Kurash - Jismoniy tarbiya - Referatlar

Kurash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2614.0927734375 KB

Ko'chirib olish

Kurash Reja: Xalqaro kurash assotsiatsiyasi  O‘zbekiston kurash milliy federatsiyasi.  Kurash gilami  Belbog‘li kurash qoidalarining xususiyatlari

Davlat ta’lim standartlari talabiga binoan milliy sport turlaridan o‘zbek kurashi maktab dasturiga kiritilgan. Kurash bizga uzoq davrlardan ma’lum. Arxeologik ilmiy kuzatuvlar, qidiruvlar natijasida aniqlangan ko‘plab ashyoviy dalillar uning yoshi kamida 3 ming yildan ziyod ekanligini isbotlaydi. Kurash temuriylar zamonida ham, undan keyingi davrlarda ham xalqimizning sevimli mashg‘uloti bo‘lib kelgan. Olamga dong taratgan o‘zbek polvonlari kurash tarixi sahifalarida o‘chmas iz qoldirganlar. Shoir Pahlavon Mahmud va Ahmad polvonlar o‘z davrining yengilmas kurashchilari sirasidan edilar. Istiqlol sharofati va kurash mutasaddilarining tinimsiz harakatlari bois o‘zbek kurashi jahonda yangi sport turi sifatida shiddat bilan ommalashdi, dunyo hamjamiyati e’tiborini qozondi va ko‘plab mamlakatlarga tarqaldi. Kurash jahon xalqlari ko‘ngil to‘ridan joy oldi va ularning leksikalarida „Ta’zim“, „Kurash“, „Yonbosh“, „Halol“, „Chala“ kabi o‘zbek so‘zlari jaranglay boshladi. Bir necha ming yillik tarixga ega bo‘lgan, xalqimizning madaniy merosi, ma’naviy boyligi, g‘ururi, iftixori va do‘stlik ramzi sifatida dunyoga mashhur bo‘layotgan milliy kurashimiz tarixini bilish, o‘rganish muhim ahamiyatga egadir. XALQARO KURASH ASSOTSIATSIYASI 1992- yil boshida Prezidentimizning kurash jonkuyarlaridan biri Komil Yusupovni qabul qilishlari kurashimiz rivojida muhim sana bo‘lib qoldi. O‘zbek kurashini sport turi sifatida rivojlantirish, dunyo miqyosida targ‘ibot-tashviqot ishlarini olib borish hamda jahonga olib chiqish to‘g‘risidagi fikr-mulohazalar Komil Yusupovda 1980- yillarda tug‘ilgandi. Shu yillar davomida u nomdor polvon sifatida respublikamizda o‘tadigan to‘ylarda „davra kurashi“da faol ishtirokchi bo‘lish bilan bir vaqtda, milliy sportimiz an’anasi, udumlari va urf-odatlarini o‘rganishga ham qiziqardi. K. Yusupov milliy kurashni jahon arenasiga olib chiqish mumkinligi to‘g‘risidagi g‘oyani ilgari surdi. Bir necha yillik izlanishlar natijasida yaratilgan yangi qoidalar 1991- yil 14—15- iyunda chaqirilgan O‘rta Osiyo va Qozog‘iston ilmiy konferensiyasida muhokama

