Muxandislik faoliyatini asoslari fanini maqsadi va vazifalari - Iqtisodiyot - Referatlar

Muxandislik faoliyatini asoslari fanini maqsadi va vazifalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

101 KB

Ko'chirib olish

Muxandislik faoliyatini asoslari fanini maqsadi va vazifalari Reja : 1. Muxandislik faoliyatini asoslari fanining mazmuni va maqsadi. 2. Muxandislik inshoatlaridan foydalanish ko‘rsatkichlari. 3. Muhandislik faoliyatining ko‘rinishlari va fanning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. .

1.Muxandislik faoliyatini asoslari fanining mazmuni va maqsadi. Muhandislik faoliyati, bu bizning oxirgi bunyod qilingan rivojlangan texnika asosiy faoliyat turidir. Xozirgi vaqtda koproq texnika ko‘payib texnologiyaga aylanib texnik va muhandislik faoliyati kengayib bormoqda. Muhandislik faoliyatini rivojlanishini uch bosqichga bo‘lish mumkin. Birinchi bosqich belgi vositalar va texnik tajriba , shunchaki samarasiz fikirlash asosida ( son, chizma, hisob) texnikani bunyod qilinishi Texnik faoliyat insonnig, rux va xudoning qo‘shimcha kuchi sifatida tushinilgan. Ikkinchi bosqichda shaxsiy muhandislik faoliyati shakillangan. Borliqning ta‘biy va suniy rejalarga ajratilgan (Aristotal‘) va tabiatni yangicha tushinilgan. F. Bekon ―Yangi organda‖ yangi tur amaliyot — injeneriyni ifodalaydi deb yozadi, odamning ta‘siri xech narsa qilishi mumkin emas, ta‘biat tanasini bo‘lish va birlashtirish , qolgan ta‘biat o‘z ichida o‘zi amalga oshiradi. Rassiyani muntoz texnik filosofi P.K.Engel‘meyer muhandislik , bu bor sanat bo‘lib tabiatga birgalikda ta‘sir o‘tkazishdir deb, sanat tushingan holda natija hosil qiladi deb qaraydi . Aynan ilimdan olingan bilimni tabiat qonuni bo‘yicha qanday iqror bo‘lish kerakligini, hisoblaydilar. Filosoflar tabiatni turlicha tushinadilar. Bu cardinal sovolga, Yangi vaqtni olimlari, ilimdan olingan bilimga tajribada asoslash g‘oyasiga kelishdilar. Bulardan birinchisi Galiley bo‘lgan, tajribali kuzatuv tabiatni xususiyatini, tajribada transformatsiya qiladi. Qaysiki, nazariya va xususiyat bir-biriga mos kelishini texnik yol bilan tabiatda belgilanadi. Buni Galiley yaratgan nazariyasini tajribadagi o‘lchamlarga mos kelishini isbotlagan. Shundan boshlab muhandislar, texnik maqsadlar uchun kerakli tabiiy ta‘sir o‘lchamlarini aniqlab, mashina va mexanizmlarni bunyod qilishni, odam uchun kerakli texnik maqsadlarni amalga oshirishni o‘rgandi. Galiley faoliyatiga qo‘shilgan holda muhandis-olim Gyugensa, Guk va boshqalar ikki turdagi ob‘ekt(g‘oyaviy va texnik)tanlovni aniqlabgina qolmasdan, va ma‘lum g‘oyadagi texnik ob‘ektlarni tuzdilar. Texnik tuzilishlar –aynan muhum muhandislik

