Kolloidlarning olinishi va xossalari

Kolloidlarning olinishi va xossalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46.5 KB

Ko'chirib olish

Kolloidlarning olinishi va xossalari Reja: 1. Kolloid sistemalarning xillari 2. Metallarni elektr yordami bilan «changlatish» usuli

Kolloid kimyo mustaqil fan bo’lib, bir qator xususiyatlari jihatdan bir-biriga o’xshash turli-tuman sistemalarni tekshiradi. Kolloid kimyoni ma’lum sinflarga oid dispers sistemalarning fizik kimyosi deb qarash mumkin. Biror moddaning mayda bo’lakchalari boshqa bir modda ichida tarqalishidan hosil bo’lgan sistema dispers sistema deyiladi (dispers so’zi lotincha “dispersus” ya’ni “tarqalmoq” so’zidan kelib chiqqan). Tarqalgan modda dispers faza ikkinchi modda dispersion muhit deb nomlanadi. Dispers sistemaning barqarorligi dispers faza va dispersion muhit zarrachalarining katta-kichikligiga qarab uch sinfga bo’linadi. 1) Dag’al dispers sistemalar (suspenziya, emulsiya va ko’piklar). Bu sistemalarda dispers faza zarrachalarning o’lchami 100 mmkm (mmkm- millimikron) dan ortiq bo’ladi. 2) Kolloid sistemalar. Bularda dispers faza zarralarning o’lchami 1 mmkm dan 100 mmkm gacha bo’ladi. 3) Chin eritmalar dispers faza zarrachalarning o’lchami 1 mmkmdan kichik bo’ladi. Kolloid sistemaning dispers fazalari dispersion muhitdan ma’lum sirtlar bilan ajralgan mustaqil fazani tashkil etadi. Shuning uchun kolloid sistemalar mikrogeterogen sistemalar deb qaraladi. Har qanday modda ba’zi sharoitda kolloid eritma, ba’zi sharoitda esa chin eritma hosil qilishi mumkin. Misol: sovun suvda eriganda kolloid eritmasini hosil qiladi, lekin sovunni spirtda eritib, chin eritma hosil qilish mumkin. Kolloid sistemalar turmush sanoatda g’oyat katta ahamiyatga ega. O’simlik va hayvon organlarining asosiy tarkibiy qismlari kolloid holatda bo’ladi. O’simlik va hayvonlar ham ko’pincha kolloid bilan oziqlanadi. Sintetik kauchuk, sun’iy shlak, plastmassa va hokazolar ishlab chiqarish texnologiyasi ham kolloid kimyo yutuqlariga asoslanadi.

Sun’iy ipak va sintetik materiallar (kapron, lavsan va boshqalar) ishlab chiqarishda, bo’ktirish, koagulyatsiya, adsorbsion va boshqa kolloid kimyoviy jarayonlar katta ahamiyatga ega. O’simliklardan olingan tolalarni, hayvonlardan olingan jun va sintetik tolalarni bo’yash uchun kerakli bo’yoqlar ham kolloid sistemalar holida bo’ladi. Charm tayyorlash sanoatida terini bo’ktirish, qo’llash, oshlash, qo’lda yuvish va hokazo jarayonlar kolloid kimyoga oiddir. Metallurgiya, kulolchilik ishlarida, sement, plastmassa, sun’iy toshlar, rangli shisha, qog’oz, sovun, surkov moylari, langar ishlab chiqarishda, tibbiyot va texnikaning boshqa sohalarida kolloid-kimyoviy jarayonlarning ahamiyati juda katta. Kolloid sistemalarning xillari Barcha dispers sistemalar dispers faza zarrachalarining katta- kichikligiga, disperslik darajasiga qarab va dispersion muhitning agregat holiga qarab bir necha sinfga bo’linadi. Dispersion muhitning agregat holiga qarab, dispers sistemalar 9 turda bo’lishi mumkin. 1) gaz-gaz 4) suyu q - gaz 7) q atti q - gaz 2) ga z -suyu q 3) suyu q - suyu q 8) q atti q - suyu q 3) gaz- q atti q 6) suyu q - q atti q 9) q atti q - qa tti q Birinchi o’ringa dispersion muhit, ikkinchi o’ringa dispers faza qo’yilgan. Kolloid eritma, odatda, zol deb ataladi. Dispers faza zarrachalari bilan dispersion muhit zarrachalari orasidagi bog’lanishga qarab, kolloid sistemalar liofob va liofil kolloidlar degan ikki guruhga bo’linadi («lio» - eritaman degan ma’noni anglatadi). Liofob kolloidlarga oltin, platina, kumush, oltingugurt zollari, metall sulfidlarning gidrozollari va shu kabilar kiradi. Liofil kolloidlar shu bilan xarakterlanadi, bu moddalar dispersion muhit bilan kuchli bog’lanadi va ayni suyuqlikda mustaqil ravishda eriy oladi. Kolloid sistemalarni quyidagi uch sinfga bo’lishni tavsiya qiladilar:

1) Haqiqiy kollidlar (metallarning gidrozollari, metall sulfidlarning gidrozollari va hokazo). 2) Dag’al dispers sistemalar (emulsiya, suspenziyalar) va kolloid-dispers sistemalar (aerozollar, yarim kolloidlar va hokazolar). 3) Yuqori molekulyar moddalar va ularning eritmalari (oqsillar, polisaxaridlar, kauchuklar, poliamidlar va hokazo). Metallarni elektr yordami bilan «changlatish» usuli Buning uchun kolloid eritmasi olinishi kerak bo’lgan metalldan yasalgan ikki sim dispersion muhitga tushirilib, ularning biri elektr manbaining musbat qutbi bilan, ikkinchisi esa manfiy qutbiga ulanadi, simlar bir-biriga tekkizilib, elektr yoyi hosil qilinadi, so’ngra ular bir-biridan uzoqlashtiriladi. Bu vaqtda metall erituvchi ichida changlana boshlaydi. Barqaror zol hosil bo’lishi uchun ozgina ishqor qo’shiladi. Bu usulda asosan asl metallarni zollari olinadi. Changlatish bilan kolloid eritma hosil qilishdan avval metall bug’lanadi, so’ngra uning molekulalari o’zaro birikib, kolloid eritma zarrachalarini hosil qiladi; shuning uchun ham bu usul kondensatsion usul deyiladi. Keyinroq bu usulni Shvedberg ancha takomillashtirdi. Dispersion muhitda parchalanmaydigan va isitmaydigan ultrayuqori chastotali toklardan foydalanilib, har xil suyuqliklarda turli metallarning zollarini olishga muvaffaq bo’lindi. Shunday qilib, natriy va kaliyning suvsiz efirdagi kolloid eritmasi hosil qilindi.

Adabiyotlar 1. Волцкий A .В., Сергеевская E .С. Teo рия металлургических процессов. - M .: Me т a ллургия, 1996. - 380 с. 2. Филиппов С.И. Teo рия металлургических процессов. - M .: Me т a ллургия, 2000. - 230 с. 3. E син O . A ., Гелд П.В. Физическая химия пирометаллур-гических процессов. I часть. - Свердловск, 1992. – 671 с. 4. Рахимов В.Р. Физикавий ва коллоид кимё. – Т.: Ўқитувчи, 1978. 5. www.misis.ru; 6. http://www.weimar.de; 7. info4ru.de 8. Ленник Г. A ., Пехсин П. O . Современная техника изотермического нанесения покрытий. - M .: Me таллургия, 2000.-123 с. 9. Ганин Н И. Диаграмма состояния металлургических систем. - M .: Me таллургия, 1998. -8 с.

O'xshashlar

Alkanlar. Olinishi, fizik va kimyoviy xossalari

Alkadiyenlarning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari

Alkinlarning olinishi, kimyoviy va fizik xossalari

Levomitsetin va streptomitsitinlar olinishi tuzilishi va xossalari

Kolloidlarning koagulyatsiyasi