Yangi bank texnologiyalari - Iqtisodiyot - Referatlar

Yangi bank texnologiyalari

Yuklangan vaqt:

13.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

57.5 KB

Ko'chirib olish

Yangi bank texnologiyalari Reja : 1. Elektron bank tizimining mazmuni va uning tarkibiy qismlari. 2. “SMS-banking tizimining mazmuni va uning amaliyotda ishlatilishi 3. “MailBank” elektron to`lovlari kichik tizimining hususiyatlari. 4. Jaxon amaliyotidagi bank texnologiyalari, ularning O`zbekiston Respublikasida qo`llanilishi va uning istiqbollari

Tayanch iboralar: Avizo, yakuniy banklararo oborotlar, boshlang`ich banklararo oborotlar, hisob-kitob markazi, kliring markazi, elektron to`lovlar, elektron pochta, elektron to`lovlar tizimi, bosh axborotlash markazi, initsiator bank, benifitsiar bank, tranzit hisobvaraqlar, traksaksiya, fayl, overdraft, elektron to`lov xujjati, operatsiyalar kodi, bank kodi, unikal kod. Elektron bank tizimining mazmuni va uning tarkibiy qismlari O`zbekiston Respublikasining bozor munosabatlariga o`tishi bilan bank tizimida bir qator o`zgarishlari bo`lib utdi. Ikki pog`onali bank tizimi paydo bo`ldi. Tijorat banklarining shaxobchalari kengaytirildi. Bundan tashqari. turli mulkchilik shakllarining paydo bo`lishi banklar o`rtasidagi munosabatlprning kupayishiga olib keldi. Shu munosabatlar bo`yicha hisob-kitoblarni o`z vaqtida tezkorlik bilan amalga oshirish uchun yangi avtomatlashtirilgan tizimni joriy etish zarurati tugildi. Ilgari pochta yoki telegraf orqali to`lov hujjatlari bir bankdan ikkinchi bankka jo`natilganda to`lovlar bir necha kunga, xatto 15-20 kunga cho`zilib ketar edi. Bundan tashqari noqonuniy avizolarni jo`natish hollari ham kuzatilgan edi. Yukoridagi kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida yangi elektron to`lovlar tizimi dasturiy ta’minoti ishlab chiqildi va 1995 yildan boshlab to`liq respublika bank amaliyotiga tadbiq etildi. Elektron to`lovlar tizimi bu-umumdavlat tizimi bo`lib, banklararo to`lovlarni tashkil etadi va u qog`ozsiz texnologiyalarni O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki elektron pochta vositalari orqali o`tkazilishiga asoslangandir. Hozirgi kunda elektron to`lovlar tizimi yuqori o`tkazish imkoniyatiga ega bo`lib, to`lovlarning respublika miqyosida bir necha daqiqa mobaynida o`tishini ta’minlaydi. Elektron to`lovlar tizimi quyidagi funksiyalarni bajaradi : 1.O`zbekiston Respublikasi banklari o`rtasida naqd pulsiz hisob-kitoblarni jadallashtirish;

