Ta`lim va tarbiya ishlarining gigienik asoslari va o`quv maskanlarining o`quv-ishlab chiqarish ustaxonalarida gigienik talablar - Jismoniy tarbiya - Referatlar

Ta`lim va tarbiya ishlarining gigienik asoslari va o`quv maskanlarining o`quv-ishlab chiqarish ustaxonalarida gigienik talablar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

57 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Ta`lim va tarbiya ishlarining gigienik asoslari va o`quv maskanlarining o`quv-ishlab chiqarish ustaxonalarida gigienik talablar Reja: 1. O`quv maskanlari o`quvchilari uchun kun tartibi. 2. Turli yoshdagi o`quvchilar uchun o`quv yili, haftasi va kuni. 3. Bilimni nazorat qilish davrida o`quvchining kun tartibi. 4. Sog`lig`i zaiflashgan o`quvchining kun tartibi. 5. O`quv-ishlab chiqarish ustaxonalarida gigienik talablar.

www.arxiv.uz Tayanch iboralar : O`quv maskani, turli yoshdagi, o`quv yili, hafta, kun, kun tartibi, zaiflashagn o`quvchi, ustaxona, o`quv xonasi, gigiena, reflks, zaiflanish, kasallik. 1. O`quv maskanlari o`quvchilari uchun kun tartibi. Gigiena talabiga asosan tuzilgan kun tartibi yoshlar organizmining sog`lom bo`lishiga, ularning ish qobiliyatining yuqori bo`lishiga va nihoyat o`zlashtirishning yaxshilanishiga imkon beradi. Kun tartibini noto`g`ri tashkil qilish yoki unga rioya qilmaslik organizmning tez charchab qolishigi, uning sog`lig`ining zaiflashib qolishiga va o`zlashtirishning pasayishiga sabab bo`ladi. To`g`ri tuzilgan kun tartibi har bir ishni malum vaqtda bajarish, malum vaqtda ovqatlanish va dam olishni taminlaydi. Bunday rejimni bajarish, bir tomondan, kishi organzmining sog`lom, uning ish qobiliyatining yaxshi bo`lishiga imkon bersa, ikkinchi tomondan yoshlarga tarbiyaviy tasir ko`rsatadi. Ya`ni, har bir ishni bajarish, dam olish va ovqatlanish vaqtiga nisbatan bolaga refleks hosil bo`ladi. Masalan, har kuni malum bir vaqtda ovqatlanish natijasida shu vaqt yaqinlashuvi bilanoq oshqozon-ichak ishi kuchayadi, ishtaha ochiladi. Ma`lum vaqtda aqliy mehnat bilan shug`ullanish natijasida shu vaqtga kelib miya nerv hujayralarining ish qobiliyati oshadi, o`zlashtirish yaxshi bo`ladi. Xulosa qilib aytganda bolani yoshligidan boshlab ma`lum kun tartibiga o`rgatish ularning sog`lom, baquvvat bo`lib o`sishiga, ish qobiliyatini yaxshi bo`lishiga va intizomli qilib tarbiyalanishiga yordam beradi. 2. Turli yoshdagi o`quvchilar uchun o`quv yili, haftasi va kuni. O`quv yili hamma sinflar uchun 1 sentyabrda boshlanib, 1-7 sinflarlarda 30 maygacha, 8- 11 sinflarda 25 iyungacha davom etadi. Maktabdagi kundalik va haftalik o`quv nagruzkasi o`quvchilarning yoshiga qarab oshib boradi. Haftalik o`quv nagruzkasi 1-2 sinflarda 24 soat, 3- sinfda 26, 4-sinfda 29, 5-8 sinflarda 32 soat. Maktabda o`quv darslari har kun bir vaqtda boshlanishi kerak. Birinchi smenada darslar iloji bo`lsa 830 dan ilgari boshlanmasligi kerak. Chunki darsning juda erta boshlanishi o`quvchilarni juda shoshiltirib qo`yadi, ular bemalol nonushta qilishga ulgurmaydilar, natijada bolalar tez toliqib, kuchsizlanishlari va turli oshqozon-ichak kasalliklariga beriluvchan bo`lib qolishlari mumkin. Har bir dars soati 45 minut bo`lib, ikki soatlik darsni birlashtirib o`tkazish mumkin emas. Chunki o`quvchilar charchab qolishi tufayli o`zlashtirish pasayadi.

