Озуқабоп концентратлар - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Озуқабоп концентратлар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

74.5 KB

Ko'chirib olish

Озу қ абоп концентратлар Режа 1. Таом тайёрлаш учун мўлжалланган концентратларнинг ассортименти. 2. Болалар ов қ ати учун мўлжалланган қ уру қ ма ҳ сулотлар.

Озу қ абоп концентратлар деб ишлаб чи қ ариш шароитида биринчи ва кулинария ишловини ўтказиб, кейин эса қ уритиб сувсизлантирилган ма ҳ сулотларга айтилади. Бош қ ача қ илиб айтганда, бу ма ҳ сулотлар кўп компонентли механик аралашмалардир. Кўпчилик озу қ абоп концентратлар уларга исси қ сув ёки сут солиб қ ис қ а муддатли қ айнатилса дар ҳ ол тайёр ма ҳ сулотга тикланади. Концентратларда тайёрланган ов қ атлар таъми, ранги, ҳ иди ва консистенцияси бўйича янги хом-ашёдан тайёрланган ов қ атлардан фар қ қ илмайди. Озу қ абоп концентратларнинг ўзига хос-хусусиятларидан бири уларнинг таркибида сувнинг камлиги (4-12%) ва қ уру қ модданинг кўплиги ҳ исобига энергия бериш қ увватининг ю қ ори эканлигидадир. Озу қ абоп концентратлар таркибидаги о қ силнинг ҳ азм бўлиш даражаси 88-89%ни, ё ғ ники 92-93% ни, углеводларники эса 98,0-98,7%ни ташкил этади. Концентратлардан тайёрланган ов қ атларнинг тез ҳ азм бўлишининг асосий сабаби, уларни тайёрлашда интенсив равишда физиковий ва исси қ лик ишлови таъсирида хом- ашёнинг физиковий ва кимиёвий хусусиятларининг ўзгариши билан тушунтирилади. Бундай ўзгаришларга хом-ашёдаги ҳ ужайра деворларининг бузилиши, о қ сил, углеводларнинг қ исман гидролизланиши ва крахмалда бўладиган клейстеризация жараёнлари киради. Баъзи озу қ абоп концентратларнинг озу қ авий қ ийматининг ю қ ори бўлишига асосий сабаб шуки, уларни ишлаб чи қ аришда о қ силли ма ҳ сулотлар, витаминлар ва бош қ а физиологик фаол моддалар қ ўшилади. Болаларга мўлжалланган концентратларда о қ сил, ё ғ , қ анд, витаминлар

ва минерал бирикмаларнинг керакли нисбатда бўлиши, уларнинг ҳ ар хил ёшдаги болалар учун мувозонатлашган ов қ ат бўлишини таъминлайди. Озу қ абоп концентратлар узо қ муддат давомида ҳ ар қ андай шароитда ҳ ам озу қ авий ва таъм хусусиятларининг ўзгартирмасдан са қ лаб туришини кафолатлайдиган ва истеъмолчиларга қ улай бўлган комбинациялаштирилган материаллардан тайёрланган пакетларга жойланади. Концентратлар уй шароитида ов қ ат тайёрлаш ва қ тини жуда қ ис қ артиради. Бу ма ҳ сулотлар саё ҳ атларга, дам олишларга чи ққ анда энг қ улай ози қ -ов қ ат ма ҳ сулоти ҳ исобланади. Ҳ озирги кунда саноат корхоналари ишлаб чи қ араётган кўп озу қ абоп концентратларни кимга мўлжалланганлиги ва ишлаб чи қ ариш технологиясига қ араб қ ўйидаги уч гуру ҳ га бирлаштириш мумкин: таом тайёрлаш учун концентратлар; болаларга ва пар ҳ ез ма қ садида ишлатиладиган қ уру қ концентратлар; қ уру қ нонушта концентратлари. Таом тайёрлаш учун мўлжалланган концентратлар ишлаб чи қ аришда кетма-кет қ уйидаги жараёнлар ўтказилади: хом-ашёни тайёрлаш, хом-ашё қ исмларини ўлчаш, аралашма тайёрлаш ва ўраб-жойлаш. Концентратлар тайёрлаш учун ловия, горох, ёрма, макарон ма ҳ сулотлари, қ уритилган замбуру ғ лар, мевалар ва сабзавотлар, картошка ва маккажўхори крахмали, бу ғ дой уни, дезодарация қ илинган соя уни, қ уритилган сут ва қ аймо қ , тухум кукуни, шакар, ё ғ (сую қ ланиш температураси 34-36 0 С бўлган қ андолатчиликда ишлатиладиган ё ғ ва аъло навли қ ўй ё ғ и), қ уритилган гўшт, гўшт қ иймаси, дудланган гўшт, мевалар ва сабзавотлар экстрактлари, туз, зираворлар,

