Kesuvchi asboblarining yeyilishining asosiy sabablari - Materialshunoslik - Referatlar

Kesuvchi asboblarining yeyilishining asosiy sabablari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3205.5 KB

Ko'chirib olish

Kesuvchi asboblarining yeyilishining asosiy sabablari Reja: 1. O‘tmaslanishning tashqi sabablari. 2. Eyilish grafiklari. 3. Eyilish turlari va uni o‘lchash usullari. 4. Oldingi va orqa yuzalar bo‘yicha yeyilish maydonchalarini o‘lchash. 5. Nisbiy yeyilishni o‘lchash. 6. O‘lchamli yeyilishni o‘lchash. 7. Eyilishni tekshirishda radioaktiv izotoplarni qo‘llanilishi. 67 Пщлат Металло- керамик ыотишма

Buyum ishlov berilayotgan materiallar bilan bilan o‘zaro taosir natijasida kesuvchi asbobning kesuvchi qismining shakl va o‘lchamlari o‘zgaradi, bu uni o‘tmaslanishiga olib keladi. Kesuvchi asbobning o‘tmaslanishi ishlov berish umumdorligini va aniqligini pasaytirib yuboradi, kesuvchi asbobninig tayyorlashga va qaytadan tiklashga kyotgan harajatlar sarfini oshirib yuboradi, bu ishlab chiqarilayotgan maxsulot tannarxiga keskin taosir qiladi. Kesuvchi asboblarning o‘tmaslanishi quyidagi asosiy sabablarga ko‘ra sodir bo‘ladi: a) ishqalanish bilan yeyilish; b) asbobsozlik materialining plastik deformatsiyalanishi (qovushqoqlanib parchalanish) v) maydalanish (mo‘rt parchalanish). Kesuvchi asbobning o‘tmaslanishida ishqalanish bilan yeyilish asosiy rol o‘ynaydi. Ti ь hosil qiluvchi metal qismining plastik deformatsiyasi asbobsozlik po‘latlaridan tayyorlangan kesuvchi asboblarda kuzatiladi, u toblangan xolatda o‘zining yuqori qovushqoqligini va plastikligini saqlab qoladi. 51- shaklda plastik deformatsiyalanish va ishqalanish bilan yeyilishga uchragan sidirgich tishi ko‘rsatilgan. Turli kesuvchi asboblarning kesuvchi qirraning to‘liq o‘tmaslanishi qovushqoq parchalanish yo‘li bilan sodir bo‘ladi. Bunda kesuvchi asbob materiali ishlov berilgan yuzasi bo‘yicha surkalib ketadi. 68 Пщлат Металло- керамик ыотишма

51 -шакл. ХВГ пщлатдан тайёрланган сидиргич тишининг щтмасланиши.1 -эзилган ыисми. 2 -ёйилган ыисми. Kesuvchi qirraning qovushqoq parchalanish sxemasi 52-shaklda ko‘rsatilgan. Kesuvchi qirra kesish boshida yumaloqlanadi. Orqa yuza bo‘yicha qatlamning oqishi xaqiqiy orqa burchakni o‘zgartiradi, u qaysidir bo‘lakda nolga teng bo‘lib qoladi. Orqa yuza bo‘yicha to‘qnashishi maydoni oshadi va kesuvchi asbob materiali ishlov berilgna yuza bilan olib ketiladi. Asbobsozlik po‘latlaridan tayyorlangan asboblar bilan kesib ishlashda kesuvchi qirraning maydalanishi juda kamdan-kam kuzatiladi. Qattiq qotishmali va mineralokeramik keskichlarning o‘tmaslanishi maydalanish xodisalari sababli sodir bo‘ladi. Kesuvchi qirralarning maydalanish sababi bo‘lib dastgoh-kesuvchi asbob detal tizimining titrashlari natijasida yuklashlar hisoblanadi. 69шакл. Кесувчи ыирранинг емирили , кетиш схемаси. Пщлат Металло- керамик ыотишма

