Kreking. Termik kreking - Kimyo - Referatlar

Kreking. Termik kreking

Yuklangan vaqt:

13.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

286.86328125 KB

Ko'chirib olish

Kreking. Termik kreking Reja: 1. Termik kreking haqida tushuncha kreking vaqtida uglevodorodlarni o’zgarishi, xom ashyo va olinadigan mahsulotlar. 2. Kreking jarayonida uglevodorodlarning termik o’zgarishi 3. Reakstion kamerali visbreking qurilmasi 4. Mazutni destruktiv haydash texnologik jarayoni 5. Termogazoyl ishlab chiqarish uchun termik krekinglash

1. Termik kreking haqida tushuncha kreking vaqtida uglevodorodlarni o’zgarishi, xom ashyo va olinadigan mahsulotlar. Termodestrukstiya jarayonlari orqali neft va neft mahsulotlarini issiqlik ta’sirida parchalanishi tushuniladi. Jarayonlar uch etapda o’tkaziladi: 1. Suyuq neft mahsulotlari va xom ashyosini yuqori bosim ostida (20-70 at) termokrekinglash (visbreking) 2. neft qoldiqlarini past bosimda termokrekinglash 3. Suyuq va gaz holatidagi neft xom ashyosini yuqori haroratda (450 0 C dan 1200 0 C) piroliz qilish. Yuqori bosimda olib boriladigan kreking 470-540 0 C gacha nisbatan engil xom ashyolarni (ligroin, mazut) qayta ishlab benzin olish uchun ishlatiladi. Neft qoldiqlari yarim gudron va gudronlarni qayta ishlashda asosiy mahsulot sifatida qozonxona yoqilg’isi olinadi. Bunday jarayon og’ir qoldiq xom ashyoni engil sharoitda bir karrali termik parchalanishdir. Visbreking xom ashyosi neftni atmosferali haydashdan olingan mazut yoki vakuum gudronlari hisoblanadi. Visbreking orqali xom ashyoning qovushqoqligiga nisbatan pasaytirilgan suyuq qozonxona yoqilg’isi ishlab chiqarish uchun (1 variant), yoxud gidrokreking va katalitik kreking qurilmalari xom ashyosi bo’lgan gazoyl ishlab chiqarishni yo’naltirish uchun (2 variant) o’tkaziladi. Har ikkala variantda ham engil mahsulotlar gaz va benzin frakstiyalari hisoblanib odatda ularni chiqishi 3 va 8% oshmaydi. Viskreking qurilmasi kompleks qurilmalar tarkibida bir sekstiyali ko’rinishda kiradi. Masalan neftni atmosferali haydash, atmosferali mazut visbreking gazoyl frakstiyasi uchun visbreking mazutni vakuumli haydash gazoyllarni ajralishi , kerosin chiqish miqdorini oshirish maqsadida gazoyl aralashmalarini terming krekinglash. Gudronlarni krekinglash jarayoni 460-500 0 C harorat, 1,4-3,5 MPa bosim sharoitida o’tkaziladi. Kreking jarayoni issiqliq yutilishi (endotermik) reakstiyasi bilan kechadi.

Ko’rsatgichlar Уеngil neft mazuti Уеngil neft gudroni Neftning yarim gudroni Mahsulot chiqishi % (mass) vodorod sulfid 0,2 0,3 - C 4 gacha bo’lgan gazlar 2,1 2,2 0,8 C 5 va C 6 frakstiyalar 1,4 1,3 - С 7 va 185 0 C frakstiyalar 4,7 4,6 5,6 185-370 0 C frakstiya 10,7 - - Qoldiq (¿371 0 C ) 80,9 - - Qoldiq ( ¿185 0 C ) - 91,6 92,6 Jami : 100,0 100,0 99,0 Visbrekingdan olingan benzin frakstiyalari oktan soni 58-68 oralig’ida bo’ladi. Benzin va kerosin frakstiyalari tarkibida oltingugurt miqdori xom ashyoga nisbatan kam bo’ladi. Olingan frakstiyalarni gidrotozalashga to’g’ri keladi.