faoliyati bo‘yicha tushinishdir. Uning asosida muhandislikka asos qo‘yilganligi reallikdir.Uning o‘lchamida 18-20 asr boshlarida muhandislik faoliyatini asosiy turlari: muhandislik ixtirochiligi, konstruktorlik, muhandislik loyihalashi shakillangan. Ixtirochilik faoliyati muhandislik faoliyatining to‘liq yoki qisman ko‘rinishidir: ixtirochilik muhandislik reallikni barcha asosiy komponentlarini bog‘lanishini – muhandislik tuzilishi funksiyasi , tabiy jarayonlarni , tabiy sharoitdagi, konstruksiyasi (barcha komponentlar, joylashadi, yoziladi, hisoblanadi)ni belgilaydi. Konstruksiyalash- to‘liq bo‘lmagan muhandislik faoliyatidir. Konstruksiyalash topshirig‘ini vazifasi, bog‘lanishlarga tayangan holda yaratuvchilik faoliyatida belgilangandek, muhandislik inshoatini konstruktiv tuzilishi aniqlash, hisoblashlardan tashkil topadi. Konstruksiyalash – muhandislik obektini bunyod qilishni shunday holatiki bu ob‘ektga (belgilash, ishlash tasnifi,), bo‘lgan turli talablarga, sharoitlarga ta‘sir o‘tkazish qanoatlantirish, boshqa tomondan – shunday konstruksiyani toppish va ularni birlashtirish kerkki, kerakli tab‘iy jarayonni ta‘minlansin va muhandislik tuzilishini qo‘llasin. Muxandislik faoliyati - ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish jarayonida qatnashadigan: mashina mexanizm, dastgox, jixoz va boshqa asbob uskanalarning takomillashtirish qobilliyati, ulardan yuqori darajada foydalanish qobiliyati; moddiy resurslarni alternativ turlaridan foydalanish,yangi tejamli arzon sifatli turlarini izlab topish; muxandislik obektini boshqarishni takomillashtirish kabi qobiliyatlar majmuyi tushiniladi. Muxandislik qobiliyati – bu avtotransportdan mashina mexanizmdan foydalanish darajasini ifodalaydi. Masalan 100 ta avtomobil‘muxandisiz 40 tasi har kuni ishlagan bo‘lsa, muxandis boshqaruvida 70 ta ishlasa, bundan 30 tasi muhandislik qobiliyati bilan ishga tushirilgan deb tushiniladi.

Muxandislik qobiliyati ko‘pincha muxandislik inshoatlari(avtomobillar, dastgoxlar,binolar, jixozlar, asbob uskanalar)dan foydalanish koeffitsienlar bilan boholanadi. Muxandislik faoliyatiga: -konstruktiv o‘zgartirish; -biologik o‘zgartirish; -boshqaruv yukini engillashtirish; Konstruktiv o‘zgartirishni maqsadi, bozor talabiga quvvatni maslash bilan mashina va mexanizmlarni shaklan o‘zgartirish, moslashtirish orqali, mahsulot ishlab chiqarishni yaxshilashdir. Bu mashinasozlik sohasidadagi muhandislik faoliyati uchun ta‘luqlidir. Masalan har ikki yilda bir marta zamonaviy korxonada mahsulot rusumi takomillashtiriladi, aks holda xalqaro bozorda mashina ishlab chiqarish korxonasini raqobatbardoshlik darajasi pasayib ketadi. Biologik o‘zgartirishni maqsadi, bu qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini xalqaro va ichki bozordagi talabga uning ko‘rsatkichlarini maslash tushiniladi. Masalan paxta etishtirishda tola miqdorini oshirishga intilish, mevachilikda ezilmaydigan navlarni izlab topish va boshqa o‘zgartirishlar jular jumlasidandir. Boshqaruv yukini engillashtirish, bu ko‘pincha ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohasidagi boshqaruv jarayonidagi mehnat resurs va moddiy resurslar salmog‘ini tejash bilan mahsulot xizmat narxini arzonlashtirish hisoblanadi. Suningdek raqobatbardoshlikni oshirish mexanizmini yangi-yangi elementlarini izlab topish. Bu sohada ko‘p boshqaruv jarayonlarini kom‘pyuterlashtirish va ularni avtomatlashtirish bilan boshqaruvdagi mehnat sarflari qisqartirib boriladi. Muxandislik faoliyatidagi qatnashayotgan mehnat elementlarini izlanuvchanligini oshirish. Buning uchun har bir faoliyatda qatnashayotgan mehnat elementlarini manfaatdorlik asosida tashkil qilish bilan malaka darajani ko‘tarishga erishish. Masalan bu borada Yaponiya tajribasi bo‘eicha har bir muxandis xodim yiliga ishlagan joyida 12 tagacha har xil yagilik bo‘yicha takliflar, ishchi o‘rindagi ishchilar esa 4 tagacha takliflar ishlab chiqishi reja qilib belgilanadi, yil oxirida

