Kesish elementlari va keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari - Materialshunoslik - Referatlar

Kesish elementlari va keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1893.5 KB

Ko'chirib olish

Kesish elementlari va keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari Reja: 1. Kesishdagi harakat va yuzalar. 2. Asosiy texnologik vaqt va kesish jarayonining unumdorligi 3. Kesilayotgan qatlamning formalari 4. Kesilayotgan qatlamning nominal, haqiqiy va koldik kesimlari va notekisliklarining balandliklarini aniqlash 5. Erkin va noerkin kesish 6. Keskichning geometrik parametrlari keskichni charxlash burchaklari. 7. Keskichning ishchi burchaklari.

Kesishdagi harakat va yuzalar. Kesish jarayoni kesuvchi asbobning zagotovkaga nisbatan harakati natijasida amalga oshiriladi. Bu kesish harakati deb yuritiladi. Kesish harakati oddiy va tarkibiy bo‘lishi mumkin. Tarkibiy harakat asosiy va yordamchi harakatlardan tashqil topgan bo‘ladi. Asosiy va yordamchi harakatlarning har kaysisi to‘g‘ri chiziqli ilgarilanma qaytma va aylanma bo‘lishi mumkin. Oddiy kesish harakatining traektoriyasi quyidagicha bo‘lishi mumkin: to‘g‘ri chiziq (randalash, urib ishlash, sidirish), tarkibi-vintli chiziq (tashqi yo‘nish, parmalash), «Arximed spiralli» (ko‘ndalang va shakldor yo‘nish) vintli ekitsientlik egri chiziq (rez ь balarni frezerlash, vintli tishli ь ildiraklarni urib ishlash) va xakazo. Kesish harakatining tezligi asosiy va yordamchi harakatlar tezliklarining vektor yi ь indisi sifati da aniqlanadi. Detal uchta yuzaga ajraladi (shakl-1): ishlanayotgan yuza-1, ishlangan yuza-2, kesish yuzasi –3. Ishlanayotgan yuza istalgancha bo‘lishi mumkin va oldin o‘tilgan operatsiyalarga bo ь liq bo‘ladi. Ishlangan yuza tekislik (randalash, urib ishlash, ko‘ndalang yo‘nish) tsilindrik (bo‘ylama yo‘nish va rastochka) vintli (rez ь ba kesish) yuzalarni namoyon etadi. Kesish yuzasi ham har-xil bo‘lishi mumkin. U kesish harakati traektoriyasi, shakli va zagotovkaga bo ь liq bo‘lgan kesuvchi qirraning dastlabki xolati asosida aniqlanadi. Qirrasi to‘g‘ri chiziqli bo‘lgan keskichlar bilan randalashda va urib ishlashda kesish yuzasi tekis bo‘ladi. Kesish elementlari. Yo‘nishda kesish harakati tezligi (kesish tezligi) V kes zagatovka aylanishining chi-ziqli tezligi (asosiy harakat tezligi) V ayl va surish tezligi (yordamchi harakat tezligi) V sur dan iborat bo‘ladi. V су р  D d S t S б щй V кес V айл 2 1 3 1 - шакл. Кесиш элементлари ва юзалари: 1 - ишланаётган юза,2 - ишланган юза, 3 - кесиш юза си D d t S 1

сур айл кес V V V  , bu yerda: 2 D V   вр m/sek    м/мин вр 1000 Dn V  (1) м/сек под   2S S V c  , м/мин 1000 Sn 1000 S подV      (2)  ( n ) - zagotovkaning aylanma burchak tezligi, rad/sek (ayl/min) : D - zagotovka diametri m (mm) : S - surish miqdori m/ayl (mm/ayl) : V c ur - surish tezligi, m/sek (m/min): S s ( S m ) - sekundli (minutli) surish miqdori, m/sek(mm/min) Kesish tezligining absolyut kattaligini quyidagi formula bo‘yicha aniklaymiz: ) / ( / мин м сек м D S 1 V V V 1 V V V V 2 айл 2 айл сур айл сур2 айл2 кес                , Bu yerda: 1 2      D S  deb hisoblash mumkin, yaoni V kes = V ayl , 2 кес D V  m/sek    м/мин 1000 кес Dn V  . (3`) Kesish tezligi V kes vektori va chiziqli tezlik V ayl vektori orasidagi  burchakni quyidagi tenglikdan aniqlashimiz mumkin: tg  = D S V V   айл сур . (4)

