Ўзликни англаш миллат руҳига садоқат - Milliy istiqlol g'oyasi - Referatlar

Ўзликни англаш миллат руҳига садоқат

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

135.5 KB

Ko'chirib olish

Ўзликни англаш миллат руҳига садоқат Режа: 1. Мен мусулмон бўлиб тугилганман, мусулмон бўлиб уламан» 2. Жахолатга қарши - маърифат 3. Ўзбеклигимизча қолайлик 4. Ўзбеклигимизча қоламнз

«Мен мусулмон бўлиб тугилганман, мусулмон бўлиб уломан» Ислам КАРИМОВ Ихлос 2003 йилнинг 27 ноябри - Ийди Рамазоннинг учинчи куни. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Ка-римовнинг Бухорои Шариф тупроғида қайта қад ростла-ган икки муборак қадамжо - Абдулхолик Ғиждувоний ва Хўжа Баҳоуддин Накшбанд мажмуалари зиёратига келиши кутилмокда. Президент Гиждувоний зиёратгоҳини кўриб, кейин Баҳоуддин Нақшбандга - асосий анжуман ўтадиган даргохга келади. Мамлакат раҳбари ташрифи учун хамма парса тахт қилинган. Тошкентдан ва вилоятлардан борган уламолар, тарихчи ва тасаввуфшунос олимлар, хорижий меҳмонлар, Бухоро жамоатчилиги - ҳамма Баҳоуддин Бало- гардон ҳоки ётган тупрокқа катта руҳий тадорик ва ихлос-ла кадам кўяди. Одамлар икки-учтадан бўлиб кадамжони зиёрат қилар эканлар, улар ўртасидаги суҳбат пироварди муштарак мавзуга бориб тақалади: бундан бир-икки йилгина аввал бу жойлар кай аҳволда эди? Дахрий шўро замонида-чи? Бизнинг ҳамроҳимиз Жондор тумани ҳокими Ҳолмурод Жумабоевнинг тўлқинланиб айтаётган гапларига кулоқ ту- тамиз: - Мана шу турган жойимизда не воқеаларнинг гувоҳи бўлмадим. Шўро тузуми ўзини охирги кунларигача бизнинг руҳимизга эгалик қилишини кўймади. Шу Когон райони бошқарувида хизмат қиламан денг. Мана шунақа улуғ айём - ҳайит кунлари тўғридан-тўтри Масковнинг ўзидан келган топширикни бажаришга сафарбар қилинамиз. У пайтда турфа аҳмоқона топшириқлар кўп бўларди-ю, лекин буниси хаммасидан аввал юракка юк бўлиб тушарди. Яъни биз ара- фа куниёқ шу мозорот дарвозаси олдида кўриқчилик қилиб, зиёратга келаётган халқнинг йўлини тўсишимиз, одамларни худди қўйдек олдимизга солиб кувишимиз талаб қилинарди. Алхамдулиллох, мусулмонмиз - одамларга иложи борича қаттиқ гапирмасликка уринамиз, зиёратгохнинг ўзида эмас, нарирокда - тут пайкаллари орасига бориб, бировни кўзига кўринмасдан дуои фотиха қилиб кетаверишларини маслахат берамиз...

У ёғини сўрасангиз, одамлар талпинаётган зиёратгохнинг ўзи бирор инсофли топилармикан деб, мадад сўраб ётарди. Атроф-теваракни одамнинг бели баравар ёввойи ўт коплаган, шу якин қишлоқлардаги савобталабларга бу ерни тозалаб тар тибга келтиришга ҳам рухсат берилмас, гўё бу жой каича ха робалашса, даҳриёна сиёсат учун шунча яхши эди. Бахоуддин Нақшбанд кабри атрофига курилган масжидларга «Коммунизм» колхозининг тонналаб сунъий ўғити тўлдирилган, бу ердан беш-олти чакирим нарига ўткир кўланса хид таралиб турарди. (Айрим кўзи очик одамлар буни тагдор қилиб «ко мунизмнинг ҳиди» деб кўйишарди.) Яратганга шукрки, юртимизни мустақил кўрмок бизга насиб этди. Президентимиз бошқа зиёратгохлар қатори Бахоуддин Нақшбанд хазратлари хилхонасини обод қилиш и ташвишига тушдилар. Шу жараёнда бўлиб ўтган бир воқеа ҳеч ёдимиздан чиқмайди. 1993 йилнинг сентябрь ойи эди. Президентимиз улуғвор ва гўзал бир қандилни Тошкентдан шу зиёратгохнинг энг муаззам гумбазига осиш учун юбордилар. Таъмир ишлари тугай деб колган пайтда кандилни гоқорига кўтара бошладик. Шу пайт унинг занжири бирдан узилди-ю маҳобатли қандил пастга караб кетди. У билан бирга бизларнинг ҳам юраги- миз канчалар шувиллаб кетганини тасаввур қиларсиз. Буни карангки, ҳов юқоридан тушаётган қандил хонаконинг тош полига 2-3 метр колганда бир нозик электр симига илинганча осилиб, тўхтаб қолди... Орадан уч кун ўтиб, таъмирлаш ишларининг боришини билиш мақсадида барча вилоятлар ҳокимларини ёнига олиб, Президент келди. Ҳамма жойни синчиклаб кўрди, зарур кўрсатмалар берди, Қуръон ўқилиб фотиҳалар қилинди. Юрт- бошимиз хонақадан чиқиб кетаётган жойида бир кайрилиб гумбазга караб колди-ю, бизларга савол берди: - Мен жўнатган қандилни нега осмадинглар? Ҳамма жавоб кутиб менга қаради. Мен ҳаяжондан зўрға ўзимни босиб: — Гумбаз кандилни қабул қилмади, - деб жавоб бердим. Президент бошқа ran айтмай, Баҳоуддин Нақшбанд масжидининг имом-хатиби Бобожон домланинг кўлтиғидан олиб ичкари кириб кетди ва ўша ерда икки ракат номоз ўқиб, узоқ дуо килди. Номоздан туриб чикаркан, «Қани, энди яна бир ҳаракат қилиб кўринглар-чи», дея биз билан хайрлашди.