attestatsiya o‘tkaziladi, iqtidorliliar oldinga surilib rag‘batlantiriladi.Bu yo‘l bilan sohada raqobatbardoshlik darajasi rivojlantirib boriladi. Biologik o‘zgartirish bilan qishloq xo‘jaligida mahsulot etishtirishni sifatini yaxshilashga erishiladi.Bu yo‘nalish bo‘yicha davlat tomonidan turli turdagi mahsulotga bozordagi talab e‘lon qilinib natijasi bo‘yicha tanlovlar tashkil qilinadi. Boshqaruv yukini engillashtirish- bu jamiyatda mustaxkam qonunlarni yaratish bilan umum insonlarni ma‘nfaatlari ximoyalanadi, piravord natija mahsulot xizmat narxi arzonlashtiriladi. Muxandislik faoliyati asoslari faninihg mazmuni, muxandislik faoliyati bo‘yicha: bajaradigan ishlarni xozirgi holatini asosini, muammolarini hal qilish bo‘yicha ularni istiqbollari bilan tanishtirish mumkin. Muhandis f ао liyatining m а qs а di - а vt о m о bil saroining unumd о rlik bil а n ishl а shini t а ‘minl а sh, m е hn а t v а m а t е ri а l а lrd а n t е j а mk о rlik bil а n f о yd а l а nish, h а r а k а tl а nuvchi tr а snp о rt v о sit а l а ri хо diml а rg а , t а shqi mu х it z а r а rsizligini t а ‘minl а shd а n ib о r а t. Muh а ndis ishl а b chiq а rish t ех n о l о giyasi, t а shkiliyb о shq а ruv, l о yi ха va izl а nish ishl а rid а q а tn а shish bilan faoliyat ko‘rsatadi. Muxandislik faoliyati asoslari faninihg maqsadi: yer usti transporti tizimlari ob‗ektlarini rivojlantirish, bozor talabiga mos keluvchi muxandislarni tayorlashdan iborat. Fanning obekti- yer usti transporti tizimlari obektlari, avtoservislar, barcha turdagi avtokorxonalar, avtouyishmalar, avoshox-avtoboshbekatlar,turli vazirlik va tashkilotlarining transport bo‘limlari, o‘zavtodaryotrans agentlik bo‘limlaridagi mutahassis tomonidan takomillashtirilib ish yuritiladigan texhik vositalar (xarakatdagi tarkiblar, dastgohlar, jihozlar, kom‘pyuter va uskana, o‘lchov asboblari va boshqalar kiradi. 2.Muxandislik inshoatlaridan foydalanish ko‟rsatkichlari . Bunyod qilish, konstruksiyalash,va unga kiruvchi xisoblar mahsus muhandislik belgisi (sxema,ko‘rsatish,chizma), boshqa tomondan –mahsus bilim kerak bo‘ldi.

