Nazorat moslamalari - Materialshunoslik - Referatlar

Nazorat moslamalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3431.5 KB

Ko'chirib olish

Nazorat moslamalari Reja: 1. Ishlatish vazifalari. 2. Nazorat moslamalari turlari 3. Nazorat moslamalari va asosiy elementlari.

Tayanch iboralar: nazorat moslamalari; statsionar nazorat moslamalari; ko’chma nazorat moslamalari; nazorat saralovchi avtomatlar; elektrokontaktli datchiklar; normal kalibrlar printsipi; birikmalarni bevosita yig’ish; maxsus yig’ish moslamalari; yig’ish moslamalarni loyxalash. 1.Ishlatish vazifalari. Nazorat moslamalari zagotovkalarni, detallarni va mashinalar birikmalarini nazorat qilish uchun ishlatiladi. Nazorat moslamalari yordamida o’lchamlar aniqligi,sirtlarning nisbiy joylashish aniqligi va sirtlar geometrik shaklini to’g’riligi tekshiriladi. Nazorat moslamasini printsipial sxemasini tanlashga, nazoratning aniqligi va unumdorligi katta ta’sir ko’rsatadi. Moslama xatoligi nazorat qilingan ob’ektning dopusk maydonini 10-20% dan katta bo’lmasligi kerak. Nazorat moslamalari mayda va o’rta detallar uchun ishlatiladigan statsionar ; katta detallar uchun ko’chma bir parametrni tekshirish uchun va bir nechta parametr tekshirish uchun bir va ko’p parametrli turlarga bo’linadi. Nazorat avtomatlari va yarim avtomatlari katta samadorlikni ta’minlaydi. Nazorat moslamalari uni tanasiga o’rnatilgan o’rnatish, qisish, o’lchash va yordamchi elementlardan tashkil topadi. O’rnatish elementlari sifatida dastgoh moslamalaridagi singari tayanchlar, plastinalar, prizmalar, konussimon, tsilindrik va kengayuvchan opravkalar xizmat qiladi. Nazorat moslamani tamoyilial sxemasi ishlaganda tekshirilayotgan detalni o’rnatish va o’lchash bazalari biriktirilishi kerak. SHuning bilan birga moslama tayanchlarining va o’lchash qurilmasini bazaviy elementlarning qismlari bilan kontakda bo’lish doimiyligi ta’minlanishi kerak. Nazorat moslamalarini qisish qurilmalari tekshirilayotgan detalni(birikmani) o’lchash qurilmasiga nisbatan siljishdan saqlaydi va detal o’rnatish bazalarini moslama tayanchlari bilan mustaxkam kontaktda bo’lishini ta’minlaydi. Tekshirilayotgan detallarning deformatsiyalanishdan saqlash maqsadida qisish kuchlarini qiymati kichik va stabil bo’lishi kerak. Agar detal tayanchlarda turg’un

joylashib o’lchash kuchlari uni turg’unligini buzmasa qisish qurilmasiga zaruriyat kolmaydi. Nazorat moslamalarida sodda, dastakli qisish mexanizmlari, burish, kutarish va detallarni surib chiqarish uchun xam ishlatiladigan pnevmatik yuritmalardan foydalanadilar. Qisish qurilmasini o’lchash priborini ko’rsatishiga ta’siri detalning tekshirilayotgan parametrining 5% oshmasligi kerak. Nazorat moslamalarini o’lchash qurilmalari chegaraviy (shkalasiz) va hisobiy (shkalali) turlarga bulinadi. Normal kalibrlar tamoyilida ishlovchi qurilmalar xam aloxida guruxni tashkil qiladi. CHegaraviy o’lchashda, o’lchanayotgan parametrni aniq miqdori aniqlanmaydi, balki nazorat qilinayotgan maxsulot uch turga bo’linadi: yaroqli, pastki chegaradan chiqib ketgan, yuqorigi chegeradan chiqib ketgan braklar. CHegaraviy o’lchash kurilmalari sifatida qo’zg’almas mahkamlangan (skobalar, probkalar, shuplar) ishlatiladi. 9.1-rasmda N 1 , N 2 , va N 3 o’lchamlarni nazorat qiladigan moslama keltirilgan. Bundan tashqari surib chiqariladigan chegaraviy elementlar xam ishlatiladi. qo’zg’almas mahkamlangan elementlardan IT 9 kvalitetdan baland bulmagan dopusklar nazorat qilinganda, surib chiqariladigan elementlardan IT 10 kvalitetdan yuqori bulmagan dopusklar nazorat qilinganda foydalanadilar. Nazorat moslamalarida va nazorat saralovchi avtomatlar da keng ishlatilayotgan elektrokontaktli datchiklar xam chegaraviy o’lchash qurilmalari qatoriga kiradi (9.2-rasm). Bu datchiklar bir parametrli nazorat qilish uchun xamda detallarni o’lchamlar guruxlariga saralash uchun ko’pkontaktli ko’rinishida ishlab chiqiladi. Elektrokontaktli datchiklar  1 mkm (1 sinf)va  3 mkm (2 sinf) aniqlikda o’lchash imkoniyatini beradi. o’lchash chegarasi 1 mm. Datchiklar sozlanmasdan 25000 o’lchashni ta’minlaydilar. Bularni o’lchash uchun o’lchash tovoniga 1-2N kuch yetarlidir.

