O'zbekistonda «bioekosan» va «ekosan» jamg'armalari faoliyati - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Referatlar

O'zbekistonda «bioekosan» va «ekosan» jamg'armalari faoliyati

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

21.154296875 KB

Ko'chirib olish

O' zbekistonda «bioekosan» va «ekosan» jamg'armalari faoliyati R eja: 1. Bioekosan» jamg'armalari faoliyati 2. «Ekosan» jamg'armalari faoliyati 3. «Qizil kitob» haqida tushuncha 4. K asb xunar kollejlarida bolalarni tabiat bilan tanishtirish

“ Bioekosan ” jamg'armalari faoliyati «Bioekosan» O'zbekiston Xalg' ta'limi vazirligining qaysi b uyrug'iga asosan nechinchi yil, qaysi oyda ekologiya va tabiatshu noslik markazining qoshida tashkil etilgan. «Bioekosan» O'zbekiston Xalq ta'limi vazirligining 178son buyrug'iga asosan 1995 yil 28avgustda ekologiya va tabiatshu noslik markazining qoshida tashkil etilgan. Uning maqsadi res publika miqyosida ekologik ta'lim va tarbiya bo'yicha dasturlar, metodik qo'llanmalar, tavsiyalar yaratishdan va o'quvchi yoshlar hamda kattalar uchun turli xil mavzularda anjumanlar tashkil etish va o'tkazishdan iborat. Oliy ta'lim respublika tabiatni muhofaza qilish davlat qo'mitasi birlashgan kengashida tasdiqlagan, uzluksiz ekologik ta'lim kon sepsiyasi ishlab chiqildi. Ekologiyadan davlat ta'limi standarti yaratildi. Ekologiyadan dasturlar to'plami bir qancha metodik qo'llanmalar tayyorlandi, shuningdek, ekologiyadan test savollari ishlab chiqildi. 1993, 1997 yillarda respublikada uzluksiz ekologik ta'lim muammolari va ularning yechishga bag'ishlangan anjumanlar o'tkazildi. 1993 yildan boshlab «Tabiat kecha, bugun va ertaga» degan shior ostida o'quvchilar anjumani o'tkazib kelinmoqda. « Ekosan » jamg'armalari faoliyati «EKOSAN» ekologiya va salomatlik xalqaro jamg'armasi 1992 yili Ta'sischilar konferensiyasida tashkil qilingan bo'lib, u noti jorat, nodavlat (nohukumat) tashkilot hisoblanadi. Jamg'arma faoliyatidagi konsepsual asoslar: —ekologiya va salomatlik, fan, madaniyat, tibbiyotga ishlab chiqarish faoliyatining asosiy mezoni sifatida qarash; —O'rta Osiyoda mintaqaviy biosferaning yaxlitligi tamoyili asosida iqtisodiyekologik tizimni shakllantirish; —ekologiya va salomatlik muammolari — xalqaro hamkor likning bosh ustuvor yo'nalishidir. Muhim ekologik muammo larni har taraflama o'rganish, ilmiy konsepsiya ishlab chiqish vffl ularni o'rganishning ustuvor yo'nalishlarini aniqlash

maqsadida davlat va nodavlat idoralari, xalqaro tashkilotlar, olimlar hamda mutaxassislarning kuchlarini birlashtirishga ko'maklashish; —O'rta Osiyoda ilmiy asoslangan ekologik siyosatning shakl lannishida ishtirok etish; —ekologik yo v nalishdagi jamoatchilik fikrlarini tashkil qilish da faol ishtirok etish;. —ekologik tafakkur va madaniyatni tarbiyalash. Faoliyat yo’nalishlari; Atrofmuhitni muhofaza qilish masala lari, sogiom turmush tarzi, ekologiya, sanitariyagigiyena bilim lari va kasallikning oldini olishni targ'ib qilish; —ekologik ta'limtarbiya va aholini atrofmuhit holati haqida xabardor qilish; —ekologik halokat mintaqasida yashovchi aholiga tibbiy masla hatlar berish, davolash, kasallikning oldini olish borasida in sonparvarlik yordamlari ko'rsatish; —ekologiya va aholi salomatligini saqlashning dolzarb muam molari bo'yicha xalqaro anjumanlar, uchrashuvlar, seminarlar, simpoziumlar o'tkazish; —ekologik inqirozga uchragan mintaqalardagi ijtimoiyekologik holatni o'rganish va uni yaxshilash bo'yicha hamkorlik choralarini ko'rish maqsadida xalqaro missiya tashkil qilish; —gumanitar hamkorlik masalalari bo'yicha xalg'aro tashki lotlar, moliya institutlari, xorijiy kompaniyalar bilan aloqa o'rnatish. —tabiatni muhofaza qilish faoliyati va biznesni ekologiyalash tirishda boshqarishning iqtisodiy uslubini joriy etish; —ekoturizmni rivojlantirish. .Amalga oshirilayotgan loyiha va dasturlar: «Ekologiya va sa lomatlik kunlari» (aholining keng qatlami ishtirokida ko'kalam zorlashtirish, obodonlashtirish, atrofmuhitni muhofaza qilish, sanitariyagigiyena va targ'ibottashviqotga oid tadbirlarni bos qichmabosqich amalga oshirish borasidagi tadbirlar majmui); — «Ekosan» salomatlik poyezdi (ekologik nosoz mintaqada yashovchi aholiga tibbiy davolash va insonparvarlik yordamlarini ko'rsatish); — «Ekolot» (ijtimoiyekologik loyihalarni amalga oshirish va insonparvarlik

