Tipik hamda S nor D gomosteroid alkaloidlar olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

62.720703125 KB

Ko'chirib olish

Tipik hamda S nor D gomosteroid alkaloidlar olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati Reja: 1. Steroid alkaloid larni o‘simlikliklarda tarqalishi. 2.Tipik hamda hamda S-nor- D-gomosteroid alkaloidlar 3. Petizinning tuzilishi va konfiguratsiyasi. 4. 15- (-)-2- Metilbutirilgermin o linishi, tuzilishi va xossalari

Steroid alkaloidlar bir qator o‘simlikliklarda borligi aniqlangan va ajratib olingan.( roda Veratrum, Petilium, Fritillaria, Rhinopetalum sem. Liliaceae), Solanum (sem. Solanace- ae ), (tabl. І ), Buxus (sem. Buxaceae ) va boshqalar shular jumlasiga kiradi. Molekulasining tuzilishiga ko‘ra ular tipi k (solanidin, solasodin, verazin, veralkamin,veratsint in , edpetilidinin) hamda S-nor- D-gomosteroid ( sevin, iyervin va veratram i n) alkaloid lariga bo‘linadi . Tipi k steroid alkaloid lari . Solanidin hamda solasodin alkaloidlari selen katalizatori ishtirokida degidrogenlanganda Dilsa (I) uglevodo rodi va 2-etil-5- metilpiridin hosil bo‘ladi /8,9/. Solanidin hamda solasodin gruppasi alkaloidlari digitoninning spirtdagi eritmasi bilan C 3 da β –oriyentatsiyali gidroksil guruhi saqlagan sterinlarga xos bo‘lgan qiyin eruvchan digitonidni hosil qiladi. Verazin gruppasi alkаloidlari Veratrum , Solanum , hamda Petilium i Korolkowia ( Rod. ) o’simliklaida uchrashi aniqlangan. Bu o’simlik alkaloidlari o’zining tabiiy manbalarida asosan e‘rkin holdagi aminospirtlar, gluko,- efir- yoki efiroglikoalkaloidlar holida uchraydi Bu gruppa alkaloidlar ining asosida 22,26 – iminoxolestangeterosiklik halqasi yotadi (V) .

Bu gruppa alkaloidlarini Oppenauer boyicha oksidlanganda α , β –toyinmagan ketonlarini hosil bo’lishi halqaning C 3 atomida (OH) gyryhi hamda C 5 -C 6 atomlari o’tasida qo’shbog’ borligini bildiradi. Verazin gruppasi alkaloidlarining IQ- spektrlaida 1650-1670 cm -1 dagi yutilish sohalarining mavjudligi C=N- bog’I, 3600 – 3300 cm -1 – gidroksil guruhi, 1690 – 1720 cm -1 esa olti a’zoli karbonil guruhi borligidan dlolat beadi. Bu gruppa alkaloidlar ining IQ- spektrlaida 3030 va 1 0 60 cm -1 dagi yutilish sohalarining mavjudligi Δ 5 - 3β – OH sistema borligidan dalolat be radi. Alkaloidning mass - spektri quyidagicha ionlar maksimumiga ega: m/z 98, 1 1 0 , 111, 1 2 5 ( 1 0 0 % ) , 1 5 0 , 1 5 1 , 1 6 5 , molekulaning ге t е ro halqali qismida C =0 guruhining mavjudligi m/z 1 4 0 pik ioninig hosil bo’lishiga sabab bo’ladi . M а ksim а l pik ioni m/z 125 C 17 - C 20 – bo’ining uzilishi natijasida hosil bo’ladi. Misol tariqasida petilinning mass-spektrometrik fragmentasiyasini keltiramiz ( V I ) , (sx е m а 3) / 1 8 / . В u alkaloidlarning PMR-sp е ktrida quyidagicha signallar namoyan bo’ladi: sinletlar ; 0 , 5 7 - , 8 9 ( 1 8 - S N 3 ) , 0 , 6 8 - 0 , 9 9 ( 19 -SN 3 ) , dubletlar 0 , 7 3 - 1 , 1 8 ( 21 -SN 3 ), 0 , 7 3 - 1 , 1 4 ( 27 -SN 3 ) ; h a m d a toyinmagan protonlar multipl е ti ; 5 , 1 0 - 5 , 3 2 m . д . /18-22/. V е r а linin,v е r а min alk а loi д lari ве r а lk а min gruppasiga tegishli bo’lib ularda 18-SN 3 gruppsi C 1 3 atomida emas S 17 atomida joylashgan , qo’sh bog’ esa S 12 -S 13 atomlari orasida joylashgan. / 7 / .