Uzatiladigan elektron to`lov hujjatlarini ruxsatsiz tashqi daxl etishdan himoya qilish: Banklarning vaqtincha pul resurslaridan samarali foydalanish; Kredit va xatarlilik darajasini boshqarish; To`lov operatsiyalarini tartibga soluvchi qonun va qoidalarga rioya qilish; 6. Tijorat banklari tomonidan amaldagi qonunchilikka va bank faoliyati meyeriy hujjatlariga rioya qilinishi bo`yicha Markaziy bankning nazorat va kuzatuv funksiyalarini bajarish; 7. Ma’lumotlar bazasini yaratish . Elektron to`lovlarni o`tkazishda initsiator va benifitsiar banklar ishtirok etadi. Initsiator bank bu-to`lov operatsiyalarini boshlovchi bank, benifitsiar bank esa to`lov operatsiyalarini yakunlovchi bankdir. Banklar o`rtasidagi hisob-kitoblar elektron to`lov hujjatlari asosida amalga oshiriladi. Elektron to`lov hujjati O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan shaklda pul hisob-kitob hujjatlari asl nusxasi asosida yaratilgan “elektron” belgili hujjat bo`lib, uning asosiy nusxasi hisoblanadi va asl nusxa kuchiga ega bo`ladi. Elektron to`lovlar tizimida uzatish uchun muljallangan hujjatlarning to`g`ri to`ldirilganligi uchun bank mijozi javobgar bo`ladi. Xududiy axborotlashtirish Markaziga qayta ishlash uchun uzatiladigan elektron to`lov hujjatlarini hisoblab o`tkazish, hisobdan chiqarish va ularning elektron fayllarini shakllantirilishi to`g`riligi uchun javobgarlik initsiator-bankka, xududiy axborotlashtirish markazidan qabul qilinadigan to`lov hujjatlari uchun javobgarlik esa benifitsiar bankka yuklatiladi. Elektron to`lov tizimi bir qator tamoyillar asosida faoliyat ko`rsatib, ular quyidagilardir: 6. To`lovlar bo`yicha transaksiyani o`tkazish tashabbusi initsiator-bankka tegishli bo`ladi; 7. To`lovni amalga oshirishdan oldin operatsion kunning boshida tijorat banklarining ichki va tashki vakillik hisobvaraqlaridagi oborotlar va qoldiq mablag`lari bir-biriga muvofiqligi tekshiriladi; 8. Amalga oshirilgan transaksiya qaytarilmaydi.

9. To`lovlarning eng yuqori summasi cheklanmagan 10. To`lovlarning initsiator-bank tomonidan vakillik hisob varag`idagi mablag` qoldigi chegarasida to`lanadi. Undan ortiqcha mablag` sarflash overdraft summasi miqdorida amalga oshirilishi mumkin. Elektron to`lovlar ishtirokchilari O`zbekiston Respublikasi Markaziy bankining Axborotlash markazlari va hisob-kitob markazlaridir. Elektron to`lovlar tizimidan foydalanuvchilar bo`lib hisob-kitob kassa markazlari va tijorat banklari hisoblanadi. Elektron to`lovlar tizimi ishtirokchilari va foydalanuvchilarining huquq va majburiyatlari tijorat banklari, axborotlash markazlari va hisob-kitob markazlari o`rtasida tuzilgan shartnoma bilan tartibga solinib turiladi. Har bir bank elektron to`lovlar tizimiga ko`shilishi uchun avvalo Respublika Markaziy bankida ruyxatga olingan hamda BDMAB tomonidan unikal kod berilgan bo`lishi lozim. Shu bilan birga ushbu bank elektron to`lovlar tizimiga chiqish imkoniyatini beradigan tegishli dasturiy majmuaga ega bo`lishi lozim. Shundan so`ng bank elektron to`lovlar tizimiga ulanguncha axboratlashtirish bosh markazi xodimlari yordamida ma’lumotlarni qabul qilish, uzatish bo`yicha bir necha sinov tajribalarini o`tkazish yo`li bilan bank tayyorgarligining xaftalik tajriba tekshiruvi o`tkaziladi. Bunday tajriba tekshiruv ishlari ijobiy natija olguncha davom ettiriladi. “SMS-banking tizimining mazmuni va uning amaliyotda ishlatilishi SMS-banking - bu bank mijozlarga ularning depozit hisobvaraqlaridagi hamda plastik kartalarga ochilgan hisobqaraqlaridagi operatsiyalar haqida SMS ko`rinishdagi ma’lumotlarni olish tizimidir. Hisobvarag`idan ma’lumot olish uchun mijoz bankning maxsus telefon raqamiga belgilangan SMS-so`rovni yuborish kerak. Mijoz uchun SMS-banking xizmati quyidagi amallarni bajarish imkoniyatlarini beriladi: hisobvarag`iga kelib tushgan mablag`lar; hisobvarag`idan qilingan xarajatlar ;