qilindi. Ikki kunlik qizg‘in munozaradan keyin mazkur qoidalar, hakam va kurashchilarning kiyimlari tasdiqlandi. Kurash qoidasida polvonlarning ijobiy harakati, asosan, „Halol“, „Yonbosh“, „Chala“ atamalari bilan baholanadi. Bir marotaba ko‘rgan tomoshabin-u polvonlar bu kurash qoidalarini osongina va tez o‘zlashtirib oladilar. Shu tufayli ishlab chiqilgan xalqaro kurash qoidasi qisqa vaqt ichida kurash mutaxassislariga, murabbiylarga, hakamlarga, eng asosiysi, kurash muxlislariga va xalq ommasiga ma’qul bo‘ldi. Bulardan tashqari, davra kurashi an’analarini e’tiborga olib sport tarixida birinchi marotaba kurash qoidasida 36 yoshdan 65 yoshgacha va undan katta yoshdagi polvonlar vazn toifalari kiritildi. Bu esa kurashimizning obro‘-e’tiborini juda ham ko‘tarib yubordi. Chunki 35—40 dan katta yoshdagi polvonlar kurashdan umidlarini uzgandilar. 1998- yilning 6- sentabr sanasi o‘zbek kurashining tarix sahifalariga olamshumul voqea yuz bergan kun sifatida zarhal harflar ila bitildi. Lotin Amerikasi, Yevropa va Osiyo qit’asining 28 davlatidan kelgan vakillar ishtirokida Toshkentda bo‘lib o‘tgan ta’sis kongressida Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasi (XKA) tuzilganligi, xalqimizning milliy qadriyati „O‘zbek kurashi“ nomi bilan jahon maydoniga chiqqanligi e’tirof etildi. Kurashning jahonga yuz tutishini har tomonlama qo‘llabquvvatlagan Prezidentimiz Islom Abdug‘aniyevich Karimov Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasining doimiy Faxriy Prezidenti etib saylandi. Shu kongressning o‘zida XKAning Ijroiya qo‘mitasi tashkil qilindi. O‘zbek kurashining qoidalari bir ovozdan ma’qullandi va K. Yusupov Assotsiatsiya Prezidenti etib saylandi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 1999- yilning 1- fevralida „Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasini qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida“gi farmonga imzo chekdi. Bugungi kunda dunyoning besh qit’asidagi 70 dan ortiq mamlakatlarda, jumladan, Kanada, Boliviya, Braziliya, Janubiy Afrika Respublikasi, Buyuk Britaniya, Vengriya, Turkiya, Hindiston, Shri Lanka, Eron, Yaponiyada o‘zbek kurashining minglab ixlosmandlari bor. Hatto Dominikan Respublikasi, Paragvay, Ekvador, Zambiya, Nigeriya, Mavrikiy kabi davlatlar aholisi ham o‘zbek kurashi haqida

yaxshi bilishadi. Ular zo‘r qiziqish, ishtiyoq bilan kurash usullarini o‘rganishga harakat qilishmoqda. Hozirgacha Amerika, Afrika, Yevropa va Osiyo qit’alarida mintaqaviy konfederatsiyalar tashkil etilgan. Ular bu ommabop qadimiy sport turini targ‘ib qilish uchun ayni damlarda o‘z faoliyat doiralarini kengaytirmoqdalar. O‘tgan muddat ichida Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasi quyidagi asosiy 3 yo‘nalish bo‘yicha ish olib bordi: 1. XKA tuzilmasi tashkil etildi va u doimiy faoliyat olibbormoqda. Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasining yuqori organi bo‘lmish Ijroiya qo‘mitasi o‘tgan davr mobaynida to‘la shakllandi va muntazam ish olib bormoqda. 15 kishidan iborat qo‘mita o‘zida O‘zbekiston, Janubiy Afrika Respublikasi (JAR), Boliviya, Hindiston, Yangi Zelandiya, Polsha, Vengriya, Turkiya, Eron va Niderlandiyadan iborat 10 ta davlat vakillarini birlashtirgan. Ijroiya qo‘mitasi bir yilda kamida ikki marta to‘liq tarkib bilan yig‘iladi. Pan Amerika, Okeaniya, Afrika, Osiyo va Yevropadan iborat 5 qit’ada Assotsiatsiyaning mintaqaviy bo‘limlari, ya’ni Konfederatsiyalar ham tashkil etilgan va ular keng faoliyat olib bormoqda. Dunyoning 73 davlatida esa Kurash Milliy federatsiyalari rasman tashkil etilgan. Har bir federatsiya qoshida ko‘plab klublar ochilgan. 2. Musobaqalar taqvimi. XKA tuzilganidan beri dunyo bo‘ylab 300 dan ziyod yirik va nufuzli musobaqalar bo‘lib o‘tdi. Ular qatoriga jahon chempionatlari, o‘smirlar o‘rtasida jahon birinchiliklari, o‘smirlar va kattalar o‘rtasida qit’alararo chempionatlar, xalqaro turnir va homiylik asosida tashkil etilgan musobaqalar, kubok musobaqalari kiradi. Hozirgacha 4 ta Jahon chempionati bo‘lib o‘tdi: 1999- yil Toshkentda, 2000- yil Antaliyada (Turkiya), 2001- yil Budapeshtda (Vengriya), 2002yil Armanistonda. Chempionat va birinchiliklar har ikki yilda navbatmanavbat o‘tkaziladi. Qolgan barcha musobaqalar har yili bo‘lib o‘tadi. Kattalar va o‘smirlar o‘rtasida qit’alararo chempionatlar ham doimiy o‘tkazilmoqda. Buyuk Britaniya Kurash Assotsiatsiyasi 2000- yildan boshlab har yili London shahrida an’anaviy Islom Karimov xalqaro turnirini muntazam o‘tkazib