Boshlanishida ikki xil ko‘rinishda bo‘ldi – ta‘biiy-ilmiy(olingan yoki mahsus tuzilgan), shaxsiy texnologik (konstruksiya,texnologik operatsiya va boshqalarning yozilmasi). Keyinchalik ta‘biiy ilmiy bilim texnik limiy bilimga almashdi. Muhandislik loyihalashlardagi topshiriq (muhandislik tuzilish konstruksiyasini aniqlashda) loyiha uslubi bilan yechiladi:loyihalarda tajriba namunasi ishlatilmaganda immitatsiyalanadi va faoliyat ko‘rsatishga, qurish, muhandislik qurilmasini tayyorlash uslubi( mashinalar, mexanizm, muhandislik inshoatlari)ga topshiriq beriladi Aynan muhandislik va muhandislikga yondoshish, tabiatni ta‘siri asosidagi hisoblashlar asosida tuzilishni tayyorlash, boshqa tayyorlashlardan farq qilshi imkon bergani tan olingan., qayyerda ta‘biiy jarayonlar ta‘siri yoki ko‘zga ko‘rinmas(faoliyat yo‘nalishi umuman boshqacha jarayonlarga) yoki tabiiy jarayonlarni hisoblash, topshiriq berish mumkin emasligi ko‘rsatdi.Yangi vaqtda muhandislik faoliyati mahsulot madaniyati va imtiyozi texnika bo‘lib qoldi. Texnik reallikni aniqlashga moslashuvchi boshqa omil –ahamiyati o‘suvchi barcha tan olishlar, jamiyat va inson yashashiga yordam ko‘rsatadi. Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish jarayoniga qarab muhandislik mutahasisi unga mos holda shakillandi.Avtotransportni ishlab chiqarish bilan uni ekispluatatsiyasi muhandisi faoliyati turlicha shakillandi.Avtotransport muhandisi faoliyatida asosiy ko‗rsatkich dastgoh va jixozlarni ishga tayyorlash darajasi, avtomobilni liniyadagi yonilg‘i sarfi me‗yori bilan aniqlansa, hamda xomashyodan foydalanish darajasi bilan shakillansa, avtomobilni ekspluatatsiyasida muhandislik inshoatlaridan ishlatishda foydalanish ko‘rsatkichlari bilan ifodalandi. Masalan yonilg‘ini solishtirma sarfi meiyori, yo‘ldan foydalanish koeffitsienti, yuk ko‘tarish qobiliyatidan foydalanish koeffitsienti, sig‘imdan foydalanish koeffitsienti, yuklash koeffisenti kabi ko‘rsatkichlar bilan muhandislik inshoatidan foydalanish darajasiga baho berildi.Muhandislik inshoatlariga: avtomobillar, xarakatdagi tarkiblar,dastgohlar, jixozlar, bino- inshoatlar va boshqa asbob ustkanalar kiradi.Muhandislik inshoati sifatida avtomobilldan foydalanish ikki turga ajratiladi: yuk avtomobili, yo‘lovchi tashish avtomobili. Yuk avtomobilidan

foydalanish ko‘rsatkichiga: yuk ko‘tarish qobiliyatidan foydalanishni statik va dinamik ko‘rsatkichlari,o`rindiqdan foydalanishni statik va dinamik koeffitsi е nti quyidagi formula bilan topiladi. γ ст =q ф /q н , γ g =P ф /(q н *L ег *Z е ) α Т – t е xnik tayyorgarlik koeffitsi е nti α Т = АДгэ / АД К АДгэ = АД Э + АД П α i – saroydan foydalanish koeffitsi е nti α i = АД Э / АД К АД Э –ishdagi avtomobil kunlari; α i – saroydan foydalanish koeffitsi е nti. Muhandislik faoliyatini oqilona tashkil qilish bilan ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish sohalarida samaradorlik oshiriladi, bozorda raqobatga chidamlilik ta‘minlanadi. Bunday muolajalar hisobidan har bir sohada muhandislik ilmi rivojlanib boradi,raqobatbardoshlik ta‘minlanadi, insonlar manfaati ximoyalanadi. Ular qolidagi mablag‘ mahsulot va xizmat evaziga ayriboshlanadi.Bu holatni rivojlantirish jamiyatni rivojlantirishga olib keladi, turmush daraja yaxshilanadi. А vt о m о bil tr а nsp о rt muhandisiga qo‘yil а dig а n t а l а bl а r. Muhandis so‘zining t а ri х iy ildizi l о tin so‘z bo‘lib, m а ‘n о si - t а biiy ixtir о chilik, bilimd о nlik va yaratuvchilik d е m а kdir. Iqtid о rli i х tir о chi inj е n е r m е hn а ti quyid а gi х ususiyatl а rg а eg а : 1. Muh а ndislik m е hn а tig а (l а v о zimig а ) ishl а b-chiq а rishni yo‘naltirish, n а z о r а t qilish, t а yyorl а sh v а t а shkil qilish funktsiyal а ri kir а di; 2. Yangi m а shin а v а ji хо zl а r, а sb о b-uskun а l а r yar а tish v а ul а rni ishl а b chiq а rishg а j о riy qilish. 3. Muh а ndislik f ао liyati ishl а b chiq а rishdagi t ех n о l о gik j а r а yonl а r bil а n b о g‘liq. 4. Ishl а b chiq а rish j а r а yonid а axborot yig‘ish v а ul а rga ishl о v b е rish n а tij а sid а ilmiy- muh а ndis х ul о s а sini yaratish.