yordamlari ko'rsatish ishlariga qo'shimcha moliyaviy mablag'lar jalb qilish maqsadida ekologik lotoreyalar chiqarish); — «Kasallikning oldini olish va salomatlik» (kasallik haqida ogohiantirish, idoralararo va tarmoqiarga tegishli loyihalarni ishlab chiqish va amaliyotga tadbiq etish orqali sogiom turmush tarzini o'rgatish va targ'ib qilish); — «Polisept», «Gematogen», «Filtrlar», «Mikrel» (inson parvarlik yordam doirasida aholini va ijtimoiy obyektlarni dezin feksiyalash vositasi, ichimlik suvini tozalovchi va uning sifatini yaxshilovchi moslamalar, davolash, oziqlantiruvchi preparatlar) bilan ta'minlash; — TEO «EKOSAN» (Talabalar Ekologiya Otryadlari — ta laba yoshlarni aholi yashash joylarida, mahallalarda, korxona va tashkilot hududlarida sanitariyagigiyena va kommunal foydalan ish borasida tartibbuzarliklarni aniqlash va u yerda targ'ib o'rnatish ishlariga ommaviy holda jalb etish); — «Mash'aIEKOSAN» (ekologiya muammolari bo'yicha il miynazariy radiodasturlar si kl i ) ; —«Intermed», «Xalq tabobati markazi» (aholi orasida xalq tabobati asoslarini tushuntirish va amalga oshirish); — «EKOSAN» dorixonalari va dorixona do'konlari (doridar mon preparatlari va ekologik toza qishloq xo'jalik mahsulotlari savdosini amalga oshirish); — «SESEKOSAN» (korxonalar, idoralar hamda savdo obyektlarining sanitar holati va abiatni muhofaza qilish qonun chiligiga rioya qilinishi yuzasidan hukumat sanitariya epidemi ologiya xizmatining jamoatchilik bilan hamkorlikdagi nazoratini o'tkazish). «Qizil kitob» haqida tushuncha Vatanimizda yer va yer usti boyliklari, suv, o'rmonlar, o'simlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilish to'g'risida juda ko'p muhim davlat qarorlari qabul qilingan. Ana shunday muhim hujjat lardan biri O'zbekiston «Qizil kitobi» hisoblanadi. «Qizil kitob» ayrim viloyatlar, mamlakatlar yoki butun dunyo bo'yicha kelajakda xavf ostida turgan o'simlik va hayvonlar haqida ma'lumotlarga ega bo'lgan rasmiy