www.arxiv.uz Kichik tanaffuslar 10 minut, katta tanaffus 30 minut davom etadi. Ikkinchi darsdan keyin katta tanaffus vaqtida o`quvchilar maktab oshxonasida ovqatlanishlari kerak. shuni alohida qayd etish kerakki, tanaffus vaqtida hamma o`quvchilar ochiq havoga chiqib yengil gimnastika mashg`ulotlari bilan shug`ullanishlari kerak, navbatchi o`quvchilar esa sinf derazalarini ochib xonani shamollatishlari kerak. Tanaffus paytida dars tayyorlash, konsultatsiya uyushtirish man qilinadi, chunki bunda o`quvchi normal dam ololmaydi, natijada tanaffusdan keyingi darsni o`zlashtirolmaydi. O`quvchining ish qobiliyati o`zlashtirishning yaxshi bo`lishi dars jadvalini to`g`ri, gigienik talablarga muvofiq tuzilishiga bog`liq. O`zlashtirishning oson qiyinligiga fanlar shartli ravishda juda qiyin, o`rtacha va oson fanlarga bo`linadi. Birinchi juda qiyin fanlarga chet tili, matematika; ikkinchi darajali qiyin fanlarga fizika, ximiya; o`rtacha qiyinlikdagi fanlarga tarix, tabiatshunoslik, ona tili, adabiyot, geografiya; o`zlashtirilishi oson fanlarga jismoniy tarbiya, mehnat, ashula, rasm kabilar kiradi. O`qish kunining birinchi soatida ertalabki smenada yangigina o`qishga o`rgangan o`quvchining miya hujayralarining ish qobiliyati deyarli pastroq bo`ladi. Shuning uchun bu soatga o`zlashtirilishi o`rtacha qiyinlikdagi fanlar qo`yilishi kerak, 2- 3 soatlarda, ayniqsa 2- soatda organizmning ish qobiliyati eng yuqori darajada bo`ladi, shuning uchun bu soatlarga o`zlashtirilishi qiyin fanlar qo`yilishi tavsiya etiladi, 4-soatda esa o`quvchilarda charchash alomatlari paydo bo`la boshlaydi. Shuning uchun dars jadvalining 4- soatiga aqliy mehnat, chuqur fikrlash talab qilmaydigan fanlar (jismoniy tarbiya, ashula, rasm, mehnat) qo`yilsa, jismoniy mehnat harakatlanish natijasida aqliy charchash belgilari yo`qoladi va ish qobiliyatining yana oshishiga imkon beradi va nihoyat 5-6- soatlarga o`rtacha qiyinlikdagi (tarix, tabiatshunoslik, geografiya, ona tili va adabiyot) fanlari qo`yilsa ularning o`zlashtirilishi yaxshi bo`ladi. SHuni qayd qilish kerakki, ko`p yozish yoki chuqur fikrlash bilan bog`liq bo`lgan fanlarni dars jadvalida ketma-ket qo`yish kerak emas, chunki bir xil mashg`ulotlarni ketma-ket bajarish o`quvchilarni tez charchatadi. Shuning uchun fikrlash bilan bog`liq fanlar (matematika, fizika, ximiya), harakatlanish bilan bog`liq fanlar (jismoniy tarbiya, mehnat) almashtirilib, ko`proq yozish bilan bog`liq fanlar (chet tili, rus tili, ona tili, rasm) eshitish, tinglash bilan bog`liq fanlarga (tarix, adabiyot, geografiya, jamiyatshunoslik) almashtirib ko`rilsa o`quvchilarda charchash holatining oldi olinadi., ularning o`zlashtirish qobiliyati yaxshi bo`ladi. O`quvchilarning ish qobiliyati hafta davomida o`zgarib turadi. 1-o`qish kuniga o`quvchilar uncha tayyor bo`lmaydi, shuning uchun qiyin fanlar 1-o`quv kuniga qo`yilmasligi kerak. 2-3- o`qish kunlari organizmning ish qobiliyati yuqori darajada bo`ladi. Shuning uchun ham qiyin fanlar va kontrolishlar shu kunlarda o`tkazilgani yaxshi. 4-o`qish kunidan boshlab organizm ish qobiliyati pasaya boshlaydi, 6-o`qish kuni eng past ko`rsatkichga yetadi. Agar 4- o`qish kuni