kelmoqda. Bundan tashqari, Kurash Milliy federatsiyasi ham har yili eng kami beshta milliy chempionat va turnirlar o‘tkazadi. 3. Xalqaro munosabatlar. XKA rahbariyati Xalqaro Olimpiya qo‘mitasi, Xalqaro Sport tashkilotlari Bosh Assotsiatsiyasi, Osiyo Olimpiya kengashi, Janubiy Amerika sport tashkiloti va boshqa xalqaro sport tashkilotlari bilan mustahkam aloqalar o‘rnatish uchun muntazam ish olib bormoqda. Bu faoliyat kurashni dastlab mintaqaviy va qit’alararo Olimpiya o‘yinlariga, keyin esa Yozgi Olimpiada o‘yinlariga kiritishga qaratilgan. 2002yil 4- oktabrda Pusanda (Janubiy Koreya) bo‘lib o‘tgan Yozgi Osiyo o‘yinlarida kurash bo‘yicha ko‘rgazmali chiqishlar namoyish etildi. 2003- yil 24- yanvarda Quvaytda bo‘lib o‘tgan Osiyo Olimpiya kengashi Bosh Assambleyasining XXII majlisida esa ushbu tashkilot Nizomining 59- bandiga qo‘shimcha kiritildi. Unda Kurash Osiyo Olimpiya Kengashi tomonidan tan olingani va u rasmiy sport turi sifatida Yozgi Osiyo o‘yinlari dasturiga kiritilishiga ruxsat etilgani qayd qilindi. O‘zbekiston Kurash milliy federatsiyasi. Mustaqillik tufayli unutilgan qadriyatlar, urf-odatlar qayta tiklandi. Milliy sport turi bo‘lmish kurashni rivojlantirish va jahon maydoniga olib chiqish masalasi kun tartibiga qo‘yildi. Demak, bu jarayonni amalga oshiradigan ishchi kuchi — federatsiya tashkil etish zarur. Toshkentda O‘zbekiston Kurash milliy federatsiyasining me’yoriy hujjatlari tasdiqlangandan so‘ng kurash jonkuyarlari tomonidan tashabbuskor guruh yig‘ilishi o‘tkazildi va uning birinchi prezidenti etib marhum Jo‘raqul Tursunov saylandi. O‘zbekiston Kurash milliy federatsiyasi Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasining O‘zbekistondagi federatsiyasi hisoblanadi va u O‘zbekistonda kurashni rivojlantirish bilan shug‘ullanadi. KURASH GILAMI 1. Har bir maktabda kurash bilan shug‘ullanish uchunmaxsus kurash zali va kurash gilami bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Kurash gilamining eng kichik

