logo

Штамплашни махсус усуллари. Поковкаларни олишни якунловчи операциялар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

207 KB
Штамплашни махсус усуллари. Поковкаларни олишни якунловчи операциялар Режа : 1. Штамплашни махсус усуллари. 2. Рангли металларни босим остида ишлаш. 3. Магний котишмаларини босим остида ишлаш. 4. Поковкани калибирлаш. Таянч иборалар Резина матрица, гидравлик, портлатиш, загатокани элементлари, заряд, детенатор, арайиш, парда, киркиш, пардани кесиш, пуансон, матрица, калибрлаш, тугрилаш, термик ишлаш, тозалаш, куйинди, дров p , барабан. Штамплашни махсус усуллари Кичик сериядаги деталларни штамп ёрдамида олиш анча кимматга тушади. Шунинг учун штамплашни баoзи усулларини куллаш мумкин. 1. Резинацада штамплаш 2. гидравалик штамплаш 3. портлаш билан штамплаш 4. заготовка элементлари буйича штамплаш Резинада штамплаш кривошип штамплаш прессларида бажарилиб, асосан рангли метал ва котишмаларини калинлиги калинлиги 2 мм гача бўлган, кам углеродли Пўлат листларини, металмасларни штамплаш мумкин. Бунда пуасон ёки матрица металлдан килиниб, иккинчи кисми каттик резинадан килинади. Гидравлик штамплашда заготовка ажралувчи матрицага урнатилади ва катта босимда суюқлик ёки газ берилади. Натижада заготовка матрицани шаклини олади.расм. Резинада штамплаш схемаси. 1-Матрица 2-Қобиқ 3-сюқлик Портлатиш билан штамплаш асосан каттик котишмалардан, ёмон деформацияланадиган материалдан олинадиган деталлар штампланади. Портилатиш билан штамплашни мохияти куйидагича заготовка газ ёки суюликдан катта босимда ҳосил бўлган куч ҳисобига матрица бушлиги шаклини кабул килади. Заготовка ҳосил бўлган катта энергия ҳисобига катта тезлик билан деформацияланади. Шарли мураккаб, катта буюмларни штамплашда, уларни штамплаш нокулай ёки штампларни ўлчамлари жуда катта бўлади ва конструкция мураккаб бўлади. Шундай ҳолларда буюм элементлар буйича штамплаб олиниб сунг булаклари пайвандланади. Ушбуни эскизлардаги деталларни учта содда булаклари штамплаб олиниб, сунг пайвандланса мақсадга мувофик бўлади. 2-расм.Гидравлик штамплаш. расм. Портлатиш билан штампланиш схемаси. 1.Загатовк а. 2..Сим. 3. Бак 4. Детанатор 5.Заряд 6.Тщлыин 7 Ыисыич 8-Кожух 9 Пластинка 10 Матрица 11Стоп Рангли металларни босим остида ишлаш Рангли металлардан алюминий ва котишмаларини титан ва уни котишмалари ва магний ва уни босим қотишмалари остида ишланади. Титан ва уни котишмаларини болгалаш 790 0 С га киздирилиб бажарилади, факат деформация тезлиги Пўлатникига нисбатан кичикрок бўлади. Тайёр заготовкани механик хоссасини яхшилаш учун юмшатилади. Штамплашда ҳам уни 870-980 0 С га киздирилиб бажарилади. Титан ва унинг котишмалари Пўлатга нисбатан кам деформацияланади. Ёйиш ҳам Пўлатни ёйгандек прокат станларида бажарилиб листли прокат олишда совук ҳамда иссик ҳолда бажарилиб, иссик ҳолда ейишда заготовка 1050-1100 0 С киздирилади. Преслаш йўли билан ҳар хил симлар, труба ва профилларни олиш мумкин. Преслаш вактида заготовкани юзи график ва бошқа кушимчалар билан мойланади. Алюминий ва котишмаларни босим остида ишлашда алюминий котишмаларини ейиш билан листлар ва ленталар олиниб бошлангич материал сифатида қўймалардан фойдаланилади. l =3000-7000мм, В=1000- 1500 мм ва h =200-400 мм. Лист ва ленталарни юзалари сифатли, тоза бўлиши учун алюминий котишмаси қўймани ҳар томони фрезлашиб тозаланади. Кўп ҳолларда амалий котишмасидан лист ва ленталар олиш совук ҳолда бажарилиб кварц станларида бажарилади. (6-0.6 ммгача) прокаткадан сунг листлар киркилади, термик ишланади, тугриланади, ковшарланади, буялади назорат килиниб маркалаб чиқарилади. 