Kislorodning olinishi va xossalari - Kimyo - Referatlar

Kislorodning olinishi va xossalari

Yuklangan vaqt:

24.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

41.5 KB

Ko'chirib olish

Kislorodning olinishi va xossalari Kislorod rangsiz va hidsiz gaz, havodan biroz og`ir, -183 o C da qaynaydi. 0 o C da 100 hajm suvda 5 hajm kislorod eriydi. Kislorodning elementlar bilan hosil qilgan birikmalari oksidlar deyiladi. Kislorodning laboratoriya sharoitida olish. Tarkibida kislorod bo’lgan barqaror birikmalarni parchalashga asoslangan. Bunday birikmalar qatoriga Bertolle tuzi, kaliy permanganat, natriy peroksid, simob (II) oksid va boshqalar kiradi. Bu moddalar qizdirilganda parchalanadi va kislorod hosil bo’ladi. Laboratoriyada kislorod olish uchun ko’pincha bertolle tuzi ishlatiladi. U qizdirilganda quyidagi tenglamaga muvofiq ajraladi: 2KClO 3 = 2KCl + 3O 2 Katalizator sifatida marganes (IV)-oksid qo’shilsa, bu reaksiya ancha tezlashadi va pastroq temperaturada ham boradi. Ozon - havorang gaz. Uning suyuqlanish temperatura -251 o C, qaynash temperaturasi -112 o C. Suvda kislorodga qaraganda yaxshi eriydi. Kislorodning olinishi va xossalariga oidlar Asbob va idishlar . 1. Texnokimyoviy tarozi va toshlari 2. Kislorod to’ldirilgan gazometr. 3. Qisqichlari bo’lgan shtativ 4. Gorelka 5. Probka yoki shisha plastinka bilan berkitilgan shisha bankalar yoki slindrlar. (4 dona) 6. Shisha vanna. 7. Chinni kosacha 8. Gaz o’tkazgichli nayi bo’lgan probirka. 9. Tigel qisqich. 10. Moddalarni yondirish uchun temir qoshiqchalar. 11. Probirkalar va ular uchun shtativ. 12. Shisha tayoqcha. Reaktiv va materiallar . 1. Oltingugurt (tayoqchalari). 2. Magniy lentasi 3. Pista ko’mir. (Bo’lakchalari.) 4. Qizil fosfor. 5. Temir. 6. Simob. 7. Marganes (IV)-oksid. 8. Bariy peroksid. 9. Kaliy xlorat 1. Kaliy nitrat. 11. Lakmusli qog`oz. 12. Cho’plar. 13 Kraxmal kleysteri. 14. Qor yoki muz. 1- . Kislorodning olinishi uchun yaxshi maydalangan kaliy xlorat va marganes (IV)-oksid kukunidan olinadi.

Kaliy xlorat bilan ishlaganda ehtiyot bo’lish kerak. Chunki unga yonuvchi moddalar (Qog`oz, ko’mir va boshqalar) ozgina aralashgan bo’lsa, ishlaqalanish yoki qizdirish vaqtida kuchli portlash yuz beradi. Marganes (IV)-oksidga ba’zan organik moddalar aralashib qolgan bo’lishi mumkin. Bularni yo’qotish uchun marganes (IV)-oksid yaxshilab qizdiriladi. Toza quruq probirkaga 0,3 g chamasi KClO 3 soling va probirkani shtativ qisqichiga o’rnating. Probirka tubini oldin sekin va ehtiyotkorlik bilan, so’ng esa qattiqroq qizdiring. Tuz suyuqlanib gaz ajaralib chiqa boshlasa bu gazni sinab ko’rish uchun probirka og`ziga uchi yallig`lanib turgan cho’pni ehtiyotkorlik bilan tushuring. Boshqa bir toza quruq probirkaga 0,3 g kaliy xlorat soling. Probirkani shtativga o’rnating va tuzning mumkin qadar temperaturada suyuqlantiring. Gorelkani olib qo’ying, o’sha zaxotiyoq probirkani yaxshilab qizdiring, probirkada yaxshilab qizdirib olingan MnO 2 poroshogidan soling va probirkaga uchi yallig`lanib turgan cho’pni tushiring. Ikkala da kislorod ajralib chiqish tezligi ikki xil ekanligiga e’tibor bering. Kislorod yig`ish Texnokimyoviy tarozida KClO 3 dan 5 g va qizdirib olingan MnO 2 kukunidan 3 g tortib oling. Ularni chinni kosachada shisha tayoqcha yordami bilan aralashtirib, aralashmani quruq probirkaga soling. Probirkani aralashmasi bilan birga torting. Gaz yig`ish uchun mo’ljallangan slindrni suv bilan to’ldirib, og`zini shisha plastinka yoki probka bilan berkiting. Slindrni to`ntarib, yarmigacha suv solingan vannaga tushiring va suv osti slindrining og`zini oching. Gaz o’tkazuvchi nayning uchini suvdan chiqaring va aralashmani bir tekisda probirkaga yoyib qo’ying, uni qizdira boshlang. Probirkani oldin butun uzunligi bo’ylab asta-sekin qizdiring, so’ngra uni yuqoridan boshlab, kislorod ajralib chiqishi tamom bo’lguncha qizdiring. Qizdirilgan shisha erib ketmasin. Gaz o’tkazuvchi nay og`ziga uchi yallig`langan cho’pni tushish yo’li bilan kislorod ajralib chiqayotganiga qanoat hosil qilgandan so’ng nay og`zini suv to’ldirilgan slindr og`ziga tiqing. Slindrga ichida ozgina suv qolguncha kislorod