2. Kreking jarayonida uglevodorodlarning termik o’zgarishi Alkenlarning o’zgarishi: alkanlarning termik reakstiyasi natijasida past alken va alkanlar hosil bo’ladi. Alkanlarning termik parchalanish reakstiyasi mexanizmi radikal – zanjirlidir. Metan termik barqarordir. Uning termodinamik jihatdan termik parchalanishi 560 0 C dan yuqorida boradi. Ammo 1000 0 Sda u tezroq boradi. Asosiy mahsulot sifatida etan, etilen, astetilen, uglerod va vodorod olinadi.2СН 4→ С 2Н 6+Н 2 Reakstiya zanjirli bo’lib, u quyidagi ketma – ketlikda boradi: СН 3→ СН 4+С 2Н 6+ Н Н → СН 4+ Н 2+ СН 3 Etanning parchalanishi 500 0 C da boshlanib 800 0 C da tezligi ortadi. Н 3С − СН 3→ Н 2С= СН 2+Н 2 S-S bog’ining uzilishi kamdan-kam hollarda kuzatiladi Propan 450 0 C da ikki yo’nalishda parchalanadi.

3. Reakstion kamerali visbreking qurilmasi Neftni haydash qurilmasidan qizigan mazut 1-nasos yordamida 2-zmeevikli pechga beriladi. Xom – ashyo pechdan chiqib, 1,7 MPa bosim atrofida ishlovchi 3- reakstion kamerada krekinglanadi. Olingan mahsulotlar aralashmasi 4-redukstion klapan orqali o’tib, so’ngra 8-frakstiyalovchi kolonnaga beriladi. Aralashma kolonnaga kirguncha 7-nasos yordamida 6-issiqlik almashtirgich orqali borilayotgan sovuq gazoyl oqimi qo’yilishi hisobidan sovutiladi sovuq gazoylni qoldiq qismi 8-kolonna o’rta qismiga qaytariladi. Gazoylni balans miqdori 5- sovutgichdan so’ng qurilmadan chiqariladi. Benzin bug’lari kondensatstiyalanishi va gazlarni sovutish uchun 8-kolonna yuqorisida 11-havoli sovutgich xizmat qiladi. Undan so’ng aralashma 12-sovutgichdan o’tadi. 13-gorizontal separatorda gazlar barqaror benzinlardan ajratiladi. Benzinning bir qismi 14-nasosda kolonna yuqori tarelkasidan sovuq sug’orish uchun qaytariladi, qolgan qismi qurilmadan chiqariladi. Kerosin frakstiyasi 10-nasos yordamida so’rib olinib qurilmadan chiqariladi. 8-kolonnadagi qoldiq 9-nasos yordamida olinib, og’irlashtirilgan visbreking mazut vakuumli bosqichga uzatiladi. Rasm. Reaksion kamerali visbreking qurilmasi texnologik sxemasi: 1, 7, 9, 10, 14-nasoslar; 2-quvurli pech; 3-reaktor; 4-reduksion klapan; 5-sovitkich; 6-issiqlik almashtirgich; 8-fraksiyalovchi kolonna; 11-havoli sovitish jihozi; 12- suvli sovitkich; 13-separator

4. Mazutni destruktiv haydash texnologik jarayoni Mazutni destruktiv hayjash jarayonidan maqsad katalitik kreking qurilmalari uchun xom ashyo hisoblangan gazoyl frakstiyalari miqdorini ko’paytirishdir. Jarayonni muhimligi shundaki, xom ashyo termik parchalanishi bilan uning smolali qoldiqlari bug’latgichda qoladi.destruktiv haydash vaqtida benzin va kerosin frakstiyalari asosan zmeevikli pechda hosil bo’lsa, gazoyl frakstiyalari past bosimlarda va 420-425 0 C da ishlovchi bug’latishda hosil bo’ladi. Krekinglanadigan suyuqlikning bug’latgichda bo’lish davomiyligi taxminan 1,5 soatni tashkil etadi. Xom – ashyoni pechdan chiqishdagi harorati 460-475 0 C ga teng. Xom – ashyoni bir karrali o’tkazishdagi uzluksiz ishlovchi qurilma tarkibiga qizdirish pechi va bug’latuvchini o’z ichiga oluvchi yuqori temperaturali sekstiya va frakstiyalash, hamda sovutish sekstiyalari kiradi. Rasm. Mazutni destruktiv haydash qurilmasi texnologik sxemasi: 1-quvurli pech; 2, 8-bug’latgich; 4-porshenli nasos; 5, 6- issiqlik almashtirgichlar; 7-sovitkich; 9-rektifikatsion kolonna; 10-bug’latuvchi kolonna. Neftni haydash qurilmasidan kelayotgan mazut 8-nasos yordamida 5 va 6-issiqlik aralashtirgichlardan o’tib 2-zmeevikli pechga beriladi. Mazut