hujjatdir. 1948 yili BMTning YUNESKO tashabbusi bilan tabiatni va tabiiy resurslarni mu hofaza qilish xalqaro ittifoqi tuzildi. Ushbu tashkilot tomonidan rnaxsus komissiya tuzilib, unga yer yuzida yo'qolib borayotgan noyob o'simlik va hayvon turlarini aniqlash hamda ulami saqlash, tiklash dasturini ishlab chiqish topshirildi. 1948—1954 yillarda komissiya yo'qolish xavfi ostidagi hayvonlar ro'yxatini tuzib chiqdi. Buning uchun maxsus mezonlar ishlab chiqilib u yoki bu turni ro'yxatga olishda ushbu mezonlar asos bo'ldi va tabiiy resurslarni muhofaza qilish xalqaro ittifoqi tomonidan ma'qulla nib, muhofazaga olish uchun o'simlik va hayvon turlarini ayrim turkumlarga ajratgan holda «Qizil kitob» yaratishga asos bo'ldi. 1966 yili stol ustida foydalaniladigan yilnoma sifatida rangli birinchi xalqaro «Qizil kitob» nashr qilindi. 1978—1979 yillarda O'zbekiston Respublikasi hukumatining davlat qarorlari asosida va Fanlar Akademiyasining ilmiy ken gashi tomonidan O'zbekiston «Qizil kitobi» ta'sis etildi. 1983 yili nashr qilingan «Qizil kitob»ning birinchi tomida 22 turdagi sutemizuvchilar, 33 tur qushlar, 5 tur sudralib yuruvchilar, 5 tur baliqlar bor. «Qizil kitob» da hayvonlar soni va uning o'zgarish sabablari, ayrim turlarining ahvoli hamda ularni ko'payishiga, muhofaza g'ilish bo'yicha belgilangan hamda mo'ljallangan tadbirlarga alohida e'tibor berilgan. Shuningdek, biotexnik tadbirlar — qo'riqlanadigan zonalar va qo'riqxonalar barpo etish, brakonyerlarga qarshi kurash ish, kishilarning ekologik bilimini oshirish taklif etilgan. Respublikamiz «Qizil kitobi»ni har 5 yilda yangilab turish ko'zda tutilgan. «Qizil kitob»dagi hayvonot dunyosining nazorati O'zbekiston Fan lar akademiyasi zoologiya va parazitologiya instituti zimmasiga yukla tilgan. Hozirgi kunda O'zbekiston «Qizil kitobi»ga kiritilgan ayrim turdagi sutemizuvchilar, qushlar, sudralib yuruvchilar va bal iqlar alohida nazoratga olingan. Olimlar ularni chuqurroq o'rganishlari natijasida «Qizil kitob»ning ikkinchi nashriga «qoshiq burun» va «qorabosh qulog'i»ni kiritish tavsiya etilgan. O'zbekiston «Qizil kitobi»da faqat umurtqali hayvonlar haqida ma'lumotlar keltirilgan. Qayta chop etilgan «Qizil kitob»ga umurtqasiz jonivor vakillari ham kiritilsa maqsadga muvofiq bo'lar edi.

O'zbekiston «Qizil kitobi»ning ikkinchi tomiga davlat muho fazasiga olingan 163 turdagi yovvoyi o'simliklar kiritilgan va mu hofaza qi li sh xalqaro uyushmasi tomonidan ishlab chiqilgan klassifikatsiyaga binoan 4 ta turkumga bo'lingan: 1. Yo'qolgan turlar; 2. Noyob (malum kichik maydonlarda o'ziga xos sharoitlarda saqlanib qolgan, tez yo'qolib ketishi mumkin bo'lgan va jiddiy nazoratni talab etuvchi turlar); 3. Yo'qolib borayotgan turlar; 4. Kamayib borayotgan turlar. «Qizil kitob»ning yangi nashrida muhofazaga olingan o'simlik larning 300 ga yaqin turlari, ularning qaysi oilaga mansubligi, qisqacha ta'rifi, tarqalishi haqida malumotlar keltirilgan, sxema tik kartada o'sish joyi ifodalangan. Tabiiy sharoitda ko'payish yo'llari va nihoyat, muhofaza q i l i s h choratadbirlari haqida ma'lumotlar bayon etilgan. Shunday qilib, «Qizil kitob»ning mohiyati shundaki, tabobat va hayvonot olamining noyob, yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlar haqida ma'lumot beruv chi hujjatdir. Uning maqsadi jamoatchilik va davlat ijroiya muas sasalarining tegishli muammolarini yechish va turlar genofon dini saqlab qolishga ko'maklashishdan iborat. «Qizil kitob» Va tanimizning o'simlik va hayvonot dunyosini muhofaza q i l i s h borasidagi eng muhim xayrli ishlaridan biri boiib hisoblanadi. Tabiat bilan tanishtirish fanining axamiyati. Xozirgi kunda davlatimizning bosh ustivor vazifalaridan biri bu chukur bilimli, yetuk, dunyo karashi keng, yukori saviyali kadrlarni tayyorlashdir. Bu vazifani amalga oshirish uchun Uzbekiston Prezidentining bevosita boshchiligida «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» yaratildi. Bu dasturda ta’limning boskichlari va asosiy 5 ta bugini, vazifalari aniq kursatib berilgan. Uzluksiz ta’lim tizimi — maktabgacha ta’lim, — umumurta’lim, — oliy ta’lim.— oliy ta’limdan keyingi ta’lim, — malaka oshirish va kadrlarni kayta tayyorlashdan iborat. Yukoridagi ta’lim tizimlardan biri uch yillik urta maxsus kasb xunar ta’limidir. Kasb — xunar kollejlari o’quvchilarning kasb - xunarga moyilligini, layokatlarini bilim va

