Мойли уруғларни намлик бўйича кондициялаш - Iqtisodiyot - Referatlar

Мойли уруғларни намлик бўйича кондициялаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

76.5 KB

Ko'chirib olish

М ойли уруғларни намлик бўйича кондициялаш Режа: 1. Мойли уруғларни қуритишнинг асосий турлари ва усуллари. 2. Пахта чигитни намлаш.

Ўсимлик ёғлари олинаётган уруғлар ўз таркибида аниқ бир миқдорда намлиги бўлади. Профессор Ребендергнинг классификацияси бўйича қаттиқ органиқ моддалар таркибида сув 3 хил турда тоғланган холда бўлади. 1) К имиявий ёки стех ио метрик боғланган сув бу турдаги боғланган сув маҳсулот билан кимёвий боғ орқали боғланган бўлади ва сувни маҳсулот таркибидан сиқиб, ёки буғлатиб чиқариш нихоятда катта иссиқлик энергияси талаб қилади. Саноат доирасида қуритилаётган хомашёдан бундай турдаги сувни оддий қуритиш йўли билан учириш мумкин эмас, ёғли уруғлар таркибида кимёвий боғланган сув нихоятда кам бўлиб, фақат маҳсулотнинг таркибидаги минерал моддалар билан бириккан бўлади. Масалан : Ca SO 4 5H 2 O; CuSO 4 H 2 O 2) Физик - кмиёвий боғланган сув ; бу турдаги сув қаттиқ маҳсулот таркибида адсорбцияланган холда , осмотик равишда ютилган ҳолатда , ҳамда структурали сув ҳолатида бўлади . Бу учала турдаги боғланган сувлардан қуритиш даврида энг осон структурали , кейинчалик осмотик ютилган ва қийинроқ адсорбцияланган сув учиб чиқади . 3) Механиқ боғланган сув ; бу турдаги сув асосан хомашё таркибидаги макро ва микро капилярлар ичидаги сувдан иборат . Бу капиляр ичидаги сув капиляр – куч таъсирида ушлаб турилади . Бундан ташқари механиқ боғланган сув маҳсулотни пишириш учун сарф бўлган ҳам ташкил топади . Қуритиш пайтида бир галда маҳсулотни пишириш учун сарф бўлагн сув учиб кетади , кейинчалик эса капиляр боғланган сув учади , умуман олганда механиқ боғланган сувни учириш учун ҳам иссиқлик энергия сарфланади . Юқоридаги сувнинг боғланиш турларига қараб , саноатда бир неча турдаги қуритиш усуллари ишлатилади . Энг кенг тарқалган қуритиш методалридан бири бу конвектив қуритиш усулидир . Бу усулда маҳсулот асосан , иситилган қуритувчи газ ёки ёқилган газ ёрдамида олиб борилади . Конвектив қуритиш хомашёни қуритувчи агент билан бевосита таъсир остидан олиб борилади.

Мойли уруғларни қуритишнинг асосий турлари ва усуллари. 1. Хомашёни қабул қилишдаги қуритиш усули (сырьевая очистка). Бу усулнинг асосий мақсади қабул қилинган хомашёнинг намлигини сақлаш учун керак бўлган оптимал намликгача туширишидан иборатдир, яъни қуритилгандан сўнг хомашёнинг намлиги уни критик намлигидан паст бўлиш керак. 2. Уруғликни қайта ишлашдан олдин саноат миқёсида қуритишнинг усули (производственная сушка), бу усулнинг қулланишдан мақсад хомашёнинг намлигини бўлажак технологик жараёнларга керак бўлган намликкача етказиб олишдан иборат. Масалан: кунгабоқар уруғи учун унинг намлиги қуйидагича: Қуруқ ҳолати – 8 % гача Ўртача қуруқ ҳолати – 8-10 % Нам ҳолати – 10-13 % Ўта нам ёки хом ҳолати – 13 % дан иборат. Соя уруғи учун: Қуруқ ҳолат – 12 % Ўртача қуруқ ҳолати – 12-14 % Нам ҳолати – 14-16 % Ўта нам ҳолати – 16 % дан иборат Пахта чигити учун: 1-3 навлар – 8.5-10.5 % 4 нав – 10.5-12.5 % Ушбу кўрсатилган намлик ҳолатлари уруғлик тозалангандан сўнг чақиш ва қобиқ мағиздан ажратиш ҳамда мағизнинг тегирмонларда янчиш жараёнида хисобга олинади. Юқорида қайд қилинган жараёнлар кунгабоқар ва соя учун қуруқ ёки ўртача қуруқ ҳолатда олиб борилади. Чигит учун эса кўрсатилган намлик катталиклар чегараловчи катталик хисобланади. Қуритишнинг асосий турлари қуйидагича:

