratib olishning iloji bo`lmagan. 4-jadval Yog` Berilgan haroratlarda ( 0 C) har xil erituvchilarda eruvchanligi

kislotalar i ( g/100 g ) metanolda 99,4%-li etanolda 85%-li etanolda а tsetonda 20 60 20 60 20 60 20 60 C 10 510 - - 440  407  C 12 120  105  91,2  60,5  C 14 17,3  23,9  18,9  15,9  C 16 3,7 4650 7,2 2600 4,93 2280 5,38 880 C 18 0,1 520 2,25 400 1,13 365 1,54 220 Yog` kislotalarini eritmadan past haroratlarda kristallizatsiyalab olish usulining juda katta ilmiy-amaliy ahamiyati bor. Bunda kislotalarning izomerlari hosil bo`lmaydi. Yog` kislotalari benzol bilan evtektikalar hosil qiladi. Ulardagi benzol miqdori kislota molekulyar massasining oshishi bilan kamayadi. Masalan, laurin kislotasi bilan bo`lgan evtektikasida (suyuqlanish harorati 4,5 0 C) benzolning mikdori 11,2%, stearin kislotasi bilan hosil qilgan evtektikasida (suyuqlanish harorati 5,5 0 C) benzolning mikdori bor yo`g`i 0,0015% . Yog` kislotalarining optik xossalari Yog` kislotalari o`z tarkibi va strukturasiga muvofiq ravishda yorug`lik nurining ma`lum darajada sinishiga sabab bo`ladi. To`yingan yog` kislotalarining nurni sindirish ko`rsatkichi ularning molekulyar massasi oshishi bilan birga oshadi. To`yinmagan yog` kislotalarining to`yingan yog` kislotalariga nisbatan (uglerod atomlari soni bir xil bo`lganda) sindirish ko`rsatgichi kattaroqdir. Molekuladagi qo`shbog`lar soni oshishi bilan sindirish ko`rsatkichi ham o`sadi. Masalan, 20 0 C da olein kislotasi uchun sindirish ko`rsatkichi  =1,45895, linol kislotasi uchun 

=1,4699, linolen kislotasi uchun  =1,4800. Qo`shbog`larning bir biriga yaqinlashib joylashuvi (sopryajenie) sindirish ko`rsatgichining o`sishiga olib keladi. Yog` kislotalari (ritsinol kislotasi va ba`zi tsiklik yog` kislotalaridan tashqari) odatda polyarlangan yorug`lik nurini aylantirish qobiliyatiga ega emas, ya`ni optik aktivlikka ega emas, chunki ko`p hollarda ular assimmetrik uglerod atomlariga ega emas. Yog` kislotalari nur spektrlarini yutish q obiliyati h am ega. Molekulalari yoki atomlar guruhi yadrolarining tebranma va aylanma h arakati energiyasi infra q izil nurlar (750 nmdan yuqori t o` lqin uzunliklari) yutilishiga ( sorbtsiyasiga ) sabab bo`ladi. Ko`pgina funktsional guruhlar, masalan OH, CH 3 , C 6 H 5 , shuningdek atomlar orasidagi bo g` lanishlar (masalan, C=C, C=C, va h .k) uchun ma`lum bir chastotalardagi infra q izil nurlarni yutish o`ziga xosdir. Shu sababli infra q izil nurlarning yutilish spektriga q arab modda molekulalari va ulardagi atom bo g` lanishlar h a q ida ma`lum xulosa chiqarish mumkin. T o` l q in uzunligi (2-15) . 10 3 nm bo`lgan infra q izil nurlanish katta q izi q ish uy g` otadi, chunki har xil valentli bo g` lanishlar, tarkibi turlicha bo`lgan har xil atom guruhlari ushbu to`l q inlardagi infra q izil nurlarni yutadi. Olefin kislotalarning tsis-izomerlari to`l q in uzunligi taxminan (6 va 13,9) . 10 3 nm bo`lgan nurlanishlarni yutadi. Trans-izomerlar tomonidan bunday nurlanish juda h am kuchsiz yutiladi. Ammo amalda bu to`l q indagi nurlanishdan foydalanilsa, to`yinmagan yog` kislotalaridan tash q ari boshqa funktsional guru h lari bo`lgan moddalar h am bu nurlanishni yutadi, shu sababli amalda to`yinmagan kislotalarni ani q lashda ushbu to`l q indan foydalanish yaramaydi. Aksincha uzunligi 10,3 . 10 3 nm bo`lgan to`lqindan esa amalda foydalanish q ulay, chunki bunday nurlanish tsis-izomerlar tomonidan yutilmaydi, ammo trans-izomerlarning (odatda yog`larda uchramaydigan  va  pozitsion izomerlaridan tash q ari) deyarli barchasi tomonidan bunday nurlanish yutiladi. Shunisi q izi q ki, bunday nurlanishning yutilish intensivligi trans-qo`shbog`lar soniga to`g`ri proportsional ekan.

