Tadbirkorlarning xo‘jalik aloqalari. - Iqtisodiyot - Referatlar

Tadbirkorlarning xo‘jalik aloqalari.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

69 KB

Ko'chirib olish

Tadbirkorlarning xo‘jalik aloqalari. Reja : 1.Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo‘jalik aloqalari. 2.Birja bitimlari va tovarlarning qo‘yilishi 3.Tadbirkorlik iqtisodiy-xuquqiy shakllarining zamonaviy ko‘rinishlari 4.Kredit beruvchi tashkilotlarning xizmatlari

1.Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo‘jalik aloqalari Bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida erkin tadbirkorlikni rivojlanishiga yangicha yondoshiladi va tadbirkorlik faoliyatiga shartnoma asosida xizmat ko‘rsatish orqali xo‘jalik aloqalari yuritiladi. Bozorga o‘tish sharoitida tadbirkor shartnomalar tuzadi. Shartnoma tuzish o‘tgan davrda faqat iste’mol sohasida qo‘llanilar edi. Masalan, avvallari shartnomalar asosan fuqarolar tomonidan oldi-sotdi ishlarini amalga oshirilishida, ish haqi olishda va q. k.larda tuzilar edi. Endi esa bu shartnomalar brokerlar tomonidan birjalarda keng tatbiq etilmoqda. Tadbirkorlik operatsiyalarini, tavakkalchilikni sug‘urta qilish shartnomalari, xo‘jalik faoliyatini ajralmas qismi bo‘lib qoldi. Bozorga o‘tish sharoitida shartnomaviy aloqalar faqat xo‘jalik yurituvchi subyektlarning xohishlari bo‘yicha shakllanadi. Yangi sharoitda shartnoma iqtisodiy oborot qatnashchilarining o‘zaro faoliyat yuritishining asosiy vositasi bo‘lib qoldi va har bir ishtirokchining o‘z xo‘jalik faoliyatini olib borishini rejalashtirish funksiyasini bajaradi. Mahsulot qo‘yish shartnomasi tushunchasi ham o‘zgardi. Uning asosiy belgisi, boshqa shartnomalardan (masalan, oldi-sotdi shartno-masidan) farqli o‘laroq - shartnoma predmeti tadbirkorlik faoliyati uchun mo‘ljallangan tovar va munosabatlarning davomiyligidir. Mahsulot qo‘yish shartnomasi shunday shartnoma sifatida namoyon bo‘ladiki, unga asosan tadbirkorlik faoliyatini yoritayotgan ta’minotchi-sotuvchi, belgilangan muddatlar ichida o‘zi ishlab chiqargan yoki sotib olgan tovarlarni xaridorga, shaxsiy, oilaviy va shu singari boshqa maqsad yo‘lida foydalanish bilan bog‘liq bo‘lmagan tadbirkorlik faoliyatida ishlatishi uchun yetkazib berish majburiyatini oladi. Binobarin, tadbirkorlik faoliyati uchun mo‘ljallangan tovar — mahsulot qo‘yish shartnomasining obyektidir. Turli tashkiliy huquqiy shakldagi korxonalar va

tadbirkor fuqarolar shartnoma ishtirokchilari hisoblanadilar. Sotiladigan tovarni ishlab chiqaruvchilar yoki ta’minot va sotish bilan shug‘ullanuvchi vositachilar — ta’minotchilar (mahsulot qo‘yuvchilar) deyiladi. har qanday tashkilot xaridor bo‘lishi mumkin. Mahsulot qo‘yish (yetkazib berish) shartnomasi bo‘yicha xo‘jalik aloqalari to‘g‘ridan-to‘g‘ri va murakkab ko‘rinishda bo‘ladi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalarda shartnoma bevosita tovar ishlab chiqaruvchi bilan iste’molchi o‘rtasida tuziladi. Murakkab aloqada esa ishlab chiqaruvchi bilan iste’molchi o‘rtasida vositachi ish olib boradi, masalan ulgurji savdo korxonalari, moddiy-texnika ta’minoti tashkilotlari shular jumlasidandir. Ishlab chiqaruvchi vositachi-xaridor bilan, u esa o‘z navbatida iste’molchi-xaridor bilan shartnoma tuzadi. Shartnoma aloqalari tarkibini tanlanishi (to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki vositachi orqali) iqtisodiy manfaatdorlik nuqtai nazaridan kelib chiqadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida, odatda, iste’molchi ishlab chiqaruvchi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa o‘rnatishga harakat qiladi. Bunday shartnomalar ishlab chiqaruvchiga aniq talablar xususan tovar sifati, yetkazib berish tartibi va boshqalar bo‘yicha o‘z fikrini bildirish imkonini beradi. Vositachi tashkilot bilan shartnoma tuzish, odatda, iste’molchi uchun xizmatlar, masalan tovarlarni jamlash, iste’molga tayyorlash va boshqalar bilan bog‘liqdir. Amalda shartnoma turi iste’molchi tomonidan tanlanadi. Shartnomalarni tomonlar yozma shaklda tuzatadilar. Shartnomada tovarning nomi, miqdori, assortimenti, shartno-maning amal qilish muddati, tovarni qo‘yilishi muddatlari va davrlari, shartnomaning umumiy summasi, tovar narxi, xisob-kitob shakli va tartibi, shartnoma ishtirokchilarining rekvizitlari albatta ko‘rsatilishi shart. Shartnodla xaridorlarning katta miqdorda va shuningdek oz miqdordagi tovar partiyalariga. bo‘lgan talabini, o‘zaro manfaatdorlik shartlarida, qondiruvchi

ulgurji savdo bo‘yicha xo‘jalik aloqalarini rasmiylashtirilishini ta’minlaydi. Odatda, ulgurji ta’minotda ixtisoslashgan vositachi tashkilotlar qatnashadi. Ular iste’molchilarga, haqini olgan holda, tovar assortimentlarini tanlash, ularni ishlab chiqarishda ishlatilishiga tayyorlash borasida qo‘shimcha xizmat ko‘rsatadilar. Ishlab chiqaruvchilarni vositachilar bilan va vositachilarni iste’molchilar bilan muomalasi shartnoma orqali rasmiylashtiriladi. Davlat eqtiyojlari uchun tovarlarni qo‘yilishini boshqarilishi o‘ziga xos xususiyatlarga egadir. Davlat ehtiyoji uchun tovarlar yetkazib berilishi davlat kontraktlari asosida amalga oshiriladi va davlat buyurtmalari bo‘yicha shartnomalar tuziladi. Shartnomani davlat kontrakti, deb nomlanishini sababi, tomonlarning biri davlat buyurtmachisi bo‘lib, davlat ehtiyojlari uchun tovarlarga buyurtmalar beradi. Bunday shartnomalarni tuzish, kelishmovchiliklarni ko‘rib chiqish, to‘lovni kafolatlanishining alohida tartibi o‘rnatilgan. Mahsulot (tovar) yetkazib beruvchi davlat tomonidan daromad solig‘ini to‘lash, kreditlar berish va q.k.lar bo‘yicha imtiyozlar berilishi mumkin, shuningdek davlat shartnomasini tuzishda asossiz bosh tortganlarga nisbatan javobgarlik (jarima to‘lash) chorasi qo‘llanilishi mumkin. Ulgurji savdoning tashkiliy shakli-yarmarka - yirik savdo bo‘lib, davriy ravishda belgilangan muddatlarda o‘tkaziladi. Yarmarkalarda savdo aloqalari o‘rnatiladi, namunalar bo‘yicha ulgurji savdo-sotiq amalga oshiriladi, savdo bitimlari tuziladi. Shartnoma tuzishda yuzaga kelgan kelishmovchiliklar yarmarka arbitraji tomonidan hal etiladi. Yarmarkalardan, vositachi tashkilotlar tomonidan ulgurji xarid qilish, shuningdek, ishlab chiqaruvchilar bilan iste’molchilar o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar tuzish maqsadida foydalaniladi. Auksionlar — o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lgan tovarlarni kim oshdi savdosi

bo‘yicha sotilishi uchun tashkil etilgan bozordir. Auksionlar doimiy yoki oldindan belgilab qo‘yilgan joylarda, belgilangan vaqtlarda o‘tkaziladi. Alohida firmalar yoki birlashmalar auksionlarni o‘tkazuvchilari bo‘lishi mumkin. Shuningdek, auksionlar ixtisoslashgan brokerlik firmalari tomonidan tashkil etiladi. Auksion savdosining predmeti bo‘lib alohida tovarlar, tovar partiyalari, shuningdek korxonalar va boshqa xususiylashtirilishi ko‘zda tutilgan mulkiy komplekslar bo‘lishi mumkin. Auksionning (kim oshdi savdosining) xususiyatlari: auksionga qo‘yilgan tovarning birlamchi narxi e’lon qilinadi; savdo sotuvchi bilan auksion komissiyasi o‘rtasidagi bitimga (shartnomaga) asoslanadi; tovarga eng baland to‘lovni taklif etgan xaridor, uni sotib olgan hisoblanadi va savdo nihoyasida standart shartnomaga imzo qo‘yadi; xaridor auksionni o‘tkazish tartibida belgilangan muddat ichida sotib olingan tovar uchun haq to‘lashga majbur; tovar uchun yakuniy bahoni aytgan va uni sotib olishdan bosh tortgan shaxs mazkur auqsionda qatnashish huquqidan mahrum etiladi. Bozor fondining mayda ulgurji tovar savdosi oldi-sotdi shartnomasi orqali rasmiylashtiriladi. Muassasalar, tashkilotlar, korxonalar bu tovarlar mayda ulgurji savdo bazalari, do‘konlar (shu jumladan tijorat do‘konlari) orqali sotiladi. Tovarlarni mayda ulgurji savdosi chakana narxlarda amalga oshiriladi. Oldindan buyurtma berish va namunalar bo‘yicha savdo-sotiq qilish keng qo‘llanilmoqda. 2. Birja bitimlari va tovarlarning qo‘yilishi Bozor infratarkibini rivojlanishida tovar birjalarini vujudga kelishi muhim omil bo‘ldi. Tovar birjalarini tashkil etilishi narxni boshqarilishini yengillashtiradi, mahsulot sotilishini va xo‘jalik aloqalarini o‘rgatilishini osonlashtiradi. Tovar birjalari - ishbilarmonlik faoliyati markazlari bo‘lib, ulgurji savdoni olib

borish borasida hududiy to‘sig‘larni yengadi. Tovar birjalari ixtiyoriy asosda, ta’sischilarning va a’zolarining mablag‘lari hisobiga tashkil qilinadi. Birjada tovar oldi-sotdisi amalga oshiriladi, ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar o‘rtasida aloqalar o‘rnatiladi. Birja narxlarining kotirovka qilinishi orqali tovarning haqqoniy narxi aniqlanadi va bu narx bitimga kelishishda mo‘ljal sifatida olinadi. Birja savdosi belgilangan joyda, oshkora olib boriladi. Odatda birjadagi bitimlar birja vositachilari orqali amalga oshiriladi. Tovar birjalari haqidagi qonun, birjani yuridik shaxs ko‘rinishidagi tashkilot sifatida statusini belgilaydi. Birjaga a’zo bo‘lishni cheklash borasida holatlar belgilab qo‘yilgan. Xususan, quyidagilar tovar birjasini a’zosi bo‘la olmaydi: tovar birjasi xizmatchilari; rahbarlari birjaning xizmatchilari bo‘lgan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar; davlat hokimiyati va boshqarmalari organlari; bank operatsiyalarini yuritish litsenziyasiga ega bo‘lgan bank va kredit muassasalari; sug‘urta, investitsiya kompaniyalari va fondlari; jamoat, diniy, xayriya birlashmalari va fondlari; tadbirkorlik faoliyatini yuritish huquqiga ega bo‘lmagan jismoniy shaxslar. Birja a’zosi bo‘lmagan jismoniy va yuridik shaxslar — birja qatnashchilari deyilib, ular birja savdosiga ma’lum haq to‘laganlaridan keyingina qo‘yiladilar. Qatnashchilar doimiy va bir marotabalik bo‘ladilar. Doimiy qatnashchilar birjada uch yildan ortiq bo‘lmagan muddatda ishtirok etadilar va ularning soni birja a’zolari sonining 30 %dan ortmaydi. Birja bitimlari. birjada, odatda birja vositachilari -brokerlar orqali bitimlar olib boriladi. Birja a’zolari, doimiy va bir martali qatnashchilar birja savdosining ishtirokchilari deyiladi. Birja a’zolari — birjaning ustav kapitaliga o‘z badallarini qo‘shgan jismoniy va yuridik shaxslardir. Quyidagilar birja vositachilaridir: — korxona sifatida ro‘yxatdan o‘tgan brokerlik firmalari; — brokerlik idoralari, filiallari va boshqa alohida balansga ega bo‘lgan va hisob

raqamiga ega bo‘lgan korxonalar, muassasalar, tashkilotlar; — erkin brokerlar - tadbirkor sifatida (yuridik shaxs emas) ro‘yxatdan o‘tgan jismoniy shaxslar. Birja savdosi tovar guruqlari bo‘yicha, odatda, ma’lum tovar seksiyalarida amalga oshiriladi. Savdoni birja maklerlari deb nomlanuvchi birja xizmatlari olib boradilar. Birja bitimlari boshqa bitimlardan farqlanib, uning o‘ziga xos xususiyatlari bor, birja bitimlari quyidagilarga asosan tuziladi: — birja yig‘ilishlarida; — birja savdosi ishtirokchilari tomonidan, odatda birja vositachilari orqali (mijoz nomidan va uning hisobiga; mijoz nomidan, o‘z hisobiga; o‘z nomidan va mijoz hisobiga, o‘z nomidan va o‘z hisobiga); — faqat birja tovariga nisbatan; — makler orhali - yozma ravishda rasmiylashtiriladi (makler yozuvi); — birja savdosi tartibiga binoan birja bitimi rasmiy-lashtiriladi va ro‘yxatga olish tarkibi belgilanadi: — birjadan tashqarida bajariladi, chunki birjada tovar mavjud bo‘lmaydi. Birja bitimlarining asosiy turlarini belgilari va xususiyatlari ustida to‘xtalib o‘tamiz. — Real tovarlar bo‘yicha bitimlarga kassa va forvard bitimlari kiradi. Kassa bitimining maqsadi — bitim ishtirokchilarining kelishuviga binoan tovarni darhol yetkazib berish. Tovar iste’molchi qo‘liga tegishi bilan haqi to‘lanadi. Forvard bitimida tovar ishtirokchilar kelishuviga binoan, ma’lum bir muddatdan keyin yetkazib beriladi. Masalan, «yo‘ldagi» tovarga forvard bitimida sotuvchi qo‘lida tovar hozircha yo‘q, lekin u belgilangan muddatda yetkazib berilishiga kelishiladi. — Muddatli bitimlar — qat’iy, onkol, opsion, (mukofotli bitimlar) fyuchers

bitimlariga bo‘linadi. — qat’iy bitim - sotuvchi tovarni bitim tuzilganda kelishilgan narxda belgilangan muddatda xaridorga yetkazib beradi. Onkol bitimi - sotuvchi tovarni xaridorga belgilangan muddatda, haqini to‘lanishi paytidagi narxlarda yetkazib beradi. Binobarin, bitim tuzilayotgan paytda uning narxi haqida so‘z yuritilmaydi. Opsion — mukofotli bitimdir. qarshi tomonga bitim tuzilganda kelishilgan narxda belgilangan muddat mobaynida istalgan kuni tovarni sotish yoki sotib olish yoki zararni qoplanmagan holda bitimdan butunlay voz kechish huquqini beradi. Fyuchers bitimi tovar sotib olish yoki sotish maqsadida emas, balki bitimni naqd tovar bilan sug‘urtalash yoki qayta sotish yoki bitimni to‘xtatgandan keyin narxi o‘zgarishidagi farqni olish maqsadida tuziladi. Fyuchers bitimini obyekti tovar emas (boshqa birja bitimlaridan farqli o‘laroq) balki birja kontraktidir (Fyuchers) maqsadida tuziladi. Fyuchers bitimidan ko‘zlangan maqsad - narxlar o‘rtasidagi farqdan foyda ko‘rish yoki narxni pasayishi orqasidan tavakkalchilikni kamaytirish va zararni ozaytirishdir. Fyuchers bitimi narxi tekislanishini ta’minlaydi, chunki bunday bitimlarni tuzilishi bitimlar sonini ortiradi va narxi o‘zgarishi (tebranishi) kamayadi, natijada iqtisodiyotni barharorlashiga ijobiy ta’sir ko‘rsatiladi. 3. Tadbirkorlik iqtisodiy-xuquqiy shakllarining zamonaviy ko‘rinishlari Tadbirkorlikning bir necha zamonaviy iqtisodiy-xuquqiy shakllarini ko‘rib chiqamiz. Konsignatsiya - shartnoma komissiyasining ko‘rinishlaridan biri bo‘lib, tovar sotish bilan bog‘liq tadbirkorlik sohasida keng qo‘llaniladi. Konsignatsiya shartnomasi tuziladi va bu shartnoma tovar egasining (konsignantning) tovarni ma’lum shartlar asosida sotish borasida vositachiga (konsignatorga) beradigan topshirig‘idan kelib chiqadigan tomonlarning mulkiy muomalalarini boshqaradi.

Shartnomada, odatda jo‘natilgan tovar, uni sotish sharti (limit narxi) va sotish muddati ko‘rsatiladi. Konsignator tovarni sotilgunga qadar o‘z omborida saqlaydi va konsignant manfaati yo‘lida sug‘urta qiladi. Konsignator tovarni o‘z nomidan, lekin konsignant hisobiga sotadi. Muddatida sotilmay qolgan tovar, agar konsignatsiya shartnomasida vositachi konsignator tomonidan amalda sotib olinishi lozim bo‘lgan tovarni bir qismi qaytarib berilishi haqida kelishilmagan bo‘lsa, sotuvchiga qaytariladi. Franchayzing tadbirkorlik shakli tarzida AQSH, Yaponiya va G‘arbiy Yevropa mamlakatlarida keng qo‘llaniladi. Bu, korxonalarning bozordagi o‘ziga xos o‘zaro munosabatlarini bildiradi. Franchayzing munosabatlarining mohiyati shundaki, franchayzer deb nomlanuvchi yirik va nisbatan barqaror firma, franchayzi deb ataluvchi, hozircha biznesda o‘zining iqtisodiy o‘rniga ega bo‘lmagan kichik korxonaga, aniq belgilangan muddat ichida va belgilangan joyda franchayzer tomonidan qo‘llanib kelingan uning tomonidan takomillashtirilgan texnologiyadan, nou-xau, savdo markazidan foydalanish huquqi (franshizu) beriladi; franchayzi xodimlarini o‘qitish va konsultatsiya berish imkoni beriladi. Franchayzer o‘z sherigiga (franchayziga) qurilmalar, xom ashyo, materiallar, kreditlar berilishi, uning kafili bo‘lishi majburiyatlarini bajarishi mumkin. Franchayzingni amalga oshirish uchun sheriklar mazkur faoliyatni tashkil etish borasida shartnoma tuzadilar. Bu shartnomaning predmeti — franchayzi tomonidan franchayzerning biznes yuritish huquqlaridan biri, uning mavqei va nomidan foydalanish huquqidir. Binobarin, biznesning istalgan turi bo‘yicha franchayzning shartlariga asosan franchayzerning imkoniyatlari va xuquqlarini uning sherigi bo‘lmish franchayziga berilishi bo‘yicha shartnoma tuziladi. Franchayzer tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar va qo‘llab quvvatlashlar, shartnomada belgilangan mikdorda va tartibda haq to‘lash evaziga amalga

oshiriladi. Tovar taqchilligi va moliyalashtirish manbalarining cheklanganligi sharoitida tezkor lizingni qo‘llanilishi muhim ahamiyat kasb etadi. Lizing kompaniyasi, ijarachi tomonidan ishlab chiqarish maqsadlari yo‘lida foydalanilishi mo‘ljallangan mashina-jihozlarini, transport vositalarini, ombor binolarini sotib oladi va ularga egalik xuquqini o‘zida saqlab qoladi. Tezkor lizing bo‘yicha shartnoma muddati ijara predmetining amortizatsiya muddatidan qisqa bo‘ladi. Shartnoma muddati tugaganidan so‘ng uning predmeti egasiga qaytariladi yoki yangitdan ijaraga berilishi mumkin. 4. Kredit beruvchitashkilotlarning xizmatlari Bozor iqtisodiyotida tadbirkorlik faoliyati amalga oshirilar ekan pul mablag‘lari xarakatini tashkiliy shakli sifatida moliya bozori ham shakllanadi. Bank muassasalari va mijozlarning pul munosabatlarini huquqiy tarzda boshqarilishi muhim o‘rin tutadi. Munosabatlarning shartnomaviy xarakteri. Kredit tashkilotlar, shu jumladan bank muassasalari va mijozlar o‘rtasidagi muomalalar shartnomaviy xarakterga ega. Mijozning arizasiga asosan bankda uning hisob raqamini ochilishi bank shartnomasining yakuni hisoblanib, hisob raqamiga tushgan mablag‘ni hisobga olish, bu bo‘yicha mijoz topshiriqlarini bajarish va bankning ish yuritish tartiblari va shartnoma asosida belgilab qo‘yilgan qonuniy aktlar bo‘yicha majburiyatlarni o‘z zimmasiga oladi. Tadbirkorlar o‘z mablag‘larini bank muassasalarida saqlashlari va o‘z majburiyatlari bo‘yicha boshqa korxonalar bilan hisob-kitoblarni naqd pulsiz, bank muassasalari orqali amalga oshirishlari shart. Binobarin, naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish tadbirkorlikda hisob-kitob qilishning asosiy ko‘rinishidir. Hisob-kitobning quyidagi to‘lov talabi — to‘lov topshiriqi, akkreditiv, chek, veksel ko‘rinishlari ko‘p tarqalgandir.

Shuningdek, banklar o‘zining mablag‘lari hisobidan mijozlarga xizmatini ko‘rsatadi. Bunday muomalaning huquqi shakli qarz va kredit shartnomasi hisoblanadi. Bunday shartnomaning xususiyati shundaki, qarz beruvchi sifatida malakali tadbirkorbank namoyon bo‘ladi. Uning uchun kredit berish faoliyatining asosiy ko‘rinishidir, zero buning orqasidan bank daromad (foyda) ko‘radi: mijoz uchun esa kredit olish vaqtinchalik hisoblanadi. Mijozlarga kredit berilishida bankning xizmati quyidagilarga asoslanadi: - kredit imkoniyati (qarzdan foydalanganlik uchun bankka belgilangan foiz to‘lanadi); - kreditni qaytarilishi; - kredit muddati (qarz ma’lum muddatga beriladi): - kreditni maqsadli ekanligi; - kreditni ta’minlanganligi. Bank muassasalari hisob-kitob va kredit xizmatidan tashqari mijozning topshirig‘iga ko‘ra faktoring, moliyaviy lizing, qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar o‘tkazish, valyuta operatsiyalar va q.k. xizmatlar ko‘rsatadi. Moliyaviy lizing (ijara) — ijara beruvchi (lizing kompaniyasi, bank) tomonidan bajariladigan savdo-komission operatsiyaning ko‘rinishidir. Moliyaviy ijara shartnomasiga ko‘ra ijara beruvchi ijarachi tomonidan ko‘rsatilgan mulkni sotuvchidan sotib olish va bu mulkni haq to‘lash evaziga tadbirkorlik maqsadida vaqtinchalik foydalanish va egalik qilish uchun berish majburiyatini oladi. Mulkning qiymati ijara to‘lovi orqali, ijara muddati ichida to‘liq qoplanadi. Ijara muddati tugaganidan so‘ng mulk to‘lig‘icha ijarachi ixtiyoriga o‘tadi. Bu shartnomaning predmeti tadbirkorlik faoliyatida qo‘llaniladigan, yer va boshqa tabiiy obyektlardan tashqari, barcha noiste’mol buyumlar bo‘lishi mumkin. Mijoz (ijarachi) uchun bunday lizing muomalasi foydalidir, chunki bunda u

qimmatbaho qurilma sotib olishga bir vaqtli kapital qo‘yishdan ozod bo‘ladi; ijara beruvchi esa komission shartnomada ko‘zda tutilgan ko‘rinishda foyda oladi. Faktoring — faktoring komlaniyasi (bank) tomonidan ko‘rsa-tiladigan savdo- komiission xizmatdir Faktoring qarz mijozning debitor qarzini inkassatsiya qilinishi, kredit berilishi va mijozning kredit qarzlarini kafolatlanishi ta’minlanadi. Faktoring mijoz uchun manfaatlidir, chunki qarzni to‘lanishida mijoz huquqlarini faktor (bank) himoya qiladi: faktor (bank) komission to‘lovlarni oladi: hozirgi sharoitda moliyaviy lizing, faktoring operatsiyalarini ixtisoslashgan bo‘linmalarini tashkil etuvchi (sho‘ba korxonalari, filiallar — lizing, faktoring kompaniyalari) tijorat banklari amalga oshiradilar.

Адабиётлар 1.С.Н.Усмонов, Ю.Т.Додобоев, А.Худойбердиев. “Тадбиркорлик асослари”. “Фарғона”, 2000 2.С.С.Ғуломов.“Тадбиркорлик ва кичик бизнес”. Т.:”Шарқ”, 2002. 3.Э.Эгамбердиев, Ж.Хўжақулов.”Кичик бизнес ва тадбиркорлик”. Т.:”Маънавият”, 2003. 4.В.В.Волгин. “Торгов ы е о перации ”. Москва, 2004 5.Н.В.Ласкина. “Международн ое торговое дело ”. М.:”Экзамен”, 2004 6. www.cer.ru 7. www.uz.bussines.unitech.uz 8. www.torg.uz www.edu.ru

O'xshashlar

Tadbirkorlarning javobgarligi

Savdo korxonalari xo‘jalik tavakkalchiligini boshqarish

Kichik biznes xo‘jalik subyektlarini tashqi iqtiisodiy faoliyati

Xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish. Buxgaltеriya hisobi hisobvaraqlari rеjasi

Korxona bozor sharoitlarida asosiy xo‘jalik subyekti sifatida