rasm. Surib chiqariladigan chegaraviy elementli moslama. rasm. Elektrokontakt datchikli moslama sxemasi. Hisobiy o’lchash vositalari sifatida odatda tishli uzatmali va richagli indikatorlar ishlatiladi. Priborlar 3 sinf bo’yicha ishlanadi: 0, 1 va 2 sinflar. Bularni

strelka bir aylanishidigi xatoligi 0.01; 0.015 va 0.02 mm. Dopuski 0.03 mm dan kam bo’lmagan detallarni nazorat qilish uchun xatoligi 0,01 mm bo’lgan indikator ishlatiladi. Aniqrok o’lchashlar uchun bulinmalar qiymati 0.002 va 0.001 mm teng mikroindikator va minimetrlar ishlatiladi. Korxonalarda induktiv datchiklar va pnevmatik mikrometrlar xam tarqalgan. Bunday nazorat moslamalari 0,5…0.2 mkm aniqlikda o’lchash imkoniyatini beradi. Normal kalibrlar printsipi da ishlovchi qurilmalar sifatida ko’pincha yassi konturli, xajmiy (fazoviy) shablonlar ishlatiladi. Tekshirilayotgan detallar yarokliligi shuplar kiritish yordamida yoki tirqishni ko’z bilan baholash yordamida aniqlanadi. Bu turdagi moslamalar bilan ko’p xollarda baza teshigini detall konturiga nisbatan joylashishi tekshiriladi. Bu ish nazorat skalkalari yordamida bajariladi. Nazorat moslamalarini ba’zi tipaviy sxemalarini ko’rib chiqamiz: 1. Ikkita tsilindrik yuzalarni paralleligini tekshirish moslamasi (9.3 rasm). Bunda 1 indikatorni 360 0 burilgandan keyingi indikator ko’rsatkichi asosida parallelik aniqlanadi. rasm. Ikkita tsilindrik yuzani o’qdoshligini tekshirish uchun indikatorli moslama.

2. Porshenni ko’p tomonlama nazorat qilish moslamasi 6.4 rasmda keltirilgan. Bu moslamada 1, 2 va 3 -indikatorlra yordamida palets SSi teshigi masofasi, teshik o’qining porshen o’qiga perpendikulyarligi va boshqalar aniqlanadi. rasm. Porshenni ko’p tomomnlama nazorat qilish uchun moslama. 3. O’qlar orasidagi masofani tekshirish. Bu nazoratda o’lcham kalibrlari yoki plitka ponalar yordamida tekshiriladi. Uzunlik L o’lchami mikrometr, shtangentsirkul yoki mikrometrik shtixmass yordamida o’lchanib hisoblanadi.

Adabiyotlar ro'yxati: 1. JT. В . Перегудов , A X- Хошимов вабошк ,. Автоматлаштирилган корхона станоклари.—Т.: Узбекистон, 1999. 2. Грановский Г.И. и др. Резание металлов: Учебник для машиностр. и приборостр. спец. вузов.-М.: Высш. шк., 1985. 3. Технология обработки конструкционных материалов: Учебникдля машиностр. спец. вузов. Под ред. П.Г. Петрухи.—М.: Высш. шк., 1991. 4. Бобров В.Ф. Основы теории резания, Машиностроение, 1975. 5. Армарего И. Дж. Обработка металлов резанием. Перевод с англ. — М.,1977. 6. Зорев. H. H. Вопросы механики процессарезания металлов. —M, Машгиз,1956. 7. Резников A.H. Теплофизика процессов механической обработки материалов.—М,.1981 8. Справочник технолога-машиностроителя, т.т.1 и 2.-M., Машиностроение,1972 . 9. Справочник металлиста в пяти томах.—М., Машгиз, 1959. 10. Долматовский Г.А. Справочник технолога. — М., Машиностроение, 1962. 11. Режимы резания металлов. Справочник под редакцией Ю.В. Барановского, 3-е изд.—М, Машиностроение, 1972.

O'xshashlar

Zamonaviy dastgoh va nazorat moslamalari

Yig’ish moslamalari

Frezalash dastgoxlari moslamalari

Parmalash va Frezalash dastgoxlari moslamalari

Tokarlik va aylana-jilvirlash dastgoxlari moslamalari