Худонинг кудрати билан ўшандан кейин кандил осон- гина масжид гумбазига осилди ва ҳамон шу ерда нур сочиб турибди... Асосий мезон – одамийлик мавриди келди, келинг, эътиборли таълимотлардан бири - тасаввуф тўгрисида қискача мулоҳазага берилайлик. Бу таъли- мот одам руҳияти ва қалби билан мустаҳкам алокада бўлиб кел- гани билан хам маданий тарихимизда алоҳида ўрин эгаллайди. Гасаввуф ботин, яъни ипсон ички олами ҳакидаги илмдир.Шу боис суфийлар бу илмни илми хол (рухият илми)деб атаганлар. Алоҳида уктириш жоизки, суфийлар шариатни асло инкор этмаганлар. Аммо тоату ибодатни адо этиш билан чекланмас- дан, балки Аллох каломининг мазмун-моҳиятига чуқуррок кириб бориш, инсон ва Яратган орасидаги муносабатни теран англаш, Илоҳни чин дилдан севиш ва қалбни тозалаб, уни Худонинг уйига айлантиришни орзу қилганлар. Бундай ёндашув юзаки, чала диндорликни рад этиб, унинг ўрнига бутун вужуди билан Худога интилиб, ахлоқий покланиш, ин сон сифатида камол топиб, кжсалишга, маънавий чиниқишга олиб келади. Ана шу ғоя замирида Комил инсон тушунчаси ривожлантирилган. Комил инсон - софлик ва шафкат тимсоли. У шариат ва тариқатда етук инсон бўлиб, умрини одамларни тўгри йўлга бошлаш, фитна ва жанжаллар, уруш- қирғинларнинг олди- ни олишга бағишлаши лозим. «Комил инсон учун одамлар орасида яхшилик уругини сепиш ва ёмонликлар, жахолатга қарши курашишдан кўра фойдалирок ибодат йўқдир» (Ази- зиддин Насафий). Шу маънода, яхшилик қилишга доимий қарздорлик хис қилиб яшайдиган замондошимизнинг ҳар бир амалига бара кан азимни Яратганнинг ўзи ато этиши шубҳасиздир. Нажмиддин Кубро, Абдулхолик Ғиждувоний, Баҳоуддин Накшбанд, Хўжа Аҳрори Вали ана шундай комил инсонлар, халқни эзгу мақсадлар сари етаклаган руҳоний пирлар эди. Ҳазрат Бахоуддин Нақшбанд таълимотида охират ва дунё, илохийлик ва дунёвийлик бирлашиб кетади. У инсонни ҳам жисман, ҳам руҳан тарбиялар, ҳалол меҳнат билан кун кўришни, ободончилик ва яратиш ишлари билан щуғулланиб, Аллоҳни қалбда олиб юриш, бир нафас хам Уни унутмаслик- ни уқтирган. Нақшбандия ва умуман хожагон тарикатинииг тамойиллари ҳам айни шу мақсадга йўналтирилган.

Яъни Аллоҳ ёди билан нафас олиш, ватанни севиб сафар қилиш, обод этиш, манманлик, кибру хавони тарк этиб, руҳиятни поклаш, ўз-ўзини назоратга олиб, килаётган ишларининг Аллоҳга ва инсонларга канчалик хуш келишини аниқлаш. Ана шулар асосида «Дил ба ёру даст ба кор» (Дилинг Худо билан, қўлинг иш билан банд бўлсин) шиори майдонга таш- ланган эдики, бу тарки дунёчилик ғоясини ҳам, текинхўрлик ва таъмагирликни ҳам рад этарди. Тасаввуф аҳли ҳаётга, жамият ва инсон масалаларига кенг караганлар. Бу чин маъ- носи билан инсонпарварлик таълимотидир. Чунки суфийлар, гарчи чин мусулмон сифатида шуҳрат козониб, ислом дини тозалиги учун курашган бўлсалар- да, аммо ҳеч качон ўзга динларни камситмаганлар. Аксинча, улар барча динларни Худо сари олиб борадиган турли йўллар ва воситалар деб караб, хоҳ насроний бўлсин, хоҳ буддавий, эҳтиром ва ҳурмат билан муносабатда бўлганлар. Тасаввуфни обдон ўрганган инглиз олими Р. Николсон бундай ёзади: «Мусулмон бўлиб туриб, барча динлар ва мазҳаблар билан муроса ва мадора киладиган ҳамда ўзаро кечиримлилик, меҳрибонлик асосида яшайдиган жамики кишилар, гарчи расман суфий бўлмасалар ҳам, улар (амалда) суфийдирлар». Ана шунинг учун хам тасаввуф ва тариқат акидапараст фундаменталистларга ёкмаган. Абдулваххоб ва унинг издош- лари тасаввуфни исломга зид, бидъат таълимот деб, унга қарши жиҳод эълон қилган, улуг шайхларнинг макбараларини вайрон этиб, китобларини ёндирган. Улар кабрларни зиёрат килиш, авлиёга ихлос қўйишни куфр, Аллохга ширк деб айтган. Бу бориб турган калтабинлик ва динни ҳам, инсон психологиясини ҳам тушунмасликдир. Зеро, одамлар авлиё-лар, шайхларни зиёрат қилар экан, улар воситасида Аллоҳга эътикодларини изхор этадилар, бу оркали диний туйғулар қондирилади, исломга муҳаббат кучаяди. Тасаввуфнинг Комил инсон ғояси айниқса диний акидапарастлар ғазабини келтиради. Зотан бунда улар инсоннинг эрки ва гараккиёти ифодаланганини хис этадилар. Чунки акидапарастлик -айни жаҳолатдан бошқа нарса эмас. У инсонга муте қул, такдирнинг ўйинчоғи деб қарайди, унинг қалби ва маънавий эҳтиёжлари билан мутлако ҳисоблашмайди. Фундамента- листлар тасаввуф таъсирида шаклланган адабиёт, фалсафа ва санъатдан ҳам воз кечиш, умуман акл ва ҳис билан яра-тилган жамики нарсаларни нобуд этишни талаб

қилади. Шу боис хам суфийлар акидапараст шахсларни жоҳил ва думбул одамлар деб баҳолаган. Ақидапарастлик одамлар орасига низо уругини сепса, тасаввуф уларни рухан бирлаштириш ғоясини илгари суради. Тасаввуфни диний бағрикенглик таълимоти, инсон ка-молотига йўл қидирган ҳамда жахолатга қарши курашиб келган маърифий таълимот, деб атаймиз. Ушбу таълимот бугунги Ўзбекистоннинг миллий-маънавий юксалишининг асосларидан бири сифатида танланиши, Юртбошимизнинг улуғ шайхларимиз руҳи покларини эъзозлаб, уларнинг мозо- ротларини обод этиб зиёратгоҳларга айлантираётгани, асар- ларини кенг таргиб этишга рахнамо бўлишида катта маъно бор. Биз исломни шу муборак зотлар таълимоти билан қабул қилганмиз ва севганмиз. Ислом динининг ҳакикий моҳияти бизнинг юртимизда кенг ўрганилган ва маданий хаётимизга сингиб кетган экан, биз бу меросни кўз корачиғидек асраймиз, унга чанг солган ёвуз кучларга қарши курашдан чарчамаймиз. Жахолатга қарши – маърифат Давлатимиз раҳбари Хожа Баҳоуддин Нақшбанд зиёрат- гоҳида утказилган тантанали маросимда сўзлаган нутқида бир муҳим масалага алоҳида урғу бериб, шундай деган эди: «Мен Ўзбекистон тарихидаги шу каби олижаноб ишларни халқимизнинг нафақат мамлакатимиз, балки бутун дунё- да ислом динини асраш ва химоялашга қўшаётган ўзига хос хиссаси, динимизга нисбатан турли бўхтонлар уюш- тираётгаи, унинг обруси ни тўкишга уринаётган кучларга қарши аниқ ва амалий жавоби, деб қабул килишингизни истардим». Яқинда Ўзбекистонга АҚШнинг Р. Никсон номидаги таҳлилий марказ ҳузуридагн «Халкаро хавфсизлик ва энер гетика» дастури директори Зейно Баран хоним ташриф буюрди. У сафардан қайтиб боргач, Вашингтондаги ушбу марказда утказилган илмий семинарда қилган ҳисобот док- ладида Ўзбекистонда ислом динидаги бағрикенгликни кўллаб-кувватлаш, тарихан вужудга келган анъанавий исломий қадриятларни тиклаш, диний таълимни йўлга кўйишда эришилган муваффакиятларга юксак бахо берди.

