Жисмоний тарбиянинг гигиеник аҳамияти - Jismoniy tarbiya - Referatlar

Жисмоний тарбиянинг гигиеник аҳамияти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

42.5 KB

Ko'chirib olish

Жисмоний тарбиянинг гигиеник аҳамияти Режа: 1. Гигиенанинг асосий мақсади ва вазифаси. 2. Жисмоний тарбия гигиенасининг мақсади, вазифаси ва мазмуни. 3. Жисмоний тарбиянинг саломатликка таъсири.

Гигиена – бу саломатлик тўғрисида, уни сақлаш мустаҳкамлаш ҳамда теварак атрофдаги омилларнинг унга кўрсатадиган зарарли таъсирини бартараф этиш воситалари ва методлари тўғрисидаги фандир. Гигиена иқлимни, микроиқлимни, ҳавонинг, сувнинг ва тупроқнинг ҳолатини овқатланиш шароитларини кийим-кечак, турар-жой, меҳнат ва дам олишга қуйиладиган шартларни жисмоний тарбия ҳамда спорт машғулотлари ўтказиладиган шарт-шароитларни ва бошқа бир масалаларни ўрганади. Одамнинг меҳнат, дам олиш ва спортдаги фаолиятларини ҳаммасини гигеник жиҳатдан уларни тартибга солиб турилади. Одам саломатлигига таъсир кўрсатадиган омилларни нормаллаштириб яъни уларнинг дозасини белгилаб туриш гигиеник фаннинг асосий мақсади ҳисобланади. Гигиеник нормалар чеклаб қуйиладиган (масалан: ҳавода, сувда, тупроқда зарарли моддаларнинг йўл қуйиши мумкин бўлган миқдорини белгилаш шаклида) ёки оптимал ҳолатга келтириш (масалан: жисмоний нагрузкалар овқат рационининг оптимал дозаларини белгилаш) ҳарактерида бўлиши мумкин. Тавсия этилган гигиник нормалар қонуний йўл билан мустаҳкамланади ҳамда санитария инспекцияси органлари томонидан назорат қилиб турилади. Гигиенада турли фан соҳалари – социология. демография, климаталогия, физиология, микробиология, физика, химия соҳаларида қулланиладиган методлар ва методикалардан фойдаланилади. Жисмоний тарбия гигиенаси – гигиена фанининг бўлимларидан биридир. Жисмоний тарбия ва спорт машғулотларидан одам саломатлигини сақлаш ва мустаҳкамлаш мақсадида самаралироқ фойдаланиш учун ўша машғулотлар воситаларини, методларнинг ҳамда шарт-шароитларини илмий жиҳатдан асосланган ҳолда нормага солиб туриш жисмоний тарбия гигиенасининг мазмунини ташкил этади. Жисомний тарбия гигиенаси машғулотларнинг самаралироқ методларининг ва энг қулай шарт- шароитларини асослаб бериш учун жисмоний машқлар одамлар соғлиғига қандай таъсир кўрсатишини ва улар соғлиғини мустаҳкамлашга қай даражада хизмат қилишини ўрганади.Жисмоний тарбия гигиенасининг аҳамияти фан

техника революцияси даврига келиб анча ортди. Агар 19 асрнинг охири ва 20 асрнинг бошларида одамлар соғлиғини ва ҳаётини сақлашда санитария гигиенанинг оммавий тарзда тарқаладиган юқумли касаллликларнинг олдини олишга қаратилган тадбирлари (водопроводлар қуриш, канализация ўрнатиш, шаҳарларни тоза тутиш ва бошқалар) асосий рол ўйнаган бўлса ҳозирги вақтда аҳолини касалланиши ва ўлими структурасида юрак-томир касаллликлари, мода алмашинуви, асаб системаси касалликлари етакчи ўрин тутади. Бундай касалликларни пайдо бўлишида касаллик ҳавфининг асосий омили сифатида гиподинамия ката рол ўйнайди. Шунинг учун ҳам гиподинамиянинг олдини олиш мақсадида жисомний машқларнинг қўлланилиши гигиенада етакчи аҳамият касб этади. Жисмоний тарбия гигиенасининг вазифалари қуйидагилар ҳисобланади: Одамнинг жисмоний ҳолатига хос бўлган мезонлар буйича унинг саломатлигига модел параметрларини нормалаштириб туриш (жисмоний ривожланиш, жисмоний тайёргарлик даражаси, чиниққанлик), жисмоний нагрузкаларни нормага солиб туриш (структура, хажм, интенсивлик), фақат гиподинамиянинг олдини олиш билан чекланмай шу билан бирга, сиҳат- саломатликнинг модел даражасига эришиш ва уни сақлаб туриш учун унга оптимал даражада машқ таъсири кўрсатишини таъмин этадиган чиниқтирувчи тадбирлар; машқ ва мусобақа нагрузкаларини, дам олиш, овқатланиш, ката спортда тикланиш тадбирлдарини муайян тартибга солиб туриш; жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари шарт-шароитларини (иқлим ва микроиқлим, спорт иншоотлари ва жиҳозлари, кийим-кечаклар ва бошқалар) саломатликка қулай таъсир қурсатишига ёрдам берадиган тарзда нормага солиб туриш. Одамлар саломатлигини сақлаш ва мустаҳкамлаш жисмоний тарбиянинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. Саломатлик деганда одам организмининг шундай бир ҳолати тушуниладики, бунда унинг барча