Zagotovkaning aylanish tezligi surish va kesish chuqurligi kesish elementlari deb ataladi. Zagotovkaning aylanish tezligi kesish tezligini belgilab beradi. Kesilayotgan qatlam kesimining o‘lchamlari surish S va kesish chuqurligi t larga bo ь liq bo‘ladi (shakl-1). Yo‘nishda surish deb zagotovkaning 1 ta aylanishiga to‘g‘ri keladigan keskichning ko‘chirilishiga aytiladi. Bundan tashqari surishni kesuvchi qirralarining ikkita ketma-ket holatlari orasidagi masofa sifatida ham aniqlash mumkin. Kesish chuqurligi t ishlanayotgan va ishlangan yuza orasidagi keskichni yo‘nalishiga perpendikulyar ravishda o‘lchangan masofadir. Yo‘nishda kesish chuqurligi quyidagicha aniqlanadi:) (мм м 2 d D t   . (5) Surish miqdori S – zagotovkani yoki kesuvchi asbobni bir vaqt ichida asosiy harakat tomon siljish miqdori. Surish yo‘nalishi har xil bo‘lishi mumkin. Yo‘nishda – bo‘ylama, ko‘ndalang, burchak ostida (shakl-2); randalashda – gorizontal, vertikal, burchak ostida; urib ishlashda – bo‘ylama, ko‘ndalang, aylanma bo‘lishi mumkin. Surish miqdori quyidagi birliklar bilan o‘lchanadi: m/rad (mm/ayl) – asosiy harakatni aylanishdagi surish miqdori; m/ikki marta yurish (mm/ikki marta yurish); m/tishga (mm/tishga); m/sek (mm/min). шакл. Суриш турлари, а-бщйлама , б- кщндаланг, в-бурчак остида, г-горизонтал, д-вертикал

Asosiy texnologik vaqt va kesish jarayonining unumdorligi. Ishlov berish qo‘yimi h, kesish chuqurligi t qiymatlarini bilgan holda kerakli o‘tishlar soni i ni aniqlash mumkin: i = t h . (6) Yo‘nishda asosiy texnologik mashina vaqti quyidagi formuladan aniqlanadi. T 0 = i S z с , sek { T 0 = i S L м min} (7) bu yerda: L = l 1 + l 2 + l 3 - surish yo‘nalishi bo‘yicha kesuvchi asbobning bosib o‘tgan yo‘l uzunligi m(mm); L - ishlanayotgan yuza uzunligi m(mm) ; l 1 - keskichning kesish va bir joydan ikkinchi joyga o‘tish kattaligi. U quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi l 1 = t ct g  +(1  5) mm; l 2 - qirindini olinishiga qo‘shimcha uzunlik (5  10) mm; S s - (S m ) keskichning surishi, m/sek(mm/min) : i - o‘tishlar soni. (6) formulaga S s ( S m ), i qiymatlarni qo‘yib, shuningdek  ( n ) ni V orqali ifodalab, topamiz: T o = сек v L D t S h      , { T o = минt s v 1000 L D      h  } (8) yoki T o = vst А sek (min) (8`) bu yerda: A= DLh {A = 1000 L D h   }. Unumdorlikni qirindi xajmi sifatida ham o‘lchash mumkin. Q = t S V m 3 /sek (sm 3 /min) (9) bu yerda: t - kesish chuqurligi, m(mm) ; S - 1 ta aylanishga surish miqdori, m/rad. (mm/ob)

V - kesish tezligi, m/sek (m/min) . (7) va (8) formuladan taqqoslab quyidagini olishimiz mumkin.Q А То . Yaoni asosiy texnologik vaqt qirindi xajmiga kayta proportsional. Q kattaligini kesish jarayonining unumdorligi yoki oddiyligiga unumdorlik deb ataladi. Kesilayotgan qatlamning formalari. Kesilayotgan qatlamni aniqroq ifodalash uchun kesikning qalinligi va eni tushunchalari kiritiladi. Kesik eni b deb kesish yuzasiga nisbatan o‘lchangan, ishlanayotgan yuza va ishlangan yuza orasidagi masofaga, kesik qatlamini a deb kesish yuzasining ikki ketma-ket xolatlarining orasidagi masofaga aytiladi. Kesuvchi qirrasi to‘g‘ri chiziqli bo‘lgan keskich uchun (shakl-3). a = S sin  : (10) b =  Sin t . (11) Surish va kesish chuqurligi qiymatlaridan va  burchak kattaligi nisbatlariga bo ь liq ravishda kesilayotgan qatlamni kesish formasi har xil turga bo‘linishi mumkin (shakl-3).

S S S S t b b а S S t 3 - шакл. Кесилаётган ыатлам кесимини ъар - хил кщринши: а) тщьри, б) радиусли а б) б)  а) Kesilayotgan qatlam kesimining ko‘ndalang maydoni quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi : F = tS = ab. (12) Plandagi asosiy burchak o‘zgarganda ham kesish kesimi maydoni doimiyligicha qoladi (shakl-4). b 2 6 3 b 1 a 1 a 2 a 3 4 – шакл. Кесишдаги кесимни щлчамларига пландаги асосий бурчакнинг таoсири: 1 - 90 0 ; 2 - 45 0 ; 3 - 30 0 ; Kesilayotgan qatlamning nominal, haqiqiy va koldik kesimlari va notekisliklarining balandliklarini aniqlash. Kesish kesimining haqiqiy maydoni F x nominal (hisobiy) maydoni F dan g‘adir-budirlik maydoni F q kattaligi miqdorida kichik bo‘ladi. F q ishlangan yuzada qoladi (shakl-5).

