Qiyoslash sxemalariga qo’yiladigan talablar ularni tuzish qoidalari va ishlab chiqish tartibi - Metrologiya - Referatlar

Qiyoslash sxemalariga qo’yiladigan talablar ularni tuzish qoidalari va ishlab chiqish tartibi

Yuklangan vaqt:

30.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

35.177734375 KB

Ko'chirib olish

Qiyoslash sxemalariga qo’yiladigan talablar ularni tuzish qoidalari va ishlab chiqish tartibi Reja: 1. O’lchash vositalarini qiyoslash va uning turlari. 2. O’lchash vositalarini qiyoslash xodimlari. 3. Qiyoslash sxemalari va ularning turlari.

1. O’lchash vositalarini qiyoslash va uning turlari. O'z RH 51-120:2002 - ushbu hujjatda quyidagi atamalar va ularga muvofiq ta’riflari qo’lanilgan: 1. O’lchash vositalarini qiyoslash (qiyoslash) - davlat metrologik xizmati idoralarining (boshqa shu uchun to’la huquqiga ega idoralarining, tashkilotlarning) o’lchash vositalarining belgilangan texnik talablarga muvofiqligini aniqlash va tasdiqlash maqsadida bajariladigan operatsiyalar to’plami. 2. O’lchash vositalarini qiyoslovchisi (qiyoslovchi) - o’lchash vositalarini qiyoslash huquqi uchun akkreditlangan ushbu hujjat talablariga muvofiq qiyoslovchi maqomi berilib attestsiyadan o’tgan hamda o’lchash vositalarini qiyoslashni bevosita amalga oshiruvchi davlat metrologik xizmatining yoki boshqa Yuridik shaxsning rasmiy xodimi. 3. O’lchash vositalarini qiyoslovchilarini attestlash - qiyoslovchini maqomiga muvofiqligini aniqlash maqsadida xodimning malaka darajasini, kasbiy, ishchanlik va shaxsiy qobiliyatlarini baholash. Qiyoslashdan maqsad – o’lchov vositasining me’yoriy hujjatlarda ko’rsatilgan sharoitlarda ishlatilishi va o’lchash natijasining qo’yilgan talablarga muvofiqligini aniqlash. Davlat tekshiruvi va nazorati sohasida foydalaniladigan, qiyoslanishi lozim bo’lgan O’Vning ro’yxati O’zstandart Agentligi tomonidan tasdiqlanadi. O’V ni Davlat qiyoslashini davlat metrologik xizmati idoralari o’tkazadi, lekin O’V ni qiyoslash huquqi Yuridik shaxslarning akkreditlangan metrologik xizmatlariga ham topshirilishi mumkin. Boshqa davlatlarda bajarilgan O’V ni qiyoslash natijalari xalqaro shartnomalar va bitimlar asosida tan olinadi. Ekspluatatsiyada turgan, ishlab chiqarilgan, ta’minlangan va import bo’yicha sotib olinadigan O’V ni qiyoslashni tashkil qilish va o’tkazish bo’yicha asosiy

nizomlar O’z DSt 8.003:2005 “O’z O’DT. O’lchash vositalarini qiyoslash. Asosiy nizomlar” da bayon etilgan. Ekspluatatsiyada turgan, ishlab chiqarilgan, ta’minlangan va import bo’yicha sotib olinadigan barcha O’V davlat qiyoslashidan o’tishi lozim. O’Vlarni qiyoslash turlari quyidagilardan iborat: birlamchi, davriy, navbatdan tashqari, inspeksion va ekspert qiyoslashdan o’tkaziladi. Ishlab chiqarishdan yoki ta’mirlashdan chiqqan va import bo’yicha keltiriladigan O’V birlamchi qiyoslashdan o’tkaziladi. O’V ning har bir nushasi birlamchi qiyoslashdan o’tkaziladi. O’V yalpi ishlab chiqarilganda tanlab qiyoslash ruxsat etiladi. Tanlab birlamchi qiyoslash qoidalari, o’tkazish tartibi bu O’V ni qiyoslash metodikasida ko’rsatiladi. Ekspluatatsiyada turgan yoki operativ saqlanayotgan O’V qiyoslashlararo oraliq vaqtlardan keyin davriy qiyoslashdan o’tkaziladi. Davriy qiyoslash vaqti o’lchash vositasining bu davr ichida yaroqliligini ta’minlashni hisobga olgan holda aniqlanadi va belgilanadi. Davriy qiyoslashlar o’rtasidagi vaqt davlat qiyoslashiga taqdim etilgan o’lchash vositasiga davlat metrologik xizmati idoralari tomonidan belgilanadi. Davlat davriy qiyoslashi namunaviy va ishchi O’V ni qiyoslash grafiklari (shartnomalari)da belgilangan kalendar muddatlarda o’tkaziladi. Ekspluatatsiyada turgan va saqlanayotgan O’V uchun navbatdan tashqari qiyoslash quyidagi hollarda o’tkaziladi: – qiyoslashlararo davrning yarim vaqti o’tgandan keyin o’lchash vositasidan butlovchi sifatida foydalanilganda; – qiyoslash tamg’asi, plombasi, shikastlanganda yoki O’V ning birlamchi yoki davriy qiyoslashdan o’tganligini tasdiqlovchi hujjatlar yo’qolganda; – agar qiyoslash tamg’asining yoki o’lchash vositasining qo’llanishga yaroqliligini tasdiqlovchi hujjatning amal qilinish muddati tugagan bo’lsa, saqlashdan olinib ekspluatatsiyaga kiritishda; – qiyoslashlararo vaqt ichida xaridga chiqarilmagan O’V ni tayyorlovchi korxona iste’molchiga etkazib berishda.