hisobvaraq balansi; kun davomida o`tkazilgan bank operatsiyalari haqida operativ ma’lumot olish. "SMS-To`lov" tizimi O`zbekiston Respublikasining "Yelektron to`lovlar to`g`risida"gi Qonuni ijrosini ta’minlash hamda yelektron tijoratni rivojlantirishni qo`llab-quvvatlash maqsadida 2010 yilning 24 dekabrida Respublika Savdo-sanoat palatasi "SSP-MAROQAND" unitar korxonasi bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan. Tizimni yaratish jarayoniga Germaniya va Yaponiya yekspertlari ham jalb qilingan. "SMS-To`lov"ning ustuvorligi uning yordamida istalgan turdagi mobil aloqa, internet, shuningdek, SMS vositasida naqd pulsiz to`lovlarni amalga oshirish mumkinligidadir. Tizim yordamida bank plastik kartochkasidagi mablag`lardan yuqori unum bilan foydalanish imkoniyati bor. "SMS-To`lov" tizimi orqali turli tovar va xizmatlar uchun On-line to`lovlarni amalga oshirish mumkin. Buning uchun fuqaro o`ziga xizmat ko`rsatuvchi tijorat bankiga pasport va mobil telefoni bilan tashrif buyurishi hamda "SMS-To`lov" tizimida ro`yxatdan o`tishi lozim bo`ladi. Bank xodimi bir necha daqiqa ichida mijoz va uning mobil telefon raqamini tizimda ro`yxatdan o`tkazib, mobil telefoniga maxsus yelektron raqamli imzo kaliti bilan himoyalangan dastur-ilova o`rnatadi hamda qat’iy sir tutilishi lozim bo`lgan maxsus login va parol taqdim yetadi. Bu — mijozning mobil telefoni bank plastik kartochkasiga ulanganini bildiradi. Mobil telefonimizda so`zlashuv, fotokamera, soat, kalkulator, pleyer va shunga o`xshash xizmatlardan foydalanishga ko`nikib qolganmiz, lekin uni to`lov vositasi sifatida sinab ko`rmaganmiz. Bank tomonidan o`rnatilgan mobil-ilova yordamida internetga ulanmasdan, bir necha soniya ichida bir necha turdagi tovar va xizmatlar uchun to`lovlarni amalga oshirish mumkin. Masalan: ■ Mobil aloqa ■ Kommunal ■ Internet provayderlar

Savdo-sanoat palatasi xizmatlari hamda soliq to`lovlarini uydanmi, ishdanmi yoki ko`chadan turib mobil telefon orqali amalga oshirish imkoni mavjud. Barcha to`lovlar qo`shimcha xizmat haqisiz amalga oshiriladi. Shuningdek, shahar jamoat transporti, shahar telefon tarmog`i, sug`urta, avia va temir yo`l chiptalariga buyurtma berish va sotib olish, taksi xizmatlari va DAN to`lovlarini amalga oshirishni tashkil yetish bo`yicha ishlar olib borilayapti. 2015 yilning 1 yanvar holatiga «Mobil-banking» va «SMS-banking» xizmatlaridan foydalanuvchilar soni 472,6 mingtaga yetdi. Bugungi kunda Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki, "Mikrokreditbank", "Asaka", "InFinBank", "Universalbank" va "Hamkorbank" kabi bir qator tijorat banklari "SMS-To`lov" tizimida xizmatlarni ko`rsatib kelmoqdalar. “MailBank” elektron to`lovlari kichik tizimining hususiyatlari. “Minibank” kichik tizimi bank mijoziga tegishli to`lovlarni qog`ozsiz elektron usullardan foydalangan holda, amalga oshirishdan iborat. Bundan tashqari, bank mijoziga qo`shimcha ravishda uning hisobraqami holati to`g`risida axborot hamda bank faoliyati va u ko`rsatayotgan xizmat turlari haqida ma’lumot berishi mumkin. “Mailbank” funksional jihatdan ikki qismdan iborat : а ) elektron to`lovlar serveri (tizimning kichik bank qismi); b) bank mijozining ARMi (kichik tizimning mijozlar qismi). “Mailbank”ning bank qismi quyidagilardan iborat: a) so`rovnomalarni qayta ishlovchi; b) “Mailbank” administratori; v) buxgalterning ish joyi; g) operatorning ish joyi . So`rovnomalarni qayta ishlovchi qism mijozlardan kelgan so`rovlarni qabul qiladi, ularni rasshifrovka qiladi, qayta ishlab chiqadi, javoblarni shifrlaydi va ularni mijozga yuboradi. “Mailbank” administratori, mijozlarga hisobraqamlar va so`rovnomalar ma’lumotlariga kirib borishga ruxsat, mijozlar bilan ishlash bo`yicha tizimdagi