F FЫ F Х 5-шакл. Н оминал ва хаыиыий кесиш кесимлари S Н F x = F - F q. G‘adir-budirlikning balandligi N va maydoni F q kesuvchi qirralar shakliga bo ь liq bo‘ladi (shakl-6). To‘g‘ri chiziqli kesuvchi qirralar uchun

S A B C D 1  H S A K O O 1 L M A 1 n H а) б) 6 - шакл. Тщьричизиыли ( а ) ва эгри чизиыли ( б ) кесувчи ыирралар билан хосил бщлган ьадир - будирликнинг баландлигини топиш . Н F Q = 2 1 SH = 2 1 AV SD. Lekin, S =AV=AD + DV. ASD va VSD uchburchaklaridan:   tg СД ДВ tg СД АД   ; 1 kelib chiqadi. U holda: AV=SD          tg tg 1 1 1 va 1 1 tg tg        tg tg Н S . SHundan:

11tg tg        tg tgS Н (13) va 1 1 2 К 2 S     tg tg tg tg F     . Egri chiziqli kesuvchi qirralar uchun (shakl-6, b): ,) ( Н r2 Н 2 S   bu yerdan 2 2 Н rН 2 4 S   N 2 kattalikni hisobga olmagan holda: r8 S Н 2  (14) G‘adir-budirlik maydoni kuydagicha topiladi: F Q = F  AA 1 O 1 O - F  OMO 1 - 2 F  AMO , bu yerda: F  = S r; F  = 2 1 S 4 S r 2 2 : F  = 2 1 r 2 arcsin r2 S ; ( ars sin r2 S =  ). Bu qiymatlarni formulaga qo‘yib , quyidagi ifodani hosil kilamiz : F Q = S r - 2 1 S 4 S r 2 2 - r arssin r2 S Hamma amaliy hisoblarda kesish kesimi maydonining nominal kattaligidan foydalaniladi. Bunda g‘adir-budirlik maydoni odatda 0,5-1,0% F dan ortib ketmasligi inobatga olinadi. Ishlov berilgan yuza g‘adir-budirligining hisobiy balandligini aniqlash uchun (12) va (13) formulalardan foydalaniladi. Xozirda turli xil ishlov berish

sxemalari asosida g‘adir-budirlik balandligini hisoblash uchun formulalar mavjud. Lekin g‘adir-budirlik R z balandligi hisobidan farq qilishi mumkin. Bu farq aniq bir kesish tezligining zonasida kichik surish qiymatida to‘la namoyon bo‘ladi. N=f( S ,  ,  1 , r) bo ь lanmaga ko‘ra ishlangan yuzaning profili kesuvchi asbobning kesuvchi qirrasini geometrik izi sifatida ko‘rib o‘tiladi. G‘adir-budirlik balandligiga bir qator shart-sharoitlar taosir etadi. Bularga qirindi va qatlam yuzasining plastik va elastik deformatsiyasi, titrash, kesuvchi asbobning keyingi yuzasida hosil bo‘layotgan yuzaning ishqalanishlari kiradi. Kutilayotgan g‘adir-budirlik balandligi R Z tajribalar asosidagi formulalar va jadvallar yordamida aniqlanadi. Erkin va noerkin kesish. Keskichga nisbatan qirrindining ko‘chishga qarab erkin kesish va noerkin (murakkablashgan) kesishlarga ajratiladi. Erkin kesishda qirindi bitta to‘g‘ri chiziqli kesuvchi qirra yordamida kesiladi va uning qismlari bir yo‘nalishda ko‘chiriladi(shakl-7,a). Noerkin (murakkablashgan) kesishda qirindi kesuvchi qirralarning turli bo‘limlari yordamida kesib olinadi va uning qismlari turli yo‘nalishda ko‘chishga intiladi (shakl-7, b). Kesuvchi asboblar yordamida deyarli hamma ishlov berish turlari noerkin kesimni namoyon etadi. Qirindi hosil bo‘lish jarayonini soddalashtirish maqsadida erkin kesish sxemalariga murojaat etib o‘rganiladi.

S б щй S к S к a) б ) в ) 7 - шакл. Эркин (а), (б) ва ноэркин (в) кесиш схемаси Qirindi ko‘chishning yo‘nalishi kesuvchi qirraning kesish harakatiga nisbatan joylashishiga ham boьliq bo‘ladi. Kesuvchi qirraning kesish tezligi vektoriga perpendikulyar bo‘lishini to‘g‘ri chiziqli (ortogonal) kesish deb ataladi (shakl-7 a,b). Bunda qirindi tekis spiral ko‘rinishda bo‘ladi. Qiya (qiyaburchak) kesishda kesuvchi qirra kesish tezligi vektoriga perpendikulyar bo‘lmaydi, qirindi vintli spiral ko‘rinishda bo‘ladi (shakl-8). Keskichning geometrik parametrlari keskichni charxlash burchaklari. Keskich ishchi qismida oldingi - 1, asosiy - 2 va yordamchi - 3 ketingi yuzalar, asosiy - 4 va yordamchi - 5 kesuvchi qirralar va cho‘qqi-6 joylashgan bo‘ladi (shakl-9). Keskichni ishchi yuzasi va kesuvchi qirralarining fazoviy joylashishini Sк 8-шакл. Ыия кесиш схемаси

