O’zbekiston respublikasining tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi - Iqtisodiyot - Referatlar

O’zbekiston respublikasining tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi

Yuklangan vaqt:

14.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

909.5 KB

Ko'chirib olish

O’zbekiston respublikasining tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi Reja: 1. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi faoliyatini tashkil etilishining zarurligi, maqsadi va vazifalari 2. O’zbekistonRespublikasiTiklanishvataraqqiyotjamg’armasining daromadlari. 3. O’zbekistonRespublikasiTiklanishvataraqqiyotjamg’armasining mablag’laridan foydalanish yo’nalishlari 4. O’zbekiston Respublikasi tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini boshqarish

O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi faoliyatini tashkil etilishining zarurligi, maqsadi va vazifalari. Hozirgi paytda Davlat budjeti jahondagi har bir davlatning eng muhim institutlaridan biri hisoblanadi. Uning samarali faoliyat ko’rsatishi iqtisodiy o’sishning sifatiga va ijtimoiy farovonlikning darajasiga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Davlat budjetining barqarorligi mamlakat iqtisodiyoti va eng avvalo, uning ijtimoiy sohasi holatini xarakterlaydigan eng muhim ko’rsatkichlardan biridir. O’zbekiston Respublikasining jamlangan (konsolidatsiyalashgan) budjeti tarkibiga quyidagilar kiradi:  Davlat budjeti;  davlat maqsadli jamg’armalarining budjetlari;  O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi mablag’lari. O’zbekiston Respublikasining konsolidatsiyalashgan budjeti O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan moliya yili yakunlari bo’yicha tahliliy maqsadlar uchun hamda budjet tizimi budjetlarining (budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari jamg’armalari bundan mustasno) barcha tushumlari va xarajatlarini hamda O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi mablag’larini, ular o’rtasidagi transfertlarni hisobga olmagan holda hisobga olib borish uchun tuziladi. Demak, Davlat budjeti quyidagi darajadagi budjetlardan iborat: Qoraqalpog’iston Respublikasi budjeti tuzilmasiga Qoraqalpog’iston Respublikasining respublika budjeti, Qoraqalpog’iston Respublikasi tumanlari va shaharlarining budjetlari kiradi. Viloyatlar mahalliy budjetlari tuzilmasiga viloyat budjeti, tegishli viloyatlar tumanlari va shaharlarining budjetlari kiradi. Toshkent - O‘zbekiston Respublikasining respublika budjeti; - Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlari .

shahar mahalliy budjeti tuzilmasiga shahar budjeti va shahar tarkibiga kiruvchi tumanlarning budjetlari kiradi. Davlat maqsadli jamg’armalari quyidagilardir: - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi; - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Respublika yo’l jamg’armasi; - Davlat mulkini xususiylashtirishdan tushgan mablag’lar jamg’armasi; - O’zbekiston Respublikasining Bandlikka ko’maklashish davlat jamg’armasi; - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Umumta’lim maktablari, kasb-hunar kollejlari, akademik litseylar va tibbiyot muassasalarini rekonstruktsiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg’armasi; - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash jamg’armasi; - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Oliy o’quv yurtlarining moddiy-texnika bazasini rivojlantirish jamg’armasi. O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi moliyaviy muassasadir va u ustuvor investitsiya loyihalarini hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarini modernizatsiya qilish va texnik jihatdan qayta jihozlashga, mamlakatni muttasil, barqaror va mutanosib ravishda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga erishilishiga, shuningdek samarali tarkibiy va investitsiya siyosati amalga oshirilishiga doir loyihalarni moliyalashtirish uchun Kodeksda belgilangan mablag’larni jamlaydi. O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini boshqarish Kengashi O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining yuqori boshqaruv organi bo’lib, uning tarkibi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan belgilanadi. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi direktsiyasi O’zbekiston Respublikasi

Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi organi va mablag’larini taqsimlovchidir. Iqtisodiyotni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash, iqtisodiyotga davlat kapital qo’yilmalarini safarbar etishda davlatning aniq maqsadlarga mo’ljallangan fondlari muhim ahamiyatga ega. Shunday fondlardan biri O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 11 may Farmoni bilan tashkil qilingan Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasidir. Mazkur jamg’arma iqtisodiyotning yetakchi, eng avvalo bazaviy tarmoqlarini modernizatsiyalash va texnikaviy qayta qurollantirish loyihalari amalga oshirilishini ta’minlash, mamlakatni muttasil, barqaror va mutanosib ravishda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga erishish, shuningdek samarali tarkibiy va investitsiyaviy siyosatni amalga oshirish maqsadida tuzilgan. Dastlab Jamg’arma O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi hamda Markaziy bankining taklifiga binoan Ustav kapitali 1,0 mlrd. AQSh dollari miqdorida bo’lgan davlat maqsadli fondi sifatida tashkil etildi. Jamg’arma O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida tashkil etildi va yuridik shaxs huquqlariga egadir. O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi moliyaviy muassasadir va u ustuvor investitsiya loyihalarini hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarini modernizatsiya qilish va texnik jihatdan qayta jihozlashga, mamlakatni muttasil, barqaror va mutanosib ravishda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga erishilishiga, shuningdek samarali tarkibiy va investitsiya siyosati amalga oshirilishiga doir loyihalarni moliyalashtirish uchun ushbu Kodeksda belgilangan mablag’larni jamlaydi. O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini boshqaris h Kengashi O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining yuqori boshqaruv organi bo’lib, uning tarkibi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan belgilanadi. .

O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi direktsiyasi O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi organi va mablag’larini taqsimlovchidir. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi direktsiyasi O’zbekiston Respublikasi Hisob palatasi va O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga: - har yili 1 iyulgacha O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining kelgusi yil uchun daromadlari va xarajatlari loyihasini; - yilning har choragida hisobot choragidan keyingi oyning 25-kunigacha O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi daromadlari va xarajatlarining ijrosi to’g’risidagi hisobotni taqdim etadi. Jamg’armaning asosiy vazifalari sifatida quyidagilar belgilandi : - davlat va xo’jalik yurituvchi sub’ektlar, shu jumladan tijorat banklari, xorijiy jamg’arma va investorlar hamda boshqa manfaatdor tuzilmalarning moliyaviy mablag’larini jamlash; - iqtisodiyotni rivojlantirish, ishlab chiqarishni tarkibiy jihatdan o’zgartirish va modernizatsiya qilish borasida ustuvor vazifalarni amalga oshirish uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo’lgan g’oyat muhim loyihalarni moliyalashtirish; - strategik muhim ahamiyatga ega bo’lgan korxonalar, avvalo iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlari korxonalarini yangilash va texnik jihatdan qayta qurollantirish dasturlarini kreditlash; - yoqilg’i-energetika kompleksi, kimyo sanoati, mashinasozlik va rangli metallurgiya tarmoqlarini texnikaviy qayta qurollantirishga hamda ishlab chiqarish sur’atlari va hajmlarini oshirishga yo’naltirilgan loyihalar moliyalashtirilishini ta’minlash; - birinchi navbatda istiqbolli, ammo yetarlicha rivojlanmagan mintaqalarda ishlab chiqarish va noishlab chiqarish infratuzilmasini shakllantirish bo’yicha ijtimoiy jihatdan ahamiyatli milliy davlat dasturlari va loyihalari amalga oshirilishini moliyalashtirish;