o‘lchami 12½12 m yoki 14½14 m, eng katta o‘lchami esa 16½16 m bo‘lishi shart. Kurash gilami qizil, yashil, ko‘k, oq va och yashil rangli material bilan qoplanadi. 2. Kurash gilami ikkita maydonga bo‘linadi. Bu maydonlarniajratib turadigan chiziq „xavfli chiziq“ deyiladi, u har doim qizil rangda va eniga 1 m bo‘ladi. Xavfli chiziq ichidagi maydon „xavfsiz maydon“ deyiladi, uning eng kichik o‘lchami 8½8 m, eng kattasi esa 10½10 m. 3. Xavfli chiziq tashqarisidagi maydon „xavfli maydon“deyiladi va eniga 3 m bo‘ladi. Eniga 1 m va 2 m bo‘lgan xavfsiz maydondagi ikki oq chiziq bellashuvni boshlash va tugatish maydonchalarini belgilaydi. Bu chiziqlar ish zonasiga chiziladi va bir-biridan 5 m uzoqlikda bo‘lishi kerak. 4. Kurash gilami yumshoq polda yoki maxsus platformadajoylashishi, uning atrofida 1 m dan kam bo‘lmagan bo‘sh maydon bo‘lishi shart. Gilam to‘shalgan maxsus joy bo‘lmaganda, sport maydonidan uzoq bo‘lmagan, aylanasi 12 metr keladigan shiyponmaydonchani tanlash ham mumkin. Shu joyni 40—50 sm chuqurlikda qazib, uning ustiga qiðiq tashlanadi hamda ustidan kengroq choyshab yopiladi. Mashg‘ulotni tugatgach, har safar yopilgan choyshabni namlangan latta bilan artib, tozalab qo‘yish kerak. Kurashchilarga dastlabki mashg‘ulotdanoq qo‘l va oyoq panjalarining tirnoqlari olinganligiga e’tibor berishlari lozim ekanligini uqtirish zarur. 10 — Jismoniy tarbiya Shuningdek, shug‘ullanuvchilarning sochlari kalta qilib olingan yoki boshqa kurashchiga xalaqit bermaydigan qilib yig‘ishtirilgan bo‘lishi kerak. Ovqatni mashg‘ulotdan 2—3 soat oldin iste’mol qilish lozim. Kurashchining kiyimi (yaxtak va ishton) toza, quruq bo‘lishi, yoqimsiz hid bo‘lmasligi kerak. Kurashchi mashg‘ulotda shikastlanishning oldini olish uchun quyidagi qoidalarni bilmog‘i zarur:

1. O‘qituvchi-murabbiysiz darsdan oldin hamda gilamdantashqari paytlarda kurash usullarini qo‘llash man etiladi. 2. Mashg‘ulot paytida intizom va tartibni saqlash lozim. 3. Mashg‘ulotda o‘qituvchi-murabbiyning topshirig‘ini vaqtida, belgilangan joyda bajarish shart. 4. Sheriklariga qo‘pol muomalada bo‘lishga, mashg‘ulotgae’tiborsiz va diqqat bermaslikka, kiyimlarni pala-partish kiyishga yo‘l qo‘yilmaydi. 5. O‘qituvchi-murabbiyning topshiriqlarini uning buyrug‘iasosida yarim kuch ishlatib bajarish shart. 6. Usullarni o‘rganishda doim xavfsizlik choralarini oldindano‘ylab ish ko‘rishi lozim. 7. Agar sheriklar gilam ustida mashq qilayotgan bo‘lsalar,qolganlar ularni kuzatib o‘tirishlari kerak. Maktabda siz kurashning asosiy mashqlari — holat, harakatlanish, yiqilish, tashlash, chalish, ushlash va boshqalar bilan tanishib chiqqansiz. Endi boshqa usullar bilan tanishasiz, ya’ni yelkadan oshirib tashlash, oyoq bilan ilib tashlash (chil), chalish, xavfsizlikni saqlash, himoya, qarshi hujum usullari va hokazo. Chil usuli (ilib olgan holda tashlash). Chil kurash usullaridan biri bo‘lib, unda kurashchi bukilgan oyog‘i, panjasi, tovoni bilan raqib oyog‘ini ushlab turadi yoki o‘ziga tortadi. Kurashchi oyoqlarini tizzadan bukkan holda bukish joyini raqibning tizzasiga qo‘yadi, panjalari bilan ko‘targan holda uni raqib oyog‘iga olib boradi hamda qo‘l va gavda harakatlari bilan raqibni gilamga tashlaydi. Chil usuli quyidagi hollarda amalga oshirilsa o‘z samarasini beradi: a) raqib oyoqlarini keng yozib turgan paytda; b) raqib bir oyoqda turganda; d) raqib tana og‘irligini oyoq uchiga (panjasiga) olganda; e) raqib oyoqlarini bukib, egilganda yoki orqaga tortganda; f) hujum qilayotgan raqib oldinga qadam