озу қ абоп кислоталар, натрий глютаминати, эссенциялар каби хом ашёлар ишлатилади. Биринчи ва иккинчи ов қ атлар учун концентрат таркибини бойитишда ва унга гўшт таъмини бериш ма қ садида хом ашёга қ ўшимча равишда о қ сил гидролизатлари, пасталар ва бош қ а бойитувчилар қ ўшилади. Хом ашёни тайёрлаш жараёни хом ашёни тозалаш, ювиш, пар билан ишлов бериш, пишириш ва қ уритиш каби жараёнларни ўз ичига олади. Сочилувчан ма ҳ сулотларни бегона аралашмалардан тозалаш учун уларни сепаратор ва магнит жи ҳ озларидан ўтказилади, сую қ хом ашёлар эса фильтрланади. Қ уритилган мева, сабзавот, замбуру ғ лардан эса сифатсиз нусхалари ажратиб ташланиб, ювилади ва қ уритилади. Замбуру ғ лар, сабзавотлар, туз ва зиравор каби хом ашёлар майдаланиб элакдан ва магнит жи ҳ озларидан ўтказилади. Дуккакли донлар ва ёрмаларни қ айнатиб- қ уритилган ҳ олда олиш учун хом ашё сепараторлардан ўтказиб бегона аралашмалардан тозаланади, кейин эса махсус ювиш машиналарида ювилади. Ювилганда ёрмалар сиртидаги чанг-тўзон, микроорганизмлар ва бош қ а бегона аралашмалардан тозаланади. Хом ашё тозалангандан сўнг махсус жи ҳ озларда тайёр ҳ олга келгунча бу ғ билан қ айнатилади ва 8-9% намлик қ олгунча қ уритилади. Ёрма ва дуккакли донларни қ айнатганда тў қ ималарнинг структураси ва баъзи бир кимиёвий моддаларнинг (крахмал, о қ сил гелицеллюлоза, пектин моддалари) тузилишида ўзгаришлар рўй беради. Бу эса концентратларнинг пишишини тезлаштиради ва ҳ азм бўлиш даражасини

оширади. Хом ашёга гидротермик ишлов бериш натижасида о қ силлар денатурация, крахмаллар эса клейстеризацияга учрайди. Иккинчидан, хом ашёдаги ферментларнинг парчаланиши концентратларнинг узо қ муддат са қ ланишини таъминлайди. Ёрма ва дуккакли донларнинг таъм кўрсаткичлари яхшиланади, лекин тиамин ва рибофлавин витаминлари 32-72% га, никотин кислотаси 15-34% га камаяди. Баъзи ёрмаларда эса меланоидлар ҳ осил бўлишини келтириб чи қ арадиган реакция сабабли рангининг қ орайиши кузатилади. Кейинги йилларда қ айнатиб-пиширишни талаб қ илмайдиган биринчи, иккинчи ва ширин ов қ ат концентратлари ишлаб чи қ арилмо қ да. Бу концентратларни исси қ сув ёки сут билан аралаштирилса, улар дар ҳ ол истеъмолга яро қ ли ҳ олатга келади. Ёрмаларнинг ва дуккакли донларнинг бундай хусусиятга эга бўлишининг асосий сабаби шундаки, хом-ашё икки марта қ уритиш жараёнини ўтайди ва қ айнатиш механик ишлов бериш жараёни билан бирга олиб борилади. Қ айнатиш зарурияти бўлмаган қ айнатиб- қ уритилган ёрмалар яна бош қ а усул билан ҳ ам олиниши мумкин. Бунда қ айнатилгандан кейин лентали қ уритиш жи ҳ озларида қ уритилади, кейин эса «пушка» номли исси қ лик жи ҳ озларида босим 1,0 МПа бўлгунча қ издирилади ва дар ҳ ол босим пасайтирилади ва жи ҳ оздан чи қ арилади. Натижада ёрма «шишади», ғ оваклиги ошади. Бу эса ёрманинг хусусиятини яхшилайди. Картошка, мева ва сабзавотлар қ уру қ кукун ҳ олида тайёрланади. Хом ашё тозаланиб, исси қ лик ишлови берилиб ва технологик йўри қ номалар талабига жавоб бериши бўйича лаборатория текширувидан ўтказилгандан кейин махсус