statistikani ko`rib chiqishga imkon beradi, mijozlarga ko`chirmalarni shakllantiradi va yuboradi, “Mailbank” xizmatidan foydalanganligi uchun abonent haqini undiradi va haq yozadi. Internet orqali mijozga xizmat ko`rsatganda xavfsizlik masalalari quyidagi tizimlar ishlab chiqarishning har bir bosqichida hal etilgan bo`lishi kerak: а ) foydalanuvchilar huquqlarini cheklash; b) tarmoq orqali yuborishda axborotlar muhofazasi; v) axborotlarni haqqoniyligini tasdiqlash. Foydalanuvchilar huquqini cheklash deganda, foydalanuvchilar tizimining aniq ma’lumotlariga kirib borishga ruxsat nazorati, shuningdek, foydalanuvchilarning aniq ma’lumotlar bilan bo`lishi mumkin bo`lgan harakatlari ustidan nazorat tushuniladi. Har bir foydalanuvchi bank hujjatlarga ularning xususiyatlari (paremetrlari) yig`indisi bo`yicha murojaat qilishi va tizim hujjatlariga qo`shimcha qilishi, modifikatsiyalash va hujjatlarni olib tashlash imkoniyatini aks ettiruvchi o`ziga xos yagona huquqlar yig`indisiga ega. Tizimda barcha harakatlar, albatta, faqat foydalanuvchi huquqlarining tekshirilishidan keyin, amalga oshirilishi kerak. Tizimda shart bo`lgan ravishda u, yoki bu harakatlarning aniq tashabbuskorini aniqlash uchun foydalanuvchining muhim ma’noga ega bo`lgan amallari daftari yuritiladi. Tarmoq bo`yicha yuboriladigan ma’lumotlar himoyasi deganda, ochiq tarmoq aloqasi orqali yuboriladigan ma’lumotlar tahlili asosida tizimning aniq ma’lumotini yashirish foydalanuvchilarga to`sqinlik ko`rsatuvchi choralar yig`indisi tushuniladi. Ushbu maqsadlarda SSL (Secure Sockets Layer) protokolidan foydalaniladi, bu quyidagi vazifalarni bajarishga imkon beradi: a) veb-serverni haqiqiyligini tasdiqlash. Mijoz xalqaro sertifikatga ega bo`lgan tizimning aniq serveri bilan bog`lanishini kafolatlaydi;

b) yagona bir seansli kalitni yuzaga keltirish. Bir seansli kalit ma’lum bir davrda (aloqaning bir seansida) aloqa uzilib qolganda ham, axborotlarni muhofaza qiladi; v) ma’lumotlar xavfsizligini kafolatlaydigan himoyalash turida Internet bo`yicha ma’lumotlar yuborish. Bundan tashqari, axborotni kripto muhofaza qilishning sertifikatlangan vositalaridan foydalanish mumkin. Umumiy qilib aytganda, “Mail bank” - bank mijoziga tegishli to`lovlarni qog`ozsiz elektron usullardan foydalangan holda amalga oshirishidan iborat. Bundan tashqari, bank mijoziga qo`shimcha ravishda uning hisob raqami holati to`yorisida axborot hamda bank faoliyati va u ko`rsatayotgan xizmat turlari haqida ma’lumot berishi mumkin. Jahon amaliyotidagi bank texnologiyalari va ularning O`zbekistonda qo`llanilishi Jahon amaliyotidagi bank texnologiyalaridan biri, bu “Supermarket banking” dir. Bank maxsulotlarini kengaytirish, bozorni segmentlarga ajratish, chakana xizmatlarning taklifini kengaytirish hamda bank moliyaviy natijalarini yanada yaxshilash uchun ortiqcha chiqim va xarajatlarni cheklashga qaratilgan bank strategiyalarni amalga oshirish kabilar bank-mijoz munosabatlarini yaxshilash uchun asos bo`ladi. Banklarning rivojlanishida chakana xizmatlarning ham o`z o`rni bor. Banklarning chakana xizmatlarini rivojlantirishdagi yangi yo`nalishlardan biri bu “Supermarket banking” dir. Supermarket banking so`zi ingliz tilidan olingan bo`lib, uning so`zma-so`z tarjimasi “do`konda bank operatsiyalari” dir. Supermarket banking tarixan AQShda paydo bo`lgan bo`lib, u qoyidagi o`ziga xos belgilarga ega: tijorat markazlarida xaridorlar oqimi katta bo`ladi; bunday oqimlarni do`konda bank bo`limlari joylashgan yerlarga yo`naltirish imkoniyati mavjud bo`ladi;

-supermarketlarda turli toifadagi iste’molchilar bilan aloqa bog`lash imkoniyati mavjud bo`ladi; -banklar o`z xizmatlarini kengaytirish va tabaqalashtirish uchun tijorat markazlaridan manfaatdor bo`ladi; -banklar bilan tijorat markazlari bir-birlariga mahsulot sotish operatsiyalarini amalga oshirishdan o`zaro manfaatdor bo`ladi . Bank supermarketda o`z ishini do`konning an’anaviy joylarida mini-bo`limlar ochishdan boshlab, keyinchalik bank yirik bank zallarida va boshqa joylarda tashkil yetishi mumkin. Supermarket banking uchun qandaydir ideal model yo`q. Optimal variantga yerishish uchun xilma-xil strategiyalarga amal qilish kerak bo`ladi. Mazkur strategiyalar loyihalash, joylashtirish masalalari, tashkiliy va texnikaviy jihatlar ishlab chiqilgan, shuningdek band bo`ladigan xodimlarning optimal soni belgilangan vaqtdagina muvaffaqiyatli bo`ladi. Supermarket-bankingning tashkiliy modeli va uni joylashtirish o`zaro chambarchas bog`langandir. Birinchi element bank bo`limining joylashishidan kelib chiqadi: tijorat markazi ichida u qoida tariqasida, markaziy o`tish joyida supermarket kassalarining qarshisida joylashadi, bunday joylashish navbatda turgan mijozlarni u yerdagi reklamaga e’tibor berishga majbur qiladi. Shu bilan birga, markazga keluvchilarga bank bo`limining old tomoni namoyon bo`lib, unda bankning markasi (savdo belgisi) ajralib turadi, supermarket ichida bu bo`lim ancha ko`rinarli qilib do`konga kiraverishda yoki kafe atrofida, hech bo`lmaganda, bevosita kassalar oldida joylashtirilishi lozim. Supermarket-banking bo`limining zarur belgilari uning ko`zga tashlanib turishi, xaridorlar oqimining o`rtasida bo`lishi, shuningdek, kirish osonligi va jozibadorligidan iborat, ya’ni mijozlar uchun sotish punktiga borish, xodimlar uchun mijozlarni osongina jalb yetish tabiiy va yengil bo`lishi lozim. Bo`limning joylashishi shunday loyihalashtirilishi kerakki, natijada hozirgi va bo`lajak mijozlarni bank tijorat siyosatining asosiy elementlaridan xabardor qilish va ayni vaqtda ularga innovatsiya tashabbuslari haqida ko`pincha supermarket faoliyati bilan chambarchas bog`langan holda axborot berish mumkin bo`lsin.