O’lchash vositasining holati va qo’llanilishini davlat nazoratidan va mahkama tekshiruvidan o’tkazishda O’V ning qo’llanishga yaroqli ekanligini aniqlash uchun inspeksion qiyoslash o’tkaziladi. O’V ni inspeksion qiyoslash natijalari davlat yoki mahkama tekshiruvi dalolatnomasida aks ettiriladi. Davlat qiyoslashidan majburiy ravishda o’tkaziladigan vositalar: a) davlat metrologik xizmatlarining va tadbirkorlik sub’yektlarining namunaviy o’lchash vosital a ri; b) o’zining bevosita vazifasiga muvofiq namunaviy O’V sifatida yoki tayyorlashga buyurtnoma shartlari bo’yicha ishlab chiqarilgan O’V ; v) nurlanishni ionlovchi va tarkibida nurlanishni ionlovchi manba bor bo’lgan O’V; g) priborlarni ta’mirlovchi xo’jalik yurituvchi sub’yektlari chiqargan, ta’mirdan keyin boshqa xo’jalik yurituvchi sub’yektlarga berish uchun mo’ljallangan O’V; d) milliy va xalqaro sport rekordlarini qayd qilish bilan bog’liq o’lchash vositalari; e) davlat arbitraj idoralari tomonidan ekspertiza o’tkazishda, shuningdek bojxona tekshiruvida o’lchashlar uchun qo’llaniladigan O’V; k) o’lchash uchun ishchi O’V sifatida qo’llaniladigan, o’lchash natijalari: tabiatni muhofazalash; sog’liqni saqlash; mehnat xavfsizligini ta’minlash; barcha turdagi transportning harakat xavfsizligini ta’minlash; ishlab chiqarish va texnologik jarayonlarning xavfsizligini ta’minlash; aloqa tizimlarini ta’minlash; xo’jaliklararo o’zaro hisoblashlar; savdoning barcha turlari; aholiga pulli xizmatlarning barcha turlari uchun qo’llaniladigan O’V. 2. O’lchash vositalarini qiyoslash xodimlari.

O’lchash vositalarini qiyoslash davlat yoki mahkama qiyoslovchisi malakasi berilganligi to’g’risida amaldagi guvohnomasi bor shaxslar tomonidan bajariladi. Metrologik xizmat xodimi o’lchashlarning bir yoki ko’proq sohasiga taalluqli o’lchash vositalarini aniq turlarini qiyoslovchisi sifatida yoki o’lchashlarning aniq sohasiga taalluqli o’lchash vositalarini qiyoslovchisi sifatida attestatlanadi. Davlat metrologik xizmati idorasini xodimi o’lchashlarning aniq sohasida o’lchash vositalarini qiyoslovchisi sifatida yoki ikkita yondosh sohalarda qiyoslash uchun xodimga davlat qiyoslovchisi maqomi beriladigan turi ko’rsatilgan o’lchash vositalarini qiyoslovchisi sifatida attestatlanishi mumkin. O’lchash vositalarini qiyoslash bo’yicha ish staji 10 yildan kam bo’lmagan davlat metrologik xizmat xodimi attestatlash komissiyasining qorori bo’yicha qiyoslash uchun davlat qiyoslovchisi maqomi beriladigan o’lchash vositalarini turlari ko’rsatilgan holda uchtadan ko’p bo’lmagan sohalarda qiyoslovchi sifatida attestatlanishi mumkin. O’lchash vositalarini qiyoslash huquqi uchun akkreditlangan Yuridik shaxsning metrologik xizmatni xodimi, o’lchashning faqat bitta sohasiga qarashli o’lchash vositalarining aniq turlarini qiyoslovchisi sifatida attestatlanishi mumkin. O’lchash vositalarini qiyoslash bo’yicha ish staji besh yildan kam bo’lmagan, o’lchash vositalarini qiyoslash huquqiga akkreditlangan O’zR MV metrologik xizmat xodimiga attestatlash komissiyasining qarori bilan turlari ko’rsatilgan o’tchash vositalarini qiyoslovchisi maqomi beriladigan o’lchashlarning ikkitadan ko’p bo’lmagan yondosh sohalarida qiyoslovchi sifatida attestatlanishi mumkin. Dastlabki va davriy attestatlash belgilanadi. O’z RH 51-008ga muvofiq ma’lum o’lchash sohasidagi o’lchash vositalarini qiyoslash bo’yoicha maxsus tayyorgarligiga ega bo’lgan, ushbu o’lchash sohasiga tegishli bo’lgan qiyoslash bo’linmalarida kamida bir yillik amaliy ish stajiga ega bo’lgan shaxslar dastlabki attestatlashga qo’yiladi.

