Neft kimyosi va neftni qayta ishlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

51 KB

Ko'chirib olish

Neft kimyosi va neftni qayta ishlash Reja: 1. Neftning kimyoviy tarkibi va bu haqda qisqacha ma’lumot. 2. Neft fraksiyalari va neftni haydash qurilmalari 3. Neft yonilg‘ilarining asosiy turlari va sifati 4. Neft moylari, turlari va ularni olish usullari.

Sanoatda neft juda katta ahamiyatga ega, chunki undan xalq xо‘jaligi ehtiyojlarini qondiruvchi turli xil maxsulotlar olinadi. Masshtan, neft raketalar uchun, dizel hamda ichki yonuv dvigatellari uchun nilg‘i olishda eng boy manba hisoblanadi. Neftdan fakatgina mashinalar uchungina emas, balki uy-rо‘zg‘orda. korxonalarda ham yoqish uchun ishlatiladigan mahsulotlar (tabyiy gaz, qoramoy-«mazut») chiqadi. Surkov moylari, alkan moyi. ya’ni vazelin va boshqalar ham neft mahsulotidir. Neft tarkibidagi maxsulotlarni ajratib olish uchun u turli usullar bilan qayta ishlanadi. Bu usullar orasida keng tarqalgani neftni fraksion haydashdir; bunda neft tarkibidagi mahsulotlar qaynash haroratiga qarab birin-ketin ajralib chiqadi. Neft haydalganda avvalo uning eng yengil qismi - gazsimon uglevodorodlar ajralib chikadi. Rektifikatsiya qurilmasani umumiy kо‘rinisha Neft haydalganda, asosai, uch xil fraksiyaga ajratiladi: -150° gacha - gazolin ya’ni benzinlar. -150° dan 300° gacha- kerosin. - 300° dan yuqori - neft q oldigi, ya’ni koramoy (mazut).

$Ajratib olingan uchala fraksiyaning h ar biri q aytadan h aydaladi va turli xil ma h sulotlar olinadi. Neft rektifikatlash qu rilmasida h aydaladi. Rektifikatlash q urilmasi, asosan, uch xil q urilmadan tashkil toptan b о‘ lib, birinchi q urilma kub ( 1 ) deyiladi. H aydalayotgan modda aralashmasi kub da buklanib ikkinchi q urilmaga, ya’ni rektifi katsion kolonnaga (2) о‘ tadi. Aralshma rektifikatsion kolonnada fraksiyalarga ajraladi va alo h ida fraksiyalar sovitish q urilmasida (3) kondensatlanadi (suyuqlikka aylanadi). Beizinlar fraksiyasi. Bu fraksiya molekulasida uglerod atomlarining soni 5 dan 9 gacha b о‘ ladigan yengil utlevodorodlardan iborat b о‘ lib, ulardan q uyidagi ma h sulotlar olinadi. -Yengil benzin-gazolin yoki petroley efiri. Kdynash xarorati 40-70 S, solishtirma massasi 0,64-0,66 g/sm 1 . Petroley efiri asosan, erituvchi sifatida ishlatiladi. -Urtacha benzin (xakikiy benzin). Q aynash h arorati 70-120 °S; zichligi 0,70g/ sm\ Benzin fraksiyasi texnikaning q aysi so h asida ishlatilishiga k о‘ ra aviatsion, avtomobil benzini va h okazolarga b о‘ linadi. Texnikada о‘ rta benzin fraksiyasi, asosan, ichki yonuvchi dvigatellarida yonil g‘ i sifatida ishlatiladi. Ogir benzin yoki boshqacha aytganda ligroin. Qay nash harorati 120-140 °S; solishtirma massasi 0,73-0,77 g/sm 3 . Bu fraksiya dizel dvigatellari uchun yonilg‘i sifatida ishlatiladi. Kerosin fraksiyasi. Bu fraksiyani tashkil kilgan uglevodo-rodlar molekulasida uglerod atomlarining soni 9 dan 16 gacha buladi. Kerosin fraksiyasi maxsus usullar bilan tozalangach, traktor dvigatellarida va uy-ruzgorda yonilgi sifatida ishlatiladi. Qoramoy (mazut) fraksiyasi. Bu fraksiyadagi uglevodlar molekulasida uglerod atomlarining soni 16 va undan ortik buladi. Koramoy kayta ishlanganda, masalan, xaydalganda u parchalanib ketishi mumkin. Shu sababli mazut suv bug‘i vositasida yoki vakuumda haydaladi. Mazutdan solyar moylar, turli surkov moylari, vazelin, alkan va boshqalar olinadi. Solyar moy va surkov$