zmeevikli konvekstion quvurlari bo’ylab o’tib, radiant qismi quvurlariga tushadi. Radiant qism quvurlar ikkinchi qatori bo’ylab qizdirilgan bug’ kiritiladi. Aralashma zmeevikni radion qismidan chiqib, 3-bug’latgichni pastki qismidan beriladi bu erda ham aralashma berilayotgan qismni pastidan qizdirilgan suv bug’i beriladi. Bug’latgich hajmi suyuqlikni bo’lish vaqti va u orqali suv bug’ini haydash uchun etarlidir Bug’latgichdan 4-porshenli nasos yordamida chiqariladigan og’ir qoldiqni qovushqoqligini kamaytirish maqsadida 2-nasos yordamida suyultiriluvchi qo’shimcha qo’shiladi. Sukyultiriluvchi qo’shimcha sifatida qurilmadan olinayotgan dizel frakstiyasidan oz miqdorda qo’shiladi. Bug’latgich yuqoridan chiquvchi tarkibida oz miqdorda kreking gaz bo’lgan aralashma bug’lari 5 – issiqlik almashgichda issiqlik tashuvchilar hisoblanadi, bu erdan uglevodorod kondensati, gazlar va bug’lar 9- rektifikastionkolonna pastki tarelkasidan beriladi. Bu kolonnani 6 va 7-tarelkalar oralig’ida ichki tub joylashtirilgan. Aralashma bug’lari 6-tarelkaga etganda, 6- issiqlik almashtirgichda yuboriladi. Bu erda hosil bo’lgan suyuq flegma 5- tarelkaga oqib tushadi, bug’lari esa 7-tarelka ostidan kiritiladi, kolonnadagi tarelkalarning umumiy soni 15 ta. Kolonna pastki mahsuloti boshlang’ich qaynash harorati 340 0 C atrofidagi gazoyl frakstiyasi hisoblanadi. Dizel yoqilg’isi frakstiyasi 10-bug’latish kolonnasi orqali chiqariladi. Oltingugurtli mazut (zichligi 20 0 C da 942 kg/m 3 , koks darajasi 9,5% (massa, oltingugurt miqdori 2% massa) va 350 0 C gacha bo’lgan frakstiya 4,7% massani mazutni destruktiv haydashdagi qurilma ish rejimi quyida keltirilgan. Xom ashyoni pechdan chiqishdagi harorati , 0 C 460-475 Mazutga nisbatan suv bug’i sarfi, % (mass) Radiant quvurlarda 1,5-2,0 Bug’latgichning pastida 5,5-2,0 Bug’latgichda qoldiqni bo’lish vaqti, min 40-120 min Bug’latgichdagi ortiqcha bosim, MPa 0,2-0,3

Bug’latgichdagi bug’lar tezligi, m/s 0,26 Oltingugurtli mazutni destruktiv haydashda olinadigan mahsulotlar % (mass) miqdori quyidagi jadvalda keltirilgan. Chiqishi, % (mass) Oddiy haydash Destuktiv haydash Gaz - 1,70 Benzin (205 0 C gacha) - 3,84 205-350 0 C frakstiya 4,7 11,83 350-550 0 C frakstiya 51,9 60,39 550 0 C ¿¿ qoldiq 43,4 22,24 Jami : 100,0 100,0 5. Termogazoyl ishlab chiqarish uchun termik krekinglash Termik kreking jarayonining asosiy maqsadi texnik uglerod ishlab chiqarish uchun xom – ashyo ishlab chiqarishdir. Xom – ashyo sifatida og’iri katalitik gazoyllar aralashmasi va moylarni selektiv tozalashdan olingan distillashli ekstraktlar ishlatiladi. Kreking jarayonida termogazoyldan tashqari, gaz, benzin frakstiyasi va kreking qoldiq olinadi.Termogazoylning asosiy sifat ko’rsatgichlari quyidagilar hisoblanadi: korrelyastiya indeksi, oltingugurt miqdori, frakstion tarkibi qovushqoqligi va qotish temperaturasi. Xom – ashyo 1 – nasos orqali so’rib olinib 20-issiqlik aralashtirgichda kreking qoldiq issiqligi hisobiga qizdirilib 11- rektifikastion kolonnaga ikki oqimda pastki sekstiyasiga beriladi. 11 – kolonna yarim yopiq tarelka bilan ikki qismga bo’lingan: bug’lar pastki qismidan yuqori qismga o’tadi, suyuqlik esa kolonkani ishdagi karmanlarda yig’iladi. Bu erdan suyuqlik 9-nasos yordamida olinib, 3 – zmeevikli pechga beriladi. Kolonnaning pastki qismidan xom – ashyoning og’ir qismi 10-nasos yordamida olinib 2- zmeevikli pechga beriladi. 2-3 zmeevikli pechdan chiqayotgan kreking mahsuloti 4-reakstion kameraga va undan so’ng 7-yuqori bosimli bug’latgichga o’tadi. Bu erda aralashmadan suyuq kreking qoldiq ajratilib redukstion klapan orqali 12-past bosimli bug’lanuvchi kolonnaga tushadi. 7-kolonnani yuqoridan chiqayotgan gaz va bug’lar 11-kolonnani pastiga yuboriladi. 11-kolonna