www.arxiv.uz dars jadvaliga harakatlanish bilan bog`liq bo`lgan yengil fanlar qo`yilsa kurator soati va ekskursiyalar shu kunda o`tkazilsa, o`quvchilar dam oladi, natijada dars jadvaliga beshinchi va oltinchi kuni o`qish kunlari qiyinroq fanlar qo`yilishiga imkon yaratiladi. O`qish paytida kitob, jurnal bilan ko`z orasidagi masofa 35-40 sm bo`lishi kerak (30 sm dan kam bo`lmasligi kerak). ko`zni charchatmaslik uchun har 20-30 minutlik o`qishdan so`ng 1- 2 minut tanaffus qilib uzoq-uzoq masofalardagi daraxt va buyumlarga qaralsa ko`z ichidagi bosim pasayib ko`z dam oladi. Yotgan holda o`qish mutlaqo mumkin emas, bu ko`zni tez charchatadi. Avtobus, mashina, poezd, tramvayda o`qish yaramaydi, chunki transport yurgan paytda qo`ldagi yoki stoldagi kitob qimirlab turadi, buning natijasida harflar ko`zni qamashtirib uning charchatishiga olib keladi. O`qish paytida yorug`lik yetarli bo`lishi, ya`ni 150 lyuks dan kam bo`lmasligi talab etiladi. O`qish paytida kitob, jurnalni stol ustiga qiyshiq qo`yish yoki qiyshiq ushlab o`qish yaramaydi, bu ko`zning tez charchashiga sabab bo`ladi. Yozish paytida o`quvchi daftarga nisbatan to`g`ri o`tirmog`i kerak. Daftari qiyshiq qo`yilsa, yoki yoki o`quvchining o`zi qiyshiq o`tirsa uning bel muskullari tez charchab qoladi, husnixat buziladi. Yozganda ruchkani to`g`ri ushlash muhim ahamiyatga ega. Barmoqlar ruchkaning pero uchidan 4-5 sm yuqorida turishi kerak. ruchkani asosan 3 ta (bosh, ko`rsatkich va o`rta) barmoqlar bilan qattiq qismasdan hovolgina ushlansa qo`l muskullari charchamaydi. Daftar bilan ko`z orasidagi masofa 35-40 sm bo`lmog`i lozim. Yozish vaqtida yorug`lik 150 lyuksdan kam bo`lmasligi kerak Yozish uchun asosan binafsha, qora, yashil rangdagi siyoh yoki pastalar tavsiya etiladi. Qizil rangli siyoh yoki pasta ko`zning sezuvchi nervlarini kuchli qitiqlashi natijasida uni tez charchashiga sabab bo`ladi. Ma`lum vaqt yozgandan so`ng ko`z, qo`l, bel muskullari charchaydi, charchash, ayniqsa kichik yoshdagi o`quvchilarda tezroq yuzaga keladi. Shuning uchun bolalarning yoshiga qarab bir martalik uzluksiz yozish muddati qo`yidagicha bo`lishi talab qilinadi: 6-7 yosh 5 minutgacha 7-10 yosh 10 minutgacha 10-12 yosh 15 minutgacha 12-15 yosh 20 minutgacha 15-18 yosh 25-30 minutgacha Yuqorida aytilgan gigienik talablar rasm va chizma ishlarini bajarishga ham taalluqlidir. Televizor ko`rsatuvlarini ko`rayotgan paytda uy qorong`u bo`lmasligi kerak. Elektr lampasining yorug`ligi kishining orqa va yon tomonidan tushmog`i, oldi tomonida bo`lsa ko`zni qamashtiradi. Televizor bilan tomoshabin o`rtasidagi masofa 2-3 metrdan yaqin bo`lmasligi