- respublikaning xalqaro kommunikatsiyalar tarmog’iga integratsiyalashuvi uchun shart-sharoitlar yaratadigan, xalqaro transport yo’laklari va jahon bozorlariga eng qisqa yo’l bilan chiqishini ta’minlaydigan transport hamda telekommunikatsiyalar infratuzilmasini modernizatsiyalash va rivojlantirishni moliyalashtirish; - xalqaro moliya institutlari, respublika va xorijiy mamlakatlarning kredit muassasalari bilan loyihalarning qo’shma moliyalashtirilishini tashkil etishni ta’minlash. O’zbekistonRespublikasiTiklanishvataraqqiyotjamg’armasining daromadlari. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining daromadlari:  asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar prognozi va Davlat budjeti parametrlarini tasdiqlashda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlari bilan strategik resurslarga belgilanadigan chegara narxidan jahon narxining oshishi natijasida tushadigan tushumlar;  O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining aktivlarini boshqarishdan, shu jumladan O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi mablag’larining bo’sh turgan qoldiqlarini joylashtirishdan olinadigan daromadlar;  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa manbalar hisobidan shakllantiriladi. O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining hisobvaraqlariga tushadigan milliy valyutadagi O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasining mablag‘lari o‘zining O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankida ochilgan hisobvaraqlarida chet el valyutasida shakllantiriladi.

mablag’larning O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining mablag’lar tushgan sanadagi almashuv kursi bo’yicha chet el valyutasiga konvertatsiyasini amalga oshirib, ularni keyinchalik mazkur jamg’armaning valyuta hisobvarag’iga kiritadi. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini shakllantirishning asosiy manbalari quyidagilardan iborat:  strategik resurslarga jahon narxlarining qulay kon’yunkturasi natijasida, shuningdek, xo’jalik yurituvchi sub’ektlardan olinadigan, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan navbatdagi yilga Davlat budjetini tasdiqlash chog’ida belgilanadigan ayrim soliq va to’lov turlari bo’yicha hosil bo’ladigan qo’shimcha tushumlar; 1-rasm. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining daromadlari  Hukumatning xorijiy valyuta va aktivlarining bir qismi; O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasining daromadlari asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar prognozi va Davlat budjeti parametrlarini tasdiqlashda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlari bilan strategik resurslarga belgilanadigan chegara narxidan jahon narxining oshishi natijasida tushadigan tushumlar O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasining aktivlarini boshqarishdan, shu jumladan O‘zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi mablag‘larining joylashtirishdan bo‘sh turgan qoldiqlarini olinadigan daromadlar qonun hujjatlariga muvofiq boshqa manbalar

 O’zbekiston Respublikasining xorijiy sheriklar bilan mahsulotni taqsimlash to’g’risidagi bitimlari doirasida mahsulot sotishdan oladigan daromadlari;  davlat mulkini xorijiy investorlarga chet el valyutasiga sotishda Davlat budjeti daromadlari rejasidan ortiqcha tushadigan mablag’lar:  Jamg’arma aktivlarini boshqarishdan olinadigan investitsiya daromadlari;  O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa tushum va daromadlar. Prezident Farmoni bilan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 2006- 2009 yillar mobaynida Jamg’armaning O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankidagi hisobvarag’ida Jamg’arma aktivlarini 1,0 mlrd. AQSh dollari mikdorida shakllantirishni ta’minlashi belgilab qo’yildi. Jamg’arma soliqlar, yig’imlar, bojlarning barcha turlaridan hamda davlatning maqsadli jamgarmalariga majburiy ajratmalaridan ozod qilinadi (yagona ijtimoiy to’lov bundan mustasno). O’zbekistonRespublikasiTiklanishvataraqqiyotjamg’armasining mablag’laridan foydalanish yo’nalishlari. O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining mablag’laridan:  Davlat investitsiya dasturiga kiritilgan investitsiya loyihalarini moliyalashtirish;  yangi sanoat ishlab chiqarishlarini bundan buyon joylashtirish uchun ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish va rekonstruktsiya qilish loyihalarini moliyalashtirish uchun imtiyozli kreditlar berish;  yangidan tashkil etilayotgan moliyaviy institutlarning hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlaridagi chet el investitsiyalari ishtirokidagi strategik ahamiyatga molik korxonalarning ustav kapitaliga investitsiya kiritish;