функциялари ташки муҳит билан мувофиқлаштирилган бўлади ҳамда унда қандайдир касалликлар билан боғлиқ бўлган ўзгаришлар кўзга ташланмайди. Жисмоний тарбия тушунчаси саломатликни яхшилаш ва жисмонан баркамолликка эришишда ўсиб бораётган организмга таъсир этиш системаси сифатида тасаввур этилган. Организмнинг касаллилк омилларининг таъси- рига нисбатан барқарорлиги, ташқи муҳит ноқулай тарзда ўзгарган пайтларда саломатликни ҳамда иш қобилиятини сақлай билиш – саломатлик даража- сини кўрсатувчи белгилар ҳисобланади, яъни саломатлик даражаси одамнинг адаптацион (мослашиш) имкониятлари қандай эканлиги билан белгиланади. Одамнинг саломатлик даражаси қанчалик юқори бўлса, унинг турли юқумли касаллилкларга, паст ва юқори ҳароратга. Жисмоний ишларга бўлган чидамлилиги ҳам шунчалик барқарор бўлади.Саломатлик учун жисмоний ишга қобилият чиниққанликнинг оптимал даражаси зарур бўлади. Жуда юқори даражадаги жисомний иш қобилиятига ката спорт орқали эришилади. Бу эса одамда барча функционал система-ларнинг зўриқишини тақазо этади ҳамда унинг иммунитети пасайишига ва каслликларга бардоши сусайиб кетишига ҳам олиб келиши мумкин. Организмнинг функционал резервларидан ортиқ даражадаги зўриқишларни енгиб ўтиш вақтида ҳаддат ташқари толиқиш ҳоллари рўй бериб одамнинг ҳолдан тойиб қолиши сингари ҳолатлар ҳам кузатилиши мумкин. Амалий жиҳатдан соғлом бўлган кишиларда уларнинг саломатлик даражасини аниқ белгилаш мақсадга мувофиқдир. Бу эса соғломлаштириш тадбирлари комплексини, шу жумладан жисмоний тарбия факторларини Яна ҳам мақсадга мувофиқроқ равишда режалаштириш имконини беради.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Я.С.Вайнбаум, «Жисмоний тарбия гигиенаси» Тошкент «Ўқитувчи» нашриёти, 1988 йил. 2. А.А.Минх, И.Н.МАлишева, «Умумий ва спорт гигиенаси асослари» Ўзбекистон «Медицина» нашриёти, 1981 йил. 3.Э.Махмудов, Б.Аминов, Ш.Қурбонов, «Ўсмирлар физиологияси ва мактаб гигиенаси», Тошкент «Ўқитувчи» нашриёти, 1984 йил.

O'xshashlar

Жисмоний тарбия машғулотларида жисмоний нагрузканинг гигиеник характеристикаси

Жисмоний тарбиянинг келиб чиқиши

Ҳар томонлама жисмоний тайёргарликнинг аҳамияти

Бошланғич синф ўқувчиларнинг гармоник ривожланишида жисмоний тарбиянинг роли

Мактабда спорт байрамининг аҳамияти ва уни мактаб ўқувчиларининг жисмоний тарбиясидаги ўрни