Attestatlash komisiyasi qaroriga binoan, metrologiya va o’lchash texnikasi soxasiga iqtisoslashgan oliy o’quv yurtini tamomlagan va qiyoslash bo’linmalarida kamida olti oy ish tajribasiga ega bo’lgan shaxslar, maxsus tayyorgarlik olmasdan dastlabki attestatlashga qo’yilishi mumkin. Davriy attestlash kamida besh yilda bir marotaba o’tkaziladi. Attestatlash davriyligini: - davlat metrologik xizmatining xodimlari uchun - o’zdav-standart rahbari; - o’lchash vositalarini qiyoslash huquqi uchun akkreditlangan metrologik xizmatning xodimlari uchun - mazkur hujjatning 4.3-bandi bo’yicha qiyoslovchlarni attestatlashini o’tkazayotgan Yuridik shaxs rahbari belgilaydi. O’z RH 51-008 talablariga muvofiq muayyan o’lchash sohasiga tegishli o’lchash vositalarini qiyoslash bo’yicha maxsus qayta tayyorgarlikdan o’tgan shaxslar davriy attestatlanishiga qo’yiladi. Qiyoslovchi sifatida attestatlangan shaxslar, o’lchash vositalarini qiyoslash bo’yicha me’yoriy hujjat talablarini buzgan holda, shu jumladan qiyoslash tamg’alarini qo’llash va saqlash bo’yicha O’z RH 51-008 talablarini yoki qiyoslovchi maqomiga noloyiq harakatlar qilganida o’lchash vositalarini qiyoslash huqu-qidan mahrum etiladi. Ko’rsatilgan shaxslarning o’lchash vositalarini qiyoslash huquqidan mahrum qilish uchun, davlat metrologik xizmati idorasi boshlig’i yoki yuridik shaxsning buyrug’i asos bo’ladi. Metrologik xizmat xodimlari, mazkur hujjat begilangan tartibda qiyoslovchi sifatida attestatlangandan so’ng o’lchash vositalarini qiyoslashini o’tkazishga ruxsat beriladi. Qiyoslovchilarni attestatlashni davlat metrologik xizmati idorasi o’tkazadi. Asoslangan hollarda o’zdavstandart bilan kelishilgan holada O'z DSt 8.006 talablariga muvofiq, o’lchash vositalarini qiyoslash xuquqi uchun akriditlangan Yuridik shaxslarni ayrim metrologik xizmatlariga mazkur hujjat bilan belgilangan tartibda, qiyoslovchilarni attestatlashga ruxsat beriladi.

