Инновацион технологиялардан фойдаланишда ўқувчининг ижодкорлигига эришиш - Musiqa - Referatlar

Инновацион технологиялардан фойдаланишда ўқувчининг ижодкорлигига эришиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

52 KB

Ko'chirib olish

Инновацион технологиялардан фойдаланишда ўқувчининг ижодкорлигига эришиш Режа: 1. Инновацион технологияларни қўллаш - ўқув жараёнига тадбиқ этиш 2. Ўқувчилар ўртасида инновацион технологик таълимни кенг жорий этиш

Умумтаълим мактаблари ўқувчиларида мустақил фикрлаш қоидаларини ривожлантирар эканмиз, айниқса бошланғич синф ўқувчиларининг ўз мустақил фикрларини баён этишлари, қўшиқларни жонли тарзда тўлиқ куйлай олишлари, мустақил фикрлай олишлари, энг муҳими миллий мусиқани онгли равишда идрок этиб, қўшиқни куйлашлари аҳамиятлидир. 2005 йилларда Халқ таълими тизимида янада чуқур ўзгаришлар рўй берди. Педагог ўқитувчиларнинг илмий ва касбияй салоҳиятларини кучайтириш, дарс сифат ва самарадорлигини оширишларида таълимга янгиликлар олиб кирилиши талаб даражасига кўтарилди. Яъни таълимга инновацион усулдаги технологияларни қўллаш ва уларни жорий этишга эътибор кучайтирилди. Инновацион технологияларни қўллашда мусиқа ўқитувчиси ҳар тарафлама талаб даражасидаги замонавий дарсларни ташкил этилши режалаштирилди. Хатто ўтказиладиган Республика анжуманлари ва тадбирларида инновацион технологиялардан оқилона фойдаланиш йўллари белгилаб берилди. Инновацион технологияларни қўллаш - ўқув жараёнига тадбиқ этиш орқали педагоглар жуда кўп янгиликларга эга бўлади, айниқса жамиятнинг ривожланиш даражасини ўрганади, дунёвий билимлари педагогда ошади, ўқувчиларда шаклланади, айнан мусиқа оламидаги ривожланиш янгиликларга эришиш малакалари такомиллашади, бир сўз билан айтганда янгиликлар яратиш ҳисобига таълим жараёнининг мезони кучайтирилади, ўзаро фикр алмашув ҳамда тажрибавий билимлар савиясининг кенгайишига эришилади. Маълумки, XXI аср техника асридир, шундай экан бугун ҳар бир педагог ва ўқувчи- ёшлар онги ривожланиб, технологиянинг барча усулларини теран англай олади. Айниқса, интернет тизимини кенг йўлга қўйилиши лозимлиги юртбошимиз томонидан ҳам илгари сурилди. Ҳозирги замон боласи интернет тизимидан мустақил фойдаланиши, улар эркин равишда дунё янгиликларидан воқиф бўлишлари таъкидланди.

