Kolloidlarning o’zaro koagulyatsiyasi - Kimyo - Referatlar

Kolloidlarning o’zaro koagulyatsiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

59 KB

Ko'chirib olish

Kolloidlarning o’zaro koagulyatsiyasi Reja 1. Kolloidlarning kolloidlar ta‘siridan koagulyatsiyalanishi. 2. Kolloidlarning isitish ta‘siridan koagulyatsiyalanishi. 3. Kolloid sistemalarning struktura hosil qilishi. 4. Dispers sistemalarning barqarorligini oshirish muammolari. 5. Koatservatsiya hodisasi. 6. Yuqori molekulyar birikmalar eritmalarining himoyaviy ta‘siri.

1. KOLLOIDLARNING KOLLOIDLAR TA‘SIRIDAN KOAGULYATSIYALANISHI. Kolloidlarning kolloidlar bilan koagulyatsiyalanishi (o’zaro koa gulyatsiya) ularning zaryadiga va kontsentratsiyasiga bog’liq bo’ladi. Masalan, AgI ning musbat va manfiy zollari o’rtasida (ular ekvivalent miqdorda olinganda) bo’ladigan o’zaro koagulyatsiyani quyidagi sxema bilan ko’rsatish mumkin: [nAgI] · xI - + [nAgI] · xAg + → (2n + x) AgI Agar musbat zaryadli zoldan ortiq miqdorda qo’shilgan bo’lsa zol batamom koagulyatsiyalanmaydi: [mAgI] · xAg + + [nAgI] · yI - → (m+n) + y) · AgI · (x-y) Ag + natijada zol musbat zaryadli bo’ladi. Ichiladigan suvni tozalash uchun kolloidlarning o’zaro koagulyatsiyalanish hodisasidan foydalaniladi. Suvdagi organik moddalar manfiy zaryadli bo’ladi. Suvga xlor qo’shilib, bakteriyalar o’ldirilgandan keyin, suvga oz miqdorda alyuminiy sulfat qo’shiladi. Bu tuz gidrolizlanadi. Hosil bo’lgan gidroksidning musbat zaryadli kolloid suvda gi organik moddalarning manfiy zaryadli kolloidlarini koagulyatsiyalaydi. Natijada hosil bo’lgan koagulyatlar cho’kadi, suv esa tiniydi. 2. KOLLOIDLARNING ISITISH TA‘SIRIDAN KOAGULYATSIYALANISHI. Kolloid eritmalar isitilsa, ba‘zan tez koagulyatsiyalanadi; ba‘zan isitish kam ta‘sir etadi. Umuman, kolloidlar qaynatilganda zolning zaryadi kamayadi, eritmada zarracha va ionlar o’rtasidagi muvozanat buziladi: eritma qizdirilganda kolloid zarrachalar ionlarni yomon adsorbilaydi; natijada ularning zaryadi kamayadi va bunday zar rachalar bir-biri bilan uchrashib, koagulyatsiyalanadi. 3. KOLLOID SISTEMALARNING STRUKTURA HOSIL QILISHI. Kolloidlarning mitsellalari ikki xil shaklda: 1) simmetrik mi tsellalar

(masalan, sharsimon mitsellalar) va 2) asimmetrii mitsellalar (masalan, tekis plastinkasimon, chuziq tayoqchasimon va hokazo shakllardagi mitsellalar) bo’ladi. Mitsellaning shakli mitsella yadrosining kristallik tuzilishiga bog’liq chunki yadro tarkibiga kiruvchi atom yoki molekulalar ma‘lum tipdagi kristallik panjaraga ega. Asimmetrik zarrachalardan iborat kolloid sistemalar alohida xu-susiyatga ega: bu sistemalar ichida tursimon strukturalar hosil bo’la di. Asimmetrik zarrachalar shu bilan farq qiladiki, ularni qurshab olgan solvat qobiq ya‘ni erituvchi molekulalaridan iborat qobiq bir tekis taqsimlangan bo’lmaydi: zarrachaning bir qismi ko’proq bir qismi esa kamroq solvatlangan bo’ladi. Zarrachalar o’zaro to’qnashganda ular uzlarinint kamroq solvatlangan qismlari bilan bir-birini tortadi. Ana shuvday tortishuv natnjasida xuddi ko’pikka o’xshash tursi mon strukturalar hosil bo’ladi. 4. DISPERS SISTEMALARNING BARQARORLIGINI OSHIRISH MUAMMOLARI. Dispers sistemalarning barqarorligini oshirish muammosini hal qilishda P.A.Rebinderning strukturalar hosil bo’lish va sirt-aktiv moddalarning ta‘sir etishiga oid ilmiy ishlari katta ahamiyatga ega bo’ldi. Agar kolloid sistemaga oz miqdor sirt-aktiv modda qo’shilsa, sirt-aktiv modda ikki xil ta‘sir etashi mumkin; ko’p hollarda dispers fazada peptizatsiya ro’y beradi, ya‘ni koagulyatsiyaviy struktura hosil bo’lishida ishtirok ztadigan mayda zarrachalar soni sust va koagulyatsiya pasayadi. Sistemaning mexanikaviy mustahkamligi Pm sirt-aktiv qo’shimcha kontsentratsiyasi S ning ortishi ortishi bilan ortadi. Ba‘zi hollarda, masalak, kristallanish jarayonida sirt-aktiv modda qo’shilsa, uning molekulalari yayagi hosil bulayotgan faza kurtaklarida adsorbtsiyalanib, kristallar shaklini o’zgartiradi, natijada kristallning o’sishi sekinlashadi. Shu bilan sestomaning disperslik darajasi ortib, hosil bo’ladigan kristall strukturaning mustahkamligi kuchayadi. Lekan sirt-aktiv modda ko’p miqdorda qo’shilsa, zarrachalar sirtidagi adsorbtsiyaviy qavatlar batamom to’yinib ketadi. Natijada sistemaning

mustahkamligi pasayadi. Bu yerda boradigan ikki qarama-qarshi jarayoning yig’indi effekti 3-chiziq bilan tasvirlangan. Bu chiziqdan ko’rinadiki, sirt-aktiv modda ma‘lum kontsentratsiyada qo’shilganida sistema maksimal mustahkamlikka ega bo’ladi. Bu xulosa nihoyatda katta amaliy ahamiyatga sazavor bo’ldi. Masalan, qovushoq qurilish materiallari (tsement, ohak va gips) turli sirt-aktiv qo’shimcha (plastifikator-kaltsiy lmgnosulfat, olein kislota va hokazolar) qo’shilganida o’zining barqarorligini oshi radi. 5. KOATSERVATSIYA HODISASI. Ba‘zida YuMB eritmalarining harorati va rN qiymati o’zgartirilganda yoki unga quyi molekulyar modda qo’shilganda koatservatsiya hodisasi ro’y beradi. Bunda bir-biridan izolyatsiyalangan makroskopik tomchilar zoldan ajraladi. Har bir tomchi, o’z navbatida, ultramikroskop tomchilar majmuidan tashkil toptan bo’ladi. Yirikroq tomchilar o’zaro birikib, oddiy ko’z bilan ko’rish mumkin bo’lgan darajada yiriklashadi va jarayon sistemaning ikki qavatiga ajralishi bilan tugallanadi. Ko atservatsiya jarayoni qaytardir. Ularning bu xususiyati elektrolit kontsentratsiyasining kamayishi, rN va haroratning o’zgarishi bilan yuz bera di. Koatservatsiya hodisasi qarama-qarshi zaryadli zollar, masalan, oqsil va letsitin, oqsil va nuklein kislotalar o’zaro aralashtirilganda sodir bo’lishi mumkin. Har xil zaryadli zollar aralashtirilgandagi koa tservatsiya kompleks koatservatsiya deyiladi. Koatservatsiya biologik jarayonlarda - protoplazmada katta rol o’ynaydi. Olimlardan Oparin nazariyasiga ko’ra, dastlabki tirik organizmlarning paydo bulishida koa tservatsiya muhim ahamiyatga ega bo’lgan. 6. YUQORI MOLEKULYAR BIRIKMALAR ERITMALARINING HIMOYAVIY TA‘SIRI. Gidrofob zollar oz miqdorda qo’yilgan elektrolit ta‘siridan koagulyatsiyalanadi. YuMB eritmalari esa elektrolitlar ta‘siriga barqarordir. Gidrofob zollarga YuMB eritmalari qo’shilsa, gidrofob zollar elektrolit ta‘siridan koagulyatsiyalanmaydi. Bu hodisaga YuMB ning himoyaviy ta‘siri deyiladi.

Masalan, oltinning gidrofob zoliga oz miqdorda jelatin qo’shilsa, oltin zoli barqaror bo’lib qoladi. Bu zolga koagul yatsiya chegarasidan ortiqcha miqdorda elektrolit qo’shilsa yoki uzoq vaqt saqlansa ham koagulyatsiyaga uchramaydi. Odatda liofil harakterdagi YuMB (sirt-aktiv moddalar) himoyaviy ta‘sirga ega bo’ladi. Himoyaviy ta‘sir oltin, rubin va temir oonlari degan o’lchov birliklarida o’lchanadi. Oltin soni deb 10 ml kizil rangli oltin zolining 1 ml 10% li natriy xlorid elektrga nisbatan barqarorligini saqlash uchun qo’shilishi kerak bo’ladigan YuMB ning milligramm miqdoriga aytiladi. Turli YuMB ning himoyaviy ta‘siri turlichadir. Turli YuMB larning oltin, rubin va temir sonlari quyidagi 6-jadvalda berilgan. 6-jadval Himoyaviy ta‘sir Yuqori molekulyar birikma Oltin soni, mg Rubin soni, mg Temir soni, mg Jelatina 0,008 2,50 5,0 Natriy kazeinat 0,01 0,40 - - - Gemoglobin 0,25 0,80 - - - Tuxum albumini 2,50 2,00 15,00 Крахмал 25,0 20,00 20,00 Jadvaldan ko’rinib turibdiki, jelatina va natriiy kazeinat eng katta, kraxmal esa eng kichik himoyaviy ta‘sirga zga. Zigmonda nazariyasiga ko’ra himoyaviy ta‘sir mexanizma gidrofob zol zarrachalari bilan YuMB zarrachalari o’rtasidagi o’zaro adsorbtsiya bilan tushuntiriladi. Kattaroq o’lchamdagi gidrofob zol zarrachasi o’z sirtida kichikroq o’lchamli YuMB makromolekulasini solvat (gidrat) qavati bilan birgalikda adsorbtsiyalab, liofil (gidrofil) xossasiga zga bo’lib qoladi. Natijada gidrofob zol zarrachalari o’zaro birikish, ya‘ni agregatlar hosil qilish xossasini yo’qotadi. Kolloidlarning himoyaviy ta‘siri inson va hayvon organizmida sodir bo’ladigan qator fiziologik jarayonlarda muhim rol o’ynaydi. Masalan, qonda

oqsidlar va boshqa birikmalarning himoyaviy ta‘siri kamayishi natijasida buyrakda, jigarda va organizmning boshqa a‘zolarida toshlar hosil bo’lishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar . 1. С.Е.Воютский. «Курс коллоидной химии». М. 1973. 2. X.R.Raximov. «Fizik va kolloid ximiya». Toshkent. « O’q ituvchi». 1978 y. 3. S.A.Balezn. «Fizik va kolloid kimyodan amaliy mash g ’ulotlar». Toshkent. « O’q ituvchi». 1969 y. 4. N. Q .Mu h ammadiev, I.M.Ergashev. «Fizikaviy va kolloid kimyodan amaliy mash g ’ulotlar». Samar q and. 2000 y. 5. SH.N.Nazarov. «Fizik va kolloid ximiya». Toshkent. « O’q ituvchi». 1989 y. 6. К.И.Евстратова, Н.А.Купина, Е.Е.Малахова. «Физическая и коллоидная химия». М.: «Высщая школа». 1990. 7. В.И.Захарченко. «Сборник задач и упражнений по физической и коллоидной химии». М.: Просвешение. 1978. 8. О.С.Гамеева. «Сборник задач и упражнений по физической и коллоидной химии». М.: «Высщая школа». 1966. 9. K.S.A h medov. «Kolloid ximiya». Toshkent. 1990 y.

O'xshashlar

Kolloidlarning koagulyatsiyasi

Kolloidlarning olinishi va xossalari

Koagulyatsiya mexanizmi va tezligi

Molekulalarning o’zaro ta‘sirlanish turlari

Kimyoviy bog’lanish, molekulalarni o’zaro ta’sirlanish turlari