www.arxiv.uz kerak. Bir sutkada televizorga 2-3 soatdan ko`p qarash yaramaydi, har 40-60 minutdan so`ng 10- 15 minut ko`zga dam berish tavsiya etiladi. Kichik yoshdagi o`quvchilar bir sutkada 30-60 minut, ya`ni faqat bitta dasturni qarashlari kerak, chunki televizorni uzoq tomosha qilish ham ko`z va miya nerv hujayralarining tez charchashiga olib keladi. O`quvchi uy vazifalarini bajarish uchun uning uyida maxsus darsxona burchak bo`lishi kerak. Bunda o`quvchi bo`yiga mos stol va stul hamda stol ustiga 75 volt quvvatga ega bo`lgan elektr lampa bo`lishi kerak. Uy vazifasini tayyorlash uchun sarflanadigan vaqt o`quvchining yoshiga qarab quyidagicha bo`lishi mumkin. 1 sinf o`quvchilari uchun 1 soat 2-4 sinf o`quvchilari uchun 1,5 soat 5-7 sinf o`quvchilari uchun 2,5-3 soat 8-10 sinf o`quvchilari uchun 3-4 soat Miya hujayralarining ish qobiliyati kun davomida o`zgarib turadi. Shuni nazarda tutgan holda birinchi smenada o`qiydigan o`quvchilar uchun uy vazifasini tayyorlash vaqti 16-18 gacha, ikkinchi smena o`quvchilari uchun 9-11 gacha bo`lsa o`zlashtirish yaxshi bo`ladi.

www.arxiv.uz 3. Bilimni nazorat qilish davrida o`quvchining kun tartibi. O`quv yili davomida o`quvchi malum bir kun tartibiga moslashadi. To`g`ri tuzilgan kun tartibi o`quvchining ish qobiliyatini va sog`ligini yaxshi bo`lishiga imkon beradi. Shuning uchun ham bilimni nazorat qilish davrida kun tartibi o`quv yili davridagidek qolishi lozim, yani o`quvchining aqliy mehnat bajarishga sarflanadigan vaqti ko`paymasligi, jismoniy tarbiya olishi, uxlashi aslo kamaymasligi kerak. Har qaysi imtihonga tayyorlanishi uchun kamida 3-4 kun vaqt berilishi kerak. Imtihon topshirish vaqtida begona kishilarning ishtirok etishi, savol berishi gigiena nuqtai nazaridan mumkin emas.CHunki o`quvchi hayajonlanishi tufayli bilgan narsalarini unutib qo`yishi mumkin Surunkali kasalliklar bilan kasallanib, kuchsizlangan yuqumli kasalliklardan endi tuzalgan o`quvchilar meditsina spravkasi va maktab pedagoglar sovetining qaroriga asosan imtihondan ozod qilinadilar.