Инновацион технологиянинг замирида ҳам дунёдаги мавжуд таълим масканлари, уларнинг иш фаолиятлари ва дарс ўтилиши самарадорлигини ўрганиб, дарсларда жорий этилиши кўзда тутилади. Жаҳон янгиликлари, уларнинг ривожланиш жараёни, дарсдаги режаларнинг келтирилиши, энг муҳими дарсда вақтдан унумли фойдаланиш даражасини жорий этиш ҳам ушбу технологияни қўлланилишида назарда тутилади. Япония давлатида “ишга кеч қолиш” ибораси тушунчаси қўлланилмас экан, бу билан кўриниб турибдики, ҳеч ким ишга кеч қолмай , вақтни тежар эканлар. Ана шундай вақтнинг қадрига етадиган кишиларнинг иш фаолиятида ҳеч қандай муаммолар дуч келмайди. Европа давлатларида таҳсил оладиган барча ўқувчи- ёшлар ўз мустақил фикрига эга шахс ҳисобланади, улар дарс жараёнида ўқитувчи берган билим ва малакаларни бемалол равишда англайдилар ҳамда муҳокама ва мунозарага эркин ҳолда қўядилар. Яъни уларнинг мустақил фикрлашларига асос мавжуд бўлади, бундай фикрлайдиган ўқувчиларнинг устозлари ҳам албатта, ўз ўқувчиларидан минг чандон билим ва касбий маҳорат эгаси бўла олади. Бизда ҳам мустақил фикрлайдиган ўқувчилар мавжуд бўлиб, улар ҳам дарсда фаолликни қўлга оладилар ва дарсни мунозара ва қизиқарли тусга айлантира оладилар. Юртбошимизнинг айнан бугунги кун боласини ўз мустақил фикрига эга бўлишини шундай изоҳлашлари ҳам педагогларни янгиликка ва технологик ютуқларга интилишга ундайди: “ Мустақил фикрлай олиш, мусиқани идрок этишни кучайтириш билан бирга сўзлаш қобилиятини ҳам кучайтиради. Айниқса, одоб-аҳлоқ меъёрларини ўрганиш билан болада мукаммаликка интилиш, билим доирасини кенгайтириш, яшаш ҳисси кучаяди.” Мустақил фикрлашда шуни алоҳида таъкидлаб ўтмоқчиманки, бугунги кунда таълим муассасаларида муҳим саналиб келаётган мустақил таълимни ўқувчи- ёшлар орасида ҳам шакллантириш лозимлиги тўғрисида тўхталиб ўтаман. Боиси, бир соатлик дарс ёки қўшимча машғулотлар орқали ўқитувчилар ўз мақсадига эриши олмаслги мумкин, уларни янада эркинроқ

машқ қилиб, мустақил равишда фикрлай олишларига эришиш учун уларга мустақил равишда машғулотлар бериш лозимдир. Дарсда инновацион технологияларни қўллашда дарс машғулотлари жараёнида ўқувчилар ўзлаштирган билимларни мустаҳкамлаш, кенгайтириш ва бойитиш, таълим олиш ва бўлғуси фаолият учун зурур бўлган кўникмалар, малакалар ва фазилатларни ҳосил қилиш ҳамда ривожлантириш шаклидир. Бу жараён ўқувчиларнинг бўш вақти, технологик таълим олишга бўлган қизиқиши, ўз-ўзини тарбиялашга қаратилган ҳатти-ҳаракати, ҳарактери, темпераменти билан боғлиқ бўлган бир қанча омилларни ҳисобга олишни тақазо этади. Ўқувчилар ўртасида инновацион технологик таълимни кенг жорий этишда юқори синф ўқувчиларига турли топшириқлар бериш орқали мустақил фикрлашни бойитишга эришиш мумкин. Бундай жараённи ташкил этишдан мақсад- уларни янги билимларни ўзлаштириш, такрорлаш асосида мустаҳкамлаб боришга одатлантириш, ўқув фанларидан берилган топшириқларни ўз вақтида тайёрлаш, керакли адабиётларни топиш, бўш вақтни оқилона ташкил этишга, жамиятда бўлаётган воқеаларни тўғри баҳолашга ўргатиш, уларнинг мусиқага доир турли фанларни ўрганишга бўлга қизиқишларини ривожлантириш, илмий дунёқарашни таркиб топтириш, мусиқий-эстетик дидини ўстириш, ўз устида мунтазам, қунт билан ишлаш қобилиятини ўстиришдир. Шуни алоҳида эътиборга олмоқ зарурки умумтаълим мактабларида билим ва кўникма олаётган бошланғич синф ўқувчилари ўртасида олиб бориладиган синфдан ташқари ишларнинг ташкил этилишида ахборот технологияларига таянган ҳолда мазмунли ва мақсадга аниқ йўналтирилган амалий машғулотларда мусиқа идрокини ва мусиқа саводи фаолияти ўзаро ўзвий боғланиш билан қолган барча фаолиятлар амалиётига етакчилик қилади. Ўсиб келаётган ёш авлоднинг тарбияси жамиятимизнинг равнақи учун ўта муҳим масаладир, том маънода айтганда бизнинг шогирдларимиз ойнадаги аксимиздир. Биз ҳозирги ёшларга қандай таълим ва тарбия берсак улар