Parchalanish turi (qovushqoq yoki mo‘rt) asbobsozlik materialining xossalariga unga taosir ko‘rsatayotgan kuchlarga bo ь liq bo‘ladi. Agar uzilishga mustahkamlik chegarasi, kichik bo‘lsa, u holda mo‘rt parchalanish sodir bo‘ladi. Aks holda qovushqoq parchalanish sodir bo‘ladi. Masalan, mineralokeramik materiallar cho‘ziluvchi kuchlanishga yomon qarshilik ko‘rsatadi va mo‘rt bo‘lib parchalanadi. Asbobsozlik po‘latlari va mineralokeramik qattiq qotishmalar yuklanish sharoitiga bo ь iq ravishda uzilish bilan va kesilish bilan parchalanadi, yemiriladi. Kesuvchi asboblarni ishqalanish bilan yeyilish mexanizmini batafsilroq ko‘rib chiqamiz. Metall yuzalari (xatto eng tekis va silliq yuzalar)turtilib chiqqan shaklga (mikronotekisliklar) ega (shakl-53). Plastik deformatsiyalangan metallar kesuvchi asbobni kimeviy toza yuzalar bilan to‘qnashadi, bularda adgeziya kuchlari hosil bo‘ladi. Sirpanishda to‘qnash ko‘prikchalar to‘xtovsiz hosil bo‘ladi va parchalanadi. Agarda ishlov beriladigan va asbobsozlik materiallari kimeviy o‘xshashlikka ega bo‘lsa (masalan, issiqbardosh qotishmalar, alyuminiy qotishmalar va mineralokeramika) adgeziya kuchlari katta bo‘ladi. Baozi joylarda ishqala- nuvchi juftning tashqil etuv- chisidan birining adgeziya kuch- lari bunga qarshi kuchlardan ortiq bo‘lishi mumkin. Nati-jada metall bo‘laklari yuzadan tushib ketadi. Bunday holat juda yumshoq materialga ishlov beriladigan kuchlar sodir bo‘ladi. Ь ovaklar, mikro-yoriqcha-larni mavjudligi, ichki kuchlanishlarning notekis taqsimlanishi sababli ishlov berilayotgan material bo‘laklari uzilishi va kesilishidan tashqari juda qattiq asbobsozlik materiallari ham uzilishi va kesilishi 70 Пщлат Металло- керамик ыотишма 53 - шакл. А сбобнинг олдинги ва орыанги юзаси билан ишлов берилаётган деталнинг контакти

mumkin. Uzilib chiqqan bo‘laklar qirindi va ishlov berilgan yuza bilan olib ketiladi. Ushlab qolishning zaruriy sharti bo‘lib shunday yuzalarning yuqori tozaligi xizmat qiladiki, bunda atom kuchlari harakat qiladi. Yuzalardagi oksid pardalari ushlab qolishga to‘sqinlik hisoblanadi. Turli xil asbobsozlik va ishlov beriladigan materiallarning ushlab qolish jadalligi bir xil emas va u haroratga bo ь liq bo‘ladi. R18 keskichlari bilan po‘latlarni yo‘nishda jadal adgeziya 500 0 S bo‘lgan haroratda boshlanadi, po‘lat va cho‘yanlarga VK guruxining qattiq qotishmalari bilan ishlov berilganda taxminan 600 0 S, TK gurux qotishmalari bilan po‘latlar yo‘nilganda bu harorat 700 0 S bo‘ladi. Bir vaqtning o‘zida quyidagi fikr – muloxazani yuritish mumkin. Adgezion yeyilish muxim darajada xona haroratida hosil bo‘lishi mumkin va haroratining ortishi asbobsozlik va ishlov beriladigan materiallarning qattiqlik munosabatlari o‘zgarmasa uning jadalligiga taosir qilmaydi. Biroq, adgeziya hamma vaqt ham ishqalanish va yeyilish jarayonini hosil bo‘lishiga taosir o‘tkazmaydi. Ko‘p xollarda abraziv yeyilish hosil bo‘ladi. Bu hodisani biron-bir materialning qattiq bo‘laklarini ikkinchi bir material massasiga kirib qirib tashlashi tushuniladi. SHunday qilib, ishqalanish bilan yeyilish adgezion, abraziv holdasodir bo‘lishi mumkin. Kesuvchi asboblarning yeyilish jarayonida, kesish muhitda hosil bo‘luvchi harorat muxim rolo o‘ynaydi. Haroratning ortishi bilan kesuvchi asbobning qattiqligi kamayadi (shakl-54), ishqalanish koeffitsienti ortadi. 71 Пщлат Металло- керамик ыотишма