3. Баран семинарда иштирок этаётган АҚШ Конгресси, Давлат департаменти, Пентагон, Адлия вазирлиги, халқаро ташкилотлар вакиллари ва дипломатлар эътиборини айни сохада Ўзбекистон тажрибасини жиддий ўрганишга чакирди. «Жаҳон» ахборот агентлиги мухбири билан қилган сухбатида у, жумладан, шундай дейди: «Ўзбекистон ҳаётининг барча соҳаларида кўлга киритил- ган ютукларни, афсуски, АКШда ҳамма хам яхши билмайди. Мен АҚШга шундай қатъий ишонч билан қайтдимки, ислом дини демократия ғоялари ва иқтисодий ислоҳотлар билан уйғун кела олиши борасида Ўзбекистон бутун Марказий Осиё мамлакатлари учун ибрат намунаси бўла олади. Ҳозир Ғарб мамлакатлари ва АҚШ афкор оммасига чинакам исло мий қадриятлар билан уни бузиб кўрсатаётганлар орасидаги фарқни изоҳлаб бериш ниҳоятда муҳимдир. Буни худди Ўзбекистонда қилинаётгани сингари тегишли адабиётларни чоп этиш, Қуръонни тўгри таржима қилиб, тўғри талкин этиш оркали амалга ошириш мумкин. Имоним комилки, динга муносабат борасидаги Ўзбекистоннинг ҳозирги таж-рибалари анъанавий исломни чуқуррок тушунишимиз учун бизга ёрдам беради». Дарҳақиқат, бутун дунёга тахдид солаётган фудамента- лист окимлар, террорчи ёвуз кучлардан фақат курол, куч ишлатиш йўли билангина кутулиб бўлмайди. Афғонистон ва Ирокдаги воқелик бу кураш жабхасини маънавий-маъ- рифий соҳага кўчиришни, айни миллатлар - мусулмон аҳолисининг ижтимоий-рухий ҳолати, миллий қадриятлари билан ҳисоблашишни талаб килмокда. Демак, инсониятнинг маданий тараккиёти йўлида катта ғовга айланаётган диний экстремизм, фундаментализм ўзини турли йўллар билан намоён этаётган экан, унга қарши кураш усуллари ҳам хилма-хил бўлиши, бу кураш мунтазамлик касб этиши лозим. Халкимиз тўнкани кетмон билан қазиб олса, кўлга кирган зирапчани игна билан чикаради. Ҳар бир дарднинг давоси ўзгача. Модомики, жаҳолат аввало инсон оигу шуурига ўрнашар, айнан шу ерни макон тутар экан, ундан кутилишнинг энг тўғри йўли онгга таъсир килмок, уни улуғвор иншоотлар билан юртни обод айладилар, балки миллат руҳиятининг устунлари мустаҳкам бўлиши йўлида кайғурдилар. Дарҳақиқат, Соҳибкирон

бобомизнинг «Биз ким...» дея бошланувчи машхур хитоби замирида ҳам савол, ҳам даъват, ҳам ифтихор жамул-жамдир. Юртбошимизнинг «Ҳар бир инсон қурувчи бўлиши керак» деган таъкидлари замирида фақат маҳобатли иморатлар куришгагина эмас, балки инсон кўнглидаги бунёдкорлик, миллат қалбининг ободлиги, диёнат устунларининг тикланишига даъватни ҳам кўрмок лозим. Афсуски, ўтмиш йўлларимиз ҳар доим хам ёруғ, текис ва обод бўлган эмас. Бу халқ темурий шижоатдан бебаҳра, миллий ғурур кўчасидан ўтмаган, энг баланд тахтга даъвогар бўлибтуриб бурнидан нарини кўрмаган подшохлару амирлар- нинг хам кўпини кўрди. Уларнинг бири яхлит мамлакатнинг пароканда бўлишига тек караб турган бўлса, бошқаси фақат харамини кенгайтириш ташвиши билан яшади... Энди Хожа Баҳоуддин Накшбанд зиёратгохидаги анжу- манда иштирок этган, бу ерда амалга оширилган савобли ишлардан тўлган кўнглини Юртбошимизга самимий сўзлар билан тўкиб солган нуроний отахонга кулоқ тутамиз: «Бизнинг ота-боболаримиз, бизга насиҳат қилган, илм ва маърифат таркатган алломаларимизнинг йиллар давомида етолмаган орзусини Сиз гапирдингиз. Қанча одамлар қон ютиб, йиғлаб, ханафия мазхабига мувофик дин ишини ушлаб кетишликни орзу қилиб, шу орзуга эришолмади. Аллоҳга бе- адад шукрлар бўлсинким, мустақиллик бизга насиб этганидан кейин, алҳамдулиллоҳ, бизга динимизни, ўзимизнинг азалий, бутун оламга, бутун халқларга адолат билан муомала киладигаи бир ҳак йўлни, ота- боболаримизнинг қилган ҳак йўлини, яъни ханафия мазҳабига мувофик динимизга амал килишликка Аллоҳ Сиз бошчилигингизда йўл очиб берди. Энди бунинг шукронасини асло-асло Аллоҳга айтиб чарчамаймиз. Мана, динимизнинг ҳимоясини киляпсиз. Аллох йўлида, ҳақ йўлдан кетишимизга ўзингизнинг улуғ сифатларингиз билан мадад беряпсизми, Сизга Аллоҳнинг ўзи мададкор бўлсин!» Энди айтинг - Нақшбанд хазратларининг асрлар куму тупроғи остида кўмилиб, унутилиб кетган муборак қадам- жолари пойдеворининг Юртбошимиз қадам-ла ўлчаб, қоғозга чизиб кўрсатган жойдан чиқкани шу мададнинг, Аллоҳ амрининг ихлосли кўнгилдаги акси эмасми!? Мана шунинг эътирофи: «Илохий куч мени шу нарсага