Sxema -3. Petilinning m а ss-sp е ktrom е trik fragmentlari: Veralkamin hamda veralinin alkaloidlarining mass – spektridagi m/s 98 fragmenti molekulada C- metilpiperidin yadrosini, veraminning mass – spektrida m/z 114 intensiv pik ionining namoyan bo’lishi salosodin alkaloidlariga xarakterli ekanligidan dalolat beradi. /16/. В etix а lk а loi д o в proya в lyayutsya si г n а li ot pro tono в дв ux tr е tichnix pri i' дв ux в torichnix pri k а r б om е tilnix г rupp /23,24/. В ве r а sintin е g е t е rotsiklich е sk а ya ch а st mol е kuli pyatichl е nn а ya, а в e д p е tili д inin е - s е michl е nn а ya /25-28/. Bu alkaloidlarning PMR-sp е ktridagi protonlarning signallari ikkita ychlamchi 0,92-0,96 m. д . (19-SN 3 ), 0,96-1,09 m. д . (I8-CH 3 ), hamda ikkita ikkilamchi 0,81-0,87 m. д . (2I-CH3), 0,84-0,97 m. д . (27-SN3) karbometil guruhlarinig ta’sirida namoyan bo’ladi. Veramarin Veramarin, C 27 H 39 NO 3 . Alkaloidning IQ – spektri quyidagicha yutilish sohalariga ega: 3480, 3625 va 1052 (OH), 2827 cm -1 (trans – xinolizidin) [65-67]. Alkaloid har-xil sharoitlarda atsetillanganda o-monoasetil hamda o,o’-diatsetil hosilalarini beradi.

Vermarin Adams reaksiyasi bo’yicha sirka kislotali sharoitda gidrogenlanganda uning digidrogenli hosilasi hosil bo’ladi. Digidroveramarinni oksidlanishi natijasida diketodigidroveramarin hosil bo’ladi LXXVII (sxema 13), natijada hosil bo’lgan moddaning IQ- spektrida 1716 (C=O), 3525 cm -1 (OH) kabi yutilish sohalari namoyan bo’ladi. Veramarin hamda digidroveramarinlarning molekulyar burilish qiymatlarining farqiga ko’ra ( -140) veramrin molekulsidagi qo’shbog’ C 5 -C 6 atomlari orasida joylashgan deyish mumkin. Digidroveramarin hamda diketodigidroveramarinlarning molekulyar burilishlari orasidagi farqi (-411) veramarindagi gidroksil guruhlarning biri C 3 da ikkinchisi esa C 16 atomida joylashganini bildiradi. Uchlamchi gidroksil guruhining C 20 atomida joylashgan o’rni shu uglerod atomidagi metil guruhining ПМР – spektrdagi singlet, veramarin hamda uning hosilalari mass- spektrlaridagi m/z 112 fragmentining hosil bo’lishi bilan aniqlangan. ПМР – spektrida keltirilgan ma’lumotlarga ko’ra veramarin molekulasi bitta ikkilamchi (27-CH 3 ), ikkita uchlamchi metil guruhlaiga (19-CH 3 , 21-CH 3 ) ega bo’lib 27-CH 3 guruhi uning boshqa hosilalaridagi kabi β – aksialno orientasiyalangan. Veramarinning IQ –spektrida Bol’sman sohasining mavjudligi [68] E hamda F halqalarini trans birikkanligini bildiradi.