aniqlovchi burchaklar uning geometrik parametrlarini yoki geometriyasini tashqil etadi. Passiv xolatda (sta-tistik burchaklar, charxlash burchaklari) va aktiv xolatda (kinematik burchaklar, ishchi burchaklar) keskichni geomet- rik parametrlari xaqidagi tushunchalar mavjuddir. Bun- day tushunchalarni kiritishda ko‘pchilik ishlov berish tur- lari statik va kinematik geo- metriyali kattaligi bo‘yicha farqlanishi bilan bo ь liq bo‘ladi. Keskichni statik bur- chaklari uni tayyorlashda va charxlashda foydalaniladi. Kinematik burchaklar kesish jarayonida amalga oshiriladi. Keskichning burchakla-rini aniqlash uchun ikkita koordinata (I va II) va ikkita kesuvchi (III va IV) tekis-liklaridan foydalaniladi (shakl-10). Koordinata tekisligi (I) bo‘ylama ( S bo‘y ) va ko‘ndalang ( S ko‘n ) surishlarga parallel qilib o‘tkaziladi. Bu tekislikni asosiy tekislik deb yuritiladi. Koordinata tekisligi (II) asosiy kesuvchi qirradan o‘tib, asosiy tekislikka pependikulyar bo‘ladi. 9 - шакл. Кескич элементлари. 1 - олдинги юза; 2 - асосий кетинги юза; 3 - ёрдамчи кетинги юза; 4 - асосий кесувчи ыирра; 5 - ёрдамчи кесувчи ыирра; 6 - кескичнинг учи. 1 2 3 4 5 6

- S б щй  S к  1        1 I II III IV 10 - шакл. Кескичнинг координата текисликлари ва бурчаклари. Kesish yuzasi vintli yuzani tashqil etadi. Bu o‘z o‘rnida asosiy kesuvchi qirraga urinib o‘tadi va asosiy tekislikka perpendikulyar bo‘lishi mumkin. Kesuvchi qirraning barcha nuqtalarida kesish tekisligi o‘zining xolatiga ega. Bu xolat kesuvchi qirralarning o‘zaro joylashishi va zagotovkaning aylanish o‘qi va shu bilan bir qatorda zagotovkaning aylanish tezligi va keskichni surishning o‘zaro munosabatidan iborat bo‘ladi. Asosiy III va yordamchi IV kesuvchi tekisliklar, asosiy tekislikdagi, asosiy va yordamchi kesuvchi qirralar proektsiyalariga perpendikulyar o‘tkaziladi. Asosiy tekislikda plandagi burchaklar o‘lchanadi:  -asosiy,  1 -yordamchi,  -cho‘qqidagi burchak. Plandagi asosiy va yordamchi buchaklar, asosiy tekislikdagi kesuvchi qirralar proektsiyalari va surish yo‘nalishi orasida o‘lchanadi. CHo‘qqidagi burchak esa asosiy tekislikdagi kesuvchi qirralar proektsiyalari orasida o‘lchanadi. Koordinata tekisligida (II) asosiy kesuvchi qirraning qiyalik burchagi-  o‘lchanadi, bu kesuvchi qirra va keskichni cho‘qqisidan o‘tgan asosiy tekislikka paralel tekislik orasidagi burchakdir (shakl-10). Burchak musbat, manfiy va nolga teng bo‘lishi mumkin (shakl-11). Asosiy kesuvchi tekislikda oldingi burchak

o‘lchanadi (shakl-10). Bu keskichni oldingi yuzasi va keskichni cho‘qqisi asosiy tekislikka paralel tekislik. Ketingi burchak  - asosiy keyingi yuza va II koordinata tekisligi orasidagi burchak. O‘tkirlik burchagi  -oldingi va keyingi yuzalar orasidagi burchak, kesish burchagi  -oldingi yuza va II koordinata tekisligi orasidagi burchak.  >0  =0  <0 a) б ) в ) 11 - шакл.А сосий кесувчи ыирранинг ыиялик бурчаклари. а) – манфий, б) – нол, в) - мусбат Asosiy burchaklar deb ataluvchi bu burchaklar quyidagi munosabatlar orqali bir-biri bilan bo ь langan: :2         = 2  -  =  +  . Oldingi burchak musbat va manfiy bo‘lishi mumkin (shakl-12). IV tekisligida yordamchi ketingi burchak o‘lchanadi. Bu burchak asosiy tekislikga perpendikulyar bo‘lgan yordamchi kesuvchi qirra orqali o‘tgan tekislik yordamchi ketingi yuza orasidagi burchakdir.