1) Конвектив қуритишнинг тури: Бу турда ёғли уруғлар асосан, қиздирилган ҳаво ёки табийи газ ёнишидан ҳосил бўлган иссиқ газ ёрдамида олиб борилади. Қайси турдаги иситилган газ бўлишидан қатъий назар уларни қуритиш агентлар деб номланади. Конвектив қуритишнинг тури саноатда кенг таркалган ва энг қулай усул хисобланади. 2) Кондуктив қуритишни тури: Бунда ёғли уруғларнинг қуритиш асосан қиздирилган юзалар билан бевосита тўқнашув натижасида иссиқлик алмашинув йўли билан олиб борилади, яъни қуритувчи агент ўз иссиқлигини қуритувчи печ деворларига беради ва девор билан контактда бўлган ёғли уруғлар ундан иссиқлик олиш хисобига қурийди. Бу турдаги қуритиш усули мой-ёғ саноатида кам тарқалган. 3) Контакт йўли билан қуритиш усули: ёки сорбцион қуритиш. Бу турдаги қуритувчи агент сифатида турли адсорбент ёки абсорбентлар ишлатилади. Мисол: концентрланган H 2 SO 4 қиздирилган поташ, K 2 CO 3 , CaCl 2 , MgSO 4 бу усул асосан экспериментда лабораторияда ишлатилади. 4) Радиацион қуритиш тури: Бу турдаги қуритувчи агент сифатида қуёшнинг радиацион нурлари ёки бирон бир радиация манбаидан фойдаланилади. 5)Юқори частотали ток таъсирида қуритиш тури. Охирги иккала турдаги қуритишни асосан илмий тадқиқотларда ишлатилади. Юқорида кўрсатилган турлардан ташқари вакуум шароитда қуритиш ҳамда комбинацион турлари мавжуд. Маълумки, босим паст бўлган жойда суюқликларнинг қайнаши ёки учувчанлиги осонлашади. Шу туфайли вакуум ёрдамида қуритиш бирон бир бошқа қайд қилинган усуллар билан

биргаликда олиб борилади. Шунингдек, иккала ёки кўпроқ турдаги усулларни қуллаш-комбинацион қуритиш усулини ташкил қилади. Конвектив қуритиш усули махсус печларда олиб борилиб, қуритилаётган хомашёнинг ҳолати турлари турли ҳолатда бўлиши мумкин: А) харакатланаётган маълум қалинликда материал ҳолатида. Б) харакатланаётган маълум бир қалинликда материал ҳолати. В) муаллақ ярим муаллақ ёки псевдо қайнаш ҳолатида. Қайси бир ҳолатда бўлишидан катъий назар қутириш эффектига куйидаги параметрлар таъсир қилади. Куритувчи агентнинг температураси, унинг юқорида кўрсатилган ҳолатлари. Конвектив қуритиш турига, қуритилаётган маҳсулотнинг қалинлиги, харакатланаётган маҳсулотнинг ҳолати 100-200 мм қуритиш муддати масалан: пахтали қуритиш агрегатларидан 40-60 минут қуривчи агентнинг температураси 180 0 С гача ва маҳсулотнинг қизиш даражаси 60-70 0 С бўлади. Ушбу усулда қуритиш барабанли печларида олиб борилса, маҳсулотнинг ҳолати ярим муаллоқ холда бўлиб, қуритиш даври 15-20 минутни, қуритувчиагентнинг температураси 200-300 0 С ни ва маҳсулотнинг қиздирилиш даражаси 60-65 0 С гача бўлади. Қуритиш жараёни контактли-конвектив усули билан олиб борилса, маҳсулотнинг ҳолати муаллоқ ёки псевдо қайнаш ҳолатида бўлса, қуритиш муддати бир неча секунд давомида бўлиб, қуритувчи агентнинг температураси бундан 350-700 0 С гача бўлиши мумкин. Маҳсулотнинг қизиш даражси эса деярли сезилмайди ёки қуритишгача бўлган ҳолатидан бир неча градус юқори бўлиши мумкин. Хулоса қилибайтганда қуритувчи агентнинг температураси қанча катта бўлса ва қуритилаётган маҳсулотнинг ҳолати псевдо қайнаш ҳолатига яқин бўлса, қуритилиш муддати шунча қисқа ва маҳсулотнинг қиздилиши даражаси шунча паст бўлади. Асосан, қайси бир ёғли уруғнинг қуритилишидан қатъий назар асосий вазифа маҳсулотнинг намлигини керакли миқдоргача камайтириш ва шу билан бирга унинг сифатини йўқотмасликдан иборатдир.