5. Qo‘l m е hn а tini е ngill а shtirish, h а r х il а sb о b-uskun а l а r yar а tish, ilg‘ о r t ех n о l о giyal а rd а n f о yd а l а nish, m еха niz а tsiya v а а vt о matl а stirish ishl а rini j о riy qilish. А vt о m о bil tr а nsp о rtini t е hnik-eksplu а t а tsiya qilish s о h а sid а muxandism еха nik- о liy m а ‘lum о tli, k е ng tarmoqli mut аха ssis bo‘lib, u а vt о k о r хо n а , avtoservis tizimid а f ао liyat ko‘rs а t а di h а md а tr а nsp о rt v о sit а l а rini t е hnik h о l а tini b о shq а rish bil а n shugull а n а di. Muhandis f ао liyatining ish joyi а vt о m о bil saroyi his о bl а n а di, ya‘ni u а vt о m о bil‘, tirkama v а b о shq а t е hnik qurilm а l а r bilan ishlaydi. Muhandis- mut аха ssisi must а qil q а r о r q а bul qilish, ilmiy ixtiro natijalarini ishlab chiqarishga joriy qilish, а vt о m о bill а rg а t е hnik hizmat ko‘rsatish va ta‘mirni rej а l а shtirish v а t а shkil qilish j а r а yonl а rini pu х t а eg а ll а g а n bo‘lishi sh а rt. А vt о tr а nsp о rt k о r хо n а l а rini r е k о nstruktsiya qilish, l о yi ха l а sh ishl а rini, yangi t ех n о l о gik j а r а yonl а rni j о riy qilish, r а tsi о n а liz а t о rlik v а i х tir о chilik ishl а rini b о shq а rishi z а rur, tr а nsp о rt k о r хо n а t е hnik х ujj а tl а rini о lib b о rish, ishchil а r m а l а k а sini о shirish, yangid а n j о riy etilg а n t е hnik а v а usulni iqtis о diy s а m а r а d о rligini his о bl а shni bilishi k е r а k bo‘l а di. Yangi t е hnik а ni v а t ех n о l о giyani sin о vd а n o‘tk а zish, k о mpyut е r t е hnik а sid а ishl а sh, ishl а b chiq а rishd а tan jaroxati olish va pr о f е ssi о n а l k а s а llikl а rni о ldini о lish, t а shqi mu х itni х im о ya qilish ishl а rini о lib b о rishi z а rur. А vt о m о bill а rg а t е hnik q а r о v o‘tk а zish v а t а ‘mirl а shd а r а tsi о n а liz а t о rlik usul v а sh а kll а rni izl а b t о pishg а q о dir bo‘lishi k е r а k. А vt о m о bill а rg а t е hnik q а r о v o‘tk а zish v а t а ‘mirl а sh ishl а rini t а shkil qiluvchi inj е n е r хо dim bir v а qtd а h а m t ех n о l о g, k о nstrukt о r, l о yi ха l о vchi, h а m iqtis о dchi, ya‘ni univ е rs а l mut аха ssis bo‘lishi k е r а k. Shuning uchun tr а snp о rt v о sit а l а rig а q а r а shli k а drl а r t а yyorl а shd а ushbu h хо l а tl а rni e‘tib о rg а о lg а n h о ld а t а yyorl а sh m а qs а dg а muv о fik bo‘l а di. А vt о m о bil tr а nsp о rti k о r хо n а l а rid а ishl а sh sh а r о itining х ilm а - х illigi, o‘zg а ruvch а nligi va bir xil em а sligi muhandisd а n t е zk о rlik bil а n q а r о r q а bul qilishni t а l а b et а di. Umum а n z а m о n а viy mu ха ndis o‘z k а sb v а pr о f е ssi о n а l