шундайлигича қабул қиладилар. Ҳозирда техника асрида яшаётганимиз боис ёшларимиз қобилиятли бўлиб, айниқса мусиқа дарсларида ёки бўлғуси рассомнинг ижодий фаолиятида уларга мустақил фикрлашни мажбурий ҳолда бериш керак эмас, аксинча қизиқарли, мантиқий саволлар, интеллектуал ўйинлар, қизиқарли Шоулар, баҳс-мунозарали ўйин дарсларини кўпроқ ўтказиш лозим. Ўз-ўзидан маълумки, мусиқа дарсларида биз расмлардан фойдаланамиз, рассомлар эса мусиқа тинглаб расм чизишлари мумкин, шунда педагог кўргазмалиликка эришган бўлади. Умумтаълим мактабларида ўқувчи ёшларнинг билим ва кўникмаларини шакллантиришда, уларнинг баркамоллигига эришишда касб-ҳунар ривожига эришишда ўқитувчи-педагоглар юқоридаги фикрлардан хулоса чиқарганлари ҳолда таълимга замонавий дастурларни олиб киришлари лозим. Ўқувчини қай даражада кўпроқ билим олишга, ижодкорлик қобилиятларини ривожлантиришга жалб этилса, дарс самарадорлигига, ёшлар тарбиясини тўғри йўлга қўйилишига эришилади. Бунинг учун дарсдан ташқари машғулотларни, тўгараклар фаолиятларини чуқур ўзлаштириб, ўқувчиларнинг бўш вақтларини кўнгилли ташкил этишга эришиш лозим. Мусиқа маданияти дарсларида халқимизнинг мумтоз ва замонавий қадриятларидан баҳраманд бўлиш дарсларнинг самарали бўлишида ўринлидир, худди шунингдек тасвирий санъатда ҳам. Дарс давомида ўқитувчи ўқувчиларга фақатгина мусиқа тинглаш ва қўшиқ куйлаш ёки расм чизиш билан чегараланмай, “Одоб - инсон зийнати” мавзуида қизиқарли очиқ мулоқотлар ўтказиши, буюк аждодларимиз қолдирган ўгитлардан фойдаланиши мумкин. Масалан, бошланғич синфларда ўтиладиган мусиқа дарсларида мусиқа оҳанги остида қўшиқ ўрганиш ва Ватанимизни севиш, ўзаро ҳурмат ҳамда ахлоқ-одоб қоидалари борасидаги баҳс-мунозара орқали ўқувчиларни мустақил фикрлай олиш мумкин, шу вақтнинг ўзида қўшиқ мазмунидан келиб чиқиб, болаларга расм чизишни ҳам айтиш мумкин шунда улар чизган байроқ, гербимиздаги хумо қушнинг тасвирлари жонли чиқади.