Bundan tashqari kesuvchi asboblarning yeyilishi ko‘p xollarda ishqalanish yuzasida materialning mikrostrukturasini o‘zgarishi bilan bevosita boьliqda bo‘ladi. Tezkesar po‘latlarning yupqa qatlamlarida austenit – martensit hosil qiluvchi ikkilamchi toblash va trostitdagi – martensit hosil qiluvchi bo‘shatish sodir bo‘ladi. Bunday tarkibiy sifat buzulishi muhim darajada tashqi qatlamlarning plastik deformatsiyasi bilan yengillashtiriladi. Qattiq qotishmali keskichlarning yeyilishi, yuqori haroratda (300 0 S dan 1100 0 S gacha va undan yuqori) sodir bo‘luvchi diffuzion xodisalar bilan kuchyadi. Yuqori harorat ostida, katta plastik deformatsiya taosirida asbobsozlik va ishlov beriladigan materiallarning o‘zaro diffuziyasi sodir bo‘ladi. Uglerod ishlov berilayotgan materialga juda tez diffuziyalanadi. Val ь from, kobalt va titanning diffuziyasi sekin-asta o‘tadi. Diffuziya natijasida ishlov berilayotgan materialda diffuzion qatlam, yaoni uglerodsizlangan qatlam hosil bo‘ladi, uning ostida esa uglerod va volpframning qattiq eritmasi hosil bo‘ladi. Bu jarayon quyidagi kimyoviy reaktsiya asosida amalga oshadi: WS + Fe 2 W 2 C + Co x W y C z (shakl-55). 72 Пщлат Металло- керамик ыотишма 200 400 600 800 t o C 54-шакл. Материалларнинг ыаттиылигини температруга боьлиылиги 1-Т15К6; 2-Р18; 3-У10; 4-10ХНМА;HRV 12008 00 400

Diffuzion yeyilish, ishlov berilayotgan materialda qattiq qotishmalarining tashqil etuvchilarini eritish qattiq qotishmada tarkibiy o‘zgarish va defekt qatlamning parchalanish yo‘li bilan amalga oshadi. Adgeziya va diffuziya asbobsozlik va ishlov beriladigan materiallar tarkibida kimeviy elementlarning mavjudliligiga va turiga uzviy boьliq bo‘ladi. SHuning uchun, masalan tarkibida titan mavjud bo‘lgan po‘latlarga, shuningdek titan qotishmalariga TK guruxi qattiq qotishmalari bilan taominlangan kesuvchi asboblar bilan ishlov berish tavsiya etilmaydi. Eyilish qonuniyati va jadalligining harakteri ishlov berila digan va asbobsozlik materiallarining turlari va xossalariga boьliq bo‘lib qolmay, balki moylash kesish maoromiga, kesuvchi asboblar geometriyasiga va sovitish suyuqligiga ham boьliq bo‘ladi. Bu omillar o‘z navbatida kesish haroratiga va yuzalardagi kuchlarga taosir qiladi. Abraziv yeyilish odatda cho‘yanlarga ishlov berishda ustun keladi, ayniqsa quyma holdagi xom ashyoga ishlob berishda kesik ro‘y beradi. Xuddi shu yeyilish turi to‘xtab – to‘xtab kesishda (randalashda, frezerlashda) kuzatiladi. Qachonki harorat to‘xtovsiz yo‘nishdagi haroratga nisbatan kichik bo‘ldi. Po‘latlarga ishlov berishda uning kesuvchi asbobga siyqalanuvchi taosiri, uglerod va korbid hosil qiluvchi legirlovchi elementlarni ortishi bilan o‘sadi. 73шакл. Кесувчи асбоб ва ишлов берилаётган материал ыатламларида диффузияни содир бщлиши Пщлат Металло- керамик ыотишма

Toblanmagan uglerodli po‘latlarda eng katta siyqalanuvchi taosirni tsement eng kichik siyqalanuvchi taosirni esa ferrit ko‘rsatadi. O‘tmaslanishning tashqi sabablari. Ye yilish kesuvchi asbobning oldingi va orqa yuzasi bo‘yicha hosil bo‘lishi mumkin. Yeyilishning bu shakllari bir – biri bilan bo ь liq bo‘ladi, Lekin akssariyat hollarda ulardan biri ustunroq bo‘ladi. Oldingi yuza bo‘yicha yeyilishda, asosiy kesuvchi qirra bo‘ylab undan bir muncha masofada joylashgan ariqcha yoki chuqurcha hosil bo‘ladi (shakl-56). Orqa yuza bo‘yicha yeyilishda, bevosita asosiy va yordamchi kesuvchi qirralar ostida joylashgan yuzalar bo‘yicha siyqalgan maydoncha yoki yeyilish faskasi hosil bo‘ladi (shakl –57). 56 - шакл. Олдинги юза бщйича емирилиш . 57 - шакл. Орыанги юза бщйича емирилиш . 74