115-rasm. 116-rasm. tashlab, oyoqlaringiz orasiga oyog‘ini qo‘yganda; g) hujum qilayotgan raqib yon tomoni yoki bel tomoniga o‘girilganda. Chilning bir necha turlari mavjud: Oyoqda tashqi tomondan chil — yaxtakdan ushlab qo‘llar orqasidan tashlash (115-rasm). Oyoqda ichki tomondan chil (asosiy usul) — oyoqni tizzaga bukib, ichki tomondan ilib olgan holda chap tomonga tashlash (116-rasm). Oyoq panjasida chil — ikkala kurashchi ham bir-biriga o‘ng tomon bilan turadi. Hujum qilayotgan kurashchi raqib belbog‘ini ushlab olib, uni o‘ziga tortadi va chap oyoqda oldinga qadam tashlaydi, so‘ngra oyoq panjasini raqib o‘ng oyog‘ining ichki tomoniga qo‘yadi va tezkor harakat bilan oyog‘ini orqaga olib boradi, bunda gavdani o‘ng yoki chap tomonga o‘girish bilan butun tana og‘irligini raqibga tushiradi va uni gilamga qulatadi. 117-rasmda siz oyoqlar orqali ichki va tashqi tomondan

117-rasm. 118-rasm. chil hamda bu vaziyatda o‘zini himoya qilish usullarini ko‘rishingiz mumkin. Yonbosh. Raqibning qo‘li va belbog‘idan ushlagan holda oyoq yordamida siltab ko‘tarib (xoh o‘ng, xoh chap qo‘lda, o‘ng yoki chap tomonga) tashlash. Oyoqlar yordamida raqib oyoqlarini tashqi va ichki tomondan ko‘tarib, yonboshni amalga oshirish ham mumkin (118-rasm). Oyoqda tashqi tomondan supurma. Oyoq bilan supurma kurash elementlaridan biri hisoblanib, unda kurashchi oyoqlarni tezkor silkitma harakat bilan raqib oyog‘iga, og‘irlik markazining pastrog‘iga qo‘yadi, qo‘llari va gavdasini qaramaqarshi tomonga harakatlantiradi. Oyoq bilan supurma tash-

120-rasm. lashning bir qancha turlari bor: xohlagan oyoqda oldindan, orqadan, yondan ilish, bu o‘z oyog‘i va raqib oyog‘ining qanday turganiga bog‘liq. Farg‘onacha (belbog‘li) kurash qoidalariga ko‘ra chalish va qoqish (supurma) man etiladi. Kurashda supurma tovon bilan raqib oyog‘iga urgan holda yiqitishda zarur bo‘lgan elementlardan biridir. Bellashuv paytida supurma tashlashning bir qancha usullari ishlatiladi: 1. Raqib oyog‘ini yon tomondan supurish. Raqibning oldinda turgan oyog‘i panjasining yon tomoni qoqiladi, bunda gavda va qo‘l harakatlari yordamida gavdaning qarama-qarshi tomoniga tashlanadi (119-rasm). 119- rasm.