O’zbekiston Republikasi Mudofaa Vazirligi (O’zR MV) qiyos-lovchilarini attestatlash O'z DSt 8.006 talablariga muvofiq, o’lchash vositalarini qiyoslash huquqi uchun akriditlangan O’zR MV metrologik xizmati tomonidan mazkur hujjat bilan belgilangan tartibda o’tkaziladi. Attestatlash natijalari bo’yicha o’lchash vositalarini qiyoslashini o’tkazishga ruxsat berilgan metrologik xizmat xodimlariga: - davlat metrologik xizmati idoralarining akkreditlangan bo’linmalari xodimlariga - davlat qiyoslovchisi; - o’lchash vositalarini qiyoslash huquqiga akkreditlangan Yuridik shaxsning metrologik xizmat xodimlariga - qiyoslovchi maqomi beriladi. 3. Qiyoslash sxemalari va ularning turlari. Qiyoslov sxemalaraga qo’yilgan asosiy talablar MI (Sinash uslubiyoti) 2148- 91 « Qiyoslov sxem alarining mazmuni va tuzilishi », va GOST 8.061-80 « Qiyoslov sxem alari mazmuni va tuzilishi » Xalqaro normativ hujjatlarda belgilanadi. Qiyoslov sxemasi etalon o’lchov vositasining birligini o’zaro bog’liq bo’lgan ikkinchi yoki bir necha ishchi o’lchov vositalari birligiga o’tkazish tartibini belgilab beradi Tadbiq qilinishiga qarab q iyoslov sxemalari quyidagi turlarga bo’linadi: 1. Xalqaro q iyoslov sxemalari 2. Davlat q iyoslov sxemalari 3. Lokal (tarmoq) q iyoslov sxemalari Qiyoslov sxemalari turlari • Xalqaro q iyoslov sxemalari Xalqaro standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish tashkiloti tomonidan tasdiqlanadi • Davlat q iyoslov sxemalari Davlat miqyosida foydalanilayotgan barcha o’lchov vositalariga tadbiq etiladi.

Lokal (tarmoq) qiyoslov sxemalari korxona va tashkilotlarning ichki imkoniyatlarini qondirish uchun foydalanilayotgan barcha o’lchov vositalariga tadbiq etiladi. Qiyoslov sxemalari hujjatlarining yuritilishi Qiyoslov sxemalari hujjatlari quyidagilardan tashkil topadi: • Qiyoslov sxemasining chizmasi • Qiyoslov sxemasi chizmasi ning tushuntirish xati. Qiyoslov sxemasi chizmasi ning tushuntirish xatida: • o’lchov vositasining turi, nominal ko’rsatkichlari yoki o’lchash diapazoning fizik kattaliklari, o’lchashda kattalikni uzatish talablari ; • O’lchov birligini uzatish usuli ; • O’lchov birligini uzatishda SI sistemasi kattaliklariga mutanosibligi . ko’rsatilib o’tiladi Qiyoslov sxemasining Element lari : • Davlat etalon i , • etalon- nusxa , etalon- guvoxnoma , ishchi etalo n , • Na’munaviy o’lchov vositalari • Ishchi o’lchov vositalari , • kattaliklarni uzatish uslubiyoti Qiyoslov natijasining dalolatnomasi quyidagilarni o’z ichiga oladi: • o’lchov vositasidan foydalanuvchi xaqida ma’lumot, o’lchov vositasini ishlatish sharoiti ; • o’lchov vositasini ishlab chiqaruvchi xaqida ma’lumot , o’lchov vositasi modeli va seri ya nomer i ; • o’lchov vositasini ekspluatatsiya qilish intensivligi va davomiyligi ; • oxirgi marta ta’mirlangan yoki sozlangan muddati, oxirgi marta qiyoslangan davri va qiyoslagan tashkilot ; • o’lchov vositasining metrologik va texnik xarakteristikalari ; • qiyoslov uslubiyoti , etalon birlikning tip i ; • o’lchov vositasining qiyoslovdan keyin foydalanishga loyiqligi ;

• qiyoslovni o’tkazgan shaxs to’g’risida ma’lumot. Qiyoslov natijalarining dalolatnomasi asosida qieslovni tasdiqlayotgan davlat metrologik organi quyidagilarni talab qilish xuquqiga ega: 1. O’lchov vositasining tasdiqlovchi hujjatlariga o’zgartirish kiritish va ularni analiz qilish. 2. O’lchov vositasidan foydalanuvchi tashkilot bilan kelishgan xolda o’lchov vositasi uslubiyotiga o’zgartirishlar kiritish. 3. O’lchov vositasidan foydalanuvchi tashkilotga o’lchov vositasidan foydalanish, qiyoslovga topshirish davriga o’zgartirish kirgizish, yoki o’lchov vositasini davriy ta’mirlashda amalga oshiriladigan ishlarni tashkillash. 4. O’lchov vositasining litsenziyasini uzaytirish maqsadida o’lchov vositasidan foydalanayotgan tashkilotning o’lchov vositasiga xizmat ko’rsatish va tamirlash ishlarini yuqori saviyada olib borish. 5. O’lchov vositasining uslubiyotida ko’rsatilgan dalolatnomalarni to’g’ri to’ldirish.

O'xshashlar

Sifat menejmenti tizimini sertifikatlashtirish bo’yicha ekspertlarga qo’yiladigan talablar

Tеxnikaviy shartlarning loyihalarini ishlab chiqish

Sifat menejmenti tizimini joriy etish

O'qituvchilar tayyorlashning yangi pedagogik texnologiyalarini ishlab chiqish

Sertifikatlashtirish faoliyati