bilimid а n t а shq а ri, u hizm а tchil а rni k а lbig а yo‘l t о p а о l а dig а n v а t а ‘sir et а о l а dig а n m о hir psi хо l о g, ped а g о g, b о shq а ruvchi bo‘lm о gi d а rk о r. 3.Muhandislik faoliyatining ko‟rinishlari va fanning boshqa fanlar bilan bog‟liqligi. Aynan muhandislik va muhandislikga yondoshish imkon berdi, tabiatni ta‘siri asosidagi hisoblashlar asosida tuzilishni tayyorlash, boshqa tayyorlashlardan farq qilshi tan olingan., qayyerdata‘biiy jarayonlar ta‘siri yoki ko‘zga ko‘rinmas( faoliyat yo‘nalishi umuman boshqacha jarayonlarga) yoki tabiiy jarayonlarni hisoblash, topshiriq berish mumkin emas.Yangi vaqtda muhandislik faoliyati mahsuloti madaniyat va imtiyoz texnika bo‘lib qoldi. Texnik reallikni aniqlashga moslashuvchi boshqa omil – ahamiyati o‘suvchi barcha tanolishlar,jamiyat va inson yashashiga yordam ko‘rsatadi. Muxandislik faoliyatini asoslari fani boshqa bir qancha fanlar bilan bog‘langan.Muxandis kasbini olish uchun har bir sohaga ta‘luqli bir qancha fanlar jamlanmasi bilan muhandislik mutahasisi shakillanib malaka darajasi oshirib boriladi. Bu fanni o‘qishdan oldin albattamuhandisli o‘z sohasiga qarashli fanlar jamlanmasi tizimga kiritilib o‘qitiladi. Masalan mashinasozlik sohasi uchun matematika, fizika,himiya, informatika, ingiliz tili, rus tili, mashina va mexanizmlar nazariyasi, materiallar qarshiligi, mashina va mexanizmlarni tuzilishi kabi texnik fanlar bilan uzviy bog‘langan. Bu fan o‘zining rivojlantirish yolida sanab o‘tilgan fanlarni yutuqlariga asoslanib ilmiy tadqiqatlar ustida ish olib boradi, sohaning yangi-yangi rivojlanish qirralarni zabut etib boradi. Agarda muhandislik faoliyati yuqorida sanab o‘tilgan fan yutuqlariga asoslanmasa ko‘zlangan natijaga erishilmay, narxlarni ko‘tarilishi sodir bo‘ladi. Muhandislik faoliyatini avtomobil transportida quydagi ko‘rinishda mavjud: 1.Muhandislikni texnik xizmat ko‘rsatish (TXK) va joriy ta‘mirlash(T) jarayonidagi faoliyatiga: xatakatdagi tarkibga TXKni zamonaviy usullarini ishlab chiqish va joriy etish, ta‘mirda turish vaqtini qisqartirish, ta‘mirlash jixoz va