 davlat tomonidan tashqi mablag’larni jalb qilish bo’yicha xalqaro moliya institutlari va chet ellik kreditorlar oldidagi majburiyatlarni muddatidan oldin to’lash;  O’zbekiston Respublikasining Prezidenti yoki O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash dasturlari doirasida tijorat banklari uchun chet el valyutasida ochiladigan kredit liniyalari orqali investitsiya loyihalarini jadal moliyalashtirish va amalga oshirish;  grant asosida yoki foizsiz kreditlar berish yo’li bilan ayrim loyihalarning dastlabki yoki uzil-kesil texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqishni moliyalashtirish;  tasdiqlangan davlat dasturlariga muvofiq yangi zamonaviy xorijiy texnologiyalar, texnika va asbob-uskunalar, strategik ahamiyatga molik boshqa tovarlar xarid qilish uchun imtiyozli kreditlar berish;  ijtimoiy jihatdan ahamiyatga molik milliy davlat dasturlarini hamda ishlab chiqarish va noishlab chiqarish infratuzilmasini shakllantirishga doir loyihalarni grant asosida moliyalashtirish;  qarz oluvchi korxonalarning investitsiya dasturlarini (biznesrejalarini), shu jumladan ishlab chiqarishni texnik jihatdan qayta jihozlash, ishlab chiqarish quvvatlarining ishlatilishini ko’paytirish, raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish va uni eksport qilish hajmlarini oshirish, qo’shilgan qiymat o’sishini ta’minlashga imkon beradigan investitsiya dasturlarini (biznesrejalarini) tijorat banklari bilan birgalikda moliyalashtirish;  O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi devonini saqlab turish hamda uni boshqarish bilan bog’liq xarajatlarni qoplash uchun foydalaniladi. Har qanday maqsadli davlat jamg’armasi kabi, Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi mablag’laridan foydalanish yo’nalishlari va tartiblari tegishli me’yoriy hujjatlar bilan belgilab qo’yilgan. Xususan, Tiklanish va taraqqiyot

jamg’armasi to’g’risidagi Nizomga muvofiq, Jamg’arma mablag’lari quyidagi maqsadlar uchun foydalaniladi: - avvalo yoqilg’i-energetika kompleksi, kimyo sanoati, mashinasozlik, rangli metallurgiya va iqtisodiyotning boshqa bazaviy tarmoqlarida, shuningdek transport va telekommunikatsiya sohasida Davlat investitsiya dasturiga kiritilgan g’oyat muhim loyihalarni moliyalashtirish, shu jumladan xalqaro va xorijiy moliyaviy institutlar ishtirokidagi loyihalarda O’zbekiston Respublikasi ulushini qo’shma moliyalashtirish; O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining mablag’laridan foydalanish yo’nalishlari Davlat investitsiya dasturiga kiritilgan investitsiya loyihalarini moliyalashtirish yangi sanoat ishlab chiqarishlarini bundan buyon joylashtirish uchun ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish va rekonstruktsiya qilish loyihalarini moliyalashtirish uchun imtiyozli kreditlar berish yangidan tashkil etilayotgan moliyaviy institutlarning hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlaridagi chet el investitsiyalari ishtirokidagi strategik ahamiyatga molik korxonalarning ustav kapitaliga investitsiya kiritish davlat tomonidan tashqi mablag’larni jalb qilish bo’yicha xalqaro moliya institutlari va chet ellik kreditorlar oldidagi majburiyatlarni muddatidan oldin to’lash O’zbekiston Respublikasining Prezidenti yoki O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash dasturlari doirasida tijorat banklari uchun chet el valyutasida ochiladigan kredit liniyalari orqali investitsiya loyihalarini jadal moliyalashtirish va amalga oshirish grant asosida yoki foizsiz kreditlar berish yo’li bilan ayrim loyihalarning dastlabki yoki uzil-kesil texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqishni moliyalashtirish tasdiqlangan davlat dasturlariga muvofiq yangi zamonaviy xorijiy texnologiyalar, texnika va asbob-uskunalar, strategik ahamiyatga molik boshqa tovarlar xarid qilish uchun imtiyozli kreditlar berish ijtimoiy jihatdan ahamiyatga molik milliy davlat dasturlarini hamda ishlab chiqarish va noishlab chiqarish infratuzilmasini shakllantirishga doir loyihalarni