зўрлагандек... Пок бўлиб сўрасанг, Аллох берар экан. Яратганнинг ўзи ма дадкор бўлар экан». «Бу дунёда кимдир курар, кимдир бузар бемалол» дейди шоир. Қай бир қалби кўр кимса ўтган аср - шўро замонида Бобур Мирзонинг Сулаймон тоғ бағрига қурган ажойиб кўшкини бузиб ташлашга буйрук берган бўлса, XXI аср тонготарида бошига яшил салла ураган жохиллар раҳнамоси мингииллик маданият тимсоли - Будда хайкалларини зам- баракдан ўкка тутади. Демак, нур бор экан, соянинг бўлиши ҳам муқаррардир. Чин эътикод бор экан, жаҳолатдан мудом огох бўлиш хам фарздир. Бу соҳада олдимизда турган улкан вазифаларни Президент лўнда ва тушунарли тарзда шундай ифодалайди: «Бутун жаҳон биздан ўз сўзимизни айтишимизни, ўз тафаккуримизни намоён этишимизни талаб килмокда. Бошқа халқлар, бошқа миллатлар бизга ётсираб- беписанд қарамаслиги, балки бизни эътироф этиши, бизни эхтиром этиши керак. Биз ана шу юксак муносабат ва хурматга лойиқ бўлишимиз даркор». Бизнинг ўз сўзимизЎзбекистон Республикаси Конституциясининг 11 йил- лигига бағишланган йигилишда юрт рахбари бутун миллат номидан яна бир бор ўз сўзимизни айтди. У ҳам бўлса хеч кимнинг етовига тушмасдан, ҳамма сохада миллий ман-фаатлардан келиб чиқиб ички ва ташки сиёсатни юритиш, иқтисодий ва маънавий-руҳий хаётни ташкил этиш. Бугуни-миз ва келажагимизга дахлдор бу бунёдкорлик ишлари кимгадир кўз-кўз килиш, мактаниш учун кўл учида қилинаётган ишлар бўлмай, балки узоқ истиқболни ўйлаб режалашти- рилаётгани билан хам аҳамиятлидир. Бу ишларнинг муҳим йўналишларидан бири мамлакатимизнинг маънавий-руҳий хаётига дахлдор. Маълумки, бу соҳа ниҳоят даражада кўпқирралилиги, му-. раккаблиги ва нозиклиги билан алоҳида дикқат талаб қилади. Шу ўринда демократик қарашлар билан миллий қадриятлар ўртасидаги муносабат масаласига тўхтаб ўтмоқчимиз. Ки-тобнинг шу боби дастлабки бўлимида таъкидланганидек, демократиянинг яшовчанлиги унинг турли шароитларга мослашиб кетиши ва миллий хусусиятларни инкор этмаслиги, аксинча, миллийлик билан уйғунлаша олиши билан белги-ланади. Аслида бағрикенгликни кадрлайдиган демократия миллий хусусиятларга нисбатан ҳам

ўзбағрикенглигини на- мойиш этади. Миллий хусусиятлар билан уйғунлаштирилган демократия эса демократик қурилишдаги ранг-барангликни келтириб чиқаради. Шу боис биз янги тараккиёт йўлини танлаганимизда ҳам ўзбеконаликдан воз кечиш эвази-га демократик қарашларни ўзлаштиришни асло мақсад қилмаганмиз. Бошқача аитганда, мингииллик илдизларга эга маънавий-руҳий дарахтни қўпориб ташлаш эвазига кўзни камаштирадиган номаълум ниҳолга эътикод кўйиш бизнинг аъмолимиз эмасдир. Зеро, бизнинг йўқотадиган нарсамиз -мустаҳкам маънавий томирларимиз, не-не суронли асрлар тўфонларидан бизни миллат сифатида эсон-омон олиб ўтган ўлмас қадриятларимиз бор. Демократияни эса биз мана шу кўҳна тарихга эга маънавиятимиз дарахтига пайванд қилиш имконияти борлиги учун ҳам танлаганмиз. Шу боис демократиянинг даражасини миллий хусусиятлардан че-киниш даражаси билан ўлчаётган кишиларга ўз сўзимизни айтишга хаклимиз: сиз бу харакатларингиз билан диний ақидапарастларнинг мусулмонлар орасидаги мавқеини оши- раётганингизни, турли миллатлар ва халқларнинг демокра- тияга бўлган ишончини сўндираётганингизни тушунасизми? Узини инсон ҳукуқларининг холис ҳимоячиси деб та-ништирадиган хорижий ташкилотлардан айримларининг гадир кўз-кўз килиш, мактаниш учун кўл учида қилинаётган ишлар бўлмай, балки узоқ истиқболни ўйлаб режалашти- рилаётгани билан хам аҳамиятлидир. Бу ишларнинг муҳим йўналишларидан бири мамлакатимизнинг маънавий-руҳий хаётига дахлдор. Маълумки, бу соҳа ниҳоят даражада кўпқирралилиги, му-. раккаблиги ва нозиклиги билан алоҳида дикқат талаб қилади. Шу ўринда демократик қарашлар билан миллий қадриятлар ўртасидаги муносабат масаласига тўхтаб ўтмоқчимиз. Ки-тобнинг шу боби дастлабки бўлимида таъкидланганидек, демократиянинг яшовчанлиги унинг турли шароитларга мослашиб кетиши ва миллий хусусиятларни инкор этмаслиги, аксинча, миллийлик билан уйғунлаша олиши билан белги-ланади. Аслида бағрикенгликни кадрлайдиган демократия миллий хусусиятларга нисбатан ҳам ўз бағрикенглигини на- мойиш этади. Миллий хусусиятлар билан уйғунлаштирилган демократия эса демократик қурилишдаги ранг-барангликни келтириб чиқаради. Шу боис биз янги тараккиёт йўлини танлаганимизда ҳам ўзбеконаликдан воз кечиш