to’ldiring. Gaz o’tkazgich nayni suvdan chiqarib oling va shunday keyingina qizdirishni to’xtating (nima uchun). Slindrning og`zini suv ostidayoq shisha plastinka yoki probirka bilan berkitib, uni suvdan chiqarib oling va stol ustiga qo’ying. Huddi shunday qilib, yana uchta slindrga kislorod yig`ing. Aralashma solingan probirkani KClO 3 tamoman ajralguncha qizdiring. tamom bo’lgandan keyin gaz o’tkazuvchi naylarni suvdan chiqaring va so’ngra gorelkani probirka ostiga olib qo’ying. 4 ta idishni to’ldirishga kislorod yetmasa, qolgan idishlarni gazometrdagi kislorod bilan to’ldiring. To’ldirilgan bankalarni uchinchi uchun saqlab qo’ying. KClO 3 va MnO 2 solingan aralashmali probirkani sovutib, so’ngra tortib ko’ring. Ayirma ajralib chiqqan kislorodning og`irligiga teng. 5 g KClO 3 dan nazariy jihatdan qancha kislorod ajralib chiqishini hisoblang. Nazariy jihatdan olinganda hosil bo’lishi mumkin bo’lganiga qaraganda necha % kislorod chiqqanini quyidagi formula bilan hisoblang. Moddalarning kislorodda yonishi Bu uchun ikkita da kislorod to’ldirilgan idishdan foydalaniladi. Temir qoshiqchaga oltingugurtning kichiq bir bo’lagini soling, uni gorelka alangasida yondiring va kislorodli idishga asta-sekin tushiring. Oltingugurtning havoda va kislorodda yonishi har xil bo’lishiga e’tibor bering. Yonish tamom bo’lgandan so’ng idishni berkiting va oltingugurtning yonishidan hosil bo’lgan mahsulotni suvda, chayqatib turib, eriting. Oltingugurt o’rniga ozgina qizil fosfor olib shu ni takrorlang. Kislorodli bankaga yondirilgan magniy lentasini temir qisqich bilan ushlab turing. (yonib turgan magniyga ko’p qaramang, ko’zga zarar qiladi). Yonish tamom bo’lgandan so’ng magniy oksidni suv bilan chayqating. Cho’pga tiqib qo’yilgan po’lat sim uchiga ko’mir kichik bir bo’lagini o’rnating. Ko’mirni gorelka alangasida cho’g`latib, kislorodli bankaga tushiring. Temir uchqun sachratib yonadi.

Olingan moddaning yonishidan hosil bo’lgan oksidlarning eritmalarini qizil ko’k lakmusli qog`ozlar bilan sinab ko’ring. Olingan moddalarning yonish reaksiyasi va hosil bo’lgan oltingugurt, fosfor va magniy oksidlarini suv bilan birikish reaksiyasini tenglamasini yozing.

Adabiyotlar: 1. Q. Axmerov, A. Jalilov, R. Sayfutdinov. Umumiy va anorganik kimyo. Toshkent: “O’zbekiston”, 2003. 2. K. Rasulov, Sh. Mirkomilov, M. Nishonov, M. Sodiqov. Anorganik kimyo. Toshkent: Fan va texnologiya, 2012. 3. К. Расулов, О. Юлдошев, Б. Қораболаев. Умумий ва анорганик кимё. Т.: «Ўқитувчи», 1996. 4. N . A . Parpiyev , X . R . Raximov , A . G . Muftaxov . Anorganik kimyo nazariy asoslari. Toshkent. «O’zbekiston». 2000y 5. Bozorov N.I. Umumiy kimyo. Toshkent: Adabiyot uchqunlari, 2017.-368 b. 6. Raymond Chang.General Chemistry:The Essential Concepts. McGraw-Hill Education; Enland. -2013. 7. Analitical chemistry. 6 th . Edition. Gary D. Christian.University of Washington.2004.848 8. Paula Yurkanis Bruice, ORGANIK CHEMISTRY, New York, USA, 2016 9. O. Fayzullayev. Analitik kimyo. T: Yangi asr avlodi. 2006 y. 10. М . Т . Ғуломов , Т . Норов , Н . Туропов . Analitik kimyo.T.: Ворис нашриёти , 2009 й . 11. Shoymardonov R. Organik kimyodan praktikum. Toshkent - O’qituvchi -1982.

O'xshashlar

Spirtlar, olinishi va kimyoviy xossalari. Efirlar olinishi, xossalari

Kolloidlarning olinishi va xossalari

Alkanlar. Olinishi, fizik va kimyoviy xossalari

Alkadiyenlarning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari

Alkinlarning olinishi, kimyoviy va fizik xossalari