yuqorisidan benzin va gaz frakstiyalari chiqib, 6-xolodilnik kondensatorda sovutiladi. keyin 5-gazoseparatorda aralashma gaz va benzinga ajratiladi. Gaz GFUga benzin esa barqarorlashtirishga yuboriladi. 8-nasos yordamida benzinning bir qismi 11-kolonna yuqorisiga sug’orishga beriloadi. 12-kolonnada bosimning pasayishi hisobiga kreking qoldiqdan gazoyl frakstiyasi ajraladi. 12-kolonnada kondensastiyalanmagan bug’lar 13-kondensator sovutgichda sovutilib kondensat 14-yig’gichda yig’iladi. Bu erda kondensatning bir qismi sug’orish maqsadida 15- nasos orqali 12-kolonna yuqorisiga qaytariladi balansdan tashqarisi chiqarib yuboriladi. Kreking qoldiq 16-nasos bilan olinib 17-vakuumli kolonnaga beriladi. Termogazoyl 17-kolonnaning 17-tarelkasidan oraliq mahsulot sifatida chiqariladi. Kokslanishni oldini olish maqsadida kreking – qoldiqga qovushqoqligi kam bo’lgan mahsulot bilan aralashtiriladi. Kreking – qoldiq bitum ishlab chiqarishda ishlatiladi. Vakuum kolonnada termogazoylnit chiqishi 72% (mass xom ashyo). Rasm. Termogazoyl ishlab chiqarish uchun termik krekinglash qurilmasi . 1,16,18-nasoslar, 2,3-quvurli o`choq, 4-reaktor, 5,14-gaz separatori.6,13- sovutgich.7-yuqori bosimli bug`latgich. 8,10,15,19,24-markazdan qochma nasoslar.11,17-rektifikasion colonnalar. 12- past bosimli bug`latgich. 20-issiqliqlik almashgich. 21,23- sovutgichlar. Qurilmani material balansi I II

Olingan xom – ashyo 100,0 100,0 Olingan mahsulot, % (mass) Gaz 5,0 5,0 Boshlang’ich frakstiya 1,3 1,3 Benzin frakstiyasi 20,1 20,1 Termogazoyl 24,2 52,6 Kreking qoldiq 48,3 19,9 Yo’qotishlar 1,1 1,1 Jami : 100,0 100,0

Adabiyotlar 1. Manovyan A.K. Texnologiya pervichnoy pererabotki nefti i prirodnogo gaza. – M.: Ximiya, 1999. – 567 s. 2. Nikolayav V.V., Busigina N.V. Osnovnqe protsessq fizicheskoy i fiziko- ximicheskoy pererabotki gaza. – M.: Nedra, 1998. – 184 s. 3. Bekirov T.M. Pervichnaya pererabotka prirodnqx gazov. – M.: Ximiya, 1987. – 256 s. 4. Bekirov T.M., Lanchakov G.A. Texnologiya obrabotki gaza i kondensata. – M.: Nedra, 1999. – 595 s. 5. Adelg’son S.V., Vishnyakova T.P., Paushkin Ya.M. Texnologiya nefteximicheskogo sinteza. – M.: Ximiya, 1985. – 608 s. 6. V.I. Murin i dr. Texnologiya pererabotki prirodnogo gaza i kondensata Spravochnik: V 2 ch. - M.: OOO "Nedra-Biznestsentr", 2002.-517 s: il.

O'xshashlar

Katalitik kreking jarayonida boruvchi frakstiyalar. Jarayonni reaktorlari

Neft va neft fraksiyalarini sanoatda qayta ishlash kimyoviy jarayonlari

Neft tarkibidagi uglevodorodlarining termik o`zgarishlari

Neftni destruktiv qayta ishlash jarayoni

Neft uglevodorodlari va tabiiy gazning termokatalitik o`zgarishlari