logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Kimyo
  4. Termodinamikaning uchinchi qonuni

Termodinamikaning uchinchi qonuni

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63 KB
Ko'chirib olish
Termodinamikaning uchinchi qonuni REJA: 1. Umumiy ma‘lumot. 2. Nernst – Plank postulatlari. 3. Entropiyaning mutlaq qiymati. 4. Mutlaq nol temperaturani olish mumkin emasligi postulati. 5. Entropiyaning mutlaq qiymatini hisoblash. Tayanch iboralar va tushunchalar Termodinamikaviy funksiyalar, Nernst postulati, plank postulati, entropiyaning mutlaq qiymati, termodinamikaning uchinchi qonuni postulati. 1. UMUMIY MA‘LUMOT Muvozanat konstantasining qiymatini nazariy xisoblashda va boshka ba’zi bir hisoblashlarda termodinamikaviy funktsiyalarning [entalpiya (H), entropiya (S), Gibbs funksiyasi (G), ichki energiya (U) va Gelmgols funktsiyasi ( Ђ )] mutlaq qiymatini bilish kerak bo’ladi. Bu qonunlardan foydalanib termodinamikaviy funksiyalarining mutlaq qiymatini hisoblab topish mumkin emas. Termodinamikaning uchinchi qonuni (va postulatlari) dan foydalanib termodinamikaviy funksiyalarning mutlaq qiymatlarini topish mumkin bo’ladi. Masalan, entalpiya (H) va entropiya (S) funksiyalarning mutlaq qiymatini quyidagicha tasavvur qilish mumkin. H = H O – H X S = S O + S X (1.) Bu yerda H, S – mutloq qiymatlar H O , S O – mutlaq nol temperatura T = O dagi qiymat, H X , S X – ma’lum temperaturadagi qiymat bilan mutlaq noldagi qiymatning farqi. Bu tenglamalardan: G = (H O + H X ) – T (S O + S X ) (2.) Yoki H O , S O temperaturaga bog’liq bo’lmagan kattalik dG = dH X – TdS X – (S O + S X )dT (3.) bo’ladi. SHunday qilib, bu kattaliklarning mutlaq qiymatini hisoblash uchun ularning T = O dagi mutlaq noldagi qiymatini bilish kerak. Termodinamikaning birinchi va ikkinchi qonunlarida turli funksiyalarning temperaturaga bog’liq holda o’zgarishi integral tarzida berilgan, masalan: CpdTQ S T T  2 1 ; dT RT H InK S T T 2 2 1   dT T Cp S S T T 2 1  ; CvdTU S T T 2 1 ; CpdTH S T T 2 1 (4.) va boshqalar. Funksiyalarning ma‘lum temperaturadagi qiymatini topish uchun ularning boshqa bir temperaturadagi qiymatini bilish kerak. Bu esa noqulay bo’lib, har doim integrallarni yechishga imkon beravermaydi. Agar bu integrallarda integralning pastki chegarasi T = O (mutlaq nol) bo’lsa, integrallash konstantasi shu funksiyaning T = O dagi qiymati bo’lib, u turg’un son bo’lar edi. Funksiyaning T = O dagi qiymatini bilish yuqorida bayon etilgan noqulaylikdan qutqarar edi. 2. NERNST – PLANK POSTULATLARI Yuqorida bayon etilgan nazariyadan olingan natija va xulosalarni termodinamikaning I va II qonunlaidan keltirib chiqarib bo’lmaydi, shunga muvofiq ba‘zida bu nazariya termodinamikaning III qonuni deb ham ataladi. Bu nazariya natijasida termodinamikaviy funksiyalarning mutlaq qiymatini hisoblashga imkon topildi. (VI. 1 – rasm): VI. 1 – rasm. ΔH, ΔG larni temperaturaga bog’liq holda o’zgarishi. Q = – ΔH bilan А =–ΔG ning