Oldingi yuza bo‘yicha katta o‘lchamda chuqurchalarning hosil bo‘lishi bilan ustunlik qiluvchi yeyilish asosan ishlov berishning kuchi issiqlik taosiri ostida – yuqori kesish tezligida va katta surishda o‘z aksini topadi. CHuqurchani asbobning adgezion va diffuzion yeyilish bilan bo ь lansa bo‘ladi. CHuqurcha o‘lchamlari uchta kattalik bilan harakterlanadi. CHuqurcha uzunligi va qirindini kesish eni bilan aniqlanadi hamda kesuvchi asbobning o‘tmaslanish darajasini aks ettirmaydi. CHuqur-chaning eni a va chuqurligi h old keskichning yeyilish o‘lchovi bo‘lib xizmat qiladi. Bunda chuqurga ening kesuvchi qirradan yon tomonga qarab o‘sib borishi (shakl- 58). Egrilik radiusini kichiklashishuvi sabab bo‘ladi. Keskichning vaqt birligi ichida yeyilish darajasini harakterlovchi tavsiflovchi asosiy o‘lcham bo‘lib chuqurcha chuqurligi xisoblanadi. Tezkesar keskichlar bilan po‘latlarni qora yo‘nishda ( sovitishsiz ) 0,6 – 0,8 mm va undan yuqori o‘lchamlarga ega bo‘lish mumkin. VK guruxi qotishmalari bilan taominlangan keskichlar bilan po‘latlarni yo‘nalganda katta o‘lchamli chuqurlar (h old = 0,2 – 0,3 mm) hosil bo‘ladi. TK guruxi qotishmalari yuqori haroratga chidamli bo‘lgani uchun, ular oldingi yuza bo‘yicha jadal yemirilmaydi. CHuqurchaning kesuvchi qirraga yaqinlashuvini, orqa yuza bo‘yicha bir vaqtda sodir bo‘luvchi yeyilish taominlaydi. Nolga teng bu ko‘p xollarda kesuvchi qirrani tez yeyilishiga sabab bo‘ladi. Orqa yuza bo‘yicha kesuvchi asbobning ko‘p uchraydigan yeyilishi, yaoni kesuvchi asbobning o‘tmaslanishi mexanik siyqalanish natijasida hosil bo‘ladi. Asosan cho‘yanlarga ishlov berishda, sovitishsiz yoki kichik surish bilan po‘latlarni yo‘nishda, tez - tez tanaffuslar bilan kesishda, yuqori haroratga chidamsiz qattiq qotishmalar bilan ( T3OK4 ) po‘latlarga ishlov berishda quymaga birlamchi ishlov berishda keskichlar orqa yuza bo‘yicha yeyildi. Orqa yuza 58 - шакл. Олдинги ва орыанги юза бщйича емирилиш.

bo‘yicha yeyilish shuningdek frezerlash, randalash, sidirish kabi ishlov berish turlariga ham taaluqlidir. Orqa yuza bo‘yicha yeyilishda kesuvchi asbobning o‘tmaslanish o‘lchovi bo‘lib yeylish maydonining balandligi h orq hisoblanadi. U odatda bevosita keskich cho‘qqisi ostida. Kesish qalinligi 0,10- 0,15 mm dan katta bo‘lgan, berilgan asbobsozlik materiali uchun kichik yoki o‘rtacha kesish tezligida kesuvchi asboblar orqa va oldingi yuza bo‘yicha yeyilishadi. Bunday yeyilish sovitish bilan ishlashda teskesar po‘latlardan tayyorlangan toza ishlov beruvchi keskichlar, qattiq qotishmalar bilan taominlangan barcha keskichlar, sirtli va diskli frezalar, parmalar, zenkerlar va boshqalar uchun taaluqlidir. Qattiq qotishmali kesuvchi asboblar ishlayotganda chuqurcha orqa yuza bo‘yicha yeyilish maydonchasi bilan juda tez birlashib ketadi. Bunda to‘xtovsiz tiklanuvchi yangi kesuvchi qirra hosil bo‘ladi (shakl –59 ). 59 - шакл. Ыаттиы ыотишмали кескичларни ёйилиш схемаси Qattiq qotishmalarning katta issiqbardoshlikka va yeyilish bardoshligiga ega ekanligi sababli bu keskich tiьini buzilishiga olib kelmaydi. Eyilish grafiklari. Detallarga ishlov berish jarayonida, kesuvchi asboblarni o‘tmaslanish darajasini tavsiflovchi muayyan qonuniyat yuzaga chiqadi.