www.arxiv.uz 4. Sog`lig`i zaiflashgan o`quvchining kun tartibi. Turli kasalliklar bilan kasallanib, endigina tuzalgan, travma natijasida shikastlangan, surunkali kasalliklar bilan og`rigan o`quvchilar o`qishda, jismoniy mehnatda va jamoat ishlarini bajarganlarida tez charchab qoladilar, ularning ish ko`rsatkichlari sog`lom bolalarnikidan past bo`ladi. Bu narsa ularga ruhiy tasir etishi mumkin. Shuning uchun sog`lig`i zaiflashgan o`quvchilarga o`qish, jismoniy mehnat nagruzkalarini kamaytirish kerak. Revmatizm va yurak kasalliklari bilan og`rigan o`quvchilar jismoniy tarbiya darsining asosiy qismidan ozod qilinadilar. Sog`lig`i zaiflashganligi tufayli dars vaqtida tez charchab qoladigan o`quvchilar darsning oxirgi soatlaridan va o`y vazifasini bir qismidan ozod qilinadilar. Ularning kun tartibida kunduzi uxlab olish uchun 1-2 soat vaqt ajratiladi. Bazi yirik maktablarda sog`lig`i zaiflashgan bolalar uchun maxsus «sog`lomlashtirish sinfi» tashkil qilinib, bir xil sinf o`quvchilarini shu sinfga to`plab o`qitiladi, ular uchun yengillashtirilgan maxsus kun tartibi tuziladi. Maktabda o`qish, uy vazifasini bajarish yoshlar uchun aqliy mehnat hisoblanadi. Aqliy mehnat asosan bosh miya po`stlog`i nerv hujayralarining ish faoliyati bilan bog`liq. Har xil kasalliklar (revmatizm, kamqonlik, oshqozon, jigar va buyrak) bilan og`rigan o`quvchilarda hamda kun tartibiga rioya qilmaydigan o`quvchilarda aqliy charchash yuzaga keladi. Bunga tashqi muhit ham muhim rol uynaydi. Dars o`qitiladigan xona iflos, shovqin, yorug`lik yetarli bo`lmasa, havosi yangilanib turilmasa, bajarilayotgan mashg`ulot qiziqarli bo`lmasa yoki o`qituvchi darsni metodik tomondan yaxshi tashkil qilmasa bolalarda charchash holati yuzaga keladi. Agar o`z vaqtida dam olinmasa, kun tartibiga rioya qilinmasa, aqliy charchash surunkasiga davom etib, bosh miya po`stlog`i nerv hujayralarining ish faoliyatida chuqur o`zgarishlar yuzaga keladi. Natijada organizmning aqliy ish bajarish qobiliyati bir oz dam olgandan keyin ham tiklanmaydi. Demak, bu oddiy charchash emas balki haddan tashqari aqliy charchash degan kasallikni keltirib chiqaradi. Bunday o`quvchi kundan kunga zaiflashib, ishtahasi pasayib, muskullari kuchsizlanadi, kechasi uyqusiz bo`lib, ozgina uxlasa qo`rqinchli tushlar ko`radi. Kunduzi, ayniqsa dars paytida uyqu bosadi, esnaydi, boshi og`riydi. O`qigan va eshitgan narsalarini esida saqlay olmaydi. Yozuvda ko`p xatoga yo`l qo`yadi, darslarni o`zlashtirishi yomonlashadi, tez jahli chiqadi, o`rtoqlari va uydagilari bilan tez-tez urishib qoladi. Hech narsaga qiziqmasdan darslardan bezganday bo`ladi. Rus fiziologi N. V. Vvedenskiy kishilar ko`p ishlaganlaridan emas, balki yomon ishlaganlaridan, ishni noto`g`ri tashkil qilganliklari sababli charchaydilar, degan edi.

www.arxiv.uz SHuning uchun ham aqliy charchash va ayniqsa haddan tashqari charchashning oldini olish uchun quyidagi qoidalarga rioya qilinmog`i kerak:  kun tartibini to`g`ri tuzish va uni to`liq bajarish;  dars jadvalida qiyin va oson fanlarni navbat bilan qo`yish;  uy vazifalari hajmini o`quvchining yoshi va sog`lig`ini hisobga olgan holda rejalashtirish;  maktabda, sinfda va uyda o`quvchiga zarur bo`lgan gigienik sharoit yaratish  darsni metodik jihatdan to`g`ri tashkil qilish;  tanaffusni o`z vaqtida berilishi, tanaffusdan to`g`ri foydalanishni tashkil qilish;  sinfdan, maktabdan tashqari tugarak va jamoat ishlari hajmini haddan tashqari oshirib yubormaslik;  qayg`uli, hayajonlantiradigan kitoblarni o`qimaslik, bunday kinofilm, spektakllarni ko`rmaslik tavsiya etiladi;  oilada tinch totuvlik, o`rtoqlari bilan yaxshi munosabatni tashkil qilinishi ham aqliy charchashning oldini oluvchi omillardan hisoblanadi. Agar ba`zi sabablarga ko`ra o`quvchida haddan tashqari charchash belgilari yuzaga kelsa, uni darhol meditsina kurigidan o`tkazish, bir necha kun aqliy mehnatdan ozod qilish, sanatoriy, dam olish uylariga yuborish, uyqu vaqtini 1-2 soat o`zaytirish, jismoniy tarbiya va sport mashg`ulotlarini yengil turlari bilan shug`ullantirish tavsiya qilinadi.