 >0  <0 12 - шакл . Олдинги бурчакни щлчаш ыоидаси Ayrim xollarda bo‘ylama V va ko‘ndalang VI kesuvchi tekisliklarda o‘lchangan oldingi va keyingi burchaklar kattaliklarini bilish shart bo‘lib qoladi. (shakl. 13). II tekislikka parallel va asosiy I tekislikga ko‘ndalang VII tekislikni o‘tkazamiz.D C A F KM E I B  D C A F KM E I B II V VI III CDE AB О II V VI III CDE AB О 13-шакл. Кескич бурчакларининг схемаси О F M  nО F M  n  к О  n A BО  A BО A B  к O C D O C D  б  б

A, S, F nuqtalar III, V, VI, tekisliklar bilan VII tekislikning kesib o‘tuvchi chizi ь ida yetadilar, V, D, K nuqtalar esa keskichni oldingi yuzasida yetadilar. O S D uchburchagidan:ОС СД tg б SD=SE  DE tuzilgandan so‘ng bu yerda SE=AV=OA tg  (AVO uchburchagidan), DE= VE tg  =AS tg  =OA tg  tg  (VDE va ASO uchburagidan) va OS =  cos ОА (ASO uchburchagidan) quyidagini tenglikni olishimiz mumkin: tg  b = tg  so s  - tg  sin  (15) O F M uchburchagidan: FO KM FK tg    FO FM к , Ь K=AV=AO tg  AVO uchburchagidan KM=VK t g  =A Ftg  =OAs tg  tg  . VKM va A FO uchburchagidan  sin OA OF  . SHundan so‘ng quyidagini hosil kilamiz: tg  k = tg  sin  + tg  cos  . (1 6 ) Ketingi burchaklar orasidagi bo ь liqlikni aniqlash uchun shunday usuldan foydalanamiz . Ketingi yuza faqat burchak kattaligi orqali oldingi yuzadan ajralib turadi .  ,  b ,  k burchaklarga (90 o -  ), (90 o -  b ), (90 o -  k ) burchaklar muvofiq bo‘ladi.  va  burchaklar oldingi kattaligida qoladi. SHuning uchun (14va15) formulalaridan quyidagilarni olamiz: s tg  b = s tg  cos  - tg  sin  , (1 7 )

ctg k = ctg  sin  + tg  cos  , (1 8 ) ya o ni asosiy burchaklarni bo‘ylama va ko‘ndalang kesuvchi tekislikdagi burchaklar funktsiyasi sifatida tasavvur etilsa (14) - (17) tengliklarni  va  larga muvofiq yechish mumkin: t g  =t g  b cos  + t g  k sin  , (1 9 ) t g  = t g  k cos  - t g  b sin  , (1 9  ) ct g  =ct g  b cos  +t g  k sin  , (20) t g  =ct g  k cos  - ct g  b sin  . (21) Keskichning burchak o‘lchamlarini va ishchi yuzalarining formalarini to‘g‘ri tanlash uchun har kaysi burchakning vazifasini aniqlab olish kerak, kesish jarayoniga uning taosir etishini tushunib olish kerak. SHu bilan birga kekich va zagotovka materialini, ishlov berish sharoitini hisobga olish ham shart. Harakat yo‘nalishiga nisbatan keskich formasi va oldingi yuzasi joylashishi qirindi hosil bo‘lish jarayoniga hal qiluvchi taosir etadi. Oldingi burchak ortishi bilan kesish kuchi va qirindining deformatsiyalanish darajasi kamayadi, ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori kamayadi.Bu keskichning turg‘unligiga qulay taosir qiladi. Ammo oldingi burchakning o‘sishi bilan o‘tkirlik burchagi kamayadi, bu bilan keskich kesuvchi ti ь larining mustahkamligi va turg‘unligi qisqaradi va kesuvchi qirradan issiqlikni olib o‘tish imkoniyati pasayadi. Amaliyotda qo‘llanadigan keskichlarning oldingi yuzalarining formalari 4 xil bo‘ladi (shakl-14). Keskichning oldingi yuzasini charxlash kesuvchi asbobning kesuvchi qirrasini bir muncha mustahkam bo‘lishini taominlaydi.

  f  ф  f  ф R  14 - шакл. Кескичлар олдинги юзаларининг шакллари: 1 - ясси мусбат олдинги бурчакли; 2 - фаскали ясси манфий бурчакли; 3 - фаскали радиусли; 4 - ясси манфий олдинги бурчакли. 1 3 4 2 Plandagi oldingi burchak tezkesar keskichlar uchun  f =0…5 0 , qattiq qotishmadan tayyorlangan keskichlar uchun  f =-5 0 …10 0 lar qabul qilinadi. TSilindir bo‘yicha ( R radiusli) oldingi yuzani charxlashda oldingi burchak kattalashadi, qirindini kesib tashlash yengilashadi. Bunda keskichning kesimi ko‘zga ko‘rinarli darajada susaymaydi. Oldingi yuza tezkesar keskichlarda 1, 2 va 3 formalar bo‘yicha, qattiq qotishmali va mineralokeramik keskichlar bilan po‘latga ishlov berishda 2, 3 va 4 formalar bo‘yicha, cho‘yanga ishlov berishda 1 forma bo‘yicha charxlanadi.