Бунинг учун қуритувчи агентнинг температураси чегараланмаган даражаси юқори бўлмаслиги керак ёки қуритилаётган маҳсулотнинг иссиқ мухитда бўялиш вақти имконият борича қисқа бўлиши лозим. Акс холда ўзок муддати юқори температура таъсирида хомашё таркибидаги зарурий ёғли моддаларнинг қизиши натижасида оксидланиши ва келгусида олинадиган ёғнинг сорти бўзилади. Шу туфайли қуритиш печларидан чиққан маҳсулотни қайта ишлашдан олдин албатта совитиш лозим. Совитилган маҳсулотнинг температураси атроф-мухит температурасидан 5 0 С дан ошик бўлмаслиги керак. Пахта чигитни намлаш. Барча ёғли уруғлардан фарқли улароқ пахта чигити қайта ишлашдан олдин намланади, чунки пахта чигити мой заводларига даладан эмас, балки пахта тозалаш заводидан келтирилади ва чигитнинг намлиги кўпчилик холларда унинг критик намлигидан паст бўлади, яъни сақланаётган чигитларнинг намлиги 6-8 % атрофида бўлади. Шу туфайли чигит тозалангандан сўнг уни намлиги технологик жараёнлар учун мос ҳолатгача етказилади. Намланган чигитларнинг намлиги уларнинг мағиз намлигига қараб белгиланади. Бу намлик қуйидагича бўлади: 1-3 навлар учун 8.5-9.5 % 4 навлар учун 9.5-10.5 дир. Ушбу ҳолатдаги намланган чигитни чақиш, чақилган маҳсулотдан қобиғини ажратиш, ҳамда ажратилган мағизни янчиш учун оптимал намлик деб хисобланади. Чигитларни намлаш учун махсус ВНИИЖ намлаш ёки охирги пайтларда намлагич камералар ишлатилади. Чигитни намлаш учун тоза сув ва технологик буғ аралашмасидан фойдаланилади ВНИИЖ намлагичи ёрдамида намлаш 50-60 минут давомида ўтказилиб, кўпроқ миқдорда буғ ёрдамида намлаб иситилади, лекин кўрсатилган вақтда чигитнинг умумий намлиги миқдор жихатидан технологик жараён

талабларга мос келганда, аслида сув мағизнинг ички қатламларига бир текис етиб бораолмайди. Шунинг учун бу турдаги намлигич ўқув қўлланмаларда мақталган бўлишига қарамай, деярли барча заводларда ишлатилмай қўйилган. Намлагич камераларида эса чигитнинг сақлаб турилиш муддати камида 6-8 соат бўлади. Баъзи холларда эса бу муддат 12-16 соат давом этади. Бу вакт ичида чигитнинг сиртига берилган сув мағизнинг барча ҳажми бўйича тенг тарқалади. Албатта бунинг учун хар бир чигит намловчи цехларда камида 3та намлагич камераси бўлиши керак. Бу холда битта камерадан намланган чигит саноатга ўзатилаётган бўлса, иккита камерадан юқорида кўрсатилган вақт ичида чигит ушлаб турилади. Учинчи камера эса маҳсулот билан тўлдириш жараёни билан банд бўлади. Пахта чигитини УСМ агрегатларида тозалаш ва намлагич камераларда намлашнинг технологик схемаси.

Ф ойдаланилган адабиётлар : 1. В.М. Копейковский, С.И. Данильчук, Г.И. Гарбузова и др. Технология про изводства растительных масел. – М:, Легкая и пищевая промышленность, 1982. 2 . Руководство по технологии получения и переработки растительных масел и жиров. – Л.: ВНИИЖ, Т.1, кн.1, 1975-725 с.; кн.2, 1974-591 с.; Т. VI , кн.2, 1989-558 с. 3 . Голдовский А.М. «Теоретические основы производство растительных масел» М. Пищепромиздат. 1958 г. 5. Y . Q о dirov , Yog ’- moy mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi . Kasb - hunar kollejlari uchun o ’ quv qo ’ llanma . T .: “ Sharq ”, 2007-240 b . 6 . Б.Н. Чубинидзе, Х.В. Поронян, А.В. Луговой и др. Оборудование предприятий масло-жировой промышленности. – М:, Агропромиздат, 1985. 7 . У .Ҳ. Ҳалимова, Ўсимлик ёғлари ишлаб чиқариш технологияси. – Т.: “Ўқитувчи”, 1982. 8. Белобородов В.В. «Основные процессы производства растительных масел» М. Пиш. пром. 196 с. 478 9. Леонтьевский К.Е. «Производство растительных масел» М. Пишепромиздат 1956. 10. Гавриленко И.В. «Маслоэкстракционное производства» М. Пишепромиздат , 1960. с. 244

O'xshashlar

Коммуникация бўйича стратегик қарорлар

Менежернинг инсоншунослик бўйича маълумоти

Вақт параметрлари бўйича лойиҳаларни бошқариш

Туризм маршрутларини тур мавзулари бўйича таърифлаш

Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар бўйича банк назорати