Операцион стратегиялар. - Iqtisodiyot - Referatlar

Операцион стратегиялар.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

124 KB

Ko'chirib olish

Операцион стратегиялар. Режа: 1. Операциялар ра қ обатли кураш воситаси сифатида. 2. Операцион стратегияларни шакллантиришда структуравий ёндашув.

Операциялар ра қ обатли кураш воситаси сифатида. Операцияларнинг му ҳ им характеристикаларидан бири ў згаришлар жараёнининг мураккаблиги ва қ арорлар қ абул қ илиш ва уларни жорий этишда муаммолар борлиги билан бо ғ лик. Тактик даражада қ араганда операциялар оддий ва интеллектуал қ обилиятларни талаб қ илмайдиган ҳ исобланади. К ў пгина операцион стратегия концепциялари пастки даражада ишлаш учун м ў лжаллангандек к ў ринади. Стратеглар к ў пинча жараённи танлашни ишлаб чи қ ариш тамойиллари б ў йича асосий қ арор деб қ абул қ илиб, қ илинган қ арорлар ходимларнинг ишини қ андай машиналарга та қ симлаш ҳ а қ идаги қ арорлар б ў либ к ў ринади. К ў пинча операцион стратегиялар б ў лмаслиги ва тактик қ арорларнинг йи ғ индиси ҳ а қ ида с ў з юритилади. Олдинги даврда корпоратив стратегия молиячилар ва маркетинг мутахассислари томонидан ишлаб чи қ ариладиган қ арорлар деб ҳ исобланарди. Ишлаб чи қ ариш персонали стратегияни шакллантириш ва таҳлилга жалб этилмаган б ў либ, улар операцияларни режалаштириш, бизнес таҳлил ва операцияларнинг пастки даражасида қ ис қ а муддатли ва қ т горизонтида фаолиятни назорат қ илиш билан шу ғ улланишлари керак, деган фикр турар эди. Янги истиқбол 70-80 йилларда бошланди. Япон фирмаларининг муваффақияти ишлаб чиқариш ва операцияларга алоҳида эътиборни қаратди. Сифат, унумдорлик, янги маҳсулот ва жараённи ривожлантириш алоҳида диққат эътиборни жалб этди. Бир қатор мавзулар операцион стратегиянинг марказида турди. Қандай қилиб менежерлар глобал рақобатга жавоб берадилар? Операциялар ва рақобатдаги муваффақият орасидаги алоқалар қ андай, компания қ андай қилиб юқори сифат, унумдорлик, янги маҳсулот ва ишлаб чиқаришни ривожлантириш даражаларига чиқа оладилар? Операциялар муҳит ва рақобат шароитлари

натижасида қ андай ўзгартирилиши мумкин. Натижада охирги 20 йил ичида янги йўналишлар пайдо бўлди. Операцияларнинг анъанавий роли товар ва хизматларни тежамли йўлда ишлаб чиқариш узоқ вақт давомида менежерлар томонидан қабул қилинган эди. Юқори приоритет ишлаб чиқариш графиклари ёки харидорлар талабига берилар эди. Яхшиланиш талаб қилинганда фақат арзон ишлаб чиқариш мақсадида кўзда тутилар эди. Охирги йилларда бундай қараш ўзгарди. рақобат воситаси сифатида хизмат қилиш учун операциялар 4 мавзу асосида кўрилар эди: сифат, унумдорлик, мослашувчанлик ва технология. Операциялар ўз йўналишини компаниянинг бизнес стратегиясини қўллаб-қувватлаш учун мослаши керак эди. Стратегиялар одатда энг умумий терминларда шакллантирилар эди. Одатда улар компания мижозлар эҳтиёжини қ андай қондириши ёки рақобатчиларга нисбатан қ андай позицияни эгаллаши ҳақида гапирилиб, талаб этиладиган фаолият ёки кўникмалар ҳақида кўп нарса гапирилмас эди. Бу эса фақатгина ҳозирги стратегияларни қўллаб-қувватлашга олиб келарди. Ҳатто бир қатор компанияларда самарали операцион структура бўлмаганлиги сабабли бизнесни кенгайтиришга бўлган ўз гаришлар натижа келтирмади. Бу ерда мантиқ оддий. Ҳеч бир компания ўз ининг жорий фаоллигини назорат қилмасдан янги тармоқларни ривожлантира олмайди. Ишлаб чиқариш операцион стратегияларини шакллантириш ғояси В. Скиннер томонидан таклиф этилди. У шуни асослаб бердики, ишлаб чиқариш корпорация мақсадлари ва маркетинг стратегиялари билан боғланган бўлиши зарур. Унинг фикрича, ишлаб чиқариш самарадорлиги ва корпорация мувозанати орасидаги боғлиқлик фақат юқори самарадорлик ва паст баҳолар билан чегараланиб қолмасдан, балки сифат, маҳсулот, сервис, таъминот масалаларини ҳам ўз ичига олиши лозим. У тейлоризм ва илмий