Tezkesar kesuvchi asbob yordamida po‘latga ishlov berishda, tekislanadigan yuza uchun oldingi burchak qiymati quyidagi jadvalga binoan qabul qilinadi. jadval - 1. Po‘latning qattiqlik guruhi CHo‘zilishdagi mustahkamlik  v kgk/mm 2 chegarasi Oldingi burchak  , grad. Yumshoq 50 25 O‘rta qattiqlikda 50-80 18 Qattiq 80-120 12 e e 0,4 - 0,6 а) б) 15 - шакл. Ыиринди чиыарувчи поьоналар: а) чархланган, б) щрнатилган O‘tuvchi tezkesar keskichlarning oldingi burchagi  =25 0 …30 0 bo‘ladi. Qattiq qotishmali va mineralokeramik keskichlarning oldingi burchagi tezkesar keskichlarning oldingi burchagiga qaraganda tahminan 5 0 ga kichik bo‘ladi. 9 ta qattiq po‘latlarga (  v >80 kgs/mm 2 ) ishlov berish uchun qattiq qotishmali va mineralokeramik keskichlarning oldingi burchagi manfiy qiymatda charxlanadi: jadval - 2

Mustahkamlik oldingi chegarasi,  v , kgk/mm. Burchak  , grad  110 - 5 > 110 - 10 CHo‘yanga ishlov berishda qattiq qotishmali va mineralokeramik keskichlarning oldingi burchagining qiymatlari kuydagicha bo‘ladi: jadval - 3 CHo‘yan qattiqligi, NV oldingi burchak,  , grad  220 12 > 220 8 Po‘latlarni yo‘nishda qirindini sindirish uchun maxsus choralar ko‘rishni talab etiladi. Oldingi yuzaga qirindini sindiruvchi eni kesim qalinligiga bo ь liq bo‘ladigan po ь onalar charxlashga (shakl - 15, a) yoki maxsus moslamalar ekranlar o‘rnatishga to‘g‘ri keladi (shakl - 15, b). Ketingi  burchak kesim yuzasiga nisbatan keskichning ketingi yuzasini erkin siljitishni taominlashi kerak. Kesuvchi asbobning va ishlab chiqilgan buyumning kontakt maydoni, keyingi yuzadagi kuch qiymati va keskichning yeyilish jadalligi ketingi burchak o‘lchamiga bo ь liq bo‘ladi. Ketingi  burchak, kesuvchi qirraning yumaloqlanish radiusi o‘lchamiga va keskichning o‘tkirlik burchagiga bevosita taosir etadi. Kesish jarayonida titrash maolum darajada keyingi yuzadagi kontakt sharoitga bo ь liq bo‘ladi. Qora ishlov berishda ketingi burchak 6 0 …8 0 chegarada tanlab olinadi va toza ishlov berishda 10 0 …12 0 chegarada bo‘ladi. Yordamchi ketingi burchak asosiy ketingi burchakga teng bo‘ladi. Kesib tashlovchi keskichlarda  1 =1 0 ….2 0 bo‘ladi. Qora ishlov berish sharoitida ketingi burchakning kichrayishi keskichli kesuvchi qismining tanasini mustahkam qilib tayorlash zarurligini taqozo etadi. Toza ishlov berishda kesish kuchlari uncha katta bo‘lmaganligi uchun ketingi burchakni 15 0 ga kattalashtirish mumkin. Keskichlarni charxlash elektrokorund toshlari (tezkesar po‘lat), kremniy karbididan tayorlangan toshlar (qattiq qotishmalar va mineralokeramika) -

yordamida bajariladi. Oldingi va ketingi yuzalarning kesuvchi qirralari bo‘ylab «GOI pastasi» (tezkesar kesskichlar) «bor karbidi pastasi» (qattiq qotishmali keskichlar) surtilgan cho‘yan disklar yordamida 9…10 kvalitet tozalagigacha olib boriladi (shakl-16).  n p  +80 16-шакл. Кескичнинг олдинги ва орыанги текисликлари бщйича чархлаш Keskichlarni olmos toshlar yordamida toza charxlash va kerakli sifatga yetqazish (davodka) eng yaxshi natijalarni beradi. Plandagi asosiy burchak 30 o ….90 o chegaralarda tanlab olinadi. Plandagi asosiy burchak o‘zgarishi bilan kesuvchi qirraning ishchi uzunligini qirqim qalinligiga bo‘lgan taosiri o‘zgaradi. Burchak qanchalik kichik bo‘lsa, kesuvchi qirraning ishchi uzunligi shuncha katta bo‘ladi va qirqim qalinligi shuncha kichik bo‘ladi. Bunda keskich turg‘unligi kattalashadi, lekin bu bilan detal egilishini va titrashini hosil qiluvchi radial kesish kuchlari ortadi. Burchakning kichik qiymatlari uncha katta bo‘lmagan kesish chuqurligi bilan yo‘nilayotganda qabul qilinadi. Po ь onali yuzalarga ishlov berilayotganda burchak  =90 o qilib qabul qilinadi. SHuningdek kichik quvvatdagi dastgohlarda bikr bo‘lmagan detallar (uzun yupqa valiklar, yupqa devorli detallar) yo‘nilayotganda  ham burchak  =90 0 deb qabul qilinadi. Ko‘proq xollarda  =45 0 teng deb qabul qilingani maoqulroq bo‘ladi.