бункерларга жўнатилади. Бункерлардаги хом ашё махсус рецептура-аралаштириш бўлимига келиб тушади. Бу эрда автоматик тарозилар ва дозаторлар хом ашёларни рецептурада кўрсатилгани бўйича ўлчаб, аралаштириш учун машина-аралаштиргичларга узатади. Аралаштирилган ма ҳ сулот инспекцион лентага келиб тушади, сўнгра эса магнит жи ҳ озидан ўтказилади. Кейин тайёр ма ҳ сулот автоматик қ адо қ лаш машиналарида қ адо қ ланади. Агар тайёр ма ҳ сулот прессланган брикетлар ҳ олида чи қ арилиши зарур бўлса, унда хом ашё пресслаш жи ҳ озларига жўнатилиб, брикетлар ҳ олида прессланади. Брикетлар ҳ олига келтирилган концентратлар тўкилувчан концентратларга қ араганда икки марта кам идиш, қ адо қ лаш материалларини талаб этади, уларни сотиш қ улай, аммо ов қ атга ишлатишда майдалаш талаб этилади. Таом тайёрлаш учун мўлжалланган концентратларнинг ассортименти. Кулинария ма қ садларида ишлатилишига қ араб таом тайёрлаш учун мўлжалланган концентратлар қ уйидаги тўртта турга бўлинади: биринчи, иккинчи ва ширин таомлар, кулинария соуслари, унли полуфабрикатлар. Биринчи таом тайёрлаш учун мўлжалланган концентратлар қ айнатиб- қ уритилган ёрма ва дуккакли донлар, қ уритилган сабзавотлар, гўшт, бали қ , замбуру ғ , ё ғ , сут, о қ сил изоятлари, томат ма ҳ сулотлари, туз, кўкатлар ва бош қ а хом ашёлар қ ўшилган макарон ма ҳ сулотларининг аралашмасидан ташкил топади. Буларга асосан суплар киради. Қ айси хом-ашёнинг ҳ иссаси кўплигига қ араб суплар дуккакли донли, ёрма, макаронли, мевали ва ширин супларга бўлинади. Дуккакли дондан тайёрланган суплар таркиби асосан

дуккакли дон унлари, ё ғ , сабзи, пиёз, қ алампир, туз аралашмаларидан ташкил топади. Улар асосан гўштли, дудланган гўштли, бали қ ли супларга бўлинади. Ёрмадан тайёрланган суплар асосан ёрма (50%дан кўпро қ ), сабзавотлар, ё ғ , замбуру ғ , гўшт ва бали қ гўшти аралашмаларидан ташкил топади. Сабзавот қ ўшилган ёрмали суплар таркибида картошка, сабзи, пиёз, туз, қ орамурч, лавр барги каби хом ашёлар бўлади. Макаронли суплар таркибида эса макарон ма ҳ сулотлари аралашманинг 70-72 фоизини ташкил этади. Қ ўшиладиган қ ўшимча хом ашёнинг турига қ араб эса сутли, гўштли, сабзавотли ва замбуру ғ ли бўлади. Сабзавотли суплар таркибида эса асосий хом-ашё сабзавотлар ҳ исобланади. Масалан, концентратларнинг бу турига гўшт қ ўшилган украина борщи, гўштли щи, рус щиси, сабзавот-дуккакли суплар, томатли суплар ва бош қ алар киради. Мевали суплар таркибида концентратларнинг асосий қ исмини қ уритилган мевалар ташкил этади. Ширин суплар таркибида кўп ми қ дорда қ анд борлиги билан фар қ қ илади. Масалан, гуручли ширин суп таркибида қ анд 57%ни, гуруч ёрмаси 25%ни ташкил этиб, уларга кишмиш ва резавор мева экстрактлари қ ўшилади. Иккинчи таом тайёрлаш учун мўлжалланган концентратлар асосий хом ашёнинг турига қ араб ёрмали, макаронли, сабзавотли ва тухумли каби турларга бўлинади. Ёрмали иккинчи таомларга кашалар, пудинглар, паловлар ва гуручдан тайёрланган бош қ а таомлар киради. Макарондан тайёрланган таомларга сутли лапша, гўшт қ ўшилган макарон ва бош қ алар киради.

