Molekulalarning tashqi elektr maydonidagi qutublanuvchanligi - Kimyo - Referatlar

Molekulalarning tashqi elektr maydonidagi qutublanuvchanligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

86 KB

Ko'chirib olish

M olekulalarning tashqi elektr maydonidagi qutublanuvchanligi R eja: 1.Qutbsiz va qutbli moddalarning qutblanishi. 2.Klauzius – Mosotti – Debay formulasi. 3. I nduksiyalangan dipol momenti

Moddalarning qutblanuvchanligi a uch qismdan iborat: 1. Tashqi maydon ta’sirida molekulalardagi elektronlarning yadroga nisbatan muvozanat holatidan siqilishi. Bunday qutblanish induksiyalangan dinol momentining paydo bo`lishiga olib keladi. A a M ed nid ;  ) (Tf aed  Ya’ni temperaturaga deyarli bog`liq emas. Ya’ni ular juda yengil zarrachalar bo`lganliklari uchun T O 0 K ga yaqin temperaturadayoq, ular juda tez harakat qiladi. 2. Atom qutublanuvchanlik. Elektr maydoni vositasida elektronlarning qutblanishi yadrolarning bir –biriga qutblanishiga, siljishiga olib keladi. 3. Doimiy dipolo momenti ( M 0 ) ga ega bo`lgan molekulaning tashqi maydonga ma’lum yo`nalishga ega bo`lib joylashishi orientatsion qutblanuvchanlik a op ga bog`liq. Demak op at al ym a a a a    ) (Tf aop  (1) (1) ni Klauzius – Mosotti formulasiga olib borib qo`ysak P a a a N a M E E op at el A        ) ( 3 4 2 1  P-umumiy qutblanish atom at A P a N  3 4 R a N va a N el A op A  3 4 3 4   (refraksiya) deb belgilaylik. Yorug`likning lektromagnit nazariyasiga binoan A=n 2 a (Maksvell formulasi) R d M n n     2 1 2 2 Lorenti –Lorents formulasi deyiladi. Elektr maydoni sifatida yorug`likdan foydalanayotgan bo`lsak, bunday maydonning chastotasi y =10 15 ga teng. Bunday maydonlar atomining na molekulaning qutblanishi ro`y bera olmaydi. Chunki ularning massasi elektronnikidan minglarcha marta Shuning uchun bunday maydonda faqat elektronlarning qutblanishigina, ya’ni refraksiya kuzatiladi.

Atom qutblanish. Atom qutblanish atomlar va atom strukturalarining tebranishi natijasida ro`y veradi. Buning uchun chastotasi nisbatan uncha katta bo`lmagan IQ nurlardan foydalaniladi. Lekin umuman P at qiymat jihatdan uncha katta emas. Klauzius – Mosotti formulasidan P ning o`lchov birligi hajm ekanligi ko`rinib turibdi. Shunga binoan ulchashlar o`tkazilganda: P at (geksan)=0.26 cm 3 /mol p at (suv)-3.2 sm 3 /mol ekanligi aniqlangan. (P 0 =aE; a=P 0 /E hajm) Ammo xloranil deb ataluvchi modda uchun p t =15 sm 2 /mol chiqqan. Bu yerda qutbli xossaga ega bo`lgan C O qutbli gruppalardan deformatsion tebranma harakatga kuchli darajada molik deb qaraladi. Ko`pchilik moddalar uchun R P d n MM n d M el        2 2 1 2 2   dan qoshishidadir. Doimiy dinolga ega bo`lgan molekulalar uchun Debay a f bilan M 0 o`rtasida qo`yidagicha bog`lanish borligini ko`rsatdi. ; 3 20 RT aop      0 0  e  qutbli molekulaning doimiy dipole momenti. K=R/N – Bolrman doimiyligi. Bunday T – absolyut temperature, K. Bu formuladan foydalanib M 0 ni topish mumkin, chunki M 0 =0 bo`lgan holler uchun P=f(T). Dinol momentini analitik usulda topish K-M-D formulasini ikki hil (T 1 va T 2 ) temperaturalar uchun yozamiz: Analitik usul tez bajarilsa ham T ning atigi ikkita qiymati uchun hisoblanganligi sababli aniqli aytarli darajada yuqori bo`ladi. N K K N T P B     2 3 33 4 )1( 0 20     

Grafikdan ko`rinadiki nazariya bilan mos ravishda qutbsiz moddalarning qutblanuvchanligi temperaturaga bog`liq emas. Chunki ularda temperatura ta’siriga kuchli ravishda beriladigan P f =0. 1) Temperaturaga bog`liq temperature ortishi bilan kamayadi. Buni nazariy izohlash mumkin. 2) Qutbli moddalarning qutblanishi qutbsizlikdan P op hisobiga kattaroq bo`ladi. Qutblanish tabiiyki moddaning agregat holatiga bog`liq. Mislllar P (gaz) P (suyuq) CH 3 I 77 42 CH 3 COO CH 3 176 63 C 2 H 5 OCH 3 62 52 Qutbli moddalarni suyuq agregat holatda tekshirayotganda to`g`ri natija olish uchun ularni qutbsiz erituvchilarga eritib suyuq eritmalari uchun P ni o`lchab so`ngra C=1 gacha ekstropolyatsiya qilish mumkin. 15-m a’ruza : MOLEKULYAR REFRAKTSIY. VA UNING HISOBLASH USULLARI Reja 1.Elekrton qutblanish refraksiyasi. 2.Atomlar, ionlar va bog‘lar refraksiyasi. 3.Molekulyar refraksiyani hisoblash usullari. Turli moddalarning refrekziyasini topish ular molekulalarining elektron qobig`ining tuzilishini va o`ziga xos tomonlarini chuqurroq o`rhanishga yordam beradi.