www.arxiv.uz 5. O`quv-ishlab chiqarish ustaxonalarida gigienik talablar. O`quvchilar ishlaydigan ustaxona quyidagi gigienik talablarga javob berishi kerak. Ustaxona yorug`, normal temperaturaga ega va toza havo bilan taminlangan bo`lishi kerak. Agar maktab binosi ko`p qavatli bo`lsa ustaxona birinchi qavatga iloji bo`lsa maktabning o`quv binosidan ko`ra alohida binoga joylashtirilishi kerak. lekin ustaxonani yerto`laga o`xshash, qorong`i, nam, sovuq binoga joylashtirish man qilinadi. Ustaxonaning poli taxta bo`lishi kerak. agar tsement yoki yer bo`lsa bolalar oyog`i ostiga yog`och panjara yasab beriladi.Devari, potologi, eshik va derazalari och bo`yoq bilan bo`yalsa, yorug`likni yaxshi tushishini taminlaydi. Har bir darsdan keyin derazalarni ochib xona havosi shamollatiladi. Ustaxonaning poli va buyumlari changitmasdan, namlangan material bilan artiladi. Maktab ustaxonasining har bir xonasi 18-20 o`quvchiga mo`ljallangan bo`ladi, uning pol sathi 66-70 metr kv. bo`lib har bir o`quvchiga3,0-3,3 metr kv. to`g`ri kelishi kerak (sinf xonasida esa 1,25-1,40 metr kv). Ishlab chiqarish korxonalaridagi o`quvchilar mehnat darsi bo`yicha amaliy mashg`ulot o`tkazadigan va ishlaydigan ustaxonalarda harakatlanish ko`proq bo`ladi. Asbob-uskunalar ko`p bo`ladi, shuning uchun har o`quvchiga 4-8 metr kv. pol sathi to`g`ri kelishi kerak. Duradgorlik va temirchilik ustaxonalari verstaklar bilan jihozlanadi. Verstaklar ustaxonada 2-3 qator qilib joylashtiriladi, qatorlar o`rtasidagi oraliq 120 sm dan, verstaklarning bir-biri o`rtasidagi oraliq 80 sm dan kam bo`lmasligi kerak. Verstaklarning kengligi 75 sm dan kam bo`lmasligi balandligi esa o`quvchilarning bo`yiga mos kelishi kerak. Duradgorlik verstaklarining bo`yi quyidagicha bo`ladi. O`quvchining bo`y uzunligi 120-127 sm bo`lsa, verstak balandligi 65,5 sm, bo`yi 128-133 sm bo`lsa verstak 70,5 sm, bo`yi 134-141 sm bo`lsa, verstak 77,5 sm bo`lishi kerak. Temirchilik verstaklarining balandligi esa o`quvchining bo`yi 120-127 sm bo`lsa verstak 75,7 sm. bo`yi 120-127 sm bo`lsa verstak 80,5 sm, bo`yi 134-141 sm bo`lsa verstak 88 sm. O`quvchining bo`yi juda past bo`lsa uning oyog`i ostiga taxtadan zinacha yasab beriladi. Ustaxonada texnika xavfsizligi choralari ko`rilgan bo`lishi kerak. Ishlagan paytda yog`och, temir, tunuka parchalari o`quvchining shikastlanmasligi uchun uning ishlayotgan joyi sim panjara bilan to`sib qo`yiladi. Uning balandlgi 1 m dan kam bo`lmasligi kerak. Ustaxonada elektr asboblari xavfsizlik qoidasiga binoan juda ehtiyotlik bilan izolyatsiya qilingan elektr tokini qo`shuvchi knopka tekislik sathidan 3-5 mm chuqurlikda, ajratuvchi knopka esa 3-5 mm ko`tarib joylashtiriladi. Elektr asboblarining hayotga xavfli qismlari to`sib qo`yilib qizil, qolgan qismlari yashil bo`yoqlar bilan bo`yaladi.