1 2 3 4-расм. Элементлар буйича штамплари. Болгалаш ва пресслаш 380 0 С киздирилиб бажарилади. Пресслаш билан сим, трубалар олинади. Чузиш коэффициенти  =4-10 гача преслашда графит ва машина мойи билан мойланади. Чузиш йўли билан 1-6 мм симлар олинади. Магний котишмаларини босим остида ишлаш Деформацияланувчи МА1, МА2, МА5, МА8 маркали магний котишмаларидан автомобил ва самолётсозликда листлар, труба ва фасон профилли деталлар тайёрлаш учун ишлатилади. Магний котишмаларни деформациялаш паст бўлиб, босим остида ишлашдан олдин котишмаларни 400-420 0 С юмшатиш операцияси бажарилади. Магний котишмаларини деформациялаш ёмон бўлгани учун уни ейилишдан олдин прессланади. Натижада донлари майдаланиб метални пластиклиги яхшиланади. Пресслашдан олдин қотишмалар, электр ёки индукцион печларда 340-410 0 га киздирилади ва мойланади. Мойловчи материал сифатида графит ва машина мойи ишлатилади. Штамплаш билан олинган поковкаларини якунловчи операциялари. Заготовкаларни штамплаш жараёнинг якунловчи операцияларига арайишларни киркиш, тешикларни очиш, поковкаларни тугирлаб текислаш термик ишлаш, тозалаш ба o зида калибрлаш ҳам киради. Ма o лумки очик штампларда штамплашда поковка четларида айариш ҳосил бўлади. Штампланадиган поковкада эса тешик ҳосил килиб бўлмайди ва тешик уртасида юпка парда ҳосил бўлади ва ана шу пардани машиналарда киркиб туширилади. Заготовкаларни айариш ва пардаларини киркиш кривошипли киркиш штампларида бажарилиб, бундай машиналарда штамп ўрнига пуасонлар ва матрица бўлади. Пуасон ҳаракат килади, матрица эса ҳаракат килмайди. Майда ва ўрта поковкалардаги арайишни ва пардаларни киркиш учун кривошип прессларидан ва йирик пошивкаларни киркиш учун гидравлик пресслардан фойдаланилади. Кривошип киркиш пресслари бир кривошипли вертикал типида бўлиб, унинг иккита устуни мавжуд. Ползунни юриш сонни 40-6 марта минутда. Кривошип киркиш прессини иши куйидагича. Муфта кушилганда ҳаракат иккита тишли гилдирак оркали эксцентрик валга узатилади. Эпоцентрик вални охирида эксцентрик бўлиб, ундан ҳаракат шатун оркали ёнги ползунга берилади ва уни ҳаракатга келтиради. Асосий ползун ҳам бир вактни узида ҳаракатланади. Агарда асосий ползун арайишини кикилса, ёнги ползун тешик очади ва улар тескари ишни бажаришлари мумкин. Тешик кучиL S G P в     )8.1 5.1( Бунда, G в -метални кесиш температурасидаги мустаҳкамлик чегараси, кг/мм 2 S - кесим калинлиги, мм L - кесим периметрлари, мм Парда калинлиги арайиш калинлигидан анча калин бўлганлиги учун уни одатда иссик ҳолатда киркилади. Al , Cu қотишмаларидан олинган поковкаларнинг арайриш ва пардалари совуқ ҳолда қирқилади. Mg ва Ti қотишмаларидан олинган поковкаларни арайриш ва пардаси иссиқ ҳолда қирқилади. Пуасон билан матрица орасида зазор бўлиб унинг микдори  = 0.3-3.0 мм . зазор матрица тешиги ҳисобига бўлади. Пичок тигини бурчаги  >15 0 бўлади. Пуансон диаметри поковкада 700-800 0 С чукишини ҳисобга олиш зарур. Пўлатни учун чукиш 1.0-1.2 % ташкил этади. Пуасон билан матрица оралигидаги зазор поковка конфигируцияси огирлиги караб юқоридаги миқдорларга қараб олинади. олинади. Пардани тешишда поковка пуасонда колади. Уни ажратиш учун ажратгич мавжуд. 1-Пуансон. 2-Парда. 3-Паковка. 