Eyilish kattaligini ( h old. Yoki h orq. ) keskichning ishlash davomiyligiga boьliqligi grafik ravishda ifodalanadi, unda uchta bo‘lakni (vaqtini) ajratish mumkin (shakl –60). Birinchi bo‘lak O dan A gacha, yeyilish yetarli darajada tezda sodir bo‘ladi. Bu birlamchi (boshlan ь ich) yeyilish kesuvchi asbobning ishgi yuzasida g‘adir – budurliklarni tezda siyqalanishi bilan tushuntiriladi. Bu bo‘lakni oxiriga kelib yeyilish jadalligi kamayadi va A nuqtada ishlash vaqtiga to‘g‘ri proportsional bo‘lgan jadal yeyilishni boshlanadi. Bunday yeyilishning o‘sib borishi yuqori (emiriluvchi) yeyilish boshlanishiga qadar davom etadi (V nuqtada). Eyilishning kattaligi sifatida  ni qabul qilamiz. Orqa yuza bo‘yicha yeyilishda  = h orq , oldingi yuza bo‘yicha yeyilishda  = h old bo‘ladi. Bu grafikdan, meoyoriy va jadal yeyilish bo‘laklari orasidagi chegara, yaoni V nuqta hisoblanadi. Eyilishni kesuvchi asbobni ishlash vaqtiga bo ь liqligi quyidagi tenglik bilan ifodalanadi. A) w = C w  x birinchi bo‘lak uchun ( x < 1 ) va uchinchi bo‘lak uchun ( x > 1 ) b) w=w o + C w  ikkinchi bo‘lak uchun.шакл. Кесувчи асбобни емирилишини кесиш ваытига боьлиылиги

Bu yerda w o – ordinata o‘qiga mos olingan bo‘lak. I va III bo‘laklar vaqtlar uchun yeyilish tezligi:1-Х  wC d dw U   (42) Birinchi bo‘lakda yeyilish tezligi kamayadi (x<1), uchinchi bo‘lakda esa oshadi (x>1). Ikkinchi bo‘lakda yeyilish tezligi o‘zgarmas bo‘ladi. const C d dw U w    (43) Eyilish grafiklarining ko‘rinishi ishlov berilayotgan va asbobsozlik materiallariga va ishlov berish sharoitiga bo ь liq bo‘ladi. Bunday yeyilish (shakl-60) sovitish moylash suyuqliklari bilan ishlashda teskesar po‘latlardan tayyorlangan toza ishlov beruvchi keskichlar uchun, qattiq qotishmalar bilan taominlangan keskichlar uchun, sirtli toretsli va diskli frezalar, parmalar, zenkerlar va boshqalar uchun taaluqlidir. Yuqori kesish tezligida yeyilish, keskichni boshlan ь ich davridanoq uning to‘la o‘tmaslanishigacha juda jadal ravishda hosil bo‘ladi (shakl–61, 1). Kichik kesish tezligida, asosan V nuqtaga qadar abraziv yeyilish hosil bo‘ladi (shakl- 61, 2). шакл. Кескични катта (1) ва кичик (2) тезликларда кесиб ишлашдаги ейилиши графиги