Табиийки мусиқа ҳам айнан инсоннинг ички ва ташқи дунёсини оҳанглар орқали гўзаллик ва яхшиликка йўналтиради. Яъни, кишиларда бўлиши зарур бўлган ҳислатлар, айнан мусиқада ҳам бўлади, жумладан, миллий қўшиқ чиройли ҳаракат, ҳушмуомалалик- ҳушоҳанглик билан уйғунлашади. Шу ўринда таъкидлаш лозимки, одобли бола босиқ, мулойим, камтар ота-онасига меҳрибон бўлади. Қўпол, манмансираган, ҳудбин болалар эса элга ёқмайди. Худди шунингдек ёқимсиз қўшиқ ёки беўхшов расмлар ҳам инсоннинг ғашини келтиради. Дарс давомида тарбиявий қўшиқларни ўрганиш орқали ўқувчиларнинг ижодкорлик идроки кучаяди, мустақил фикрлайди ҳамда тасвирларда таққослаш қобилиятлари ривожланади. Мустақил фикрлай олган ўқувчи ўқитувчи ўргатган қўшиқни тўғри ўрганади, унинг мазмунига эътибор бериб куйлайди ҳамда таъсирли чиқади. Мусиқа ўқитувчиси мавзудан келиб чиқиб, ўқувчига шундай савол бериши лозимки, саволнинг ўта содда ва қизиқарлилиги баҳс-мунозарага айланиб кетсин. Ўқитувчи-педагог 45 дақиқа мобайнида саломлашув одоби, нутқ маданияти, бадиий-образлилик, юксак педагогик маҳорат, ижодкорлик қобилияти орқали ўзини ўқувчиларга намоён этиши лозим. Ўқитувчи дарсни ташкил этаётганда албатта ўқувчининг ёши ва қизиқишини инобатга олиши шарт, шундагина унинг шогирдлари мустақил фикрлаган ҳолда ўз устозидан андоза олаверади. Инновацион технологияни жорий этишда ўқувчиларнинг ўзларини эркин тутишларига эришиш лозим бўлади. Бунда айнан ягиликлар ўйлаб топиш, ўқувчиларга мутлоқ янгилик тариқасидаги мусиқий “роликлар” тақдим этиш, миллий мусиқаларни ўргатишда ҳам замона руҳини қўшган ҳолда технологияга эришиш керак. Ўқувчиларга инновацион тизимни жорий этишда фикрлаш қобилиятларини ўта зўриқтирмаслик учун содда ва қизиқарли “метод”лардан фойдаланиш лозим. Дарс жараёнида, айниқса манзараларни табиат қўйнида чизилса ўқувчи учун қизиқарли бўлади, у эркин ҳолда ижод қилади.

Маънавиятини бойитиш орқали, энг аввало ўсиб келаётган ёш авлод, аждодлари, бойликлари, ҳусусан анъана ва урф-одатларимиз ҳақида мустақил фикрлашга эга бўлмоқлари лозим. Ўқувчиларда мустақил фикрлаш қоидаларини ривожлантирар эканмиз, айниқса бошланғич синф ўқувчиларининг бурро-бурро қилиб гапиришлари, мустақил фикрлай олишлари, энг муҳими миллий мусиқани онгли равишда идрок этиб, расмни жонли тарзда чизишлари аҳамиятлидир. Мусиқа дарсида инновацион технологияни жорий этишда бошқа давлатлар янгиликларини олиб киришда албатта тарбия кўникмаларига эътибор қаратиш лозим. Чунки бошқа бир давлат мусиқа санъати мутлоқ бизнинг азалий мусиқамизга тўғри келмаслиги ёки бизнинг урф- одатларимизни ёрита олмаслиги мумкин. Шунда уларнинг кучли тарафларини, масалан, хатто бошланғич синфларнинг ўқувчилари ҳам бемалол нотага қараб куйлашлари, суръат ва темпни ажрата олишлари, турли мусиқий товушларни тезда илғашлари , икки овозда жамоа бўлиб куйлашлари каби жиҳатларини мисол қила олишимиз мумкин. Инновацион технологиянинг яна бир жиҳати бошқа миллатга мансуб бўлган турли қарашларни янги кўринишларини, яъни табия кўникмалари, ижодий изланиш самараси, техникани чуқур билиш каби малакаларни ўзаро боғлаш, ўрганиш, жорий этишдан иборатмусиқани ва тасвирий санъатни кучайтириш билан бирга сўзлаш ва тасаввур этишни ҳам кучайтиради. Айниқса, одоб-аҳлоқ меъёрларини ўрганиш билан болада мукаммаликка интилиш, билим доирасини кенгайтириш, яшаш учун курашиш ҳисси кучаяди. Касб таълимини ривожлантиришда ўқитувчи педагоглар ўқувчи- ёшларни баркамолликка эришишларида ўз ижодий қобилиятларини сарфлаб, уларни билимли-уқувли этиб тарбиялашлари лозим. Бунинг учун ҳеч нима тўсиқ бўла олмайди. Бугунги кунда ўқувчиларга таълим ва тарбия беришда янгиИнновацион технологияларга асосланган замонавий дарсларни ташкил этиш давр талабидир.