121-rasm. 2. Raqib oyog‘ini old tomondan supurish. Raqibning oldinda turgan oyog‘i to‘pig‘ining (boldirining) pastki tomoni qoqiladi, bunda gavda va qo‘llar o‘ziga va o‘ng tomonga tezkor harakatlar yordamida tashlanadi (120-rasm). 3. Raqib oyog‘ini orqadan supurish. Raqibning tayanch oyog‘i yoki tayanch oyog‘ining tovoni va boldir tagini orqa tomondan supurib tashlash (121- rasm). 4. Raqib oyog‘ini ichki tomondan supurish. Raqib old oyog‘ining tovoni yoki to‘pig‘i ichki tomondan qoqiladi. Barcha supurma harakatlarni bajarayotganda raqib kiyimini mahkam ushlab, uni tashlash paytida xavfsizligini saqlab turish ham kerak, aks holda raqib jiddiy jarohat olishi hech gap emas. Supurma tashlashlar kurashchining vaziyatni ko‘ra bilishi, tezkorligi va kuchi tufayli aniq bajariladi. Yondan supurib tashlashlarni raqib bir oyog‘ini oldinga qo‘yib unga tayanganda, oyoqlarni bir-biriga yaqin qo‘yganda, bir oyog‘i orqada turgan holda orqaga qarab egilganda va shunga o‘xshash hollarda bajarish samarali bo‘ladi. Old tomondan supurib tashlashlarni raqib bir oyog‘ini orqada qoldirganda, oyoqlarini keng ochganda (yozganda), oyoq uchida ko‘tarilganda va boshqa hollarda bajarish mumkin. Ichki tomondan supurishni raqib bir oyog‘ini oldinga, boshqasini orqaga qo‘yganda, ularning orasini katta ochganda bajarish foyda beradi.

Pastdan supurish, asosan, raqibni muvozanatdan chiqarish uchun ishlatiladi. Raqibning yiqilish tezligini oshirish uchun unga tayangan holda qo‘l bilan undan itarilish lozim. Raqibning qaysi oyog‘i gilamga tayanib turgan bo‘lsa, o‘sha oyog‘ini ichki tomondan supurish (qoqish) lozim. Kurashchi olishuv (bellashuv) davomida turli hujumkor harakatlar, chalishlar, supurishlarni ishlata bilishi kerak. Undan tashqari, vaziyatga to‘g‘ri baho berishni, kutilmaganda tezkorlikni, ildamlikni namoyish qilishni, qulay vaziyatlardan foydalana olishni o‘rganib olishi zarur. Kurashda supurishni bajarayotganda hujum qiluvchining o‘zi gilamga yiqilmasligi kerak. Bu kurashchining tajribasi va qo‘llayotgan usulining sifatiga bog‘liq. Ushbu usulni mashg‘ulotda qo‘llash uchun qo‘g‘irchoq (yasama kurashchi)dan foydalanish mumkin. U bilan siz turli mashqlarni bajara olasiz: chalish, supurish, oyoqda ilib olish (chil), orqadan, yondan, beldan, yelkadan tashlash, oshirma, yonbosh va h. k. Belbog‘li kurash qoidalarining xususiyatlari Belbog‘li kurashda raqibni ushlab olganda, ko‘targanda oldinga, orqaga yoki yonga harakatlanish mumkin. Uni yerdan ko‘targan zahoti tezkor aylantirish, orqa-oldi, yon tomonlarga tashlash kerak. Yerdan ko‘tarishda chapga yoki o‘ngga tez o‘girilish shart va bunda raqib yon tomonga yoki kurakka tashlanadi. Belbog‘li kurashda raqibga nisbatan oyoqlar bilan harakatlanish man etiladi: chalish, oyoqni bosish, ilib olish, tizzaga bukish, oyoqlarni ushlab olish va hokazo. Undan tashqari, raqib belbog‘idan qo‘lni uzish, raqibni ko‘tarmasdan yiqitish, beldan yiqitish va gilamdan tashqariga yiqitishlar ham mumkin emas. Qoidaga ko‘ra raqibni belbog‘idan ushlash an’anaviy usulda bo‘ladi. Kurashchilar gilamning markaziga turishadi, har biri o‘ziga qulay bo‘lgan vaziyatda turadi, keyin har ikkalasi ham raqibining chap tomoni orqasiga o‘ng qo‘llarini olib borib belbog‘dan ushlashadi. So‘ngra xuddi shunday qilib, chap qo‘lda belbog‘ni ushlab olishadi. Hakam ikkala kurashchini ham bellashuvga tayyor-tayyormasligini so‘raydi va bellashuvni hushtak chalgan holda boshlaydi. Belbog‘dan ushlash shart hisoblanib, uni olishuv vaqtida qo‘yib yuborish, raqib oyog‘ini gilamdan ko‘tarmaguncha oyoqlar bilan harakatlanish mumkin emas.