менежмент принципларига асосланган операциларни бошқариш услубларини танқид этди. Скиннер шундай хулосага келдики, ишлаб чиқариш операциялари компания учун рақобат воситаси бўлиши ёки нейтрал бўлиши мумкин. Операцияларни бошқаришга стратегик ёндашувни тадбиқ этиб, ташкилот рақобатчилари устидан афзалликларга эришиши мумкин. Кейинги даврда Гарвард бизнес мактабида Портер томонидан бир қатор янги ёндашувлар таклиф этилди. Буларнинг асосига Япония ва А Қ Ш компанияларидаги ёндашувлар асос бўлиб хизмат қилди. Роберт Хайес ва Стивен Вилврайт ўзларининг тадқиқотларида ишлаб чиқариш операцияларини бошқариш асосида рақобатда ютиб чиқишга интилган менежерлар учун қоидалар ишлаб чи қ дилар. Бу қоидалар ишлаб чиқариш самарадорлигини ташкил этиш бўйича ўз ига хос фреймворк ( framework ) бўлиб хизмат қилди. Ушбу фреймворк глобал бозорда ишлаб чиқариш учун 4 босқични таклиф этади. 1. Ишлаб чиқаришнинг салбий потенциалини минималлаштириш - «ички нейтрал». Менежерлар ишлаб чиқариш функцияларини нейтрал сифатида қарайдилар. Бу стратегиянинг мақсади – корпоратив ва бозор мақсадларига эришиш учун ишлаб чиқаришнинг салбий таъсирини йуқотиш. 2. Рақобатчилар билан паритетга эришиш - «ташқи нейтрал». Бош менежерлар ишлаб чиқаришни агар шу соҳада рақобатчилар самарадорлигидан юқори бўлганда муҳим деб қарашади. Бу босқичда ишчи кучини бошқариш, маҳсулот ёки ишлаб чиқариш жараёнларини инновацияларини амалга ошириш, масштаб эффекти ва самарадорлик нуқтаи назаридан тармоқ тенденцияларга риоя қилиш кўзда тутилади. 3. Бизнес стратегия учун ишонарли қўллаб-қувватлашни яратиш - «ички қўллаб-қувватлаш стратегияси». Менежерлар ишлаб чиқарши ва операцияларни компания рақобат позициясини қўллаб-қувватловчи ва