4-Матрица. Кесишда сифат катта рол уйнайди, чунки яхши кесилмаган арайиш ва парда колдикларни чархлаш станоклари ёки кул билан эговларда тозалаш зарур бўлади. Бу ишлар анча кийин ва ишчи кучни талаб этади. Бу уз навбатида половка таннархини оширади. Иссик ва совук ҳолатда кесиш метал хоссаларига богликлиги. Легерланган ва юқори углеродли Пўлатлар кизиган ҳолатда кесилади, чунки совуганда кесилса дарзлар пайдо бўлиши мумкин. Кесиш кучикг SL P к   25.1 1.25- коэффициент – пичокни уткир ва ўтмаслигини ҳисобга олади S - арайиш калинлиги L - поковкани ажралиши, кесим периметри  к - киркиш температурасида метални киркишга каршилиги, кг/мм 2 Поковкани калибирлаш6-расм. Пардани кесиш схемаси1-Пуансон. 2-Матрица 3-Арайиш Калибрлаш босим остида ишлаш операциясини тури бўлиб, бунда поковканинг айриш участкасини кисиш эзиш билан юзаларнинг тозалиги ва ўлчамларини аниқлигига эришилади. Калибрлаш асосан кўплаб, йирик сериялаб ишлаб чиқариш корхоналарида Пўлатдан поковкалар олишда кулланилади. Калибрлашни текисликда ва ҳажмли хиллари бўлади. Калибрлашда калибрланаётган участка калинлиги бир неча кичраяди, узунлиги диаметри эса катталашади. Ҳажмли калибрлаш билан периметри ўлчамлари аниқ юзалари тоза бўлган поковкалар олинади. Бунда калибрлаш натижасида озгина ортикча метал-қуйиш арайиш сифатида окиб кесимга чикади. Натижада огирлиги аниқ поколовка олинади. Калибрлаш учун қуйим 0.3-0.6 мм ўртасида Ҳажмли калибрни иссик ва совук ҳолда бажарилади. Калибрлаш операциялари калибрловчи прессларда бажарилади. Поковкаларни тугирлаш. Поковкаларни тугрилаш босим остида ишлаш операциясини тури бўлиб, бунда поковкада ҳосил бўлган кишиқлик, эгрилик тугриланади. Штампланган поковкалар куйидаги ҳолларда эгилиши кийшайиши мумкин. 1. Поковка штампда кисилиб келганда 2.кўплаб поковкаларни устма уст терилганда 1. поковкаларни бир жойдан иккинчи жойга кучиришда эхтиётсизлик килинганда. 2. Арайишни киркишда 3. Поковка пардасини тешишда ва хакозо.7-расм. Текисликда калибрлаш. 8-расм. Ҳажмли калибрлаш.  Тугрилаш фрикцион болгалаш машинаси ёки гидравлик прессларда текис доска билан бажарилади. Поковкаларни термик ишлаш. Штампланган поковкани арайиш ва парда дан тозалангандан сунг термик ишланади. Термик ишлашдан мақсад: 1. Поковкада мавжуд бўлган ички кучланишдан ҳолис килиш. 2. Поковкада материални станокларда ишкаланиш хусусиятини яхшилаш. 3. Поковка материалини структурасини детал хусусиятидек қилиш. Пўлат поковкалардан бажариладиган асосий термик ишлаш операцияларига киради: юмшатиш, нормаллаш, бушатиш билан нормаллаш, юқори температурада бушатиш билан тоблаш. Шундан сунг термик ишланган поковкаларни оксидланган юзаларни тозаланади. Ма o лумки термик ишлаш учун поковка кандайдир температурагача киздирилади. Киздириш натижасида поковка юзаларида куйинди ҳосил бўлади. Поковка юзида ҳосил бўлган куйиндини уч хил усул билан тозаланади. Дроблар ёрдамида, H 2 S О 4 ва HCI эритмасида ва барабанли машиналарда поковка огирлиги 160-1250 кг уртасида булса дроб билан, огирлиги 50 кг бўлган поковкалар барабанларда (барабанга диаметри 10-30 ммли шарлар солинади.) расм. Поковкани тўғрилаш. 11-расм поковкаларни дроб ёрдамида тозадаш Пўлат поковкалар кўпрок 60-90 0 Сли 20 %ли сулфат кислотаси эритмасида ванналарида бир неча вакт ушлаб турилади ва сунг сувда ювилади. Никелли Пўлат поковкалар концентрацияси юқори бўлган растворда ишланади. Al котишмаларидан олинган поковкалар аввал ишкорли растворда ишланиб сунг азот кислотаси эритмасида ишланади.10-расм поковкаларни айланувчи барабанларда тозадаш Фойдаланилган адабиётлар : 1. Дубинин Н. П ва бошқалар. « Технология металлов и других конструкционнқх материалов» Москава 1976 йил. 2. Мирбобоев В. А. ва бошқалар. « Металлар технологияси» Тошкент, 1991 йил. 3. Полухин П. И ва бошқалар. « Технология металлов и сварка»Москава 1990 йил. 4. Турахонов А. С. « Металлар технологияси » Тошкент, 1981 йил.