“Интернетни ўрганадиган, янгиликка интиладиган ёшлар энг аввало, мустақил фикрлай олиш, мусиқани идрок этишни кучайтириш билан бирга маданиятли сўзлаш қобилиятига ҳам эга бўлиши зарур. Одобли ва маданиятли шахсгина интернетдан нимани қидириш ва ўрганишни ҳам уддалайди. Айниқса, одоб-аҳлоқ меъёрларини ўрганиш билан болада мукаммаликка интилиш, билим доирасини кенгайтириш, яшаш тарзини ўрганиб бориш лозим”. Республикамизда “Таълим тўғриси”даги Қонуни, Кадрлар тайёрлаш миллий дастури ҳамда ДТС талаблари асосида иш олиб бориш касб таълимини ривожлантиришда асос бўлади. Тўққиз йиллик умумий ўрта таълим жорий этилгач, барча ўқув фанлар қатори мусиқа маданияти фанидан миллий ижро устиворлигида ва ҳозирги замон талаби асосида янги дастур яратилди. Дастур асосида дарсликлар, услубий қўлланмалар, тавсияномалар, таҳминий мавзули иш режалари яратилмоқда, чунки, мусиқа табиатига кўра инсон ҳиссиётига кучли таъсир эта олиш ҳусусияти билан бирга ўқувчиларни нафосат оламига олиб кириш, мусиқа идрокини шакллантириш, мусиқа саводхонлигини ошириш ва аҳлоқий-ғоявий тарбиялашнинг муҳим воситасидир. Давлат таълим стандартларида белгиланганидек, маҳаллий-услубий қўшиқлардан фойдаланиш, маҳаллий бастакорларнинг асарларини ўрганиш мусиқа маданияти дарсларида қўл келади. Ўқувчи бундай усулдаги қўшиқларни тез ўзлаштиради. Улар оҳангларнинг ёқимлилигини қалбан ҳис этадилар, бироқ еттинчи синфларда берилган халқ қўшиқчилигига оид қўшиқлар ҳамда мақомлар умумтаълим мактабларида таҳсил олувчи ўқувчиларга ўрганишларида мураккабдир. Бундай қўшиқларни касбга йўналтирилган ўқув муассасаларига бериш ўринлидир. Тарбия топган болагина ўқитувчининг берган топшириғини ўз ўрнида бажаради. Ўқувчилар билан мустақил ишлашда уларнинг мусиқий ижросини

шакллантириш муҳим аҳамиятга эга. Мусиқий ижроси барча фаолиятлар амалиётида етакчи ҳусусиятга эга эканлигини давлат таълими стандартида ҳам алоҳида кўрсатиб ўтилган. Шу жиҳатдан олиб қаралганда таълим жараёнини мусиқий идрок этишда янгиИнновацион технологияларга таяниш, инновацион технологиялардан фойдаланиш ёшларнинг мусиқий қобилиятларини шаклланишига таъсир этувчи бир қанча омилларни келиб чиққан ҳолда ташкил этиш мақсадга мувофиқдир. Ўқувчига бериладиган мустақил топшириқда мусиқали ҳаракатлар, чолғучилик ижодларнинг фаолиятини амалга оширишда ўйин методларидан кенг фойдаланиш тавсия этилади.

O'xshashlar

Мусиқий таълимда инновацион талаблар

Инновацион технологияда интер фаол методлари

Инновацион технологиялар блоки бўйича саволлар

Мусиқа тарбиясида ДТС ва педагогик технология талаблари

Мусиқа саводи фаолияти