logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Kimyo
  4. Diyen uglevodorodlar

Diyen uglevodorodlar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

62.0107421875 KB
Ko'chirib olish
Diyen uglevodorodlar Diyenlarning nomlanishi, sinflanishi, izomerlanishi. Diyenlarni olish usullari. 1,3-diyenlar. Kon’yugirlangan qo‘sh bog‘larining elektron tuzilishi. Allen turidagi diyenlar. Tuzilishi. Diyenlarning kimyoviy xossalari: galogenlarning, vodorod galogenidlarning elektrofil birikishi. Diyen sintezi. Polimerlanish reaksiyalari. Tabiiy va sun’iy kauchuk. Diyenlarning ishlatilishi Molekulasida ikkita qo‘sh bog‘ tutgan birikmalarga diyen uglevodorodlar deyiladi. Umumiy formulasi C n H 2n-2 . Molekulada qo‘sh bog‘ning bir-biriga nisbatan joylashishiga qarab, diyenlar uch turga bo‘linadi. 1. Allen turidagi diyen uglevodorodlar. M-n:  C  C  C  CH 2  C  CH 2 allen, propadiyen CH 3 -CH  C=CH 2 metilallen, butadiyen-1,2 2. Konyugirlangan bog‘ tutgan diyen uglevodorodlar. M-n: 3. Ajratilgan qo‘sh bog‘ tutgan diyen uglevodorodlar. Qo‘sh bog‘lar bir-biridan (CH 2 ) guruhlar orqali ajratilgan bo‘ladi. CH 2 =CH-CH 2 -CH=CH 2 divinilmetan, pentadiyen-1,4 CH 2 =CH-CH 2 -CH 2 -CH=CH 2 diallil, geksadiyen-1,5 Bu tur birikmalar o‘zining xossalari bilan alkenlarga o‘xshab ketadi. Diyenlar tabiatda polimer holida uchraydi. Ayniqsa ismaloq o‘ti, geveya daraxtining shirasida izopren kauchuk holida uchraydi. Diyenlar asosan sintez qilib olinadi. 1.Allen turidagi diyenlar olishning umumiy usuli: + ZnBr2 CH2=C=CH2 Zn CH2=CBr-CH2Br -HBr CH3CH2ONa СН2Br-CHBr-CH2Br2.Ajratilgan qo‘sh bog‘ tutgan diyenlarni allil galogenidlarga metallar ta’sir ettirib olinadi: (CH2=CH-CH2)2 + MeX2 2CH2=CH-CH2X + Me 3. Konyugirlangan qo‘sh bog‘ tutgan diyenlarni sintez qilish usullari. a) Alkanlardan degidrogenlash bilan olish: CH 2 =C-CH=CH 2 CH 3 -H2 Al2O 3 , Cr 2O 3 CH 2 =CH-CH=CH 2 Al2O 3 , Cr 2O 3 , Cu + 2 CH 3 -CH-CH 2 -CH 3 CH 3 CH3 CH 2 CH 2 CH 3 -H 2 b) Glikollardan olish: CH2OHCH2CH2CH2OH CH2=CH-CH=CH2 H3PO4 - H2O v) Atsetilen asosida diyenlar olish: g) Propilendan va chumoli aldegididan sintez qilish. CH2=CH-CH=CH2 Н+, HgO СН3-СН-СН2-СН2ОН ОН СН3-СН=СН2 + СН2О -H2O d) Lebedev S.V. usuli bo‘yicha olish: + H 2 Co 400- 500 ZnО, MgO, Al2O 3 2CH 3 CH 2 OH CH 2 =CH-CH=CH 2 + 2H 2 O Allen, divinil, izopren gaz moddalar. Allen molekulasi o‘ziga xos tuzilishga ega bo‘lib, undagi to‘rtta vodorod atomlari ikkita o‘zaro perpendikulyar tekisliklarda yotadi. Uchta uglerod atomlari har xil gibridlanish holatida bo‘lib, to‘g‘ri chiziqda yotadi: С С С Н Н Н Н sp2 sp sp2Allen turidagi diyenlar birikish va polimerlanish reaksiyalariga oson kirishadi: Bu diyenlar ichida konyugirlangan bog‘ tutgan birikmalarning ahamiyati katta. Bunday diyen birikmalarning ikkita qo‘sh bog‘i bitta qo‘sh bog‘dek reaksiyaga kirishadi. Bu bog‘larning uzunligi oddiy va qo‘sh bog‘larning uzunligidan farq qiladi: C C C c 0 , 1 3 5 н м 0 , 1 3 5 н м0 , 1 4 6 н м Diyenlar uchun birikish reaksiyasi xarakterli: Reaksiyaning borishiga erituvchi, harorat va reagent ta’sir qiladi. Gidrogenlash. 1,3-Alkadiyenlarni alkenlarga yoki alkanlargacha qaytarish mumkin. СН2=СН-СН=СН2 + Н2 Ni CH2=CH-CH2CH3 CH3-CH=CH-CH3 H2 Ni CH3CH2CH2CH3 Alkadiyen-1,3 ga elektrofil reagentlar oson birikadi: Diyenlarning polimerlanishi natriy metali yoki metallorganik birikmalar ta’sirida boradi:n n кат. кат. -C H2-C =CH-C H2- CH3 nСН2=С-СН=СН2 CH3 -C H2-C H=CH-C H2- nСН2=СН-СН=СН2 Tabiiy kauchuk sis-poliizoprenning polimeridir: CH 2 CH3 CH 2 CH 2 CH 2 H ÑH3 H Diyen uglevodorodlar asosan sintetik kauchuk olish uchun ishlatiladi. Adabiyot:1. O.YA.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola». 1990. S. 130-143. 2. A.N.Nesmeyanov, N.A.Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. Kniga 1. M.: 1969. S. 2 86-302. 3. Dj.Roberts, M.Kaserio Osnoviy organicheskoy ximii. Chast 1. M.: «Mir», 1978. S. 286-305. 4. A.Terney Sovremennaya organicheskaya ximiya. T. 1. M.: «Mir», 1991. S. 495-535. Q.N. Axmedov, X.Y. Yo‘ldoshev Organik kimyo usullari. I-qism. T.: «Universitet». 1998. 53-55 b.

O'xshashlar

Diyen uglevodorodlari
Alitsiklik uglevodorodlar
Aromatik uglevodorodlar benzol
Aromatik alisiklik uglevodorodlar
Alkinlar (asetilen uglevodorodlar)