кучайтирувчи восита сифатида қарайдилар. Улар корпорация мақсадидан келиб чиққан ҳолда ишлаб чиқаришнинг ҳиссасини белгилайдилар. Улар компания стратегиялари операцион стратегиялар томонидан қўллаб- қувватланишига ишонадилар. 4. Ишлаб чиқаришга асосланган рақобат афзалликларини амалга ошириш - «ташқи қўллаб-қувватлаш стратегияси». Бунда бош менежерлар ишлаб чиқариш қувватларини рақобат афзаллигининг муҳим қисми сифатида кўриб чиқадилар. Ишлаб чиқариш стратегияси нафақат ички корпорация ва маркетинг стратегиялари томонидан аниқланади, балки операцион менежерлар ўзларининг фикрлари ва ғоялари билан компания умумий рақобат қобилиятларига ўзларининг ҳиссаларини қўшадилар. Ушбу фреймворк корхонада операцион менежмент қайси босқичда эканлигини ва операцияларни бошқаришни ривожлантириш қайси йўналишда боришини белгилайди. 1980 йилларнинг ўрталарида жаҳон даражасидаги ишлаб чиқариш жуда кўп компанияларда асосий эътибор марказида бўлди. Бу ҳодисани ўрганган олимлар ичида Ричард Сконбергерни айтиш мумкин (1982). Жаҳон миқёсидаги ишлаб чиқариш алоҳида концепция сифатида ўрганила бошланди. Жаҳон миқёсидаги ишлаб чиқариш статусига эга бўлиш учун компаниялар қуйидаги таърифларга жавоб бериш керак: 1. Энг яхши рақобатчи бўлиш. Ишлаб чиқаришнинг Ҳеч бўлмаганда бир соҳасида ўз тармоғида хохланган компаниядан яхшироқ бўлиш. 2. Рақобатчиларга нисбатан тезроқ ўсиш ва кўпроқ фойда олиш. 3. Энг яхши ходимларни тарбиялаш ва жалб этиш. Шундай менежер ва ходимларни ишлатиш керакки, бошқа компаниялар уларни ўзларига жалб қилиш имкониятини қидирсинлар. 4. Энг ажойиб инженерлар кадрларини ривожлантириш.

5. Бозор ўзгаришларига тез жавоб бериш. Рақобатчиларга нибатан мослашувчанроқ бўлиб, корхона ўзгаришларига тез жавоб бериш ва бозорга янги маҳсулотларни рақобатчиларга нисбатан тезроқ олиб келиш. 6. Конкуррент инжинирингни амалга ошириш. Бозорда ўзгаришлар вақтини камайтириш мақсадида маҳсулот ва жараёнларни параллел равишда янгилаш ва ривожлантириш. 7. Қувватларни, тизимларни ва ходимларнинг кўникмаларини узлуксиз ривожлантириш. Узлуксиз ривожлантириш жаҳон даражасидаги ташкилотнинг асосий синов нуқталаридан бўлиб ҳисобланади. 7.2. Операцион стратегияларни ривожлантиришда структуралашган ёндашувлар. Терри Хилл операцион стратегияларни таҳлил қилиш учун ўз ининг структурасини ишлаб чиқади. Бу структура қуйидаги жадвалда кўрсатилган. Жадвал- 4 . Корпорация мақсадлари Маркетинг стратегияси Қандай қилиб маҳсулот ва хизматлар бозорда буюртма- ларни ютади Маҳсулот ва операцион стратегия Жараённи танлаш Инфра- структура

Ў сиш ўз ини сақлаб қолиш Фойда Инвести циялар қайтими Бошқа молиявий ўлчовлар Маҳсулот ва хизматлар бозорлари ва сегментлар Кенглик Микс Ҳ ажм Стандартиза- ция Кастоматиза- ция Инновация даражаси Лидер ёки орқадан бо- рувчи альтер- нативаси Нарх Сифат Таъминот Тезлик ҳаққонийлик (реаллик) Талаб ўсиши Ранглар диапазони Маҳсулот ва хизматлар диапазони Дизайнда лидерлик Техник қўллаб- қувватлаш Турли жараёнларни танлаш Жараённи позициялаш- тириш Қувватлар Ҳ ажм Вақти ва жой- лашуви Жараён кон- фигурациясида ғ амламалар ўрни Функцияларни қўллаб- қувватлаш Операциялар Режалаштириш ва назорат ти- зимлари Сифат кафолати ва назорати Тизимларни лойиҳалаш Клерикал процедуралар Тўлов тизимлари Иш структу- раси Ташкилий структура Ушбу структурада 5 қадам қуйидаги ҳисобланади: 1. Корпорация мақсадларини аниқлаш. 2. Ушбу мақсадларга эришиш учун маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш. 3. Рақобатчиларга нисбатан маҳсулот ва хизматлар қ андай қилиб талабларни ютиб чиқишини аниқлаш.