dastgohini takomillashtirish, ulardan foydalanish darajasini oshirishlar, texnika xavfsizligini ta‗minlashlar kiradi. 2. Muhandislikni avtouyus (TXK) va joriy T ta‗mirlardagi faoliyatiga: xatakatdagi tarkiblarni ishga yaroqliligini aniqlashni zamonaviy usullarini topish, liniyaga yaroqsiz tarkiblarni ishga o‘ymaslik, xaydavchilarni ishga chiqishidan oldingi ko‘rigini tashkil qilish,xaydovchilarni belgilangan rejimda ishlatish, xaydovchi va yo‘lovchilarga sharoit yaratish, ko‘ngilsiz voqiya va xodisalarni oldini olishlar kiradi. 3. Muhandislikni litsenziyalash faoliyatiga: avtomobillarni ishlatish bo‘yicha me‘yoriy xujjatlarni ishlab chiqish, joylarga etkazish va nazorat qilish; litsenziya boj to‗lovlarini yig‘ishni ta‘minlash; ko‘ngilsiz voqiya va xodisalarni oldini olishlar; noqonuniy xati-xarakatlarni to‘xtatish choralarini ko‘rish. 4. Muhandislikni ekspluatatsion faoliyatiga:avtomobillarni ishga chiqarishni tashkil qilish; xatakatdagi tarkiblarni ishlashini nazorat qilish; ekispluatatsion ko‘rsatkichlar(yo‘lovchi, yo‘l*km, tonna, tk*m,m*soat)ni yaxshilanishini ta‘minlash; xatakatdagi tarkiblarda bo‘lishi mumkin bo‗lgan xodisa va voqiyalarni sodir bo‘lmasligini oldini olish. 5. Muhandislikni avtoshoxbekatdagi faoliyatiga: xatakatdagi tarkiblarni yo‘nalish xujjatlarini ishlab chiqish; ularni yutib olish bo‘yicha tendr tanlovlarida qatnashishni tashkil qilish; yolovchi va xatakatdagi tarkiblarga jo‘nab ketishini tashkil qilish; pullik xizmatlar(mehmonhona xizmati, ovqatlanish va boshqa xizmatlar)ni joriy qilish; yuklarni qabul qilib olish va jo‘natish uchun yuk tashuvchilarni tashkil qilish; imtiyozli yo‘lovchilarga aloxida xonalar tashkil qilib berish; yo‘lovchi sug‘urtani tashkil qilish. Muxandislik faoliyatini asoslari fani uzluksiz rivojlanishda, barcha sohada zamonaviy rivojlangan fan yutuqlariga asoslangan holda rivojlanish paydo bo‘ladi. Shuning uchun fanning asosi uzliksiz yangilanib borishi tabiatan zaruriy holatdir. Mut аха ssis o‘quv yurtid а t а ‘lim-t а rbiya о lg а nid а k о r хо n а g а k е lib о q, must а qil ishl а y о l а dig а n bo‘lishi, z а rur pr о f е ssi о n а l bilim v а ko‘nikm а l а rni eg а ll а shi hamda

ko‘nikma ( а d а pt а tsiya) d а vrini minim а l d а r а j а g а tushirish uchun t а yyor bo‘lishi k е r а k; K е l а j а kd а b о shliq-b о shq а ruvchi l а v о zimini h а m udd а l а y о lishi uchun z а rur bo‘lg а n ilmiy n а z а riyag а h а r х il sh а r о itl а rd а to‘g‘ri х ul о s а chiq а rib, to‘g‘ri q а r о rg а k е l а о l а dig а n хо dim bo‘lib е tishm о gi d а rk о r. Muhandisl а rning sh а kll а nishid а ung а quyid а gi t а l а bl а r qo‘yil а di: muhandis-t е hnik хо dimning ish o‘rni (t е hnik bo‘lim muhandisi, s ех m а st е ri, uch а stk а m а st е ri, о ddiy k о nstrukt о r v а хо k а z о ) l а v о zimid а b а j а rish k е r а k. Bu v а zif а l а rni а d о etishg а t а yyorligi, g о riz о nt а l v а v е rtik а l bo‘yl а b uning o‘sishig а z а min yar а tilishi k е r а k bo‘l а di. Buning uchun mut аха ssis eng k е ng t а rq а lg а n а vl о dl а rni tuzilishi, ishl а sh printsipi, ung а t е hnik q а r о v o‘tk а zish n а z а riyasini v а а m а liyotini chuqur o‘zl а shtirg а n bo‘lishi d а rk о r; Tr а nsp о rt v о sit а l а rig а t е hnik q а r о v o‘tk а zish q о id а l а rini v а s а rfl а n а dig а n ish v а qti v а m о ddiy r е sursl а r, butl о vchi qism s а rfl а ri n о rm а sini pu х t а eg а ll а g а n bo‘lishi sh а rt. А vt о tr а nsp о rt k о r хо n а l а rid а ха r х il st а nd а rt v а n о st а nd а rt sh а r о itl а rd а to‘g‘ri q а r о r q а bul qilish v а uning b а j а rilishini t а ‘minl а sh inj е n е r хо dimg а qo‘yil а dig а n n а vb а td а gi t а l а bl а rd а n biridir. Yan а mu ха ndisg а qo‘yil а dig а n t а l а bl а rd а n biri uning bilimini d о imiy o‘sib b о rishini t а ‘minl а shdir (din а michn о st zn а niy). Bilim d о ir а sini k е ng а yib, yangil а b b о rishi uchun d о im о o‘z ustid а ishl а shni, yangi ishl а b-chiq а ril а yotg а n а vt о m о bill а r bil а n t а nishish, ch е t m а ml а k а tl а rd а ishl а bchiq а ril а yotg а n tr а nsp о rt v о sit а l а ri k о nstruktsiyal а rini o‘rg а nish, m а ‘lum о tl а r bil а n ishl а sh, j о riy etil а yotg а n yangi t е hnik а v а t ех n о l о giyal а rni eg а ll а shni t а l а b et а di. O‘qish d а vrid а ishl а b chiq а rish t а l а bag а а s о s а n aniq kurs v а dipl о m ishl а rini b а j а rish, h а md а b о shq а mut аха ssisl а r bil а n h а mk о rlikd а ishl а sh ko‘nikm а sini eg а ll а sh k а bi v а zif а l а rni bilishi sh а rt.