grant asosida moliyalashtirish qarz oluvchi korxonalarning investitsiya dasturlarini (biznes-rejalarini), shu jumladan ishlab chiqarishni texnik jihatdan qayta jihozlash, ishlab chiqarish quvvatlarining ishlatilishini ko’paytirish, raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish va uni eksport qilish hajmlarini oshirish, qo’shilgan qiymat o’sishini ta’minlashga imkon beradigan investitsiya dasturlarini (biznes-rejalarini) tijorat banklari bilan birgalikda moliyalashtirish O’zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ijro etuvchi devonini saqlab turish hamda uni boshqarish bilan bog’liq xarajatlarni qoplash - kelajakda, birinchi navbatda qishloq hududlarida, yangi sanoat ishlab chiqarishlarini joylashtirish uchun ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish va tiklash loyihalarini moliyalash maqsadida, shu jumladan Davlat budjeti mablag’lari hisobidan qoplanadigan imtiyozli kreditlar berish; - yangi tashkil etilayotgan moliyaviy institutlar hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarida xorijiy investitsiyalar ishtirokida strategik ahamiyatga ega bo’lgan korxonalarning ustav kapitaliga investitsiya kiritish; - davlatning tashqi qarzlari bo’yicha xalqaro moliya institutlari va xorijiy kreditorlar oldidagi majburiyatlarni muddatidan oldin to’lash; - iqtisodiyot tarmoqlarini modernizatsiyalash, texnikaviy va texnologik qayta jihozlash bo’yicha Hukumat tomonidan tasdiqlangan dasturlar doirasida, tijorat banklariga xorijiy valyutada ochiladigan kredit liniyalari orqali investitsiya loyihalarini jadal moliyalashtirish va amalga oshirish; - ayrim loyihalarning dastlabki yoki yakuniy texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqishni grant asosida yoki foizsiz kreditlar ajratish yo’li bilan moliyalashtirish; - yangi zamonaviy xorijiy texnologiyalar, texnika va uskunalar hamda strategik ahamiyatga ega bo’lgan boshqa tovarlarni tasdiqlangan davlat dasturlariga muvofiq xarid qilish uchun Hukumat qarorlari bo’yicha imtiyozli kreditlar berish; - birinchi navbatda istiqbolli, ammo yetarlicha rivojlanmagan hududlarda ishlab chiqarish va noishlab chiqarish infratuzilmasini shakllantirish bo’yicha