эвази-га демократик қарашларни ўзлаштиришни асло мақсад қилмаганмиз. Бошқача аитганда, мингииллик илдизларга эга маънавий-руҳий дарахтни қўпориб ташлаш эвазига кўзни камаштирадиган номаълум ниҳолга эътикод кўйиш бизнинг аъмолимиз эмасдир. Зеро, бизнинг йўқотадиган нарсамиз -мустаҳкам маънавий томирларимиз, не-не суронли асрлар тўфонларидан бизни миллат сифатида эсон-омон олиб ўтган ўлмас қадриятларимиз бор. Демократияни эса биз мана шу кўҳна тарихга эга маънавиятимиз дарахтига пайванд қилиш имконияти борлиги учун ҳам танлаганмиз. Шу боис демократиянинг даражасини миллий хусусиятлардан че-киниш даражаси билан ўлчаётган кишиларга ўз сўзимизни айтишга хаклимиз: сиз бу харакатларингиз билан диний ақидапарастларнинг мусулмонлар орасидаги мавқеини оши- раётганингизни, турли миллатлар ва халқларнинг демокра- тияга бўлган ишончини сўндираётганингизни тушунасизми? Узини инсон ҳукуқларининг холис ҳимоячиси деб та-ништирадиган хорижий ташкилотлардан айримларининг «Маҳалла давлатнинг тазйик кўрсатувчи идорасига айлан-япти» деган даъволари муносабати билан бир мулоҳазага тўхталиб ўтсак. Маълумки, бизда маҳалла институти кеча пайдо бўлгани йўқ. Афсуски, шўро замонида бу тузилма жамият бошқарувидан мутлако мосуво қилиб кўйилди, у майда-чуйда масалаларда ҳар кандай шўро идораси талаб килиши мумкин бўлган маълумотнома - справка ёзиб бериш пунктига айлантирилди. Бунинг натижаси эса - тарихимизда умуман учрамаган тирик етимларнинг кўпайиши, кишилар ўртасидаги меҳр-оқибатнинг кўтарилиши, «сен менга тегма, мен сенга тегмайман» деган қарашнинг кенг таркалиши билан ўзини намоён этди. Бугун биз миллий турмуш тарзимизга етказилган мана шу захани даволаш мақсадида эканмиз, бу эзгу ниятимиздан ҳам кир кидираётган, уни ўз манфаатига мос тор қарашларидан келиб чиқиб бахолашга уринаётганлар ҳаракатига тушуна олмаймиз. Ахир кай бир Ғарб давлати бир жинсли никоҳларга кенг йўл очиб беришни ўзига эп кўраётган бўлса, бошқа бир «маданиятли миллат» вакиллари эса демократияни дуконга кип-яланғоч ёпирилиб кириб, қўлига илинган нар- сани олиб кетиб, тубан нафеини қоидиришдан иборат деб тушунаётган бўлса, уларнинг бу

ишига аралашмаётганимиз бизнинг айни борада умуман фикрга эга эмаслигимизни англатмайди-ку. Кунора такрорланиб турган бундай ҳолатлар борасида биров бизнинг фикримизни сўраб ўтиргани йўк-ку. Нега энди инсонпарварлик руҳи уфуриб турган ўз миллий қадриятларимизни қайта тиклаш йўлида килаётган ҳаракатларимиз бошқаларнинг уйкусини қочириши керак? Ахир, ўз фикримизни бировга зўрлаб тиқиштириш ниятидан узоқлигимиз ҳам бизнинг демократияни теран тушунишимиз белгиси эмасми?.. Қолаверса, бизнинг халқимизда қалб кўзи билан кўрила-диган, миллат руҳиятига сингиб, унда мингйиллик тажриба-лар асосида сайқал тоиган ёзилмаган турмуш қоидалари ҳам мавжуддир. Уларга кўра, оилавий тушунмовчиликлар дарров эл орасида дастурхон қилинмайди, эр хотиннинг, хотин эса эрнинг устидан пинҳона ариза ёзиб кўчага ҳовлиқмайди. Модомики, бу оила аъзоларининг ҳар иккиси маҳалла-кўй кўзи олдида вояга етган, уларнинг феъл-атворидан айнан шу маҳалладагилар ҳаммадан кўра яхширок хабардор экан, энг муҳими эса, уларнинг муқаддас никоҳига шу кишилар гувоҳ бўлган экан, пайдо бўлаётган оилавий низоларнинг олдини олишга маҳалланинг кўмаклашуви тўғрироқ ва самаралирок бўлиши табиийдир. Марказий Осиё давлатлари аҳолиси орасида суров ўтказган бир хорижий ташкилот «хулосаси»га кўра, гўё Ўзбекистонда аёллар ҳукуқи кўпрок поймол қилинар эмиш. Энди «текширувчилар»нинг бундай хулосага келишига асос бўлган саволларига эътибор беринг: «Оила катталари Сиз- нинг калта кўйлак кийишингизга қаршилик қилишадими?», «Кечқурун истаган вақтингизда уйдан чиқиб кетишингиз мумкинми?», «Телевизорда истаган фильмингизни, жум-ладан, беҳаё фильмларни ҳам кўриш имкониятига эгами-сиз?» ва ҳ. Ўйлаб кўрайлик, чинакам ўзбек киз- жувонлари бу саволларга кандай жавоб беради? Қандай жавоб берса, уларнинг эркинлиги намоён бўладию, қай жавоблари уларни «ҳуқуксиз» деб эълон қилинишига «асос» бўлади? Албатта, умуминсоний қадриятларни биз хам тан ола-миз. Лекин, ўз навбатида, юкорида тилга олганимиз халқ қадриятлари айнан умуминсоний қадриятларга мос келишини хам айтиб ўтмай иложимиз йўқ. Шу нуқтаи назардан биз демократик

қарашларни сув қилиб ичиб юборган, уларни ўз аъмолига айлантиргану, лекин қалби миллий қадриятлардан бебаҳра қолган одамни ўзбек деб, комил инсон деб айта олмаймиз. Юкорида халқимиз табиатига хос бўлган туйғу ва маъ-навий кўникмаларни ҳамма вақт ҳам қоғозда акс эттириб бўлмаслиги тўгрисида гапирдик. Бугина эмас, ҳатто қоғозда акс эттириш мумкин бўлган имон, инсоф, ор-номус, шарм- ҳаё, иффат, андиша, ихлос, меҳр ва мурувват сингари ўнлаб миллий хислатлар борки, жуда кўп тилларда уларнинг таржи- маси ҳам йўқлиги бояги нодавлатташкилотлари вакилларини ўйлатиши лозим эди, бизнингча. Ахир, улар инсон ҳуқуқи ҳақида гапиришяпти-ку, улар инсон ҳукуқларини ҳимоя килишмокчи-ку? Ахир одам боласининг, жумладан, онатаби- атнинг мўъжизаси бўлмиш аёлнинг чин инсоний ҳукуқлари айнан шулар эканлигини уларга тушунтириб бўлармикан? Сўзга кўчмаган қадриятларни тушунишни улардан кутиб, балки биз ҳам хато қилармиз.. Эхтимол, бу қадриятларни тушуниш учун фақат ўзбек бўлиб туғилиш керакдир. Инсон инсондан тафаккури, дунёқараши билан фарқ қилади. Агар кимлар учуидир фақат ўзини ўйлаб, индивидуа- листиқ ва эгоистиқ дунёқарашга асосланиб яшаш яхширок ва кулайрок туюлса, бу - уларнинг ҳукуки. Уларнинг бу хуқукига дахл килишни биз хаёлимизга хам келтирмаймиз. Бизнинг халқимиз азалдан жамоавий турмуш коидаларига амал қилиб, шу кунларга етди ва бундан кейинги ҳаётини ҳам айни шу тамойил талаблари билан боғлайди. Бизнинг бир боламизга етти махалла ота-оналик қилиши бирортамизга малол кел-майди, келинимиз ахлоқи учун кўни- қўшни ҳам ўзини жа- вобгар ҳис килишини фақат яхшилик аломати деб биламиз, фарзандимизнинг ножўя кадамидан махалладошларимиз бизии вақтида огоҳлантирса, унга фақат раҳмат айтамиз. Биз инсонга хос ва мос ҳаёт деб мана шунака хаётни тушунамиз ва уни ҳар томонлама рағбатлантирамиз. Зеро, бизнинг аж-додларимиз имонли хаёт кечириш деганда айнан шундай турмушни тушунганлар ва Худога щукрки, кам бўлмаганлар. Президентимиз «Миллатнв асраш керак» деган ғояни қайта-қайта уктиришдан чарчамайди. Миллатни асраш -унинг дину диёнатини, имон-эътикодини, ахлоқ-