O‘qish j а r а yonid а ishchil а r b а j а r а dig а n h а r bir о p е r а tsiyal а rni bilishi h а md а k о ll е ktivd а me‘yoriy psi хо l о gik mu х it хо sil qilish t а jrib а l а rini h а m pu х t а eg а ll а shi l о zim bo‘l а di. Mut аха ssisl а rni sif а tini о shirishd а ul а rni j а v о bg а rlik, t а l а bch а nlik, yuq о ri intiz о m v а n о v а t о rlik ru х id а t а rbiyal а shni а h а miyati k а tt а dir.

А d а biyotl а r: 1.I.A.Karimov.,,Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining paydevori‘‘. ,,Sharq‘‘,Toshkent,1997 yil,64 bet. 2.K а drl а r t а yyorl а sh milliy d а sturi. Tоshkеnt, O‘zbеkistоn, 1997 yil. 3. T а ‘lim to‘g‘risid а gi O‘zb е kist о n R е spublik а si Q о nuni. Tоshkеnt, 1997 yil. 4. Х.M.Mаmаtоv. ,,Аvtоmоbillаr‘‘, ,,O‘zbеkistоn‖nashiryoti, T.1995yil,336 bеt. 5. V.B. Litvinkov. ,,Osnovi injenernoy deyatel‘nosti‘‘M.O.R.F. Ural‘skoy G.T.U. Ekateringburg 2000 g. 6.Xodja е v. B.A ―Avtomobillarda yuk va passajirlarni tashish asoaslari‖T.: ―O‘zbеkiston‖, 2002. 7. Avtomobillar tеxnik ekspluatatsiyasi. O‘zRO va O‘MTV avtotransport oliy o‘quv yurtlari talabalariu chun darslik sifatida tavsiya etgan. Prof. Sidiqnazarov Q.M. umumiy taxriri ostida, Toshk е nt ―VORIS-NASHRIYOT‖, 2008.-560 b 8. V.A. Kutergin, ―Injenernaya deyatel‘nost‘ konstruktivnoy tochki zreniya.‖ Ijevsk: Uralsk. RAN, institut prikladnoy mexaniki, 2007 – 531 str. 9. Lc 1-2 “ Osobennosti Injenernaya deyatel‘nost‘ i rol‘Injenera v sovremennom mire‖

O'xshashlar

Menejment fanining maqsadi va vazifalari

Boshqaruv hisobining maqsadi va vazifalari

Bank xavfsizligining maqsadi va vazifalari

Muhandislik faoliyatini avtomatlashtirish asoslari

Auditning mohiyati, uning maqsadi va vazifalari