temperatura bilan o’zgarishi Gibbs–Gelmgols tenglamasi C dT T H S Т А    2 (5.) va tajriba natijasi asosida, integral konstanta «C» ning qiymatiga qarab, ma‘lum temperaturada ΔG (yoki A) bir necha qiymatga ega bo’lishi mumkin (punktir egri chiziqlar). Demak, bu holda Gibbs – Gelmgols tenglamasini integrallash yagona aniq javobga olib kelmaydi. Bu muammolarni yechimi Nernst – Plank postulatlari yordamida topiladi. Mutlaq temperaturaga yaqin temperaturada tajribalarni davom ettirish mumkin emas. Bu temperaturalar chegarasida temperatura o’zgarishi bilan – ΔH, ΔG qanday o’zgarishi to’g’risida faqat faraz qilish mumkin. Nernstning fikricha, temperatura pasaygan sari ΔH va ΔG ning qiymatlari bir – biriga yaqinlashib boradi va nolga ular bir xil qiymatga ega bo’ladi va mutlaq nolda ΔH va ΔG o’zgarish chiziqlari bitta urinmaga ega bo’ladi va bu urinma T o’qiga parallel bo’ladi (bu Nernst postulati). Bu nazariyaning matematikaviy ifodasi quyidagichaO T О Т T G Т Н               () Т  О mutlaq nolga yaqinlashish ishorasidir. S T G P        ; S T G P        (7) tenglamaga muvofiq: S T G       , demak S T G       (8) (VI.) (VI.7.) tenglamalardan:   O S T G O T O T            (9) Bu (9.) tenglama bo’yicha, mutlaq nolda kondensatlangan sistemalarda boradigan jarayonlarda entropiya o’zgarmaydi. SHularga asoslangan holda, yuqoridagi mulohazani bunda IP0 - toza erituvchining to’yingan bug’ bosimi, Р I – uning eritma ustidagi to’yingan bug’ bosimi. N 2 – erigan moddaning molyar qismi. 8.5. GAZ VA QATT IQ MODDALARNING SUYUQLIKDA VA SUYUQLIKLARNING BIR – BIRIDA ERISHI Biror berk idishga suyuqlik solinib, ustiga gaz yuborilsa, gaz suyuqlikda eriy boshlaydi va nihoyat, suyuqlik gazga to’yinadi. Gazlarning suyuqliklarda eruvchanligi o’sha gaz va suyuqlikning tabiatiga, bosim va haroratga bog’liq. Harorat ko’tarilgan sari gazning eruvchanligi kamaya boradi. Ayni haroratda gaz eruvchanligining bosim o’zgarishi bilan o’zgarishi Genri qonuniga bo’ysunadi. Bu qonun juda muhim qonun bo’lib, quyidagicha ta‘riflanadi: Ma‘lum hajm suyuqlikda erigan gazning og’irlik miqdori gaz bosimiga to’g’ri proportsional bo’ladi: К РС  yoki С = К · Р (8.) bu yerda: С – suyuqlikda erigan gazning og’irligi, Р – bosimi, К – o’zgarmas kattalik; Masalan, 1 atm bosim va 0 0 haroratda 1 l suvda 0,0654 g kislorod erisa, o’sha haroratda 2 atm bosimda 0,1308 g kislorod eriydi. Bosim ortgan sari gazning zichligi ham ortishi sababli 0,1308 g kislorodning 2 atm dagi hajmi 0,0654 g kislorodning 1 atm dagi hajmiga teng bo’ladi. Demak, Genri qonuniga muvofiq, ma‘lum hajmdagi suyuqlikda erigan gazning hajmi bosimga bog’liq emas. Gazlar aralashmasi eritilganda har qaysi gaz mustaqil ravishda eriydi, ya‘ni bir gazning erishiga aralashmadagi boshqa gazlar hech qanday halal bermaydi, erish faqat gazning parsial bosimiga proportsional bo’ladi. Genri va Genri – Dalton qonunlariga faqat suyuqliklar bilan kimyoviy reaksiyaga kirishmaydigan gazlar pastroq bosimlarda bo’ysunadi. 