одобини, бугунга қадар етишган маданий даражасини асраш демакдир. Ўтмишда юртимизга бостириб келган ҳар қандай мустабид борки, биринчи навбатда, миллий қадриятларни оёкости қилишга, миллат руҳини синдиришга харакат қилган. Бугунги кунда ҳам бутун дунёда инсон қалби учун шиддатли кураш кетае'тганини яхши тушунамиз. Демократия никобидаги нафега қулликни, дин ниқобидаги жаҳолатни тарғиб этиш- дан кўзланаётган, узоқларга кетадиган манфаатларни теран англаймиз. Ва буларнинг барига нимани, қандай қудратни қарши кўииш лозимлигига ҳам ақлимиз етади. Бу, бирин чи навбатда, халқимизнинг ор-номуси, диний ва дунёвий эътиқоди, маърифатини ўзида мужассам этган маънавий кудратидир. Сир эмаски, айрим кучлар томонидан «демократия тар- ғиботи» шаклида амалга оширилаётган ишлар тўғридан-тўғри Ғарб турмуш тарзининг зўрма-зўраки тиқиштирилишига ай- ланиб кетяпти. Бир пайтлар «жаҳон пролетариати инкилоби» қандай экспорт қилинган бўлса, бугун беҳаёлик, уятсизлик, шафқатсизлик ва зўравонлик билан боғлик ғайриинсоний ғоя ва қарашлар шундай экспорт қилиняпти. Бу «экспорт»нинг айрим кучлар томонидан «ҳакикий демократия» деб номла- наётгани айни тушунчанинг обрўсини тўкишдан бошқа нарса эмаслиги кундай равшан. Қолаверса, бу ҳаракатлар кеча ёки бугун бошланмагани ҳам маълум. Бундан икки аср муқаддам яшаб ижод қилган фаранг али би Маркиз де Саднинг номини кўпчилик эшитган, албатта. «Садизм» термини айни шу ёзувчининг исмидан олинган. Унинг, хусусан, «120 дней Садома», «Философия в буду арах» сингари тубандан-тубан китобларида инсон боласи ҳайвондан-да баттарроқ, шармандачирок ҳолатларда тасвир- ланади, жинслараро муносабатларда ҳеч қандай шарм-ҳаёга, одоб- ахлоқка тўғри келмайдиган манзаралар тасвирланади, ҳатто (астағфурулло!) одамнинг чиқитини еб роҳатланиш мумкинлиги тарғиб этилади... Бир қарашда, руҳий алжирашдек туюладиган бу асарлар- нинг мағзида эса, де Сад яшириб ўтирмагани мана бундай гоявий-мафкуравий мақсад ётади: «Биз, -деб ёзади у «Фохишахоналар фалсафаси» асарида, - бундан буен дунёни забт этмоқ учун беҳисоб қўшин билан узоқ ҳудудларга ҳарбий ҳужум уюштиришимиз, жангдан сўнг ўлган аскарларимиз этиги бегона юртларда чириб би- тиши мутлақо шарт эмас. Агар менинг китобларимга ўхшаш асарларда тасвирланган яшаш тарзи ва

ахлоқни(?!) бутун дунёга аста-секин муваффакиятли тарғиб кила олсак, шу орқали у ерларда яшовчи одамлар қалбини эгалласак, уларни жисман маҳв этишга ҳеч кандай ҳожат колмайди. Қалби биз нинг қўлимизга ўтган халқларнинг ўзи, ихтиёрий равишда, оёғимиз остига юкиниб келади, бизга қул бўлади...» Шукрки, бизнинг устозларимиз, таълим ва тарбия талаб қилиб борадиган мактабларимиз мутлақо бошқа. Де Сад ни устоз қилиб олганларнинг хуружларига биз устозимиз Нақшбанд ҳазратларининг ғоялари билан жавоб берамиз, ўлмас миллий қадриятларимизни асраб-авайлаймиз. Зеро, бу қадриятлар умуминсоний демократии тамойилларга қарши бўлмай, аксинча, уларни янада бойитилиши ва такомиллаш- тирувига хизмат қилади. Диний-экстремистиқ жаҳолатга жавобан динимизнинг софлигини сақлаш орқали маърифатли кураш олиб борамиз. Хулоса қилиб айтганда, бундай оммавий маданий экспансияга қарши туриш қудратига эга маънавий-руҳий қувват соҳиби эканмиз, уни тарғиб қилишдан, ривож- лантиришдан, бутун дунёга кўз- кўз этишдан андиша қилиб ўтириш вақти эмас. Ўзбеклигимизча қолайлик Инсоният тарихини баъзилар синфлар ўртасидаги ку- рашлар тарихи, бошқалар бир-бирига уланган катта-кичик урушлар тарихи, деб бахолашга мойиллик билдирган. Немис драматурги Шиллер эса «Одамзод ҳаётини очлик ва муҳаббат бошқаради» дейди... Биз бугун бу талқинлар атрофида баҳс очиб ўтириш ния- тида эмасмиз. Фақат ўз ҳаёти ва тақдирига бефарқ бўлмаган катта бир миллат вакили сифатида одамзод тарихига назар ташлаб, бу тарих азалдан миллатлар ва халқларнинг ўз озодлиги, мустақиллиги, ҳурлиги ва эркинлиги учун ку раш тарихи деб бахоланса, алолатдан бўлишини таъкид- лаймиз, холос. Зеро, ўзини таниган, миллат сифатида дунёда яшашга ўзини хакдор деб билган хар бир халқ, беистисно, бу тақдирни бошдан ўтказган. Айни курашлар толотўмида қанчадан-қанча миллат ва элатлар йўқ бўлиб кетгани хам аччик хақиқат. Яна бир ҳақиқат ҳам борки, бирор-бир халқ «бу курашда мутлақ ғолиб бўлдим, бундан кейинги ҳаётим то қиёмат қадар ҳурлик ва