Sotish punktining ishi uchun uni ochish vaqti katta ahamiyatga ega. Bu vaqt bank bo`limi uzviy qismi bo`lgan savdo markazining ochilish vaqtiga to`g`ri kelishi shart, holbuki bo`lim xodimlari xaridorlar oqimiga va bozorning tegishli imkoniyatiga qarab tabaqalashadi. Ikkinchi element taklif qilinadigan xizmatlar turi bilan ifodalanadi. Bank bo`limining turi uchta har xil operativ zona bo`lishini nazarda tutadi: Birinchisi ochiq va kirish oson zona bo`lib, o`ziga-o`zi xizmat qilish qurilmalaridan to`lovni qabul qilish uchun avtomat kassa apparat iva boshqalar joylashgan yerda bo`ladi; bu zona jozibali, qulay bo`lishi kerak. Masalan, bank apparati orqali operatsiyalarni o`tirgan holatda amalga oshirish mumkin bo`lsin. Shu bilan birga bunday apparatlar bilan ishlashda mijozlarga yordam berish uchun hamda ularga ba’zi birlamchi tijorat axborotini berish uchun hech bo`lmaganda bitta xodim doimo hozir bo`lib turishi kerak. Ikkinchi zona bir yoki bir necha nafar xodim ishtirokida bank bo`limining an’anaviy xizmatlarini ko`rsatishga mo`ljallangan. Bunday xizmatlarning bo`lishi muayyan operatsiyalarni amalga oshirishni, masalan, naqd pulni boshqarish chog`ida xavfsizlikni ta’minlashni taqozo yetadi. Shuning uchun, bank bo`limini loyihalashda alohida holatlarni e’tiborga olish lozim bo`ladi. Uchinchi zona tijorat maslahatlari uchun mo`ljallangan va u yerda mijozlar bilan aloqa bog`lab turish maqsadida foydalaniladigan va videoqurilmalar bilan jihozlangan maxsus ajratilgan joy bo`ladi. Bu bank uchun juda muhimdir, chunki u ushbu bo`lim xodimlari tomonidan bankning barcha xizmatlari haqidagi ma’lumotlarni mijozlarga taklif yetishiga imkon beradi. Texnologik jihozlanish mijozlar uchun jozibador hamda foydalanishga oson shuningdek, bo`lajak mijozlar bank bilan aloqa o`rnatish uchun ularning e’tiborini o`ziga torta oladigan bo`lishi kerak. Uning asosiy vazifasi yangi mijozlar jalb yetish, inkassatsiya qilish hamda to`lovlar bo`yicha xizmatlar ko`rsatish, asosiy bank mahsulotlarini ya’ni joriy hisobvaraqlar, kredit kartalari bilan operatsiyalarni sotishdan iborat. Ushbu kanalning samaradorligi bankning markaziy tuzilmalari tomonidan ko`rsatiladigan texnologik va professional yordamning sifatiga bog`liq .

AQSHDA “Supermarket banking” ning qo`llanilishi. Washington Mutual banki 1889 yilda tashkil yetilgan bo`lib, 93 mlrd. AQSH dollari miqdorida aktivlarga hamda yettita shtatda 900 ta bo`limlar tarmog`iga ega bo`lgan yeng yirik Amerika banklaridan biridir. So`nggi yillarda bank 103 ta instore supermarket- banking bo`limini ochdi., ulardan 70 tasi yagona do`konlar tarmog`ida joylashgan. Bu tarmoq bilan tuzilgan bitim to`la logistik uyg`unlikda va o`z savdo markazlaridan birgalikda foydalanishga asoslangan. Dastlabki bosqichda uning siyosati barcha xizmatlarni ko`rsata oladigan ancha katta bo`limlar (250-300 kv. m) ochishdan, ya’ni xodimlari tegishli malakaga ega bo`lgan an’anaviy bo`limlardan foydalanishdan iborat yedi. Faoliyatni yanada kengaytirish maqsadi, shuningdek, hajmi kichikroq bo`lgan, manfaatdor bo`lishi mumkin bo`lgan yirik supermarketlarning mavjudligi, bu moliya-kredit institutini optimal qaror qabul qilishga: kichikroq hajmdagi (taxminan 150 kv. m bo`lgan) bo`limlar ochishga, cheklangan hajmda xizmatlar ko`rsatishga (umumiy xizmatlarning 90 foizigacha) undadi. Bunday yondashuv 78 foizgacha yangi mijozlar jalb etish imkonini berdi. Centura bank Shimoliy Karolina shtatida bo`lib, aktivlari 7 mlrd. AQSH dollarini tashkil qiladi, 188 ta bo`limga ega. Bank chakana savdo segmentidagi, hamma joyda va hamma vaqt mijozlar uchun qulaylik va osonlik prinsiplariga asoslangan marketing strategiyasiga amal qiladi. Supermarket banking tarmog`ining maqsadi yangi mijozlar jalb yetish, kam xarajatlar taqsimlash tizimini kuchaytirish va depozitlar hajmi, sonini oshirishdan iborat. Bank uchun tijorat markazlarini tanlash mezonlari xaridorlar oqimi ancha katta bo`lishidan (hech bo`lmaganda haftasiga 10000 mijoz) va marketing siyosatini birgalikda amalga oshirishdan iborat. Supermarket banking bo`limlarining hajmi 120-150 kv. m, turiga ko`ra ular uchta operativ zonaga bo`linadi, operatsiyalarni standartlashtirish darajasi yuqori, haq to`lash tizimi pirovard natijalarga qaraydi. Bank 4 ta tijorat markazlari tarmog`ida 23 ta supermarket banking bo`limini ochgan, ular haftasiga yetti kun ishlaydi. U inkassatsiyalash to`lovlar yuzasidan avtomat kassa apparatlaridan foydalanishga

eng yuqori foizga, ya’ni 22 foizga yerishgan, sotish punktlarida jalb qilingan o`rta muddatli depozitlar 5,3 mlrd. AQSH dollariga yetdi. O`zbekistonda eng yangi texnologiyalarga mos bo`lgan bank infratuzilmasi yaratilgan. Biroq hozirgi bosqichda tijorat banklariga mijozlar bazasini va chakana xizmatlar taklif etishni kengaytirish imkonini beradigan yangi noan’anaviy yondashuvlar talab qilinadi. O`zbekiston shaharlari va tuman markazlarida borgan sari ko`proq supermarketlar va yirik savdo markazlari ishga tushirilmoqda. Banklar supermarket banking usulidan foydalanib, ko`rsatilayotgan xizmatlar samaradorligini oshirish imkoniyatiga ega bo`lmoqda.

Adabiyotlar: 1. Астанов Х.З. Пул-кредит орқали мувофиқлаштириш. Ўқув қўлланма. - Т.: “Иқтисодиёт”. 2015 й. 121 б. 2. Банкларда бухгалтерия ҳисоби. Дарслик, II нашри. А.Омонов, Т. Қоралиев, ТМИ, -Т.: “Иқтисод-Молия”, 2014. 241 б. 3. Қоралиев Т.М., Абдуллаев Ё.А. “Банк иши” ўқув қўлланма. - Т.: « ИҚТИСОД-МОЛИЯ » , 2009. - 580 4. Наврўзова К., Н.Ғ.Каримов. Банкларда бухгалтерия ҳисоби. Дарслик. - Т.: Молия, 2012. -320 бет. 5. Наврузова К.Н., Ортиков О А. Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва тўлов тизими -Т.: « ИҚТИСОД-МОЛИЯ » , 2014 й. 6. Тоймухамедов И., Умаров З., Хусаинов Ғ. Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва тўлов тизими. Ўқув қўлланма. LESSON PRESS , 2018. - 435 бет.

O'xshashlar

Bank tizimi va bank turlari

Bank marketingi

Bank majburiyatlarini boshqarish

Bank marketingi (2)

Bank xavfsizligi obyektlari