$Veramarinning kimyoviy o’zgarishlari Veramarin metabromidni Rentgen struktura analizi natijalariga ko’ra veramarinning absolyut konfigurasiasi aniqlangan [65]. B\C – halqa tranc, C\D- sis, D|E va E\F - trans holatda birikkan. Boshqa assimetrik markazlarning konfiguratsiyasi C 3 -OH β -, C 16 -OH α-, C 20 - CH 3 α –ekvatorial, C 10 -CH 3 β - , C 20 -OH β - , C 25 - CH 3 β – aksail holatda joylashgan. Yuqoridagilarga asoslangan holda veramarin uchun quyidagicha tuzilish hamda konfigurasiya aniqlangan: 3β, 16α, 20β – trioksisevaninen- 5 (LXXIII ) [65-67].$

Protoveratrin-C Protover atrin -S, C 41 H 63 NO 15 L XX V Ш - efiroalkaloid /69/. Protover atrin - С ni periodat natriy bilan о‘zaro ta ’ sirlashuvi natijasida о‘zining barcha kо‘rsatgichlari bо‘yicha Protover atrin -B dan olingan va ( LXXIX ) ga mos bо‘lgan 15-(-)- 2R -metilbutiril-6,7-diatsetat hosil bо‘ladi . Bundan ma’lumki LXXIX hamda LXXVIII kabi birikmalar C 3 uglerod atmidagi о‘zlarining 2 ’ , 3 ’ - d i o k s i - 2 ' - m e t i l b u t i r i l n i n g konfiguratsiyalari bilan bir birid an farq qiladi. Ilgari Kapchan о‘zining ilmiy hamkorlari bilan birgalikda protoverin aminospirti ( LXXX ), protoveratrin A ( LXXXI ) hamda B ( LXXI ) larning strukturalariga aniqlik kiriti sh gan /70/. Rentgenostruktura analizi yordamida LXVIII ning C 3 , C 15 atomlaridagi efir qoldiqlarining (2S’ 3R’) va (2R’) konfiguratsiyalari tegishli ravishda aniqlangan. Yuqoridagilarga asoslangan holda protoveratrin-S uchun quyidagicha struktura hamda konfiguratsiya - 3 - ( 2 ’ s , 3 ’ R ) - 2 ' , 3 ' - dioksi-2' -metilbutiril, 6,7-diatsetil-15-(2'R) -metilbutirpl protoverin aniqlangan ( LXVIII ) /69/.

R1 R2 R3 R4 LXXXI (+)-(2 s )-2 - окси-2-метил- бутирил Ас Ас (-)-(2 R )- метилбутирил; LXXIX (+)-2 ,3 - диокси-2 -метил бутирил Ас Ас (-)-(2и)- метилбутирил лххвиии(-)-(2с, зр)-2,3-диокси-2- метпл-бутирил Ас Ас (-)-(2 R )- метил бутирил; LXXX H H H H

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. A. П . Орехо « Химия алкалоидов ». М.: 1955. 2. С.Ю. Юнусов «Алкалоиды». Издание 3-е переработанное и дополненное. Т.: издателство «Фан» 1981. 3. О . С . Соди қов, Х.А.Асланов, И.К. Кушмурадов “Алкалоид ы хинолизидинового ряда ”. Из дательство “Наука” Москва 1975. 4. Итоги исследование алкалоидоносных растений. Т.: Из-во “ФАН” АН. Республики Узбекистан 1995. 5. Г.В.Лазуревский, И.В. Терентева, А.Г. Шамшурина. Практическое работы по химии природых соединений. Издание 2-е переработанное и дополненное, из-во «Высшая школа». М.1966.

O'xshashlar

Nikotin hamda anabazin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati

Simarin hamda konvallozid glikozidlari olinishi tuzilishi va xossalari

Steroid alkaloidlar

Xinolin hamda izoxinolin gruppasi alkaloidlari Xinin Eyxinin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati

Kofein teobramin teofillin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati