Суғурта хуқуқи ( сугурта хукуки ) - Iqtisodiyot - Referatlar

Суғурта хуқуқи ( сугурта хукуки )

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

60.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Суғурта хуқуқи ва суғурта муносабатларини шакллантирувчи хуқуқий хужжатлар. 2. Суғурта хуқуқи ва бозор иқтисодиёти шароитида суғуртани бошқаришни қайта қурилиши. 3. Суғурта маркетинги. 4. Суғурта ташкилотлари устидан давлат назорати.

www.arxiv.uz Суғурта хуқуқи ва суғурта муносабатларини шакллантирувчи хуқуқий хужжатлар Суғурта хуқуқи суғурта ташкилотлари билан суғурталанувчилар, хамда кредит ташкилотлари ўртасидаги хуқуқий муносабатлари ифодалайди. Бундай муносабатлар мамлакатимиз Конституцияси асосида вужудга келган қатор хуқуқий хужжатларда ўз ифодасини топади. Бу хуқуқий хужжатларга қуйидагилар киради: 1. Фуқаролик кодекси 2. Суғурта фаолияти хақидаги Республика қонуни 3. Давлат суғурта ташкилотлари хақидаги низомлар 4. Хусусий суғурта ташкилотларининг низомлари 5. Суғурта назорати хақидаги хукумат қарори. Фуқаролик кодексининг 52-боби 914-981-моддалар суғурта масалаларига бағишланган, бунда суғуртанинг энг мухим хуқуқий масалалари суғурта шартномаларини тузиш, икки томонлама суғурталаш, хамкорлик суғуртаси, қайта суғурталаш масалалари ёритилиб, бунда суғуртани амалга ошириш, томонларнинг жавобгарлиги ва бошқалар кодекс доирасида хуқуқий жихатдан тушунтириб берилган. Суғурта хақидаги қонун фуқаролар кодексида баён қилинган масалаларни такрорласада, қонунда суғуртанинг иқтисодий масалаларини баён қилишга алохида ахамият берилган. Ўзбекистон мустақил давлат сифатида эълон қилинганига қадар республиканинг суғурта хақидаги алохида қонун йўқ эди. Бу худудда Собиқ Иттифоқ суғурта қонунлари амал қилар эди. Бу қонунларда республика иқтисодиёти ва маиший хусусиятлари етарли эътиборга олинмаган эди. Суғурта хақидаги биринчи республика қонуни Ўзбекистон Олий Мажлиси томонидан 1993 йил 6 майда қабул қилинди.

www.arxiv.uz Қонун 5 боб, 33 моддадан иборат. қонунда республика иқтисодиётида суғуртанинг тўтган ўрни, бозор иқтисодиётини амалга тадбиқ қилишдаги роли, суғурта бозорини шакллантириш масалалари, суғуртанинг ташқилий ва хуқуқий асослари баён қилинади. Фуқаролар ва юридик шахсларнинг суғурта хизматига бўлган талабларини тўлароқ қондирилиши кафолатланади, суғурта муносабатларида унинг барча иштирокчилари манфаатларини химоя қилиш масалалари кўрсатилади. қонуннинг 1-бобида суғурта таърифи берилган бўлиб, бунда суғурта объектлари, субъектлари, шакллари, таърифлари ва тўловлари, қайта суғурталаш ва биргаликда суғурталаш масалалари баён қилинган. Иккинчи боб суғурта шартномаларини тузиш, шартномада томонларнинг хуқуқлари ва уни расмийлаштириш ва тўхтатиш масалаларига бағишланган. Учинчи бобда суғурталанувчиларнинг молиявий барқарорлигини таъминлаш масалалари ёритилган. Тўртинчи боб суғурта фаолияти устидан давлат назорати ўрнатиш, бешинчи боб эса якунловчи масалаларга бағишланган. Суғурта хақидаги қонунда қатор янги тушунчалар, масалан, қайта ва биргаликда суғурталаш, суғурта брокери, суғурта рухсатномаларини олиш ва бошқа масалалар ёритилган. 1997 йилда суғурта қонунчилигида мухим ўзгаришлар содир бўлди. Суғурта хақидаги қонунга қўшимча сифатида қуйидаги 3 та хужжат қабул қилинди: 6. «Ўзагросуғурта» давлат акционерлик компанияси 7. «Кафолат» акциядорлик давлат компанияси 8. «Ўзбекистон» экспорт-импорт миллий суғурта компаниясини таш қил этиш т ў ғрисидаги Президент фармонлари ва хукумат қ арорлари. Суғурта хуқуқи хақида гапирар эканмиз, айрим суғурта ташкилотларининг ўз низомлари б ў либ, бунда хар бир суғуртанинг энг

www.arxiv.uz мухим йўналишлари, суғурталовчи ва суғурталанувчиларнинг хуқуқлари ифода қилинишини хисобга олишни мақсадга мувофиқ деб хисоблаймиз. 2002 йил 5 апрелда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг янги иккинчи «Суғурта фаолияти т ў ғрисида»ги қонуни қабул қилинди. Қонун республикада суғуртанинг янада ривожлантириш, уни ривожланган давлатлар даражасига олиб чиқишнинг иқтисодий ва хуқуқий асосларини янада мустахкамлашда мухим омил бўлди. 1. Суғурта хуқуқи ва бозор иқтисодиёти шароитида суғуртани бошқаришни қайта қурилиши Суғурта инсон саломатлигини тиклаш воситалари каторига киргани учун бозор иқтисодиётига ў тиш суғуртани бошқаришни қайтадан к ў ришни талаб қилди. Бунга қуйидаги тамойиллар сабаб бўлади: Биринчидан, суғурта ишини номиналлаштириш билан бирга хусусий суғурта ташкилотларини шакллантириш. Иккинчидан, хорижий мамлакатлар суғурта ташкилотлари билан хамкорликни кучайтириш ва республика иқтисодиётига инвестицияларни кўплаб жалб қилишга ёрдам бериш. Учинчидан, суғурта ташкилотлари устидан назоратни кучайтириш ва суғуртанинг янги шаклларини жорий қилиш. Кўрсатилган сабаблар суғуртани бошқариш тизимини қайта кўришни талаб қилди. Бунинг учун республика суғурта ташкилоти мустақил суғурта ташкилотига айлантирилди ва суғурта хақида қонун қабул қилинди. Республика Молия Вазирлигидан суғурта ташкилотлари ажралиб чиқиб, алохида давлат ва хусусий акциядорлик ташкилотлари сифатида вужудга келди, суғурта ташкилотлари билан кредит ташкилотлари алоқаси кучайтирилди. Республикадаги суғурта ташкилотлари қуйидаги гурухларга бўлинади: 1. Давлат акциядорлик суғурта компаниялари

www.arxiv.uz а) «Ўзагросуғурта» ДАСК б) «Кафолат» ДАСК в) «Ўзбекинвест» ЭИМСК г) «Мадад» суғурта агентлиги 2. Хусусий суғурта компаниялари 3. Республика суғурта назорати ташкилотлари Навбатдаги мавзуларда кўрсатилган суғурта ташкилотлари хақида алохида-алохида маълумотлар берамиз. 3. Суғурта маркетинги Суғуртада маркетинг суғурта ишларини тактикаси ва стратегиясини ишлаб чи к ишни кўзда тутади. Бунда суғурта маркетинги деганда суғурта бозорининг ахволи, исти к болини ў рганиш асосида мавжуд суғурта турларини тадби к этиш ва янги шаклларини яратиш, суғурта сохасидаги навбатдаги вазифаларни бажариш тадбирлари тушунилади. Маркетингни йўлга қўйиш учун юридик ва жисмоний шахсларни суғурталанувчи бўлиш имкониятларини урганиш, суғурта бозоридаги ахволни тахлил қилиш, суғурта хизмати таш қил қилинаётган туманнинг ижтимоий ва иқтисодий ривожланиш истиқболларини ўрганиш ва бу асосда суғурта ишларини таш қил қилиш истиқболларини аниқлашни талаб қилинади. Суғурта маркетингининг таркибий қисми ахолини социалогик жихатидан ўрганиш мақсадида суғурта жамиятларида менеджер лавозими жорий этилган. Менеджер фақат суғуртанинг иқтисодий масалалари билангина шуғулланмасдан, балки суғурта компаниялари акцияларини чиқариш ва тарқатиш уларни идора қилиш билан шуғулланади.

www.arxiv.uz Суғурта ташкилотлари ўртасида ўзаро рақобатни кучайтирилиши муносабати билан хозирги шароитида менеджернинг суғуртадаги роли ошиб бормоқда. Маркетинг бозори иқтисодиётида махсус тадқиқотлар хизматининг таркибий қисми бўлгани сабабли менеджерлар фақат ўзлари хизмат қилиб турган ташкилот топшириқларини бажариши билан кифояланмасдан, балки бошқа суғурта компанияларининг буюртмаларини бажаришга хам яқиндан ёрдам беришлари мумкин. 4. Суғурта ташкилотлари устидан давлат назорати Суғурта назоратини Молия Вазирлиги хузуридаги суғурта назорати Давлат инспекцияси амалга оширади. Суғурта ташкилотларининг фаолиятини тартибга солиш давлат томонидан суғурта муносабатлари барча иштирокчиларининг хуқуқлари ва қонуний манфаатларини мухофаза этишни таъминлашга қаратилгандир. Шу муносабат билан суғурта назорати ташкилотларига қуйидагилар юклатилган: 1. Республикада фаолият кўрсатаётган барча суғурта ташкилотларини рўйхатга олиш ва тегишли рухсатномалар бериш; 2. Суғурта ташкилотларининг суғурта тўғрисидаги амалдаги қонунлар талабларига риоя қилишларини назорат қилиб бориш; 3. Хисоб-китоб юритиш, хисоботлар тузиш, резерв ва захира фондлари яратишнинг бир хилда бўлишини таъминлаш; 4. Суғурта иши тажрибасини умумлаштириш, қонун бўйича тушунтиришлар бериш, бу қонунларни такомиллаштиришга доир таклифлар ишлаб чиқиш; 5. Суғурта фаолиятини яхшилаш. Суғурта назоратининг ташқилий тузилиши Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади. Давлат инспекциясининг асосий вазифаларидан бири суғурта б ў йича ягона давлат реесторини юритишидир. Бунинг учун барча суғурта ташкилотлари давлат суғурта инспекциясида р ў йхатдан

www.arxiv.uz ў тишлари шарт. Р ў йхатдан ў тмаган ташкилотлар суғурта фаолияти билан шуғуланиш хуқуқига эга эмас . Рухсатнома олиш учун низом фонди ва кредит муассасасининг маълумотномаси муайян суғурта турининг қоидалари, шартномалари, суғурта таърифининг хисоб-китоби ва бошқа хужжатлар топширилиши керак. Рухсатнома, хужжат олингандан кейин 30 кун ичида берилади. Давлат инспекциясига қуйидаги хуқуқлар берилган: 1. Суғурталанувчилардан суғурта фаолияти тўғрисида белгиланган хисобот ва уларнинг молиявий ахоли хақидаги ахборотни шунингдек, корхоналар муассасалар, ташкилотлар, банклар, фуқаролардан ўзига юкланган функцияларни бажариш учун зарур бўлган ахборотлар олиш; 2. Суғурталовчилар томонидан суғурта тўғрисидаги қонун хужжатларга риоя этилиши назорат этиш мақсадида, улар фаолиятини текшириш, зарурат бўлса бунинг учун комиссиялар ва ишчи гурухлари ташқил этиш. Давлат инспекциясига Молия вазирлигининг таклифномасига к ў ра Вазирлар Махкамаси томонидан бошлиқ тайинланади ва назоратнинг асосий масалалари Молия Вазирлиги хайъати томонидан к ў риб чиқилади. Суғурта назорати аппаратидаги ходимлар сони 15 кишидан иборат бўлиб, шунингдек, бошлиқ, иш юритувчи инспектор, юристлардан иборат. Суғурта ташкилотларини назорат қилиш бўлимида 6 киши хизмат қилади. Назорат инспекцияси фаолияти устидан Молия Вазирлиги назорат қилади.

www.arxiv.uz Асосий адабиётлар : 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Тошкент 1992 й. 2. Ўзбекистон Республикаси «Суғурта фаолияти хақида»ги қонуни Тошкент 2002 й. 3. И.А.Каримов. «Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чуқурлаштириш йўлида» Т-«Ўзбекистон» 1995 йил. 4. И.А.Каримов «Ўзбекистон буюк келажак сари» Т-«Ўзбекистон» 1998 йил. 5. И.А.Каримов «Ўзбекистон бозор муносабатларига ўтишининг ўзига хос йўллари» Т-«Ўзбекистон» 1998 йил. 6. И.А.Каримов «Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли» Т-«Ўзбекистон» 1998 йил. 7. Х.Р.Собиров «Суғурта 100 савол ва жавоб» Т-«Мехнат» 1998 йил. 8. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Тадбиркорлик хуқуқи

Бозор инфратузилмасида сугурта тизими

Суғурта ташкилоти молияси

Ўзбекистон суғурта бозори

Суғурта ишининг иқтисодий асослари