ijtimoiy jihatdan ahamiyatli milliy davlat dasturlari va loyihalarini, Davlat budjeti va investitsiya dasturining tasdiqlangan parametrlari doirasida, grant asosida moliyalashtirish (qo’shma moliyalashtirish); - tijorat banklari bilan birgalikda qarz oluvchi korxonalarning investitsiya dasturi (biznes-rejalari) ni, shu jumladan ishlab chiqarishni - texnik jihatdan qayta jihozlash, ishlab chiqarish quvvatlarining ishlatilishini ko’paytirish, raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish va uni eksport qilish hajmlarini oshirish hamda qo’shilgan qiymat o’sishini ta’minlashga imkoniyat beruvchi loyihalarni qo’shma moliyalashtirish; - Jamg’armani boshqarish bilan bog’liq xarajatlarni qoplash. Jamg’arma mablag’lari tushumi manbalari va ulardan foydalanish yo’nalishlari har yili belgilangan tartibda O’zbekiston Respublikasi Investitsiya dasturiga kiritiladi va Jamg’arma balansida aks ettiriladi. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti tomonidan 2012 yil 9 martda qabul qilingan “O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-1725-son qarori bilan korxonalarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash jarayonlarini amalga oshirishda Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi rolini oshirish hamda ishtiroki ko’lamini kengaytirish, mamlakat sanoatining etakchi tarmoqlarida va ishlab chiqarish infratuzilmasidagi strategik investitsiya loyihalarini birgalikda moliyalash hajmlarini ko’paytirish uchun Jamg’armaning resurs bazasini mustahkamlash maqsadida Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasining ustav kapitali belgilangan 10 mlrd. AQSh dollari miqdorida shakllantirildi. O’zbekiston hududida o’zlari uchun g’oyat muhim investitsiya loyihalarini amalga oshirish (qo’shma moliyalashtirish) dan manfaatdor bo’lgan xalqaro va xorijiy jamg’armalar hamda investorlar hukumat qarorlariga binoan Jamg’arma hammuassislari sifatida qo’shilishi, mazkur moliya institutlarining vakillari Jamg’armani boshqarish bo’yicha Kengash tarkibiga kiritilishi mumkin.

Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi hukm surayotgan ayni damda, iqtisodiyotning real sektor korxonalarini, shuning bilan birga infratuzilma ob’ektlari rivojlanishini qo’llab-quvvatlash maqsadida investitsion mablag’larni topish va ularni maqsadli yo’naltirish muhim omillardan biriga aylanmoqda. O’zbekiston Respublikasi tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini boshqarish. Jamg’armani boshqarish bo’yicha Kengash Jamg’armaning yuqori boshqaruv organi hisoblanadi, uning tarkibi O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlanadi. Jamg’armani boshqarish bo’yicha engash:  Jamg’arma faoliyatining asosiy yo’nalishlarini ishlab chiqadi;  Jamg’armaning e’lon qilingan ustav kapitalini qayta ko’rib chiqish to’g’risida qaror qabul qiladi, biroq u O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining "O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini tashkil etish to’g’risida" 2006 yil 11 maydagi PF-3751-son Farmonida belgilangan darajadan past bo’lmasligi kerak.  Jamg’armaga mablag’lar kelib tushishi va ulardan foydalanish prognozlarini ko’rib chiqadi hamda ularni navbatdagi yilga mo’ljallangan makroiqtisodiy va pul- kredit ko’rsatkichlarining asosiy parametrlari, Davlat budjeti hamda Davlat investitsiya dasturi bilan bog’liq holda belgilangan tartibda tasdiqlash uchun kiritadi;  qarz olgan korxonalarni qayta moliyalashtirish (qo’shma moliyalashtirish) uchun tijorat banklariga Jamg’arma mablag’larini berish muddatlari va shartlari bo’yicha qarorlar qabul qiladi, xalqaro sarmoya bozorlarida amal qilayotgan foiz stavkalaridan kelib chiqib Jamg’arma tomonidan berilayotgan mablag’lar bo’yicha foiz stavkalarining aniq miqdorlarini tasdiqlaydi;  kelajakda, birinchi navbatda qishloq hududlarida, yangi sanoat ishlab chiqarishlarini joylashtirish uchun ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish

va tiklash loyihalarini moliyalashtirish uchun imtiyozli kreditlarni berish muddatlari va shartlari bo’yicha qarorlar qabul qiladi;  davlatning tashqi qarzlari bo’yicha xalqaro moliya institutlari va xorijiy kreditorlar oldidagi majburiyatlarni muddatidan oldin to’lash uchun O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga mablag’lar ajratib berish to’g’risida qarorlar qabul qiladi;  yangi tashkil etilayotgan moliyaviy institutlar hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarida xorijiy investitsiyalar ishtirokida strategik ahamiyatga ega bo’lgan korxonalarning ustav kapitaliga Jamg’arma mablag’laridan investitsiya kiritish bo’yicha qarorlar qabul qiladi;  ayrim loyihalarning dastlabki yoki yakuniy texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqish uchun grantlar va foizsiz kreditlarni ajratish to’g’risida qarorlar qabul qiladi;  yangi zamonaviy xorijiy texnologiyalar, texnika va uskunalar hamda strategik ahamiyatga ega bo’lgan boshqa tovarlarni tasdiqlangan davlat dasturlariga muvofiq xarid qilish uchun Hukumat qarorlari bo’yicha imtiyozli kreditlar berish to’g’risida qaror qabul qiladi;  Jamg’armaning ijro etuvchi direktsiyasi faoliyati, ayniqsa Jamg’arma mablag’larining maqsadli yo’naltirilganligi, tijorat banklariga moliyalashtirishni o’z vaqtida ochish hamda ularga berilgan mablag’larning qaytarilishini ta’minlash ustidan nazoratni amalga oshiradi;  Jamg’arma mablag’larining ishlatilishi to’g’risida Jamg’arma ijro etuvchi direktorining hamda qarz olgan korxonalar tomonidan Jamg’arma mablag’laridan samarali foydalanilishini ta’minlashga qaratilgan chora-tadbirlar to’g’risida manfaatdor vazirliklar, idoralar va tashkilotlar rahbarlarining hisobotlarini muntazam ravishda eshitib boradi;  Jamg’armaga aktivlarni boshqarish, ekspertiza qilish va investitsiya loyihalarini moliyalashtirish sohasidagi yuqori malakali mutaxassislarni jalb qiladi. Ijro etuvchi direktsiya Jamg’armaning ijroiya organi hisoblanadi, uning tarkibi va soni o’rnatilgan tartibda belgilanadi.

Jamg’armaning ijro etuvchi direktsiyasi faoliyati bilan bog’liq xarajatlar Jamg’armani boshqarish bo’yicha Kengash tomonidan tasdiqlangan xarajatlar smetasi asosida Jamg’arma mablag’lari hisobidan qoplanadi. Ijro etuvchi direktsiya:  Jamg’armaga mablag’larning kelib tushish va ulardan foydalanish prognozlarini ishlab chiqadi;  qarz oluvchi korxonalarni qayta moliyalashtirish uchun muddatli, to’lovli va qaytarish shartlari asosida tijorat banklariga moliyaviy mablag’larni taqdim etadi;  kelajakda, birinchi navbatda qishloq hududlarida, yangi sanoat ishlab chiqarishlarini joylashtirish uchun ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish va tiklash loyihalarini moliyalashtirish uchun imtiyozli kreditlar berish to’g’risida shartnomalar tuzadi;  davlatning tashqi qarzlari bo’yicha xalqaro moliya institutlari va xorijiy kreditorlar oldidagi majburiyatlarni muddatidan oldin to’lash uchun Moliya vazirligiga mablag’lar ajratadi;  yangi tashkil etilayotgan moliyaviy institutlar hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarida xorijiy investitsiyalar ishtirokida strategik ahamiyatga ega bo’lgan korxonalarning ustav kapitaliga Jamg’arma mablag’laridan investitsiya kiritadi;  ayrim investitsiya loyihalarining dastlabki yoki yakuniy texnikiqtisodiy asoslarini ishlab chiqish uchun loyiha tashabbuskorlariga grantlar va foizsiz kreditlarni, ajratilgan kreditlar miqdorini keyinchalik loyihaning umumiy qiymatiga va loyiha Jamg’arma kreditini jalb qilish yo’li bilan amalga oshirilgan taqdirda ajratilayotgan kreditning umumiy qiymatiga qo’shish sharti bilan berish to’g’risida bitimlar tuzadi;  yangi zamonaviy xorijiy texnologiyalar, texnika va uskunalar hamda strategik ahamiyatga ega bo’lgan boshqa tovarlarni tasdiqlangan davlat dasturlariga muvofiq Hukumat qarorlari bo’yicha xarid qilish uchun imtiyozli kreditlar beradi;