Eyilish turlari va uni o‘lchash usullari. Ye yilishda kesuvchi asbob massasi kamayadi, shuning uchun yeyilish o‘lchovi massa bo‘lishi mumkin. Kesuvchi asbobning yeyilishi w chiqib ketuv modda miqdorini (massasini ) m sarflangan ishga A munosabati bilan o‘lchadi:дж кг, A m w   Eyilishni o‘lchashning bu suli asosan to‘g‘ri, lekin bir qator muxim kamchiliklarga ega. Kesuvchi asbobning umumiy massasiga nisbatan yeyilgan bo‘laklar miqdori shunchalik kichikki, uni o‘lchash qiyinchilik to‘ ь diradi. Kesuvchi asboblarning yeyilishini aniqlash uchun quyidagi usullar qo‘llaniladi. Oldingi va orqa yuzalar bo‘yicha yeyilish maydonchalarini o‘lchash. Bu eng ko‘p tarqalgan usul hisoblanadi. Bu usul yetarlicha sodda va ishonchlidir. O‘lchash uchun Brinel lupasi va asbobsozlik mikroskopidan foydalaniladi. Yeyilish maydonchalari fotoqurilma yerdamida shaklga olinadi. Oldingi yuzadagi chuqurga chuqurligi ustunga mahkamlangan indikator bilan o‘lchanadi. Bu usul vaqt birligi ichida kesuvchi asbob geometriyasining va kesish maoromining yeyilishga taosirini taqqoslash imkonini beradi. Nisbiy yeyilishni o‘lchash. Turli xil kesish maoromlarida ishlovchi kesuvchi asboblar yeyilishini solishtirish uchun, yeyilishga keskichning yo‘l uzunligiga nisbati nisbiy yeyilish U 0 beradi: Ko‘pincha yeylish kesishning 1000m yo‘liga to‘g‘ri keladi qilib ifodalanadi va quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi. } 1000 м мкм{ м 1000м ,u 1000 U0  = (44) bu yerda U - keskichning ishlash vaqtidagi yeyilishi m ( mkm ), l - kesish yo‘li, m . м s dL    (45) d - ishlov berilayotgan detal diametri, m . L - detalning ishlov berilgan qismi uzunligi, m .

s - detalning 1 aylanishiga to‘g‘ri keluvchi surish, mm/ayl. Nisbiy yeyilishni hisoblash faqat meoeriy yeyilish muhitida to‘g‘ri natijalarni beradi. O‘lchamli yeyilishni o‘lchash. Ishlov berish aniqligi nuqtai nazaridan, keskich cho‘qqisidan ishlov berilgan yuzaga normal bo‘yicha o‘lchanuvchi va o‘lchamli yeyilish deb ataluvchi yeyilish katta ahamiyatga ega bo‘ladi. O‘lchamli yeyilish kattaligini aniqlash uchun keskich cho‘qqisidan bir qancha masofada ikkita ustma-ust joylashgan chiziqlar o‘tkaziladi (shakl-62). O‘lchamli yeyilish tajriba boshida (d i ) va tajribadan keyin o‘lchangan (d 0 ) keskich cho‘qqisidan chiziqgacha bo‘lgan masofa farqi sifatida hisoblab chiqiladi. O‘lchash aniqligini oshirish uchun yagona o‘rnatuvchi baza tanlanadi. O‘lchamli yeyilish asbobsozlik mikroskopida yoki proektorda o‘lchanadi. Oxirgi paytda tajribagacha kesuvchi asbob kesuvchi qirrasining konturi ko‘chirib olinadi, kesuvchi qirraning siljish kattaligi va shuningdek o‘lchamli yeyilishi aniqlanadi. Baozan o‘lchamli yeyilishni orqa yuza bo‘yicha yeyilish maydonchasi balandligini o‘lchash bilan va quyidagi formula aslida hisoblab aniqlanadi: шакл. Кескични щлчамли емирилишини щлчаш схемаси

U = h orq tg , (46) bu yerda  - orqa burchak (shakl-63). 63 - шакл. Щлчамли ейилиш билан орыанги юза бщйича емирилишни боьлиылиги Biroq bu usul xatoliklarga olib keladi. O‘lchamli yeyilishni detalni konusligini o‘lchab aniqlash mumkin. Keskichlarni qizishi va elastik deformatsiyalanishini taosirini o‘rganib chiqarish uchun tizim quyidagicha kurinishga ega bo‘ladi. Xomoki detal chetlarida ikkita A va B yuzalar yo‘niladi (shakl). Tizimni siqilishi yuza diametrlari ayirmasining yarimiga teng: шакл. Детални конуслиги бщйича щлчамли ейилишини аниылаш схемаси