moylari texnikada keng kulamda ishlatiladi; solyar moylardan dvigatellar uchun yonilgi sifatida, surkov moylari esa mashina mexanizmlarini moylash uchun foydalaniladi. Vazelin-meditsinada, alkan esa kimyo sanoatida keng qо‘ llannladi. Qo ramoynnng turli fraksiyalari h aydalib b о‘ lgach, qo lgan q oldik, gudron deb ataladi. Gudrondan sun’iy asfalt tayyorlanadi. Sanoatning tobora usib borayotgan talabini neftdan tu g‘ ridan-tu g‘ ri h aydash usuli bilan ajratib olinadigan benzin mi q dori q ondira olmay q oldi. Chunki iyeft h aydalganda undan 5-20 % mikdoridagina benzin olinadi, xolos. Shu sababli neft texnologayasini о‘ zgartirishga, ya’ni benzin fraksiyasini boshqa fraksiyalar h isobiga, asosan, yuqori h aroratdagi fraksiya h isobiga oshirishga tu g‘ ri keldi.Neftdan olinadigan benzinnnng mikdori kreking jarayoni yor damida amalga oshiriladi. (kreking s о‘ zi inglizcha s о‘ z b о‘ lib - parchalanish demakdir). Bu jarayon natijasida neft tarkibiga kiruvchi yuqori molekulali uglevodorodlar parchalanib, q uyi molekulali uglevodorodlar h osil b о‘ ladi. Kreking jarayonida neftdagi uglevodorodlar parchalanishi bilan bir q atorda degidrogenlash, sikllanish, izomerlanish, polimerlanish kabi jarayonlar h am ruy beradi.

Adabiyotlar 1. А.К.Мановян. технология первичной перерботки нефти и природного газа. М. Химия, 2001, 568 с. 2. Сокова Н.А., Иванова Л.В. Химия нефта и газа.-М:РГУ нефти и газа им. И.М.Губкина, 1999, 40 с. 3. Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г. Химия и технология нефта и газа. –Л: Химия, 1985. 408 с. 4. А.А.Кулик. Разработка технологии гидрооблагораживания прямогонного вакуумного газойля в смеси с легким газойлем каталитического крекинга, Москва, 2003, 24 с. 5. Н.И.Черножуков, Очистка и разделение нефтяного с ырья производства товарных нефтепродуктов, Москва, «Химия», 1978. 6. Р.З.Магарил, Теоретическое основы химических процессов переработки нефти, Ленинград, 1985. 7. С.В.Адельсон, Т.П.Вишнякова, Я.М.Паушкин, Технология нефтехимического синтеза, Москва. 8. Ю.М.Жеров, Изомеризация углеводородов, химия и технология, Москва, 1983. 9. Н.И.Черножуков, Технология переработки нефти, Москва, 1978. 10. .Г.Р.Нарметова Создание и использование но вых методов исследования нефтей, нефтепродуктов и улучшения их качеств.

O'xshashlar

Neftni destruktiv qayta ishlash jarayoni

Neft va neft fraksiyalarini sanoatda qayta ishlash kimyoviy jarayonlari

Neftni qayta ishlashda gidrogenlash jarayonlar

Yonilg‘ilarni qayta ishlash texnologiyasi

Neft va gaz sanoati haqida ma’lumot