4. Жараёнлар танловини амалга ошириш, яъни ушбу маҳсулот ва хизматларни ишлаб чиқиш учун энг мос келувчи структураларни ишлаб чиқаришда танлаш. 5. Ишлаб чиқариш опреациялар жараёнини қўллаб-қувватлаш учун инфраструктурани белгилаш. Кембридж университетида операцион стратегияларни ривожлантириш учун методология ишлаб чиқарилган бўлиб, бу методология «Буюк Британия савдо ва саноат департаменти»да ишлатилган. Ушбу методология амалиётчилар учун ўз мақсадларини ишлаб чиқаришда шакллантириш учун қоидалардан иборат (1988). У қуйидаги схемада кўрсатилган. Схема- 7 . 1-босқич. Хозирги бозор холатини тушуниш. 2-босқич. Сизнинг ишлаб чиқариш операцияларингизни тушуниш. 3-босқич. Янги стратегияни ривожлантириш.Бозор нимани хохлайди Система кандай ишлайди Хавфлар ва имкониятлар Биз нимани ривожлантиришга эхтиёж сезамиз Янгиланган ишлаб чиқариш стратегияси

Методология 3 босқичдан иборат бўлиб, 1-бос қ ичда ҳ ар бир маҳсулот оиласи учун асосий маълумотлар тўпланади ва улар ҳ ар бир оиланинг бизнес учун аҳамиятини ва ҳозирги бозорлардаги кучли томонларини кўрсатади ва ҳар бир оила учун рақобат критерияси ишлаб чиқилади. Сўнгра ташкилот мана шу критерияни таъминлашга интилади. Ва ниҳоят, маҳсулот фойдалилигининг потенциал соҳалари белгиланади. 2-бос қ ич жорий ишлаб чиқариш операциялари ва стратегиясини қуйидаги 9 соҳада таҳлил қилади: 1. Қ увват – ишлаб чиқариш заводлари сони, ҳажми, жойлашуви. 2. Унумдорлик – ҳар бир завод учун максимал ишлаб чиқариш қуввати. 3. Вертикал интеграция даражаси. 4. Жараёнлар – маҳсулотни ишлаб чиқариш фаолияти ташкил этилиши. 5. Инсон ресурслари – одамлар билан боғлиқ бўлган факторлар. 6. Сифат – маҳсулотларни, жараёнларни ва одамларни таъминлаш воситалари. 7. Назорат сиёсати – операцияларни режалаштириш ва назорат қоидалари ва ишлаб чиқариш фалсафаси. 8. Таъминловчилар – материалларни етказиб беришни таъминлаш бўйича муносабатлар ва усуллар. 9. Янги маҳсулотлар – янги маҳсулотни олиб кириш учун механизм ва жараёнлар. 3-бос қ ич биринчи ва иккинчи босқичдаги таҳлил натижаларини корпоратив ва бозор стратегиясига мос равишда янги операциялар

стратегиясини ишлаб чиқариш амалга оширилади. Ушбу босқичда қуйидаги жараёнлар олиб борилади: 1. Муҳим маҳсулот оилаларини фойдага ҳиссаси, бозор ҳиссасининг ўсиш потенциали, бозор ҳажми ва бозорлардаги кучига қараб танлаш. 2. Ҳар бир оила учун бозордаги рақобат критериясини эришилган даража билан таққослаш. 3. Рақобат критерияси ва ҳақиқатдаги бажарилиш орасидаги фарқни камайтирувчи ишлаб чиқариш сиёсатини аниқлаш. 4. Ишлаб чиқариш сиёсатининг заиф томонларини аниқлаш. 5. Имкониятлар ва хавфларни аниқлаш. 6. Мумкин бўлган ҳаракатлар ва стратегик танловларни амалга ошириш. 7. Бошқа маҳсулот оилалари учун такрорлаш.

O'xshashlar

Операцион менежментга кириш. курснинг предмети.

Ишлаб чиқариш зарарсизлиги, хавфсизлиги ва операцион ричагни аниқлаш ва баҳолаш методлари

Стратегик тахлил

Стратегияни шакллантириш ва танлов.

Стратегик маркетингни танлаш