Belbog‘li kurash qoidalariga ko‘ra, kurash texnikasining bir qancha usullari mavjud. Eng ko‘p foydalanadiganlari — ko‘tarib oldinga tashlash, aylantirish, o‘ng va chap tomonga tashlash, ilma, raqibni tezkor harakat bilan gilamdan ko‘tarib yon tomonga tashlash, yarim egilma va egilma holatda yonga tashlash. E’tiboringizga kurashda qo‘llaniladigan usullarni o‘zlashtirish uchun mashqlar tizimini havola etamiz. Mashqlar yakka tartibda bajariladigan, juftlikda, qo‘g‘irchoqda, trenajorda chorak kuch bilan, yarim kuch bilan, to‘la kuch bilan bajariladigan, raqib usullaridan himoyalanish mashqlaridan iborat. Tashlashlar va usullardan himoyalanishni mashqlarda o‘rganib olishdan avval „soya bilan kurashish“ ko‘rinishidagi usullarni mashq qilib olish lozim. Masalan: 1. „Soya bilan kurashish“ usulini aloqasiz ifodalash kerak: oldinga, orqaga, chapga, o‘ngga qadam tashlashlar bilan. Qadamlarni turli kenglikda, tezligi va maromini o‘lchab tashlash lozim (1 daqiqa). 2. Holatni (baland, o‘rta, past) o‘zgartirib, aldamchi harakatlar va ushlab olishlarni ko‘rsatgan holda turli tomonlarga harakatlanish (2 daqiqa). 3. Ushlab olish, aldash, muvozanatdan chiqarish, oyoqlarbilan harakatlanish, tashlash, usullardan himoyalanish kabilarni ifodalagan holda harakatlanishlar. 4. Kiyimdan ushlagan holda muvozanatdan chiqarish,chalish yoki tashlashni (raqibga jarohat yetkazmagan holda) ifodalab harakatlanish. „Soya bilan kurashish“da xohlagan usulni qo‘llash mumkin. Orqa oyoqdan chalish usulini yaxshilab o‘rganib olish uchun quyidagi mashqlarni taklif etamiz: 1. Qatnashchilar o‘ng oyoq holatida turishadi. Sheriginingkiyimidan ushlagan holda tana og‘irligini o‘ng oyoqqa o‘tkazib, ikki qo‘lning tezkor harakati bilan uni chapga-orqaga tortish lozim. Chapga o‘girilgan holda o‘ng oyoqni sherigining ikkala oyog‘i oldiga bir qadam qo‘yish. Qo‘llarning faol harakati, o‘ng oyoqning itarilishi va gavdaning chapga-oldinga harakati orqali raqib gilamga yiqitiladi.