www.arxiv.uz Ustaxonani tozalash vaqtida elektr asboblari tokdan ajratiladi, ish to`xtatiladi. Chiqindi, axlat, changni tozalash uchun uzun dastali ilgak, shchyotka va boshqa qulay asboblar ishlatiladi. Ustaxonada ish vaqtida o`qituvchi va o`quvchilar maxsus ish kiyimlari bilan ta`minlanadilar. O`quvchi dam olishi uchun ishlab turgan joyida qulaylashtirilgan, ya`ni ochilib yopiladigan kursi, buyumlarini qo`yish uchun tumbochka yoki kichkina shkafcha bo`lishi kerak. Hamma o`quvchilar ustaxonada ishlashning texnika xavfsizligi qoidalari bilan mukammal tanishtirilishi kerak. Yong`inning oldini olish choralariga katta e`tibor beriladi. Ustaxona yong`inni o`chiruvchi (karbonat kislotali) moddalar bilan taminlanadi. Duradgorlik ustaxonasida faqat bir kunga yetadigan yog`och materiallardan oshiqchasi bo`lmasligi kerak, kerosin, benzin, lak bo`yoqlar saqlanmasligi kerak. Ustaxonada ichiladigan suv maxsus qulflanadigan idishlarda saqlanishi, uning temperaturasi +8+20S gacha bo`lishi kerak. Ustaxona temperaturasi -15-16 S bo`lishi kerak. Ustaxona derazalari sathi uning pol sathining to`rtdan yoki beshdan bir qismiga teng bo`lishi kerak. sun`iy yorug`lik spirallik lampalari qo`llanganda 150 lyuks, lyuminestsent lampalarida esa 300 lyuks bo`lishi kerak. Temirchilik ustaxonasida ish joyi qo`shimcha «Alver» lampasi bilan ham yoritilsa yaxshi bo`ladi. Ustaxonada birinchi meditsina yordami ko`rsatish uchun «aptechka» bo`lishi shart. O`quvchilar o`z-o`ziga va bir-biriga meditsina yordami ko`rsatish qoidasi bilan tanish bo`lishlari kerak. O`quvchilar maktabning o`quv tajriba uchastkasida va qishloq xo`jaligida ham o`quv tajriba o`tkazadilar. Bu ishlarga asosan o`quvchilar 11 yoshdan boshlab jalb qilinadi. Ish qurollarining hajmi o`quvchining yoshi va bo`yiga mos bo`lishi talab etiladi. Masalan: ko`taradigan buyum yoki yukning og`irligi o`g`il bolalar uchun 15 yoshda 8,2 kg dan, 16-18 yoshda 16,4 kg dan, qizlar uchun 15 yoshda 5 kg dan, 16-18 yoshda 10,2 kgdan oshmasligi kerak. 5-7 sinflarda qishloq xo`jalik ishlari maktab hududida bajariladi. Xo`jaliklarda ishlab chiqarish mehnat tajribasini oshirish uchun esa 8 sinfdan boshlab chiqadilar. Qishloq xo`jalik ishlari bilan shug`ullanishda kundalik ish vaqti 5-6 sinf o`quvchilari uchun 3 soat, 7-8 sinf o`quvchilari uchun 4 soat, 9-11 sinflarda 6 soat bo`ladi, har 45-50 minutdan keyin 10 minutlik tanaffus beriladi. Issiq yoz oylarida bolalarni issiq va oftob ta`siridan saqlash uchun xo`jalik dalalarida qishloq xo`jalik ishlari ertalab soat 630 dan 1130 gacha va soat 1630 dan 1900 gacha bo`lishi talabga muvofiqdir.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Yunusov A. Yu. Odam fiziologiyasi. Toshkent. «O`qituvchi». 1964 y. 511 bet. 2. Maxmudov E., Aminov B., Qurbonov Sh. O`smirlar fiziologiyasi va maktab gigienasi. Toshkent. «O`qituvchi». 1984 y. 181 bet. 3. Azimov I, Sobitov Sh. Umumiy va sport fiziologiyasidan amaliy mashg`ulotlar. Toshkent. «O`qituvchi». 1985 y. 168 bet. 4. Klemeshev L. S., Ergashev M. S. Yoshga oid fiziologiya va gigiena. T. O`qituvchi. 1991 y. 5. Sodiqov Q. S. o`quvchilar fiziologiyasi va gigienasi. T. O`qituvchi. 1992 y. 6. B.A.Sodiqov, LS Qochqorova, Sh.Q.Qurbonov “Bolalar va osmirlar fiziologiyasi va gigiyenasi” Toshkent “Ozb.Mill.Ensiklop” 2006 yil

O'xshashlar

Jismoniy tarbiya fani bo`yicha o`quv- tarbiya jarayonini rejalashtirish texnologiyasining asoslari

Gimnastikadan o`quv-mashq ishlarini rejalashtirish o`quvchilar o`zlashtirishini hisobga olish

Oliy o'quv yurtlarida jismoniy tarbiya

Jismоniy tarbiya jarayonida ta`lim va rivоjlanish asоslari

Umumta’lim maktablarining vоlеybоl sеktsiyalarida o`quv mashg`ulоt mashg`ulоtlarini tashkil etish va rеjalashtiris