To`yingan va to`yinmagan yog` kislotalarining ul’trafiolet nurlarini yutishi unchalik amaliy ahamiyatga ega emas. Ammo bir-biriga ya q inlashgan qo`shbog`lari (sopryajennie) bo`lgan to`yinmagan yog` kislotalari uchun ul’trafiolet nurlarini yutish intensivligi katta bo`lib, katta amaliy ahamiyatga h am ega. Yog` kislotalarining sirt tarangligi Yog` kislotalarining sirt tarangligi haroratning ko`tarilishi bilan kamayib boradi va kritik haroratda nol’ga teng bo`ladi. Sirt tarangligini aniqlashda shuni nazarda tutish kerakki, hatto ozgina sirt aktiv moddalari qo`shilishi ham natijalarga katta ta`sir ko`rsatadi. Sirt tarangligini paraxorga (R) asosan (paraxor sirt tarangligi 1 ga teng bo`lgan suyuqlikning molekulyar hajmi) quyidagi formula yordamida hisoblanadi: 25.0 1       M P , b unda: M – kislotaning molekulyar massasi;  – kislotaning qattiq h olatdagi zichligi; 1 - bu g` ning shu haroratdagi zichligi;  - sirt tarangligi; R – paraxor. Yog` kislotalarining qovushqoqlig i Yog` kislotalari, ularning metil va etil efirlari uchun ma`lum bir qovushqoqlik xosdir. To`yingan yog` kislotalarining qovushqoqligi ularning molekulyar massasi o`sishi bilan oshadi. Harorat ko`tarilishi bilan qovushqoqlik kamayadi.

Qovushqoqlikning logarifmi bilan harorat orasida ma`lum chiziqli bog`liqlik mavjud. Yog` kislotalariga nisbatan ularning efirlari anchagina kamroq qovushqoqlikka ega.

Foydalanilgan adabiyotlar r o` yxati : 1. B.N.Tyutyunnikov, F.F.Gladkiy i dr. - Ximiya jirov, Moskva, Kolos, 1992. - 448 s. 2. V.S.Stopskiy, V.V.Klyuchkin - Ximiya jirov i produktov pere rabotki jirovogo sirya, Moskva, Kolos, 1992. -286 s. 3. A.L.Markman - Ximiya lipidov, Tashkent AN UzSSR, 1973. -175 s. 4. Rukovodstvo po metodam issledovaniya, texnoximicheskomu kontrolyu i uchetu proizvodstva v maslojirovoy promishlennosti (pod.obsh.red.V.P.Rjexina i A.G.Sergeyeva), Leningrad, VNIIJ,1963-1969 gg,t.1...t.5, kniga 1 i 2. 5. N.S.Arutyunyan, YE.P.Kornena - Fosfolipidi rastitelnix ma sel. Moskva, Agropromizdat, 1986. -256 s. 6. N.V.Yevstigneyeva, YE.N.Zvonkova - Ximiya lipidov, Moskva, Xi miya, 1987 -296 s. 7. N.YE.Kucherenko, A.Vasilyev - Lipidi, Kiyev, 1985. -247 s. 8. A.P.Nechayev, T.V.Yeremenko - Organicheskaya ximiya, Moskva, Vis shaya shkola, 1985.-365c. 9. A.G.Vereshagin – Bioximiya glitseridov, Moskva, Nauka, 1972. -308 s. 10. N.S. Arutyunyan, YE.A. Arisheva – «Laboratorniy praktikum po ximii jirov», Moskva, Pishevaya promishlennost, 1979. – 176 s.

O'xshashlar

Yog` kislotalarining strukturasi va fizik-kimyoviy xossalari

Yog` kislotalarining umumiy tavsifi va klassifikatsiyasi,izomerlanishi

Yog` kislotalarining umumiy tavsifi va klassifikatsiyasi, izomerlanishi

Atsilglitserinlar, ularning strukturasi, fizik xossalari

Yog`larning tarkibi va sifatini analiz qilish