Сабзавотли таомларда эса концентратларнинг 60 фоизини сабзавотлар ташкил этади. Уларга бу ғ дой уни, туз, зираворлар, гўшт ва замбуру ғ лар қ ўшилади. Тухумли таомга эса омлет киради. Унинг таркибида тухум кукуни 72%ни, сут 20%ни ташкил этиб, бу ғ дой уни, крахмал, туз каби хом ашёлар қ ўшилади. Ширин таомлар эса мева ва резавор мевалардан тайёрланган концентратлар, сутли таомлар ва ичимликлар каби турларга бўлинади. Мева-резавор мевалардан тайёрланган ширин таом концентратларига мева-резавор, мева киселлари, мусслар, жемларни киритиш мумкин. Ширин сутли таом концентратларига эса сутли кисел, пудинглар, қайнатилган кремларни киритиш мумкин. Ичимлик концентратлари эса сутли, мевали ва нон кваси каби ассортиментларида ишлаб чиқарилади. Болалар ов қ ати учун мўлжалланган қ уру қ ма ҳ сулотлар. Бу концентратлар таркибида клетчатка кам бўлган ва ю қ ори биологик қ ийматга эга бўлган хом ашёлардан тайёрланади. Болалар учун мўлжалланган концентратлар яхши ҳ азм бўлади, ош қ озон-ичак фаолиятига ёмон таъсир қ ўрсатмайди ва уларнинг таркибида болалар мувозанаштирилган ов қ атини ташкил этиш учун зарур бўлган ҳ амма моддалар мавжуд бўлади. Улар кукун ҳ олида чи қ арилиб, истеъмол қ илиш учун исси қ сув ёки сут билан аралаштирилиб, қ ис қ а муддатли исси қ лик ишлови берилади. Хом ашёнинг таркиби ва неча ёшдаги балаларга мўлжалланганлигига қ араб улар қ уйидаги гуру ҳ ларга бўлинади: сутли аралашмалар; пар ҳ ез уни; ёрма қ айнатмаси; қ айнатиб-пиширилган ёрма қ ўшилган сутли аралашма; сабзавот ва мева кукунлари; витаминлаштирилган сут-ун аралашмалари; сутли кисел; сутли каша ва бош қ алар.