2. Raqib qarshilik ko‘rsatadi (xuddi oldingi vazifa). Mashqlarni ketma- ketlik bilan bajarish talab etiladi. 3. Raqib yaqin kelganda orqa oyoqni chalish, o‘rtachatezlikda orqa va oldinga harakatlanish. Mashqni 1/4 kuch bilan bajarish lozim. 4. Mashqni yarim kuch qarshiligida bajarish. Unda hamxavfsizlikni unutmaslik kerak. 5. Mashqni boshqa sherik bilan bajarish. Keyinchalik oyoqlar bilan oldinga, orqaga, yonga qadam tashlab, qo‘llar harakati bilan raqibni qulay holatda ushlab olib, uni chalish mashqini bajarish mumkin. Quyida sizlarga tezlik, abjirlik, harakatlaringizning uyg‘unligini yaxshilash uchun yakkakurash elementlari bo‘lgan maxsus mashqlarni havola etamiz: 1. Ikki oyoqda, bir oyoqda va tizzada turgan holda yokigimnastik skameykada turgan holda kaftlarni raqib kaftlariga qo‘yib, uni muvozanatdan chiqarish. 2. Bir yoki ikki oyoqda turib, raqibni chiziq tashqarisigatortish (chiqarib yuborish). 3. Chap oyoqni oldinga qo‘ygan holda turib, raqibningyelkasidan ushlab olishga urinib ko‘rish. Chap tizzada turgan holda o‘ng qo‘l barmoqlarini birlashtirib (bosh barmoq tepaga qarashi kerak), raqibni ushlab olishga harakat qilish. 4. Chalg‘itishni ifodalab, tezkor qo‘l harakati bilan raqibchap kaftini, sonini, tirsagini, boshini, kuragini, tizzasini urib qo‘yish. 5. Raqib qo‘lini yonga itarish yoki pastga tushirish. 6. Qo‘lning chalg‘itma harakatlari orqali raqibni orqaga o‘girib, gavdasidan ushlash (siqish) yoki oldidan bir qo‘lda gavdasini ushlash. 7. Raqibdan 1 qadam masofada orqasi bilan turgan holdaqo‘llarni yonga qo‘yish. Raqib beldan ushlab olishga harakat qilganda qo‘llarni tezda pastga tushirish.

8. Raqibni gavda va qo‘l bilan aylanadan siqib chiqarish. Biryoki ikki oyoqda sakrab turgan holda raqibni (kaftni kaftga qo‘yib) itarib chiqarish. 9. Ishora berilgandan keyin raqibning qo‘lidan to‘pni biryoki ikki qo‘lda olib qo‘yish. Bu mashqni gimnastik tayoqcha bilan ham bajarish mumkin. Yerdagi to‘pdan 1—2 metr masofada turgan yoki o‘tirgan holda ishora berilishi bilan birinchi bo‘lib uni olib qo‘yish. 10. Diametri 1,5 metrli aylanada chalg‘ituvchi harakatlarnibajarish. Asosiy vazifa — qulay vaziyatni tanlab, raqibning qo‘lidan, belbog‘idan ushlab olib o‘ziga tortish. 11. Yon tomon bilan o‘tirgan holda qo‘llar tizzada turadi.Ishora berilishi bilan raqibning bel tomonidan ushlash (raqib yonga chap berib qolishi kerak). 12. Bir-biriga orqasi bilan o‘tirgan holda qo‘llarni tizzagaqo‘yib, ishoraga binoan o‘girilib, raqibni o‘ng qo‘l bilan bo‘ynidan (boshning orqasidan) ushlab olish. Chap qo‘lda himoyalanish lozim. 13. Bir-biriga yaqin yotgan holda (boshni bir tomongaqaratib) ishora berilishi bilan bir kishi turadi, ikkinchisi esa uni ushlab qolishga urinadi. 14. Yotgan holda ishora berilishi bilan tezda turib, raqibningbelidan orqadan yoki oldindan ushlab olish.

O'xshashlar

Kurash

Kurash texnikasi va taktikasi

Kurash musoboqalarini o`tkazishda foydalaniladigan jihozlar

Kurashchilarning texnik-taktik mahorati. Kurash musobaqasida ishlatiladigan iboralar va ishoralar

Sport o‘yinlari - futbol, basketbol, voleybol gigiyenasi. Qilichbozlik, boks, kurash va og’ir atletika gigiyenasi