Plandagi yordamchi burchak  1 yordamchi kesuvchi qirraning normal sharoitda ishlashini taominlaydi va 5 0 …10 0 dan 30 0 ….45 0 gacha chegarada qabul qilinadi. Tezkesar keskichlar uchun  =5 0 …10 0 , qattiq qotishmalardan charxlangan keskichlar uchun  1 =15 0 …30 0 , egilgan keskichlar uchun  =4 0 …5 0 kesib tashlovchi keskichlar uchun  =1 0 …2 0 (shakl 17) chegarada bo‘ladi. Asosiy va yordamchi kesuvchi qirralar kesishadi, yoki bir-biri bilan uchrashadi. Bular to‘g‘ri chiziqli yoki egri chiziqli bo‘lishi mumkin (shakl-18). Keskich cho‘qqisidagi yumaloqlanish radiusi r  0,5…5 mm, o‘tuvchi qirra uzunligi f  2mm, o‘tuvchi qirradan plandagi burchak  0 =15…20 o chegarada bo‘lishi mumkin. Eng yaxshi natijalar radiusli o‘tuvchi qirrada hosil qilinadi. Asosiy kesuvchi qiraning qiyalik burchagi  , keskichning oldingi yuzasini uning harakati yo‘nalishiga nisbatan joylashishiga ta o sir qilishi bilan birga,17-шакл. Кесиб ташловчи кескичнинг пландаги

kesuvchi qirraning ishchi uzunligini kesilayotgan qatlam qalinligiga bo‘lgan munosabatiga ham ta o sir qiladi. f 0  0 a) б ) r 18 - шакл . Кесувчи ыирралар а) эгри чизиыли, б) тщьри чизиыли Qiyalik burchak  ning qiymati metallarni kesishda keskichni zagotovkaga o‘yib kesish sharoitiga katta taosir o‘tkazadi. Qiyalik burchak  ning manfiy qiymatida keskichning buyum bilan uchrashish joyi eng zaif nuqta keskich cho‘qqisi hisoblanadi.  burchakning musbat qiymatida kontaktning dastlabki nuqtasi keskich cho‘qqisidan siljiydi va uning sinish imkoni qisqaradi. Burchak  qirindining tushish yo‘nalishiga xal qiluvchi taosir o‘tkazadi (shakl 19). Qora ishlov berishda qirindini qoniqarli maydalashishiga erishishi mumkin. Bunda qirindi ishlov berilgan yuzaga yo‘nalgan bo‘ladi. Toza ishlov berishda ishlov berilgan yuzaga ziyon yetkazmaslik maqsadida qirindi ishlov beriladigan yuzaga yo‘naltiriladi. (shakl 19,a) burchakning manfiy qiymatdan musbat qiymatga o‘tishda keskich cho‘qqisi mustahkamlanadi, uning turg‘unligi bir muncha oshadi shu bilan birga radial kesish kuchi ortadi.

Asosiy kesuvchi qirraning qiyalik burchagi -20 o dan +30 o gacha bo‘lgan chegarada o‘zgarishi mumkin va 4- jadvalga muvofiq tanlanadi. jadval-4 Keskich materiali Ishlov berish sharoiti Kesuvchi qirraning qiyalik burchagi  , grad Tezkesar po‘lat Qora +5 Toza -5 Bikr bo‘lmagan detallar -20 Qattiq qotishma va mineralokeramika Bir tekisli qo‘yim 0  +5 Bir tekis bo‘lmagan qo‘yim, zarblar +(10 o  30 o ) a) б ) в ) 19 - шакл . Кесувчи ыирра ыиялик бурчагини нг ыиринди чиыиш йщлига та o сири. а)  <0; б)  =0; в)  >0. Keskichning ishchi burchaklari. Yuqorida keskich burchaklari geometrik tana sifatida ko‘rilib chiqildi. Agarda keskich cho‘qqisi zagotovkaning aylanish o‘qi balandligi o‘rnatilgan bo‘lsa, ushlagich o‘qi zagotovka o‘qiga pependikulyar

bo‘lsa bu burchaklarning qiymatlari o‘zgarmaydi (shakl-20, a). Agarda tashqi yo‘nishda keskich cho‘qqisi zagotovkaning aylanish o‘qidan yuqorida joylashgan bo‘lsa, u holda oldingi burchak kattalashadi, keyingi burchak kichiklashadi (shakl- 20, b). Agar keskich cho‘qqisi zagotovka o‘qidan pastda joylashgan bo‘lsa, u holda oldingi burchak kichiklashadi, keyingi burchak esa kattalashadi (shakl-20, v). Haqiqiy burchaklar quyidagicha aniqlanadi:  x =   x =  bu yerda  = azcsinR h2 .   D    Ф  Ф 20 - шакл. Кескични щрнатишнинг олдинги ва орыанги бурчаклар катталигига та o сири: а) марказ бщйича; б) марказдан юыори; в) марказдан пастда а) б) в) h  Ф h  Ф Agarda keskich sterjeni o‘qi detalning aylanish o‘qiga perpendikulyar bo‘lmasa, u holda plandagi burchak qiymatlari  va  1 o‘zgaradi (shakl-21, b,v). Plandagi haqiqiy burchaklar osongina topiladi.  x =  0 ;  1 x =  1  0 ;