1 l erituvchida t 0 da va Р bosimda eriy oladigan gazning hajmi uning eruvchanlik koeffitsienti yoki gazning adsorbtsiyaviy koeffitsienti deyiladi. Gaz eritilgan suvga elektrolitlar qo’shilsa, gazning eruvchanligi kamayadi. Elektrolit qo’shilganda gaz eruvchanligining kamayish hodisasi «tuzlanish» deb ataladi. Qattiq moddalarning suyuqlikda erishida eruvchanlik to’yingan eritma kontsentratsiyasi bilan o’lchanadi. Qattiq moddalar eruvchanligining temperatura bilan o’zgarishini Shreder tenglamasi ifodalaydi: 2 ln RT H dT N d   (8.7.) bu yerda N – to’yingan eritma kotsentratsiyasi, ΔН – yashirin suyuqlanish erish issiqligi. Qattiq moddalar eriganda issiqlik yutilganda ( ΔН ) va Le – Shatele printsipiga binoan:       (8.8.) demak, temperatura oshishi bilan eruvchanlik oshadi. Ikki suyuqlik bir – biri bilan aralashtirilganda tubandagi uch holat kuzatiladi: 1) suyuqliklar o’zaro istalgan nisbatda aralashadi (masalan, suv bilan spirt); 2) suyuqliklar o’zaro ma‘lum chegaradagina aralashadi (masalan, suv bilan fenol); 3) suyuqliklar o’zaro aralashmaydi (masalan, suv bilan simob). SHuni ham aytib o’tish kerakki, bir – birida mutlaqo erimaydigan suyuqliklar bo’lmaydi, bir suyuqlik ikkinchi suyuqlikda ozgina bo’lcha ham eriydi. O’zaro ma‘lum chegaragacha eriydigan suyuqliklarning eruvchanligi haroratning o’zgarishi bilan o’zgaradi va ba‘zan yuqoriroq haroratda ikki suyuqlik o’zaro cheksiz eriy boshlaydi. Bunga anilin bilan suvni misol qilib olish mumkin. Ozgina anilinga suv qushilsa, anilin erib ketadi. Agar anilin miqdori oshirilsa, aralashma tinigandan keyin, ustma – ust ikki qavat hosil bo’ladi; ustki qavat anilinning suvdagi eritmasi bo’lsa, pastki qavat suvning anilindagi eritmasi bo’ladi. Harorat ko’tarilgan sari anilin qavatidagi suv va suv qavatidagi anilin miqdorining orta borishi kuzatiladi. Harorat 167 0 ga yetganda ikkala qavatning tarkibi bir – biriga deyarli baravarlashadi. Bunda, kritik erish harorati amalga oshadi. Kritik haroratdan yuqori haroratda anilin bilan suv istalgan nisbatda aralasha oladi. Kritik haroratdan past haroratda esa ma‘lum chegaradagina aralashadi. Suyuqliklarning kritik erish haroratidan foydalanib, amalda moddalarni tahlil qilish mumkin. FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR 1. Дамаскин Б . Б ., Петрий О . А . Электрохимия : Учеб . пособиэ М : « Всшая школа », 1978. 296 с. 2.Смирнова Е.А. Курс статистической термодинамики и физической химии: Учеб.пособиэ 2-э изд. М: «Всшая школа», 1982. 456 с. 3. Statistik termodinamika : О‘ quv q о‘ llanma . Tuzuvchi B . U . Sagdullaev . Toshkent , 1990. 4. Usmonov X . U ., Rustamov X . R ., Raximov X . R . Fizik ximii . Toshkeng: "‘ O ’kituvchi", 1994. 5.Стромберг А.Г. Семченко Д.П. Физическая химия. М. "Химия": 2002.

O'xshashlar

Termodinamikaning uchinchi qonuni
Termodinamikaning birinchi qonuni
Termodinamikaning ikkinchi qonuni
Termodinamikaning birinchi qonuni
Termodinamikaning ikkinchi qonuni