kunikmalarini rivojlantiridi, ularga tanlagan yunalishlari buyicha bir yeki bir necha zamonaviy kasb egallash imkonini beradi. Yaxshi kasb - xunar egasi bulish insonning eng katta ziynati bo’lib, uning butun xayoti davomida katta foyda keltiradi. U farog’atga, kamolatga yetadi va uz kasbi orkali izzat — ikromga ega buladi. Kasb — xunar kollejlarida o’qitiladigan «Bolalarni tabiat bilan tanishtirish uslubiyoti va tabiatshunoslikdan amaliyot» kursining vazifasi bulajak tarbiyachilarning maktabgacha yoshdagi bolalar bilan «Bolalar bogchasida ta’lim - tarbiya dasturi»ga muvofiq ish olib borishga urgatishdan iborat. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish jarayonida ularga ta’lim - tarbiya berish vazifalari amalga oshiriladi. O’quvchilar bu kursni urganayotgan vaktlarida amaliy mashg’ulotlarning ish rejasi va dars reja taxririni tuzish bogchada bolalarni tabiat bilan tanishtirish buyicha kilinadigan ishlarni kuzatish va uni - uzlari olib borishlari zarurligini bilib boradilar. Mana shu kursni o’qitishning axamiyati shundaki, maktabgacha tarbiya muassasalari uchun kadrlar tayyorlashda uning uziga xos ya’ni xamda ximmati bor. Bu kurs fakat maktabgacha tarbiyachilarning bogchalarda tabiatga doir mashg’ulotlar utkazish bilan tanishtiribgina kolmay, ularni jonli va jonsiz tabiat, ularning biologik xususiyatlari, shuningdek ularni parvarishlashda bolalarda oddiy kunikmalarni xosil a qilish bilan tanishtiriladi. O’quvchilar kursni o’qitish davomida xam nazariy xam amaliy bilim oladilar. Har bir mavzu amaliyot bilan porlab olib boriladi. O’quvchilar bolalarni tabiat bilan tanishtirish kursini ukish davomida Uzbekistonning iklimi, toglari, daryolari, voxalari yil fasllarini uziga xos xususiyatlari bilan tanishtiriladi. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish uslubiyoti boshka uslubiyatlar bilan uzviy boglikdir. Bolalarni tabiat bilan tanishtirishida ularning psixologik xolatiga, fikrlash kobiliyatiga sezgilarning tarakkiy etishiga katta ta’sir etishni yaxshi bilish lozim. Kursning dasturi shunday tuzilganki, o’quvchilar ushbu uslubiyatni urganish bilan birga tabiatshunoslikdan amaliyot utkazish yullari bilan xam tenlik

tanishadilar. Uning maqsadi o’quvchilarning jonajon ulkamiz tabiati, Vatanga muxabbat ruxida tarbiyalashib bolatar muassasalari koshida usimlik xayvonlarni parvarish qilish tabiat burchagi, ekinzor, gulzor, meva boglar barpo qilishga urgatishdan iborat. Bu kursning dasturi ilmiy asosda tuzilgan bo’lib, mavzular ketma - ketligi, pedagogik maqsadga va predmetning mazmuniga asoslangandir. Dasturning har bir mavzusida am al iy mashg’ulotda o’ rganiladigan masalalar ajratilgan. Dasturda tavsiya etilgan usullar va uslublar o’quvchilarning mustakil faoliyatl a rini faollashtirishga yordam beradi. Dastur asosan 7 kismdan iborat bo’lib, ular qo’ yidagilar. 1. Bog ’ cha bolalarining tabiat bilan tanishtirishning axamiyati va vazifalari. 2. Maxalliy ulka tabiati. 3. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish b o’ yicha bog ’ cha dasturi. 4. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish shakllari va uslublari. 5. Tabiat burchagi va yer maydonchasi bolalarni tabiat bilan tanishtirishning asosiy vazifasidir. 6. Bolalarni uy va yozvoyi xayvonlar bilan tanishtirish. 7. Bolalarni yil fasllari bilan tanishtirish: kuz, kish, baxor, yoz. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish kursini maqsadga muvofiq o’qitishda o’quv qurollarini axamiyati bekiyos katta. O’quv qurollarini turi juda kup bo’lib, ular har bir mavzu mazmuniga karab uzgarib, yangilanib boradi. Kollejlarda Tabiatshunoslikka doir kabinetlarga har bir yosh guruxning xususiyatini xisobga olgan xolda o’simliklar joylashtiriladi. Kabinetda tabiat burchagi xam tashkil etilib, unda akvarium, q ushlar, xayvonlar h am sa q lanishi mumkin.

O'xshashlar

Tarbiyachining innovatsion faoliyati

Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasining maqsad va vazifalari

MTMda tabiat bilan tanishtirishning mazmuni

MTMning yer maydonchalari

Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodlari