Абдуҳамид Ғофурович Маҳсумов - Kimyo - Referatlar

Абдуҳамид Ғофурович Маҳсумов

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

27.060546875 KB

Ko'chirib olish

Абдуҳамид Ғофурович Маҳсумов Абдуҳамид Маҳсумов 1936 йил 10 март куни Тошкент шаҳрининг Чигатой (ҳозирги Фаробий) кўчасида дунёга келди. У 1944 - 1954 йилларда 111-мактабда таҳсил олди. 1954 йилда Ўрта Осиё Политехника институтининг кимё-технология факультетига ўқишга кириб, 1959 йилда тугатди ва «Ўсимлик ёғлари технологияси» мутахассислигига эга бўлди. Ўша йили ЎзФА «Полимерлар кимёси» илмий- текшириш институтига йўлланма билан ишга юборилди ва ўз меҳнат фаолиятини катта лаборантлик лавозимида бошлади. Абдуҳамид Маҳсумов 1961 йилда Москвадаги собиқ Иттифоқ ФАнинг академик А.Н.Несмеянов номидаги «Элементоорганик бирикмалар» илмий- текшириш института аспирантурасига киради. Академик В.В.Коршак ва профессор А.М.Сладковларнинг илмий раҳбарликларида «Таркибида учбоғ сақланган полиэфирларнинг синтези ва хоссалари» мавзусидаги номзодлик диссертациясини тайёрлади ва 1964 йилда уни муваффақиятли ҳимоя қилади. Абдуҳамид аспирантурадаи сўнг Тошкентдаги Ўз ФА «Пахта целлюлоза технологияси» илмий-текшириш институтида кичик илмий ходим, 1964 йилда катта илмий ходим лавозимида ишлади. Уша йили Ўрта Осиё нефтни қайта ишлаш илмий-текшириш института (СредазНИИНП)га ўтди ва катта илмий ходим бўлиб ишлади. 1968 йилда шу институтнинг «Органик синтез» лабораторияси мудири лавозимига сайланди. Среда в ниинп директори, академик, ўз замонининг етук кимёгари Абдулла Султонович Султонов илмий ишларини бажа- риш ва ривожлантиришда Абдуҳамид Ғофуровичга катта эътибор қаратди ва шарт- шароит яратиб берди. Шу сабабли унинг Средаз НИИНПдаги 6 йиллик фаолияти серкирра ва сермазмун бўлди, натижада у 7 нафар кимё фанлари

номзодларини тайёрлади, 75 дан ортиқ илмий мақолалар ва 50 дан ортиқ ихтиролар эълон қилди. 1971 йилда Абдуҳамид Маҳсумов ТошМИ «Органик кимё» кафедрасига доцент лавозимига ишга ўтади 1972 йилда шу кафедрага мудир бўлиб сайланди. Кафедрада ўкув, ўқув - услубий жараён яхши йўлга кўйилди, илмий ишлар бошлаб юборилди ва тез орада кафедра институтнинг энг илғор кафедрапаридан бирига айланди. Абдуҳамид Маҳсумов Тиббиёт институтида ишлаш фаолияти давомида академик КА.Зуфаров, академик У.О.Орипов, профессор О.С.Маҳмудов, профессор. Н.Х.Шомирзаев, академик Т.О.Даминов (институт ректорлари) раҳбарлигида кафедрани бошқарди. Улар «Биоорганик ва биоанорганик кимё» кафедрасини зарур асбоб- анжомлар, кимёвий ашёлар ва реактивлар, таълим ва илмий-техникавий жиҳозлаш юзасидан жуда катта ёрдам ила қўллаб - қувватлаб келдилар. Бу ўринда шуни таъкидлаш керакки, кафедра ўқув, ўқув-услубий, илмий- тарбиявий ишлар бўйича институтнинг мусобақа ва танловларида ўнлаб маротаба ғолиб бўлди ва қимматбахо мукофотлар билан такдирланди. Органик кимё соҳасининг ўткир билимдони ва айни вақтда шу фан фидойиси бўлган Абдуҳамид Ғофурович ижодкор, янгилик яратувчи олим, тажрибали педагог, мохир устоз, меҳрибон мураббий сйфатида талабаларга, ёш ихтирочи, академик лицейлар ва тиббиёт коллежлари ўқитувчилари, малака ошириш курслари тингловчиларига кимёдан сабоқ беришдаги ва мазмунли маърузалари билан ҳурматга сазовордир. Абдуҳамид Маҳсумовнинг замонавий педагогик ҳамда услубий салоҳияти ва самарасини куйидагилар билан тавсифлаш мумкин: у фақат бошқаларни ўқитиш билан чекланмасдан, билими ва малакасига доимо эътибор беради. Кафедра ходимлари билан биргалиқда 190 дан ортиқ ўқув кўлланма, услубий кўлланма, маъруза матнлари, услубий тавсиянома ва бошка кўрсатмалар чоп этди. Тиббий олий таълим муассасалари талабалари учун биринчи бўлиб узбек тилида «Биоорганик кимё» дарслигини тайёрлади ва нашр эттирди. Шогирдлари, профессорлар А.Ж.Жўраев ва

У.А.Болтабоевлар билан биринчи бўлиб биоорганик кимёдан 4- тоифадаги электрон дарслик яратди ва муаллифлик гувоҳномасини олди. Турли миқёсдаги илмий-амалий ва ўкув-услубий анжуманларда «Кимё фанини ўқитиш услубиятлари ва муаммо- лари» мавзусида 70 дан ортиқ маърузалар билан қатнашди. Кафедра ходимлари билан биргалиқда «органик кимё» соҳасида қилинган 110 дан ортиқ ихтироларни ўқув жараёнига жорий қилиш билан бирга янги, илғор педагогик технологиялар, ўқитиш методикаларини ўқиш жараёнига киритди. У ҳамкасбларидан ўқув жараёнини ташкил этишда баъзи бир муомала кўникмаларини, мустақил қарорларни кабул қилишни, ўз фаолияти натижаларини танқидий баҳолашни талаб қилди. Абдуҳамид Маҳсумов 42 йиллик педагогик фаолиятида мамлакатимизнинг ижтимоий-сиёсий, иқтисодий ва маданий ҳаётида содир бўлаётган туб ўзгаришлар, истиқболдаги улкан вазифаларни кенг ва чукур англаган, таҳлил қилган ҳолда талаба ёшларни миллий истиқлол ғояси асосида тарбиялашга амалий ва маъруза дарсларда, машғулотлардан ташқари вақтда ҳамда талабалар уйларида катта аҳамият берди ва ушбу маънавий - маърифий ишларда доимо олдинги сафларда бўлди. Чукур билим эгаси, сермаҳсул олим Абдуҳамид Ғофурович кафедрада илмий - изланиш ишларини юқори сифат ва савияда олиб боришга эришди ва бунинг натижасида синтез қилинган янги биологик фаол моддалар сонини ҳозирги кунда 25000 та га етказди. Яратилган кимёвий бирикмаларнинг биологик, физиологик, фармакологик ва бошка хоссаларига эътибор қаратсак, улкан илмий изланишларнинг илк бор синтези таркибида уч боғ ва «ОН» гурухини сақлаган тўйинмаган спирт - пропаргил спирти асосида янги усуллар яратилганлигини ҳамда адабиёт ва патентларда маъ-лум бўлмаган янги бирикмалар синтез қилинганлигини кўрамиз. Ҳозирги замонавий нозик органик синтез кимёси албатта бошка фанлар ва соҳалар билан биргаликда ривожлантирилади. Барча синтез қилинган бирикмаларнинг бирор-бир хоссаларини аниқлаш учун уларнинг турли биологик, физиологик, техник ва бошқа хоссалари ўрганилади. Натижада

бирон-бир хусусиятга эга бўлган сон-саноксиз юкори самарали, ракобатбардош фаол моддалар аниқланади ва улар тегишли соҳаларда қўлланилади. Абдуҳамид Ғофурович яратган 40 дан ортик биологик, фармакологик бирикмалар халқ хужалигининг турли соҳаларида амалиётга татбиқ этилди. 2007 йилда Абдуҳамид Маҳсумов Низомий номидаги Тошкент Давлат Педагогика университетиникг «Киме ва уни ўқитиш методикаси» кафедрасига профессор лавозимига ишга ўтди. Университетда ҳам юқори унум билан бой миллий маданий -тарихий анъаналарга ва халқимизнинг интеллектуал меросига ҳурмат билан қараган ҳолда фаолият кўрсатиб келмокда. Бакалавр ва магистрларга иамунали маърузалар ўқимоқда, илмий ишлар юқори даражада олиб борилмоқда. 6 йил ичида 330 дан ортик илмий ишлар чоп қилдирди, ёшларни илмий ишларга жалб қилди, 300 дан ортиқ ёшлар мақолалар чоп килишди ва қилишмокда. Профессор Абдуҳамид Ғофурович Маҳсумовнинг илмий изланишлари натижалари 1680 та ишда ўз аксиии топди. У 1100 дан ортик илмий мақолалар, 300 та ихтиро ва патентлар, 6 та дарслик, 200 дан ортиқ ўқув- услубий қўлланмалар муаллифидир. Унинг 50 йиллик илмий - педагогик иш фаолияти раҳбарлиги остида 7 та докторлик, 40 та номзодлик диссертациялари ҳимоя қилинди. 1979 Йилда илмий ишларда зришган ютуқларини инобатга олиб, унга «Ўзбекистонда хизмат кўрсатган ихтирочи» унвони берилди. 2000 йилда «Йилнинг энг яхши илмий раҳбари» ва 2002 йилда «Йилнинг энг яхши мураббийси» унвонларига сазовор бўлди.

Адабиётлар: 1.Каримов И.А. “Ўзбекистон ХХI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид ва барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари.”Т. 1997 105-128 бетлар. 2.Тўхтаев А. “Экология” Т. Ўқитувчи-1998. 3.Ғуломов М. Жўраев Й. “Экология. Жиноят ва жазо” Т. 1991 4.Алимов Т.А. Рафиқов А.А. “Экология хатолик сабоқлари” Т. “Ўзбекистон”1991

O'xshashlar

Неъматжон Мадихонов

Ғаффор Раҳмонбердиевич Раҳмонбердиев

Ҳамидилла Нигматович Арипов (1940-2000)

Анвар Кабирович Абдушукуров

Сайдиахрал Тўхтаевич Тўхтаев