Сутли аралашмалар хоссалари ва кимиёвий таркиби бўйича она сутига я қ ин туради. Буларга «Малыш» ва «Малютка» каби концентратларни киритиш мумкин. Буларнинг таркибига табиий сут, пуркаш усули билан олинган қ аймо қ , маккажўхори мойи, декстрин-мальтоза, лимон кислотасининг натрийли ва калийли тузлари, А, Е, Д 2 витаминлари киради. «Малютка» уч ойгача бўлган гўдакларга тавсия этилса, «Малыш» эса уч ойдан бир йилгача бўлган гўдакларга тавсия этилади. Пар ҳ ез уни-бу гуруч, гречиха ва сут ёрмасини тозалаб, ювиб, майдалаб, кейин эса элаклардан элаб олинган ма ҳ сулот ҳ исобланади. Бу сутли аралашмалар тайёрлаш учун ишлатилади. Бу ун магазинларда товар сифатида сотилади ва ундан 5-6 ойлик ва ундан каттаро қ ёшдаги гўдаклар учун каша тайёрланади. Ёрма қ айнатмаси-буни ёрмани сувда қ айнатиб олинади. Қ айнатма фильтрланади ва 8% намлик қ олгунча қ уритилади. Бу ма ҳ сулот майдаланган кукун ҳ олида бўлиб, таркибида ёрмага қ араганда клетчатка ва гемицеллюлоза кам бўлганлиги сабабли тезда ҳ азм бўлади. Сабзавот ва мева кукунлари. Бу ма ҳ сулотларни олиш учун сабзавот ва мевалар тозаланади, қ айнатилади, гомогенизаторларда майдаланади ва пуркаш усули билан қ уритилади. Сабзавот ва мева кукунларидан гўдаклар учун шарбат ва бўт қ алар тайёрланади. Витаминлаштирилган сутли-унли, сабзавотли-унли концентратлар сут, ун, қ анд, мевалар ва сабзавотлар кукунлари ва витаминга бой бош қ а резавор мевалар қ айнатмасини аралаштириб тайёрланади. Бу концентратлар гўдакларга тўрт ойликдан бошлаб берилиши мумкин.

Гўштли ва гўштсиз сабзавот бўт қ алари бир неча тур сабзавотлардан ташкил топади. Бу турдаги концентратларни олиш учун картошка, пиёз, сабзи, карам, қ ово қ ва бош қ а сабзавотларга ало ҳ ида-ало ҳ ида пар билан катта босимда истеъмолга тайёр ҳ олга келгунча ишлов берилади. Кейин тайёр хом ашёлар рецептурага биноан аралаштирилади, майдаланади ва махсус қ уритгич жи ҳ озларида қ уритилади. Бу ма ҳ сулотни қ айнатиш талаб этилмайди. Сутли каша-бу концентратни тайёрлаш учун ёрмалар, қ уру қ сут (46%), қ анд (18%) ва гречиха, гуруч унларидан фойдаланилади. Сутли кисел-бу концентрат сут (60%), картошка крахмали (15%), қ анд (25%) ва ванилин аралашмасидан ташкил топади. Уни гўдакларга 5-6 ойликдан бошлаб истеъмол қ илишга тавсия этилади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. « Ўзбекистон и қтисодиёти » ахборот ва та ҳлилий шарҳ 2005 йил . Тошкент , Ўзбекистон , 2006. 1. Нормахматов Р. Озиқ-овқат маҳсулотлари товаршунослиги. Тошкент, «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош муҳаррияти, 2002. 1. Нормахматов Р., Вакил М.М. Ценность плодов хурмы. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №1, с. 22-23. 1. Нормахматов Р. Абрикосы и персики – источник каротина. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №5-6, с. 47. 1. Нормахматов Р. Макро и микроэлементы в плодах граната и хурмы Узбекистана. Ж. Хранение и переработка сельхоз сыря, 2001, №6, с. 37-38. Российская Академия сельскохозяйственных наук. 1. Нормахматов Р., Отамурадов К.О., Ахмеджанова Ф.А., Маљсудов Т.М. Товаршунослик. Тошкент, Меќнат, 2004 й. 1. Справочные таблицы содержания основных пищевых веществ и энергетической ценности пищевых продуктов. М.: Во Агропромиздат, 1987. 1. Остана қулов Т.Э. Сабзавоб экинлари биологияси ва ўстириш технологияси. Тошкент, 1997. 1. Чепурной И.П. Заготовка и переработка меда. М.: Во Агропромиздат, 1987. 1. Чудаков В.Г. Технология продуктов пчеловодства. М.: Колос, 1979. 1. Теплов В.И., Панесенко В.А. Товароведение и экспертиза животноводческого сырья. Издательство Дашков и К, 2006. 1. www.bearingpoint.uz 1. www.pca.uz 1. www.logistika.ru

O'xshashlar

Озуқабоп ёғлар

Гидрогенизация қилинган ва этерификация қилинган ёғлар

Сут ва сут маҳсулотларининг технологияси

Донларнинг гуруҳланиши. Бошоқли ва дуккакли экинларнинг тавсифи

Маргаринлар технологияси