эркинлиқда ўтади», дея хотиржам яшаши мумкин эмас. Токи дунё бор экан, токи одамзод бу дунё неъматларига эгалик қилиш қутқусидан кутулмас экан, бирон халқ тинчлик-хотиржамликка абадиян эга бўлолмайди. Демокчимизки, миллий мустақилликни кўлга киритиш, унга эга бўлиш миллат олий мақсадининг бир қаноти бўлса, унинг иккинчи каноти - бу буюк неъматни ҳар қандай тажовуздан ҳимоя қилиш, уни тобора мустаҳкамлаб боришдир. Ана шундагина бу халқнинг келажакка бўлган парвози ишончли, кўзлаган уфклари кенг ва ёруғ бўлади. «Инсонпарварлик нима бўлади?» Якинда шоир дўстларимиздан бири Америка сафари-дан қайтди. Нафснинг эмас, кўнгилнинг кишиси бўлган бу дўстимиз, кўпчиликнинг оғзидан сувини келтирадиган Америкага «бизга ҳеч бўлмас экан!» деган баҳони берди. У ўзини ҳайрон колдирган, тасаввурини ҳуркитган оддийгина бир воқеа мисолида ўша фикрини исботлади: «Бир куни элчихонамиз йигитлари ҳамроҳлигида катта бир «супермаркет»га кирдик. Болаларга совға бўлар, деб у-бу нарса танлаган бўлдим. Кейин ҳақ тўлайдиган йўлакчадаги навбатга бориб қўшилдим. Мендан олдин беш-олтита одам, олдимда қартайган бир кампир, секин силжиб бораяпмиз. Кампир билан менинг оралигим икки-уч кадам бор. Навбатни жиним суймагаииданми, юрагим сиқилиб сал кампирга яқин бориб қолсам, ортимда турган элчихонамиз вакили кастю- мимнинг этагидан тортиб кўяди. Икки-уч шундай бўлди. Ниҳоят, харидимнинг пулини тўлаб дўкондан чиқдик. Кўчада элчихонада ишлайдиган юртдошим - ёшгина йигитдан нега бундай қилганини қизиқиб сўрадим. - Ака, - дейди у, - ўша кампирга бирор ерингиз, хатто нафасингиз тегиб кетса ҳам у сизни судга бериши, менинг эркинлигимга дахл килди, деб даъво килиши мумкин. Кейин сафарингиз бир ёнда колиб, судма-суд судралиб юришингизга тўгри келади. Бу - шунақа мамлакат..» Анграйиб, оғзим очилиб қолди. Нима, инсон инсонга бегонами, бўрими, жўралар? Эркинлик дегани шу бўлса, инсонпарварлик деганими! нима бўлади'.' Онамдек кария мендан жирканса... тарақкиётми шу?» Шоирни тингларканмиз, Россия газеталарининг

бирида босилган мақоладаги «ғарбона хаёт»нинг яна бир «ғаройиб неъмати» кўз олдимизда намоён бўлади. Маколада Франция- нинг Анже шаҳрида 62 киши икки йил давомида 45 нафар ёш болалар номусига теккани, текканда ҳам тилга олиб бўлмайдиган усулларни ишлатганлари ёзилади. Бу бечора болаларнинг ичида ярим яшар гўдак(!)дан тортиб 12 ёшли норасидагача бор... Энг даҳшатлиси, бояги 62 та инсон киёфасидаги махлукларнинг каттаси - 73 ёшли Филипп деган кария бундан анча йиллар илгари ўзининг ёш кизалоқларини ва ўғли Франкни ҳам булғаган экан. Қон тортишини карангки, Франк деганлари катта бўлиб, ўзига ўхшаган бир бузуққа уйланибди, хотини иккиси болалар исловотхонасини ташкил этишибди. Наҳс босган кимсалар кўтариб келган жирканч пул, майда-чуйда совға-салом, ичимликлар эвазига уларнинг ихтиёрига ўз болаларини, қўни-қўшниларнинг гўдакларини кўшиб беришни одат қилишибди. Қўни-қўшни деганимиз хам бош-бути билан шу манфур ишга шўнғиган иблислар бўлиб, дунёда ўзининг хайвоний нафсидан бошқани тан олмайди- ган кимсалардир. 73 ёшли қария Филипп энди ҳар куни ўз набирасининг - огзидан она сути кетмаган (агар бу бечора болалар она сутидан умуман баҳраманд бўлишган бўлса!) қизалоқнинг номусини булғаб «лаззатланаркан». Бу ходисалар ўзини инсоний такомилнинг энг юкори чўқкисига етдим, деб ҳисоблайдиган Европа қитъасининг қок марказида юз беряпти. Юқорида тилга олинган ҳодисанинг хавфли жиҳати - бу тубанликларнинг ҳам ўз «фалсафий илдизи, таянчи» мав-жудлигидир. Шу ўринда Маркиз де Саднинг бутун дунёга ёймокчи бўлган «эркин яшаш фалсафаси»ни яна бир бор эслайлик. Унинг назарида, «эркинлик деганлари - кишининг хоҳлаган ишини хоҳлаган пайтда, хоҳлаган ерда, хохлаган шаклда, хохлаган муддатда, хохлаган кишиси билан килиш ҳукукидир...» Дунёни обдан кезган одам - Жаҳон Олимпия кўмитасининг раиси жаноб Жак Роже гапини шамолга совурадиганлар хи- лидан эмас. Шу киши Ўзбекистон билан танишгач, жиддий бир хулосаси билан ўртоклашди: «Очиғи, сизга хавас билан караймиз, - деди у. - Чунки сизнинг интиладиган порлоқ келажагингиз бор. Афсуски, аксарият Ғарб ва океанорти мамлакатларининг келажаги йўк. У ерларда аҳолининг 70-80 фоизини кексалар ташкил килади. Бари айб -

ўзимизда. Сизларда бўлса, аксинча - туғилиш, кўпайиш кўп. Сизлар эртанги кун умиди билан яшайсиз-лар. Фарзандларингиз соғлигини ўйлаб, уч боскичли спорт мусобакалари тизимини яратганингиз хам худди шу - келажак тўғрисидаги ўйларингиз, орзуларингиз ифодасидир». Кўзлари басир бир нотавондан дунёдаги энг катта орзуси нима эканини сўрашганида, у кўзининг очилишини эмас, аксинча, бошқа барча одамларнинг ўзи сингари сўқир бўлиб қолишини исташини айтгани тўғрисидаги ривоят ёдингиздами? Бугун бизга ўз яшаш тарзини экспорт қилиб сингдирмоқчи бўлаётган Ғарбдаги айрим кучлар ҳаракатини айни шу одам ҳолатига киёслаш мумкин. Улар ўзини ҳалокат ёқасига бошлаб келган тушунчаларни дунёга ёйиш билан ўз умрини узайтириш истагида юрибди. Агар уларда келажак учун яшаш эътиқоди бўлганида, ўзларининг кўпайишини исташармиди- йўқми? Ўз шахсий ҳузур-ҳаловатини, нафсий истакларини фарзандни дунёга келтириш ва тарбиялаш, шу йўлда азият-лар чекишдек табиий ва инсоний туйғулардан устун қўйган қавмнинг нимасига эргашиш керак? Бугунгина эмас, келажакда - бозор иқтисодиёти ва инсон эркинлиги ҳаётимизни тўлик қамраб олганида ҳам ўзбек йи-гити отаси билан ошхонага кириб қолса, ўзига пул тўлаб ин-дамай чиқиб кетавериши - бўлиши мумкин бўлмаган ҳодиса эканини бошқалар тушунишмаса, бизнинг айбимиз не? Биз ўзбеклар, чилласи чиқмагунча ҳатто ўз кизимизнинг боласига - неварамизга ҳам тиқилиб қарамаймиз. Назар тек- кизиб қўйишдан, боланинг ороми бузилишидан кўркамиз. Биз бу дунёнинг лаззатини де Сад айтган ишлардан эмас, фарзандларимизнинг эртанги кунини ўйлаб, тинимсиз меҳнат килиш, иморат куриш, терак ўтказиш, тўй қилиб ёру биродар олдига дастурхон ёзишдан, беморлар ҳолидан хабар олиб, йўлимизда дуч келган тобутни етти қадам бўлса-да елкага олишдан излаймиз. Нима килайлик - биз шунака халқмиз. Шуиака халқ бўлганимиз учун хам номимиз ўзбек! Ўзбеклигимизча қоламнз! Атрофимиздаги давлатларда яшайдиган миллатдошла-римиз ҳам шунака - ўзбеклигидан ҳеч қачон тонмайди ва тоймайди.