2 ДА ДБ -SHundan so‘ng berilgan meromda V va G ariqchalar orasidagi xomoki detal bo‘lak yo‘niladi. Harorat taosirida defformatsiya taosirini chiqarib tashlash uchun, keskich G ariqchaga chiqqanidan so‘ng surish to‘xtatiladi va keskich ish xolatida sovigunga qadar qoldiriladi. So‘ngra surish yana boshlanadi va Ye bo‘lak yo‘niladi. Ye va D nuqtalarda diametrlar farqi yeyilish va siqish natijasida umumiy xatolikka teng bo‘ladi. L – uzunlikda keskichning o‘lchamli yeyilish quyidagicha teng:     2 - - Д - DА DБ D DЕ U  , (47) minimetr yordamida dastgohda keskich yeyilishini o‘lchash uchun murakkab bo‘lmagan qurilma taklif etilgan. Eyilishni tekshirishda radioaktiv izotoplarni qo‘llanilishi. Kesish jarayonida kesuvchi asbobning yeyilgan bo‘laklari qrindi, detal bilan olib ketiladi, kesuvchi asbobda o‘rnashib qoladi va atrof muxitga tarqaladi. Kesuvchi asbobning yeyilgan qismini massasini (xajmini) radioaktiv izotonlar usuli bilan aniqlanadi, uning moxiyati kuyidagidan iborat. Qattiq qotishma yoki boshqa asbobsozlik materiali plastinkasi neytronlar bilan nurlantiriladi. Buning natijasida kesuvchi asbob materialida koboltning S 0 60 , Volframning W 185 , W 187 , titanning Ti 51 va boshqalarning radioaktiv izotoplari hosil bo‘ladi. (shakl-65). Nurlangandan so‘ng boshlan- ь ich yeyilish taosirini bartaraf qilish uchun kesuvchi asbob qo‘shimcha kesib ishlanadi. So‘ngra qirindi namunalari ajratiladi (50-100 gr portsiya) va ularning aktivligi o‘lchanadi. Qirindining radiaktiv-ligi 65 - шакл.кескич ейилиши маъсулотларини жойлашиш схемаси

asbobsozlik materiallari-ning yeyilgan bo‘laklari miqdo-riga bo ь liq bo‘ladi. Yeyilish kattaligi ye impulpslar chastotasi hamda yeyilish maxsulotlari massasi bilan ifodalanadi. Radiaktiv izotoplar usuli yuqori sezgirlikka, aniqlikka, natijalarining batafsiligiga ega bo‘lib, tajriba vaqtini va materiallar sarfini keskin qisqartirishi mumkin. Bu usul yordamidagi, vaqt birligi ichida yeyilish o‘zgarishini, kesuvchi asbob geometriyasini kesish maoromini elementlarini va sovitish moylash moddalarini yeyilishga taosirini, shuningdek turli xil asbobsozlik materiallarining kesish xususiyatlarini o‘rnatish mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Avagimov V.D. Mashinasozlik materiallarini kesib ishlash. «O‘qituvchi» nashriyoti, Toshkent, 1971. 2. Avakov A.A. Fizicheskie osnovq teorii stoykosti rejuo‘ix instrumentov. M. «Mashgiz», 1960. 3.Bobrov V.F.i dr. Razvitie nauki o rezanii metallov. Pod redaktsiey. Zoreva N.N. M. «Mashinostroenie», 1967. 4. Vul ь f A.M. Rezanie metallov. M. «Mashgiz», 1963. 5. Granovskiy G.I., Granovskiy V.G.Rezanie metallov. M. «Vqsshaya shkola», 1985. 6. Geller Yu.A. Instrumental ь nqe stali. M. «Metallurgiya», 1968. 7. Danilenko B.D., Fayzimatov.B.N, Irgashev O.S. Konspekt lektsiy po predmetam. «osnovq obrabotki materialov rezaniem», «proizvodstvennaya texnologiya». CHast ь I, II, III. Tip. FerPI, 2000. 8. Zorev N.N. Vopros ы mexaniki protsessa rezaniya metallov. M. «Mashgiz»,1956. 9. Klushin M.I. Rezanie metallov. M «Mashgiz», 1957

O'xshashlar

Metall kesuvchi stanoklatlya ularning tasnifi

Kesuvchi asbobning yedlrilishi va turg'unligi

Kesish elementlari va keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari

Keskichlarni o‘tmaslanish mezonlari (kriteriyalari)

Keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari va kesilayotgan qatlam tasnifi