 Jamg’arma mablag’laridan maqsadli va samarali foydalanilishi, tijorat banklariga berilgan mablag’larning o’z vaqtida qaytarilishi ustidan tizimli ravishda monitoring olib boradi;  tijorat banklarida ochilgan hisobvaraqlar holati va ular bo’yicha amalga oshirilayotgan operatsiyalar to’g’risidagi har qanday ma’lumotni olish huquqiga ega bo’lgan holda, qarz oluvchi korxonalar tomonidan Jamg’arma kreditlari bo’yicha majburiyatlarining bajarilishi masalalari yuzasidan ular faoliyatining monitoringini olib boradi. Jamg’arma daromadlari va xarajatlarining ijrosi to’g’risidagi hisobotni ishlab chiqadi va Jamg’armani boshqarish bo’yicha Kengash tomonidan ma’qullangandan so’ng uni belgilangan muddatlarda O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi va Hisob palatasiga taqdim etadi. Jamg’armaning ijro etuvchi direktori O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimidan ozod etiladi, maqomi bo’yicha vazir o’rinbosariga tenglashtiriladi. Jamg’armaning ijro etuvchi direktori:  Jamg’armaga yuklatilgan vazifa va funktsiyalarga binoan ijrochi direktsiyaning faoliyatini tashkil etadi va shaxsan mas’ul bo’ladi, xodimlarning belgilangan cheklangan umumiy soni doirasida ijrochi direktsiyaning shtat jadvalini shakllantiradi, Jamg’arma nomidan kredit, xo’jalik va mehnat shartnomalarini imzolaydi;  Jamg’armani boshqarish bo’yicha Kengash bilan kelishgan holda Jamg’arma mablag’laridan maqsadli va samarali foydalanilishi ustidan belgilangan tartibda tekshiruvlar tashkil qiladi, ularning natijalarini ko’rib chiqadi va ular bo’yicha qarorlar qabul qiladi hamda aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etish yuzasidan zarur choralarni ko’radi;  qonun hujjatlarida ko’zda tutilgan boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. Jamg’arma apparati tarkibida tegishli loyihalarni moliyalashtirish bo’yicha xulosa yoki tavsiyalar berishga mas’ul bo’lgan yuqori malakali ekspertlar guruhi tashkil qilinadi.

Adabiyotlar: 1. Malikov T., Xaydarov N. Budjet (tizimi, tuzilmasi, jarayoni). O'quv qo'llanma. T.: Iqtisod-moliya, TMI-2008, 98b. 2. Srojiddinova Z.X. O'zbekiston Respublikasi budjet tizimi. T.: «infoCOM.UZ». 2010. 500 b. 3. Karimova Z.X., Djamalov X.N., Islamqulov A.X. Budjet tizimi. O'quv qo'llanma. “VORIS-NASHRIYOT”. 2012. 208 b. 4. O. G'aybullaev, U. O'roqov. O'zbekiston Respublikasida budjet tizimi va jarayoni: O'quv qo'llanma. Toshkent: Baktria press, 2015, 168 b. 5. Public budgeting systems / Robert Lee, Ronald Johnson, and Philip Joyce.9th ed. 2013.- 656 pages 6. Makarand A. Paithankar. Public Budgeting theory and practice. CreateSpace Independent Publishing Platform (4 Jun. 2016) USA

O'xshashlar

O’zbekiston Respublikasining moliyaviy nazorat tizimi va unda auditning tutgan o’rni

Xalqaro xususiy firmalar (tijorat) kredit

Budjet tizimi budjetlari

Ijtimoiy jamg’armalarga majburiy to’lovlar

Davlat byudjeti