«Илмий конференция сабаб, Эронга бориш насиб этди, — дея ҳикоя килади оғайниларимиздан бири. - Бу мамлакатда миллионлаб озарбойжонлар яшар экан. Лекин, нимагадир, уларнинг тилида ўқитиладиган мактабларга кўзимиз туш-мади. Кунларнинг бирида Теҳрондаги машҳур истироҳат боғига саёҳатга олиб боришди. Бог кичикрок бир токка туташиб кетган. Пилапоялардан юқорилаб борар эканмиз, тоғ ёнбағрига тошдан ажойиб зина ясаётган йигирма чоғли ишчиларга кўзим тушди. Дарров билдим - булар эроний ҳам, озарбойжон ҳам эмас. Ҳамроҳимга «гаров боғлашамизми, шу одамлар - ўзбек» дедим. У ишонмади. Якинрок бориб, бояги кишиларга ўзбекчалаб баралла «Ҳорманглар-о-в!» деб салом бердим. Шунда уларнинг тўрт-бештаси бирданига «Бор бўлинг, ака!» деб туришибди-ю. Суриштирсак, улар Афғонистоннинг Мозори Шарифидан иш излаб келган кишилар экан. Мана шу оғир меҳнатлари учун кунига олти доллардан ҳак олишаркан. Кийим-бош- лари ҳам бир аҳвол, пастдаги вагончаларда тиқилишиб кун кечиришяпти. Хуллас, бир муддат улар билан суҳбатлашгач, кетишга чоғландик. Шунда улардан биттаси эмас, бир неча- си «Бугун қолинглар, акалар, меҳмон бўлинглар, ош қилиб берамиз», дейди самимий ялиниб. Кўзларимда ёш қалкди. Узлари арзимаган пул топишяпти, кўллари кадоқ, эгнидаги кийими афтодахол. Лекин... лекин ўзбеклигини унутмаган, инсонга ўзбекча муомала қилишни унутмаган, кўнглини ўзбекча изҳор этишдан тонмаган! Мен кўз ёшимни ичим-га ютиб, «оши софи қиласизми, чойхона паловми?», дея ҳазиллашаман. «Кўнглингиз тусаганидан қилиб берамиз, ака!», дейди қурмагурлар... Узбек ҳамма ерда ҳам ўзбеклигича қолар экан-да..» Дўстимизга айтамиз: ўзбеклигимизча қолмасак бўлмайди- да. Парвардигор ҳам суйган бандасини синовдан ўтказади. Бу йўналишдаэришилган геостратегик муваффақият Аме- риканинг дунёдаги биринчи, ягона ва сўнгги чинакам жаҳоний ҳукмрон давлат сифатидаги мавқеини қонунлаштиради...»

...Бир пайтлар болаларимиз америкалик ҳиндулар тўғри- сидаги фильмларни кизиқиб томоша қилишарди. У пайтда болаларни уларда тасвирланган воқеалари, ур-сурлари кўпрок ўзига жалб қилиб, кино асарига асос бўлган тарихий ҳодисаларнииг мазмун-моҳиятига тушуниб етмасди. Бугун эса улар сиз билан бизни бу фильмлар тўғрисида жиддий са- волга тутишади: «Ҳиидулар шу китьанинг эгаси бўлган бўлса, ҳозир улар қани? Уларнинг маданияти, тили, урф-одатлари, тарихи нима бўлди? Бутун бошли халқ қириб битказилган-ми? Якинда телевизорда кўрсатишди - Америкага борган туристлар бу халқнинг қолган-кутган кабила вакиллари би лан «Кизил китоб»га киритилган ҳайвонлар сингари расмга тушишаркан. Америка шунақа бўлиб қурилган экан-да!» Фарзандларга нима деб жавоб беришга хам ҳайрон бўлиб қоламиз. Охири уларнинг қўлига ҳозиргина сизга иқтибос келтирилган 3. Бжезинскийнинг китобини бериб, уни ўкиб, керакли хулосани ўзлари чиқариб олишларини маслаҳат берамиз. Балки шунда ҳиндулар такдири ҳали кўп халқлар бошига тушиши мумкинлигини сезиб, сергак тортишар... Бугун жонажон Ватанимизнинг каерига бормайлик, буюк тарихий обидаларимизга қайта жон ато этилаётгани, одам- лар бу кадамжоларнй зиёрат этиб, Яратганга шукроналар келтираётганига гувоҳ бўламиз. Ям-яшил далалар ўртасидан ўтган симёгочларга, улкан иншоотлар томларига сон- саноксиз лайлаклар ин куриб, кишда ҳам бу ошёнларини тарк этмаяёт-ганини кўриш мумкин. Айтишларича, бу гўзал қушлар тинч- лик-омонлик рамзи, эзгулик элчиси экан. Юртбошимиз таъкидлаганидек, биз келажакда ривож- ланган мамлакатлар қаторидан, албатта, ўрин оламиз. Бирок биз бу каторга Америкага ўхшаган, Японияга ўхшаган, Гер мания ёки яна бошқа бир давлатларга ўхшаган эмас, фақат ўзимизга ўхшаган, мустақил, озод ва обод Ўзбекистон бўлиб кўшилажакмиз!

O'xshashlar

Миллий ғоя – ўзликни англаш ва тараққиёт омили

Миллат ғурури

Миллий ўзликни англаш маънавий тикланиш жараёнларининг назарий ва амалий негизлари асослаб берилган асар

Мустақиллик ўзликни танимоқдир

Адабиёт миллат кўзгуси