   ф 1   ф  Ф  1  21 - шакл. Кескични щрнатишнинг пландаги бурчаклар катталигига та o сири 90 0 а)   1  ф 1 б) в) Kesuvchi asboblar oldingi va keyingi yuzalardagi kontakt xodisalar yetarli darajada burchaklarga boьliq bo‘ladi. Statik charxlash burchaklari va kesuvchi asbobni o‘rnatishdan farqli o‘laroq bu burchaklarni kinematik burchaklar yoki harakatdagi burchaklar deb yuritiladi. Kesuvchi asbobning kinematik burchaklarini joylashishi haqidagi savollarni maxsus adabiyotlarda batafsil ko‘rib chiqish mumkin. Bo‘ylama va ko‘ndalang yo‘nishda kinematik burchaklarni aniqlash uchun soddalashtirilgan formulalar keltiramiz. Plandagi burchagi  =90 o bo‘lgan keskich bilan bo‘ylama surishda ishlov berish, kesib tashlovchi keskichlar bilan ishlashda ketingi  burchak va oldingi  burchak kesish tezligi vektori V k va zagotovkaning chiziqli aylanish tezligi V ayl orasidagi  burchak o‘lchamida o‘zgaradi (shakl 22) .

22 - шакл. П ландаги бурчаги  =90 0 бщлган кескич билан ишлов бериш. Sxema bo‘yicha:  kin =  -  va  kin =  +  , (22)  burchak qiymati (3) formula asosida hisoblanadi. , Д S arctg V V arctg айл йун     (23) bu yerda: S - bo‘ylama surish, D- zagotovka diametri. Qirqib tashlashda keskichning zagotovka markaziga yaqinlashishi bilan kinematik burchaklar  burchak o‘lchamida o‘zuluksiz o‘zgarib turadi. Ko‘p xollarda burchaklarni o‘zgarishini inobatga olmasa ham mumkin. Bunda  qiymati juda kichik bo‘ladi lekin yirik qadamli rezbalarga ishlov berishda freza tishini ti ь lashda  burchak qiymati asosida hisoblashga to‘g‘ri keladi va kinematik keyingi burchak 2…3 0 dan kichik bo‘lmgan taqdirda keyingi burchak charxlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Avagimov V.D. Mashinasozlik materiallarini kesib ishlash. «O‘qituvchi» nashriyoti, Toshkent, 1971. 2. Avakov A.A. Fizicheskie osnovq teorii stoykosti rejuo‘ix instrumentov. M. «Mashgiz», 1960. 3.Bobrov V.F.i dr. Razvitie nauki o rezanii metallov. Pod redaktsiey. Zoreva N.N. M. «Mashinostroenie», 1967. 4. Vul ь f A.M. Rezanie metallov. M. «Mashgiz», 1963. 5. Granovskiy G.I., Granovskiy V.G.Rezanie metallov. M. «Vqsshaya shkola», 1985. 6. Geller Yu.A. Instrumental ь nqe stali. M. «Metallurgiya», 1968. 7. Danilenko B.D., Fayzimatov.B.N, Irgashev O.S. Konspekt lektsiy po predmetam. «osnovq obrabotki materialov rezaniem», «proizvodstvennaya texnologiya». CHast ь I, II, III. Tip. FerPI, 2000. 8. Zorev N.N. Vopros ы mexaniki protsessa rezaniya metallov. M. «Mashgiz», 1956. 9. Klushin M.I. Rezanie metallov. M «Mashgiz», 1957 10. Krivouxov V.A. i dr. Rezanie konstruktsionnqx materiallov, rejuo‘ie instrumentq i stanki. M. «Mashinostroenie», 1967. 11. Loladze G.N Iznos rejuo‘ego instrumenta. M. «Mashgiz», 1958. 12. Makarov A.D. Iznosostoykost ь rejuo‘ix instrumentov. M. «Mashinostroenie», 1966. 13. Poduraev V.N. Obrabotka rezaniem anoroprochnqx i nerjaveyuo‘ix materialov. M. «Vqsshaya shkola», 1965

O'xshashlar

Keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari va kesilayotgan qatlam tasnifi

Metallarni kesishning optimal rejimlari

Turg‘unlik davrini kesish tezligiga bog’liqligi

Kesish kuchlari va kesish quvvati

Kesuvchi asbobning yedlrilishi va turg'unligi