Referatsiya temperaturaga bog`liq emas. Agar 1 10 24 cm 3 1 R deb shartli ravishda belgilasak: H 2 O uchun 0 0 C – 3.715 R; 20 0 C -3.715R; 100 0 C-3.71R. referaksiya atom sistemalarining tuzilishiga va atomlarining radiusiga bog`liq. H – 0.67 He – 0.20 Li – 12.0 10+-24 cm 3 Is Is 2 Is 2 2s J – 4.961 Xe – 4.15 Cs – 42.0 10 -24 cm 3 H 2 – 0.81 J 2 – 16.3 R(H 2 )<2Rf(H) yoki R(I 2 ) >2R(I) Demak molekulada elektronlar atomdagiga qaraganda mustahkamroq bog`langan. I 2 molekulasining hosil bo`lishi elektronlarning harakatchanligini oshiradi va moddada metallik xususiyati paydo bo`ladi. Izoelektron qator uchun refraksiya: 1–qator–10 elektron Ne-1.0 HF-1.9 H 2 O-3.715 NH . - 567 2-qator-18 elektron Ar-4.2 HCl-.,6,7 H 2 S-9.57 PH 3 - 11.7 Asl gazlarning refraksiyasi minimal, chunki elektronlar birgina markaz ta’sir doirasida. Ko`p markazli molekulalar (H 2 O, H 2 S, NH 3 ) da refraksiya kattaroq, chunki elektronlarning siljiy olish qobiliyati kuchliroq. Refraksiyaning additivligi va arzaltatsiyasi. Refraksiyaning additivligi uni molekulalarining tuzilishini o`rganishda ishlarishga yo`l ochadi. Refraksiyani molekuladagi atomlarining yoki bog`larning refraksiyasining yig`indisi deb qarash mumkin. Referatsiyaning additivligi ayniqsa ion bog`iga ega bo`lgan moddalar uchun yaxshi natija bradi, chunki ionlarda elektronlarning holari aniq kationdan to`la –to`kis apion hisobiga o`tgan bo`ladi. Tabiiy anionlarning refraksiyasi kationlarnikidan ancha katta bo`ladi: Gomeopolyar qutbsiz va qutbli birikmalarga o`tgan paytda referatsiyani atomga emas, kimyoviy bog`ga nisbatan ifoda qilish to`g`riroq bo`ladi, chunki bu holda atomlarning qaysi tartibda bog`langanligiga qarab ularning o`zaro ta’siri

to`g`ridan –to`g`ri hisobga olinadi. Masalan dimetil efir bilan etil spioti o`zaro isomer. Lekin molekulalarning tuzilishi har hil (Butlerov): CH 3 – O – CH 3 va CH 3 – CH 2 – O – H. aniq ko`rinib turibdiki, masalan O atomning “qo`shnilari” 2 ta molekulada 2 hil. Refaraksiyadan faqat molekulalarning tuzilishigagina emas, ulardagi kimyoviy bog`larning tabiatini aniqlashda ham foydalanish mumkin. Aytaylik CO 2 molekulasi C 14 va 2O -2 ionidan tuzilgan bo`lsin: O - 2 =C 14 =O -2 . U holda R(CO 2 ) = 0.003412-9.8=19.76 bo`lishi kerak. Tajribada 6.71 topilgan. Demak bog`lar ionli emas, kovalent qutbli bog`lardir. Referaksiyasi bog`ning mustahkamligidan dalolat beradi: referaksiya qanchalik katta bo`lsa, bog` shunchalik nomustahkam bo`ladi. Referaksiya modda tuzilishini aniqlashda ham qo`l keldi. Aytaylik analiz natijasida moddaning emperik formulasi C 6 H 6 ga to`g`ri keldi. Bunday tarkibga 1. Divinilatsetilen – CH 2 =CH –C-CH=CH 2 , 2. Benzol C 2 H 2 to`g`ri kelishi mumkin. Hisoblaymiz R(DVA)=27.36. R(benzol)=26.37. R(tajriba)=26.19. Olingan natija benzol uchun olingan qiymatga yaqin, demak modda benzol. Keto – enol tautomeriyadagi har bir shakldagi moddaning molyar qismini topish: Referaksiyaning ekzaltatsiyasi. Ekzaltatsiya deb  R=R tajriba – R add ga aytiladi. Ekzaltatsiya konyugirlangan bog`li birikmalarda va kondensirlangan aromatic birikmalarda uchraydi. Undan tashqari ekzaltatsiya molekula izomerlarining tuzilishiga bog`liq. Agar qushbog`lar konyugirlanmagan bo`lsa, ekzaltatsiya bo`lmaydi. Ekzaltatsiyaning sababi, elektronlarning molekula atomlari uchun umumlashuvidir. Bu dilokalizatsiyaga olib keladi va harakatchanlik, qutblanuvchanlikni oshiradi.

Адабиётлар 1. Грибов Л.А., Муштакова С.П. Квантовая химия. –Москва: Гардарики, 1999.,390 с. 2. Юльчибоев А.А. «Модда тузилиши» курсидан маърузалар матни.- Тошкент: ЎзМУ, 1999, 66 б. 3. Гиллес п и Р. Геометрия молекул.-Москва: «М ир», 1975, 278с. 4. Леше А. Физика молекул.-Москва: «Мир», 1987, 228 с.

O'xshashlar

Molekulalarning tuzilishi

Molekulalarning tuzilishi

Molekulalarning elektrik xususiyatlari

Molekulalarning magnit xususiyatlari

Molekulalarning o’zaro ta‘sirlanish turlari